Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi


Download 0.67 Mb.
Pdf ko'rish
Sana29.11.2020
Hajmi0.67 Mb.
#154874
Bog'liq
1-2-labaratoriya


O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 

TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 

RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 

UNIVERSITETI 

 

Kafedra: Elektronika va radiotexnika  



Fan: Elektronika va sxemalar 1  

 

 

 

LABORATORIYA ISHI № 1-2



  

 

 

 

 

Guruh: 313-19 DIF  

Bajardi: Nuftillayev Javohir  

Tekshirdi: Kamola Dadamatova

  

 


1-LABORATORIYA ISHI  

UNIVERSAL LABORATORIYA STЕNDI BILAN TANISHISH. OM QONUNINI 

TADQIQ ETISH.   

Ishning maqsadi: Universal laboratoriya stеndi bilan tanishuv va uning elеmеntlaridan 

foydalanishni o’rganish, NI Multisim dasturiy muhiti yordamida Om qonunini tadqiq etish.  



Om qonuni tadqiq etish bo‘yicha topshiriq. 

Om qonuni:  

 

1 jadval: R

1 

=0.6kOm uchun. 

U, 


v 

0  1 


2 

3  4 


5 

6  7 


8 

9  10 


11 

1

2 



13 

14 


1

5 

I, 



m

A 

0  1,6



77 

3,3


33 

5  6,6


77 

8,3


33 

1

0 



11.6

67 


13,3

33 


1

5 

16,6



67 

18,3


33 

2

0 



21,6

67 


23,3

33 


2

5 

O‘lchashdan olingan natijalarini formula orqali tekshirish:

 

 

I1=U/R=1/0,6=1,677 

I2=2/0.6=3,333 

Olingan natijalarga ishlov berish: R=0.6 kOm uchun 

 

 



2 jadval: R

1 

=5.2 kOm uchun. 

U

,v 



 

0  1 


2 

3 

4 



5 

6 

7 



8 

9 

10 



11 

12 


1

3 

14 



15 

I

, 



m

A

 



0  0,1

92 


3,

85 


0,5

77 


0,7

69 


0,9

62 


1,1

54 


1,3

46 


1,5

38 


1,7

31 


1,9

23 


2,1

15 


2,3

08 


2,

5 

2,6



92 

2,8


85 

O‘lchashdan olingan natijalarini formula orqali tekshirish:

 

 

I1=U/R=1/5,2=0,192 

0

5



10

15

20



25

30

0



2

4

6



8

10

12



14

16

R=0,6 kOm



I2=2/5,2=3,85 

Olingan natijalarga ishlov berish: R=5,2 kOm uchun 

 

 



3 jadval: R

1 

=10 kOm uchun. 

O‘lchashdan olingan natijalarini formula orqali tekshirish:

 

 

I1=U/R=1/10=0,1 

I2=2/10=0,2 



Olingan natijalarga ishlov berish: R=10 kOm uchun 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0

0,5



1

1,5


2

2,5


3

3,5


4

4,5


0

2

4



6

8

10



12

14

16



R=5,2 kOm

U, 


v 

0  1 


2 

3 

4 



5 

6 

7 



8 

9 

10  11  12  13  14  15 



I, 

mA 


0  0.1  0.2  0.3  0.4  0.5  0.6  0.7  0.8  0.9  1 

1.1  1.2  1.3  1.4  1.5 

0

0,2


0,4

0,6


0,8

1

1,2



1,4

1,6


0

2

4



6

8

10



12

14

16



R=10 kOm

XULOSA.  

    Men bu vazifani bajarishda Multisim dasturidan foydalandim va shu dastur haqida 

tushunchaga ega bo’ldim. Shu dasturda universal labarotoriya stendi bilan tanishdim va Om 

qonunini tadqiq etish bo`yicha yetarli ma’lumot va bilim ortirdim. Om qonunini tadqiq qilish 

jarayonida voltmeter, ampermetr, qarshilik va yana formulalardan foydalandim. 

 

 



 2-laboratoriya ishi 

REAL MUSTAQIL KUCHLANISH VA TOK MANBALARINING 

TADQIQOTI 

Ishning maqsadi: NI Multisim dasturiy muhiti yordamida kuchlanish va tok 

manbasining tashqi tavsifini o’rganish. 

 

 

2-rasm. NI Multisim dasturiy muhitida yig‘ilgan holati 



 

Dastlabki hisoblashlar 

E

2

=9.5V 

- zanjirning tokini hisoblash:                                             

 

I

1



=E/R

(ich)


+R

(yuk


1

)= 


9.5/500+50= 17.2 mA 

I

2



=E/R

(ich)


+R

(yuk


2

)= 


9.5/500+100= 15.8 mA 

I

3



=E/R

(ich)


+R

(yuk


3

)= 


9.5/500+200= 13.5 mA 

I

4



=E/R

(ich)


+R

(yuk


4

)= 


9.5/500+500= 9.5 mA 

I

5



=E/R

(ich)


+R

(yuk


5

)= 


9.5/500+1000= 6.3 mA 

I

6



=E/R

(ich)


+R

(yuk


6

)= 


9.5/500+3000= 2.7 mA 

I

7



=E/R

(ich)


+R

(yuk


7

)= 


9.5/500+5000= 1.7 mA 

- yukdagi kuchlanishini hisoblash: 

𝑼 = 𝑰 ∗ 𝑹

𝒚𝒖𝒌


; 

U

1



=I

1*

 R



yuk

1

=



17.2*50=0.86 V

 

U



2

=I

2*



 R

yuk


2

=

15.8*100=1.58 V



 

U

3



=I

3*

 R



yuk

3

=



13.5*200=2.7 V 

U

4



=I

4*

 R



yuk

4

=



9.5*500=4.75 V

 

U



5

=I

5*



 R

yuk


5

=

6.3*1000=6.3 V 



U

6

=I



6*

 R

yuk



6

=

2.7*3000=8.1 V 



U

7

=I



7*

 R

yuk



7

=

1.7*5000=8.5 V 



 

- yukdagi quvvatini hisoblash: 

𝑷 = 𝐼

2

 



∗ 𝑹

𝒚𝒖𝒌


;                       (Wt).

 

P



1

=

𝑰

𝟏



𝟐

* R

yuk


1

=

17.2



2

*50=0.0147 



P

2

=

𝑰

𝟐



𝟐

* R

yuk


2

=

15.8



2

*100=0.0249 



P

3

=

𝑰

𝟑



𝟐

* R

yuk


3

=

13.5



2

*200=0.0364 



P

4

=

𝑰

𝟒



𝟐

* R

yuk


4

=

9.5



2

*500=0.0451 



P

5

=

𝑰

𝟓



𝟐

* R

yuk


5

=

6.3



2

*1000=0.0396 



P

6

=

𝑰

𝟔



𝟐

* R

yuk


6

=

2.7



2

*3000=0.0218 



P

7

=

𝑰

𝟕



𝟐

* R


yuk

7

=



1.7

2

*5000=0.0144 



- foydali ish koeffitsiеnti ini hisoblash:       

𝜂 = 


R

yuk


R

ich


+

R

yuk



; 

  η 

𝟏

=

R

yuk


R

ich


+

R

yuk1



=

50

500+50



=

0,09


 

  η 


𝟐

=

R

yuk



R

ich


+

R

yuk2



=

100


500+100

=0.16


 

  η 


𝟑

=

R

yuk



R

ich


+

R

yuk3



=

200


500+200

=0.28


 

  η 


𝟒

=

R

yuk



R

ich


+

R

yuk4



=

500


500+500

=0.5


 

  η 


𝟓

=

R

yuk



R

ich


+

R

yuk5



=

1000


500+1000

=0.66 

  η 

𝟔

=



R

yuk


R

ich


+

R

yuk6



=

3000


500+3000

=0.85


 

  η 


𝟕

=

R

yuk



R

ich


+

R

yuk7



=

5000


500+5000

 =0.9 

Berilgan 

Е2 =9.5 V; Rich =500 Ω. 

R

yuk


 

Tajribadan 

olingan 

Tajriba natijalarini 

hisoblash 

Dastlabki hisoblashlar 

U

yuk


 

I 

P



yuk

 

η 



I 

U 

P



yuk

 

η 



[Ω] 

[V]


 

[mA]


 

[Wt]


 

- 

[mA]



 

[V]


 

[Wt]


 

- 

1 



50 

0.864 


17.28 

0.0149  0.09 

17.2

 

0.86



 

0.0147


  0.09 

2 

100 



1.583 

15.83 


0.0250  0.16 

15.8


 

1.58 


0.0249

  0.16 


3 

200 


2.714 

13.57 


0.0368  0.28 

13.5


 

2.7


 

0.0364


  0.28 

4 

500 



4.75 

9.5 


0.0451  0.5 

9.5 


4.75 

0.0451


  0.5 

5 

1000 



6.333 

6.333 


0.0401  0.66 

6.3


 

6.3 


0.0396

  0.66 


6 

3000 


8.143 

2.71 


0.0220  0.85 

2.7 


8.1 

0.0218


  0.85 

7 

5000 



8.636 

1.7272 


0.0149  0.9 

1.7 


8.5 

0.0144


  0.9 

 

2. Tajriba natijalarga ishlov berish:



 

- Tajriba asosida olingan kuchlanish U

yuk 

qiymati asosida keying



 

hisoblashlarni amalga oshiring. 



- yuklama tokini hisoblash: 

𝑰

𝒚𝒖𝒌=



U

yuk


R

yuk


 ; 

𝑰

𝒚𝒖𝒌1=



U

yuk1


R

yuk1


 =

0.864


50

 =17.28


 

𝑰

𝒚𝒖𝒌2=



U

yuk2


R

yuk2


=

1.583


100

 =15.83


 

𝑰

𝒚𝒖𝒌3=



U

yuk3


R

yuk3


 =

2.714


200

=13.57


 

𝑰

𝒚𝒖𝒌4=



U

yuk4


R

yuk4


 

=

4.75



500

=9.5


 

𝑰

𝒚𝒖𝒌5=



U

yuk5


R

yuk5


 =

6.333


1000

=6.333


 

𝑰

𝒚𝒖𝒌6=


U

yuk6


R

yuk6


 =

8.143


3000

=2.71


 

𝑰

𝒚𝒖𝒌7=



U

yuk7


R

yuk7


 =

8.636


5000

=1.7272 


-yukning quvvatini hisoblash: 

𝑃

𝑦𝑢𝑘



 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘

;                       (Wt). 

𝑃

𝑦𝑢𝑘1


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘1



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘1

=17.28


2

 *50 =0.0149 

𝑃

𝑦𝑢𝑘2


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘2



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘2

=15.83


2

 *100=0.0250 

𝑃

𝑦𝑢𝑘3


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘3



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘3

=13.57


2

 *200=0.0368 

𝑃

𝑦𝑢𝑘4


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘4



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘4

=9.5


2

 *500=0.0451 

𝑃

𝑦𝑢𝑘5


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘5



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘5

=6.333


2

 *1000=0.0401 

𝑃

𝑦𝑢𝑘6


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘6



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘6

=2.71


2

 *3000=0.0220 

𝑃

𝑦𝑢𝑘7


 = 

𝐼

𝑦𝑢𝑘7



2

 

∗𝑅



𝑦𝑢𝑘7

=

 1.7272


2

 *  5000= 0.0149           



3. Quyidagi bog’lanishlar grafiklarini chizing: 

1) I


yuk 

= f (R

yuk

); 2) U


yuk 

= f(R

yuk

); 3)P


yuk 

= f (R

yuk

); 4)  = f (



Ryuk

)

  



 

1)  I


yuk 

= f (R

yuk

) 

 



 

 

 



0,00

2,00


4,00

6,00


8,00

10,00


12,00

14,00


16,00

18,00


20,00

0

1000



2000

3000


4000

5000


6000

Iy

u



k,

 mA


Ryuk, Om

Iyuk = f (Ryuk); 

Ряд1


 

2)  U


yuk 

= f(R

yuk

); 


 

 

 



 

 

 



 

3)P


yuk 

= f (R

yuk

); 


 

0,000


1,000

2,000


3,000

4,000


5,000

6,000


7,000

8,000


9,000

10,000


0

1000


2000

3000


4000

5000


6000

Uy

u



k,

 mA


Ryuk, Om

Uyuk = f(Ryuk)

Ряд1

0,0000


0,0050

0,0100


0,0150

0,0200


0,0250

0,0300


0,0350

0,0400


0,0450

0,0500


0

1000


2000

3000


4000

5000


6000

P

yu



k,

 mA


Ryuk, Om

Pyuk = f (Ryuk); 

Ряд1


 

 = f (

Ryuk

) 

XULOSA 



Bu labaratoriya moshg`ulotini bajarishda Multisim dasturi haqida yanada to`liqroq 

ma’lumotlarga ega bo`ldim. Dastur va inson yechimlari turli xil chiqqaniga ham guvoh 

bo`ldim. Dastur va o`zimning yechimlarimdagi farqi sezilarli darajada emas ekan. Bu 

labaratoriyani bajarib zanjirning tokini, yukdagi kuchlanishini hisoblash, yukdagi quvvatini 

hisoblash, yukning quvvatini hisoblashlar bilan jadvallarni to`ldirdim va ularning grafiglari 

qanday bol`ishini bilib oldim.

 

 

0,00



0,10

0,20


0,30

0,40


0,50

0,60


0,70

0,80


0,90

1,00


0

1000


2000

3000


4000

5000


6000

ŋ

Ryuk, Om



ŋ= f (Ryuk) 

Ряд1

Download 0.67 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:



Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling