Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi
Download 233.52 Kb. Pdf ko'rish
|
2 5346324270144293221
- Bu sahifa navigatsiya:
- Kompyuter tarmoqlari fanidan Oraliq nazorat ishi
- PPTP VPN - afzalliklari va kamchiliklari
- PPTP protokolining afzalliklari
- To‘liq aloqali topologiya
- Paketli kommutatsiya afzalliklari
- Paket kommutatsiyasining kamchiliklari
- English.lochinbek.uz
- DNS zonasini boshqarish
|
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI T OSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI MUT va T kafedra Kompyuter tarmoqlari fanidan Oraliq nazorat ishi Topshirdi: 413-18 guruh Talabasi: Xaytbayev Lochinbek Qabul qildi: Nishonboyev Tuyg’un
Toshkent 2020 1. Nuqta-nuqta turdagi ikki punktli topologiya-eng sodda va ikki punktni bevosita fizikaviy va mantiqiy bog‘lovchi tarmoq segmentini o‘z ichiga kiritgan. Bunday segmentning ishonchliligini 1+1 turdagi himoya deb nomlanuvchi 100% zahirani ta'minlab beruvchi zahira aloqani kiritish yo‘li bilan oshirish mumkin. Asosiy aloqa ishdan chiqishi bilan tarmoq zahira aloqaga avtomatik ravishda o‘tadi. Soddaligiga qaramasdan, aynan shu bazaviy topologiya yuqori tezlikli magistral kanallardan axborotning katta oqimlarini uzatishda keng qo‘llaniladi. U radial-halqa topologiyaning tarkibiy qismi(radius) sifatida ham qo‘llaniladi. 1+1 turdagi zahiralashli ikki punktli topologiya halqa topologiyasining turdosh varianti sifatida ko‘rib chiqilishi mumkin. PPTP (tunnel-punktdan protokol) - bu boshqa tarmoq orqali, masalan, server va ma'lum bir qurilma o'rtasida xavfsiz tunnel yaratadigan VPN-nuqtadan ulanish protokoli. Bugungi kunda PPTP protokoli eng ishonchli shifrlash vositasi hisoblanadi va maxfiy yoki maxfiy ma'lumotlarni o'z ichiga olgan tarmoqlarda foydalanish tavsiya etilmaydi.
PPTP ulanishi ikkita seans yordamida tashkil etiladi:
Variant 23 O‘zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Kompyuter tarmoqlari/Oraliq nazorat 2020-2021 «Tasdiqlayman» ________30.11.2020 MUTvaT kafedrasi mudiri t.f.n. X. Xo‘jamatov 1. Nuqta-nuqta, to‘liq aloqali topologiya, ularning afzallik va kamchiliklar. 2. Paketli kommutatsiya, ularning afzallik va kamchiliklar. 3. Domen nom tizimi (DNS)
PPP freymlarini GRE protokoli yordamida IP-paketlarga joylashtiradi 1723 TCP portidagi ulanishni boshlaydi va boshqaradi Ikki PPTP ulanishining mavjudligi ko'pincha VPN ulanishlarini sozlashda qiyinchiliklarga olib keladi va xavfsizlik devoridan tashqariga yo'naltirishni oldini oladi.
PPTP VPN - afzalliklari va kamchiliklari PPTP ishlab chiqilgan va birinchi bo'lib Microsoft kampaniyasi tomonidan 90-yillarning oxirlarida kiritilgan. Mashhur operatsion tizim ishlab chiqaruvchisi VPN-ni dial-up tarmoqlari orqali yaratish maqsadida PPTP ixtiro qildi. Dastlab, protokol ma'lumotlarni 128-bitli shifrlash bilan himoya qiladi, bu esa tajribasiz foydalanuvchi uchun etarli bo'lishi mumkin. Biroq, PPTP-da bir nechta zaifliklar bir necha bor topilgan, ularning ba'zilari hanuzgacha mavjud (MS-CHAP v.2 autentifikatsiya protokoli ishlatilganda). Bir vaqtning o'zida ushbu kamchilikni topish PPTP protokolini atigi 2 kun ichida buzilishiga olib keldi.
Nuqtadan tunnelga o'tish protokoli Win95-dan keyingi barcha Windows versiyalari, shuningdek Linux (2005 yildan beri), FreeBSD va Mac OS X tomonidan turli xil echimlar, shu jumladan o'rnatilgan VPN ulanishi orqali qo'llab- quvvatlanadi.
Deyarli barcha operatsion tizimlarda o'rnatilgan PPTP qobiliyati O'rnatish va foydalanishda qiyosiy qulaylik Kam tizim yuki va yaxshi tezlik PPTP protokolining kamchiliklari - xavfli, chunki ma'lumotlarni 128-bitli kalit bilan shifrlaydi va bir nechta aniq zaifliklarga ega, OpenVPN-dan farqli o'laroq, u trafikni siqib chiqarmaydi va tez-tez o'chiriladi.
To‘liq aloqali topologiyada «har biri har biri bilan» tamoyiliga asoslanib, punktlar o‘rtasida fizikaviy va mantiqiy ulanish ta'minlanadi n cho‘qqilarga ega to‘liq aloqali graf R=n(n-1)/2 qirralardan tashkil topgan, bu esa tarmoqning narxini oshiradi. Har bir juft punktlar o‘rtasidagi mustaqil yo‘llar soni h=n-1 ga teng, shuning uchun mantiqiy qatlamda aylanma yo‘llarning ko‘proq soni mavjud, bu esa aloqani, ayniqsa, aylanma yo‘nalishlarda signallar tarqalishining al'ternativ muhitlarini ishlatishda (masalan, optik tola, radiorele liniyalarda) aloqaning maksimal ishonchliligini beradi. Bu topologiya xududli tarmoqlar segmentlari uchun xosdir. Uyali topologiya unda har bir punkt eng yaqin punktlarning kichik soni bilan bevosita aloqaga ega. Cho‘qqilarning soni ko‘p bo‘lganda qirralar soni R≈ r n/2 ga teng, bu yerda r har bir cho‘qqiga mos qirralar soni. Uyali segmentlar to‘liq aloqali segmentga nisbatan qirralarning soni kam bo‘lganda ham yuqori ishonchlilikka ega.
To‘liq aloqali topologiya.
Paketli kommutatsiya Paketli kommutatsiya tarmoqning o'tkazish qobiliyatidan maksimal darajada foydalanishga imkon beradi, bu esa o'z manziliga etib borish uchun eng samarali marshrutlash yo'lini qidiradigan ma'lumot paketlari deb nomlangan kichik qismlarga bo'linadi. Har bir ma'lumot paketi signalizatsiya ma'lumotlarini o'z ichiga olgan sarlavhaga ega bo'lib, jo'natuvchi va qabul qiluvchining manzilini o'z ichiga oladi va keyinchalik tarmoq orqali alohida uzatiladi. Har bir ma'lumot paketi tegishli sarlavha bo'yicha yo'naltirilgan boshqa yo'nalishni olishi mumkin. Ma'lumotlar belgilangan nuqtaga etib borguncha turli nuqtalarda joylashgan barcha oraliq tugunlarda qayta ishlanadi, u erda barcha paketlar qayta yig'ilib, asl xabarga qaytariladi. Sessiya davomida ba'zi bir kechikishlarga bardosh beradigan ma'lumotlarni uzatishning yanada ishonchli va samarali usuli. U asosan ma'lumotlar va ovozli aloqa uchun ishlatiladi.
Katta trafikni uzatishda tarmoqning yuqori umumiy o'tkazish qobiliyati. Abonentlar o'rtasida jismoniy aloqa kanallarining o'tkazish qobiliyatini ularning trafikning haqiqiy ehtiyojlariga muvofiq dinamik ravishda qayta taqsimlash imkoniyati. Paket kommutatsiyasining kamchiliklari Tarmoqni almashtirish tamponlaridagi navbatning kechikishi tarmoqning umumiy yukiga bog'liq bo'lgani sababli, tarmoq abonentlari o'rtasida ma'lumot
uzatish tezligining noaniqligi. Ma'lumot paketlarining kechikishining o'zgaruvchan qiymati, bu tezkor tarmoq tiqilib qolganda juda uzoq bo'lishi mumkin. Paketli kommutatsiya
Ushbu kommutatsiya texnikasi kompyuter trafigini samarali uzatish uchun maxsus ishlab chiqilgan. Kanallarni kommutatsiya qilish texnologiyasiga asoslangan kompyuter tarmoqlarini yaratishdagi birinchi qadamlar shuni ko'rsatdiki, ushbu turdagi kommutatsiya yuqori tarmoq o'tkazish qobiliyatiga erishishga imkon bermaydi. Oddiy tarmoq dasturlari trafikni juda notekis shakllantiradi, ma'lumotlar uzatish tezligining yuqori darajasi bilan. Masalan, masofaviy fayl serveriga kirishda foydalanuvchi birinchi navbatda ozgina ma'lumotlarning uzatilishiga olib keladigan server katalogi tarkibiga qaraydi. Keyin u kerakli faylni matn muharririda ochadi va bu operatsiya ma'lumotlarning jadal almashinuvini yaratishi mumkin, ayniqsa faylda katta hajmli grafik qo'shimchalar bo'lsa. Faylning bir nechta sahifalarini namoyish etgandan so'ng, foydalanuvchi bir muncha vaqt ular bilan mahalliy ishlaydi, bu tarmoq orqali ma'lumot uzatishni talab qilmaydi va keyin sahifalarning o'zgartirilgan nusxalarini serverga qaytaradi - va bu yana tarmoq orqali intensiv ma'lumotlarni uzatishni keltirib chiqaradi. Tarmoqning individual foydalanuvchisining trafikning ripple koeffitsienti, o'rtacha ma'lumot almashish intensivligining maksimal mumkin bo'lgan darajasiga nisbati 1:50 yoki hatto 1: 100 ga etishi mumkin. Agar tasvirlangan sessiyada foydalanuvchi kompyuteri va server o'rtasida kontaktlarning zanglashiga olib ketilishini tashkil etsa, ko'p hollarda kanal ishlamaydi. Shu bilan birga, tarmoqning kommutatsion imkoniyatlari ushbu juftlik abonentlariga beriladi va boshqa tarmoq foydalanuvchilari uchun mavjud bo'lmaydi.
3. Domen nom tizimi (DNS) Domen – bu cheksiz internet ummonidagi serverlardan birida joylashgan qaysidir saytga olib boradigan manzil hisoblanadi. Aslida Siz hosting xizmatidan foydalanib, saytingizni qaysidir serverga joylashtirganingizda, saytingiz manzili (server nuqta’i nazaridan) qandaydir IP manzilga teng bo’ladi. Masalan, 192.168.162.134 Bunday IP manzilni eslab qolish qiyin. Agar domen bo’lmaganida saytingizga tashrif buyurish uchun foydalanuvchilar saytingiz IP manzilini eslab qolishlari va brauzerlariga 192.168.162.134 deb yozish orqali saytingizga kirishlari kerak bo’lar edi. Domen afzalligi shundaki, u tushunarsiz va eslab qolish qiyin bo’lgan IP manzillarni odamlarga tushunarli, eslab qolish oson bo’lgan chiroyli sayt nomlari aylantiradi. Shuning uchun ham domen sotib olganingizda eng avvalo bu domenni hostingingiz IP manziliga ulab qo’yasiz. Shunda domen nomi saytingiz IP manzilining tarjimasi bo’lib qoladi. Har safar foydalanuvchilar o’z brauzerlarida domen nomingizni yozishsa, bu domen hostingingiz serverining IP manzilini chaqiradi va foydalanuvchiga saDomen ismlarda “domen hududi” degan tushuncha mavjud. Bu hududlar saytlarning u yoki bu turga ta’luqli ekanligini ko’rsatib turadi. Hozirgi kunda eng mashxur domen ism hududlariga .com (kommersiya- tijorat saytlari), .net (internet), .info (informatsiya-ma’lumot saytlari), .edu (education-ta’lim sohasiga oid saytlar), .org (organisation-tashkilot saytlari), .gov (government-hukumat saytlari) va boshqa davlat kodi yuqori bosqichli domenlar (country code top-level domains – ccTLD) kiradi. ccTLD domenlari qaysidir davlat nomi qisqarmasiga asoslangan domen hududlariga bo’linadi. Masalan, O’zbekiston uchun .uz domenlari, Rossiya uchun .ru domenlari, Fransiya uchun .fr domenlari va hokazo. Har bir domen hududini o’ziga tegishli bo’lgan davlat boshqaradi. Misol uchun, .uz domenlariga O’zbekistondan boshqa hech qaysi davlat ro’yxatdan o’tkazish huquqiga ega bo’la olmaydi. Domen ismlar domen registratorlari orqali amalga oshiriladi. Har bir domen nomi faqat bir marta ro’yxatga olinishi mumkin va uning nusxalari bo’lishi mumkin emas. Masalan, azamat.uz sayti men tomonimdan band qilingan va bu domen (toki men undan vos kechmagunimcha) boshqalar tomonidan ro’yxatga olinishi mumkin emas.
U yoki bu domenning bandligi yoki ro’yxatga olinish uchun bo’shligini tekshirish domen registratorlarining whois so’rovi yordamida tekshirilishi mumkin. O’zbekiston domen registratorlari boshlig’i ccTLD.uz hisoblanadi. Bu saytga
www.cctld.uz yoki oddiygina www.whois.uz domeni orqali kirish mumkin. ccTLD.uz saytiga tashrif buyurib Siz O’zbekiston domen registratorlari haqida ma’lumot olishingiz va saytning chap tomon menyudan pastki qismida joylashgan kichik forma orqali qaysidir domenning bo’shligi yoki bandligini tekshirishingiz mumkin.
Domen ismlar bir necha bosqichlarga bo’linadi. Ularni quyidagicha tushuntiraman: .uz – birinchi bosqichli domen nomi (u hech qanday saytga olib bormaydi, shunchaki saytning O’zbekistonga ta’luqli ekanligini ko’rsatadi). lochinbek.uz – ikkinchi bosqichli domen nomi (ya’ni, lochinbek birinchi bosqichli .uz domeniga tegishli, degan ma’noni bildiradi). English.lochinbek.uz – uchinchi bosqichli domen nomi (english bu yerda uchinchi bosqichli domen nomi hisoblanadi. U ikkinchi bosqichli lochinbek va birinchi bosqichli .uz domenlari tarkibida).
shunday davom etaveradi…). Ikkinchi bosqichli domen nomini registratorlar orqali ro’yxatdan o’tkazganingizdan so’ng o’zingiz istaganingizcha uchinchi, to’rtinchi, beshinchi… bosqichdagi domenlarni yarataverishingiz mumkin bo’ladi.
Domen nomi ro’yxatga olingandan so’ng Siz uning sozlanmalarini saytingiz joylashgan hosting IP manziliga (ular “nameserver” deb yuritiladi) mos ravishda tahrirlashingiz kerak bo’ladi. Shundan so’ng 24 soat ichida domeningiz ko’rsatilgan nameserverda joylashgan saytingizga olib borishni boshlaydi. vaqtingiz ko’rsatiladi!
Download 233.52 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|