Тошкент давлат иқтисодиёт университети

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ИҚТИСОДИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ

«ЖАҲОН ИҚТИСОДИЁТИ» КАФЕДРАСИ
3-МАВЗУ: ЖАҲОН ХЎЖАЛИГИДАГИ ТАРКИБИЙ ЎЗГАРИШЛАР
катта ўқит. Д.Эргашев
Тошкент – 2023
“ЖАҲОН ИҚТИСОДИЁТИ” ФАНИ
Режа:
Жаҳон хўжалигида иқтисодий тизимлар ва уларнинг хусусиятлари.
1
Ишлаб чиқаришнинг буйруқбозлик иқтисодиётидан бозор иқтисодиётига ўтишнинг зарурлиги ва ўтиш даври давлатларида бозор ислоҳотлари.
2
3
Жаҳон хўжалигида Иккинчи жаҳон урушидан сўнг “иқтисодий мўъжиза”ларнинг вужудга келиши ва уларнинг асосий омиллари.

Жаҳон хўжалигида иқтисодий тизимлар ва уларнинг хусусиятлари

Жаҳондаги ҳар бир мамлакат алоҳида мавжуд иқтисодий тизимга эгадир.

У қонунлар (масалан, мулкчилик хуқуқи ёки инвестиция ҳақидаги қонунлар ва бошқалар), қарорлар, кўрсатмалар, солиқлар субсидиялар ва ҳоказоларни, яъни давлат улар орқали асосий иқтисодий масалаларга асосланади, яъни:

• нима ишлаб чиқаришга?
• қандай ишлаб чиқаришга?
• қандай тақсимлашга таъсир кўрсатадиган барча омилларни ўз ичига олади.

Жаҳон хўжалигида иқтисодий тизимлар ва уларнинг хусусиятлари

Умуман олганда, иқтисодий тизимларнинг тавсифи ҳилма-ҳил бўлиши мумкин.

Бугунги замонавий жаҳон иқтисодиётида иқтисодий тизимларнинг қуйидаги учта асосий турга бўлинади:

• Анъанавий иқтисодиёт;
• Буйруқбозлик иқтисодиёт;
• Ўтиш иқтисодиёт.

ИҚТИСОДИЙ ТИЗИМЛАР:

• Анъанавий иқтисодиёт (ривожланган мамлакатлар);

Анъанавий иқтисодий тизим:

• у ёки бу товарларни ишлаб чиқариш усулларига доир ўзгаришлари йилдан-йилга жуда кам ўзгариши билан ажралиб туради.
• Нима ва қанча ишлаб чиқариш керак, қандай ишлаб чиқариш ва жамоа меҳнати натижаларини қандай тақсимлаш зарур – деган турли иқтисодий саволларга жавоб беради.