Тошкент давлат педагогика университети дефектология факультети
Download 0.62 Mb. Pdf ko'rish
|
rivojlanishida nuqsoni bolgan bolani tarbiyalashda oila va maktab hamkorligining shakl va metodlari
- Bu sahifa navigatsiya:
- Нуркелдиева Д.А. Тошкент - 2014 йил
- Kirish Mavzuning dolzarbligi.
- Tadqiqot obyekti
- Tadqiqot vazifalari
- Tadqiqotning metodologik asosini
- 1bob. Rivojlanishida nuqsoni bо‘lgan bolaning shakllanishida maktab va oilaning о‘zaro hamkorligining dolzarb muammolari
|
1
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ НИЗОМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ПЕДАГОГИКА УНИВЕРСИТЕТИ
Мавзу: Rivojlanishida nuqsoni bо‘lgan bolani tarbiyalashda oila va maktab hamkorligining shakl va metodlari Бажарди: 4-босқич талабаси Alimova Surayo Илмий раҳбар: п.ф.н., доц. Нуркелдиева Д.А. Тошкент - 2014 йил
2
Kirish 1bob. Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolaning shakllanishida maktab va oilaning о‗zaro hamkorligining dolzarb muammolari 1.1 Oila- bolani ma‘naviy-ahloqiy shakllanishidagi ijtimoiy institut sifatida 1.2. Nuqsonga ega bola tarbiyalayotgan oiladagi muammolarning tarixiy jihatlari 1.3 Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolaning shakllanishida maktab va oilaning hamkorlikdagi faoliyatini tashkil etish 1 bob bо‗yicha xulosa 2 bob. Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani oilasining maktab bilan hamkorligi holatini о‗rganish 2.1. Aqli zaif о‗quvchilar oilasining maktab bilan hamkorligi holatini о‗rganish metodikasi 2.2. Aqli zaif о‗quvchilar oilasining maktab bilan hamkorligi holatini о‗rganish natijalari 2 bob bо‗yicha xulosa 3 bob.Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolaning shakllanishida maktab va oilaning о‗zaro hamkorligi bо‗yicha metodik tavsiyalar 3.1. Hozirgi vaqtdagi ta‘lim jarayonida ota-onalar bilan ishlash 3.2. Maktabning ota-onalar bilan hamkorligining mazmuni 3.3. Maktab-va oilaning hamkorligini tashkil etish yо‗llari Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar 3
Mavzuning dolzarbligi. Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan О‗zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi qabul qilinganining 21 yilligiga bag‗ishlangan tantanali marosimda 2014 yilni mamlakatimizda «Sog‗lom bola yili» deb e‘lon qilinishi barcha yurtdoshlarimiz tomonidan mamnuniyat bilan kutib olindi 1 .
mustahkam asoslarga ega. Boisi, mustaqillikning dastlabki yillaridan yurtimizda «sog‗lom ona — sog‗lom bola» masalasi davlat siyosatining ustuvor yо‗nalishiga aylandi. Farzandlarimizning hech kimdan kam bо‗lmay ta‘lim-tarbiya olishlari, о‗z bilim va iqtidorlarini namoyon qilishlari uchun barcha shart-sharoitlar yaratilmoqda. Natijada bugungi yosh avlod о‗zining intellektual va jismoniy salohiyatlarini ishga solgan holda nufuzli olimpiadalarda, musobaqa va tanlovlarda zafar qozonib, yuksak marralarni qо‗lga kiritmoqda. Davlatimiz siyosatida nafaqat meyorida rivojlanayotgan bolalar, balki rivojlanishida muammolari bо‗lgan bolalarga ham e‘tibor juda kuchli. Oila-mahalla-ta‘lim muassasasi» hamkorligini yanada kuchaytirish bо‗yicha tasdiqlangan chora-tadbirlar majmuasi doirasida farzand tarbiyasida va ta‘lim olishida ota-onalarning mas‘uliyatini oshirish, о‗quvchilarning davomatini ta‘minlash borasida ham muayyan ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, birgina joriy yilning о‗tgan davri mobaynida ta‘lim muassasalaridagi ta‘lim-tarbiya sifatini о‗rganish maqsadida 25 mingdan ortiq, о‗quvchilarning dars jarayoniga jalb etilishi bо‗yicha 21 mingta tadbirlar о‗tkazilib, о‗qishga muntazam qatnamaydigan bolalarning ota-onalari bilan 30 mingdan ortiq tushuntirish ishlari olib borilgani ham yuqoridagi fikrning isbotidir.
1 Prezident Islom Karimovning О‗zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi qabul qilinganining 21 yilligiga bag‗ishlangan tantanali marosimdagi ma‘ruzasi 4
О‗zbekiston Respublikasining «Ta‘lim tо‗g‗risida»gi Qonuni 2 talablari asosida maktabgacha yoshdagi bolalarga ta‘lim —tarbiya berishning asosiy maqsadi - yosh avlodni milliy mafkurasi asosida sog‗lom har tomonlama rivojlangan shaxs sifatida tarbiyalash va maktab ta‘limiga tayyorlashdan iboratdir. Ushbu maqsadga erishish uchun maktabgacha yoshdagi maktabgacha yoshdagi bolalar bilan xam turli ishlar amalga oshirilmoqda. Ularning bilish faoliyatidagi nuqsonlarini bartaraf etish ishlari korreksion ishlar tizimi asosida amalga oshirilishi lozimligi barcha maxsus adabiyotlarda ta‘kidlab о‗tilgan. Bu о‗rinda maktabgacha ma‘lim muassasasining rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani, xususan aqli zaif bolani tarbiyalashda uning oilasi bilan hamkorligi ham muhim ahamiyat kasb etadi. Defektolog rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani faqatgina maxsus muassasada tarbiyalashnigina amalga oshirmasdan, balki uning oilasi bilan ham ish olib borishi zarur. Defektolog bolaning oilasiga psixologik, bolani tarbiyalashning tashkil etish yо‗llari, usullarini kо‗rsatib borishi lozim. Aqli zaif bola bilan ishlashga jalb etilgan mutaxassis bolaga yaqindan yordam berish uchun uning oilaviy sharoiti xususiyatlarini tushunishi muhim. Sо‗nggi yillarda imkoniyati cheklangan bolalarning ijtimoiylashuvi masalalari respublikamiz va chet elda pedagogika, psixologiya va sotsialogiyaning dolzarb muammolariban biri safiga kirgan. Oiladagi shaxslararo munosabatlarning tuzilishida bolaning о‗rni uning psixik rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. Maxsus muassasalar amaliyotida shunday yondoshish mavjudki, bunda rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bola tarbiyalayotgan oilaning muammosi bolaning о‗zidagi muammolar prizmasidan qaraladi. Ammo, keyingi paytlarda u yoki bu nuqsonga ega bо‗lgan bolalarning ijtimoiy moslashuvi muammosigina emas, balki ular tarbiyalanayotgan oilalar muammolariga ham e‘tibor qaratilmoqda. Maxsus ta‘lim muassasalari pedagoglari kо‗pincha ota-onalarga farzandlarining psixik va jismonyi rivojlanishi xususiyatlari hamda oila sharoitida korreksion ish yuzasidan
2 О‗zbekiston Respublikasining "Ta‘lim tо‗g‗risida"gi Qonuni. T.: "Sharq‖ , 1997. 5
ba‘zi bir tavsiyalar berish yetarli deb hisoblaydilar. Ammo, bu tavsiyalar va tushuntirishlar yetarlicha bо‗lmaydi, chunki ular rivojlanishida muammolari bо‗lgan farzandga ega ota-onalarning turli yо‗nalishdagi mutaxassislardan malakali yordamga bо‗lgan ehtiyojlarini qondira olmaydi. Bundan tashqari, kо‗p ota-onalar bu tavsiyalarga rioya qilmaydilar. Buning sababi ota-onalar shaxsidagi о‗ziga xos о‗zgarishlar bо‗lib, bu о‗zgarishlar ularga rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bola bilan bog‗liq vaziyatni tо‗g‗ri baholash, bola va uni о‗qitayotgan pedagog bilan zarur bо‗lgan munosabatlarni о‗rnatishga imkon bermaydi. Kundalik hayotda rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan ota-onalar juda kо‗p muammolarga duch keladilar. Bir tomondan ular о‗zlarining farzandlari tarbiyasi va ta‘limi bilan bog‗liq vositalarni tanlashda qiynalsalar, ikkinchi tomondan, oilada nuqsonli bola dunyoga kelishi bilan bog‗liq bо‗lgan chuqur psixologik muammolar yuzaga keladi. Nuqsonli bola oilasining alohida muammolari Bogdanova, T.A. , Shoumarov G‗.B., Dobrovolskaya, A.I., Zaxarova, I.Y. Levchenko, Mamaychuk I.I., Martinova V.L., Pyatakova G.V., Mastyukova YE.M., Mishina G.A., Raku A.I., Semago M.M., Skvorsova I.A., Osipenko T.N., Spivakovskaya A.S., N.B. Shabalina, A.R. Sharipova, N.N. Shkolnikova, V.V., Yurtaykina boshqalar tadqiqotlarida yoritilgan. Bizning respublikamizda Nurmuxamedova L.SH. ―Oilada nogiron farzandni tarbiyalashning pedagogik xususiyatlari‖ 3 mavzusida tadqiqot ishini olib borgan bо‗lib, uning tadqiqoti ota-ona va nogiron farzandni tarbiyalashning pedagogik holatlarini о‗rganish va pedagogik tavsiyalar ishlab chiqishga bag‗ishlangan. Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bola, agarda u ma‘sus ta‘lim muassasasiga qatnayotgan bо‗lsa shaxsini rivojlanishi, ijtimoiy yetukligining muhim shartlaridan biri uning atrorfdidagi kattalarning: ota-onalar va о‗qituvchilarning hamkorlikdagi ishidir. Bu ishning samarali bо‗lishi va bolaning ijtimoiy
3 Nurmuxamedova L.SH. Oilada nogiron farzandni tarbiyalashning pedagogik xususiyatlari. Ped.fan.nomz.dis....avtoref. – T.:Nizomiy nomidagi TDPU.2005. -26 b.
6
rivojlanishiga tо‗laqonli yordam berishi uchun nima qilish lozim, maktab va bolaning oilasini hamkorligini qanday tashkil etish kerak va bundan faqatgina pedagoglar emas, balki kо‗p jihatdan ota-onalarning qoniqishi – bu masalalar maxsus pedagogika, korreksion pedagogikaning dolzarb masalalaridan biridir. Shu sababli oiladagi muammolarni bilishi va ota-onalarni aqli zaif bolani tо‗g‗ri tarbiyalash tamoyillari va metodlariga о‗rgatish kerak. Bularni amalga oshirish uchun maktabgacha tar‘lim muassasasi doimo ota-onalar bilan hamkorlikda ish olib borishi zaruriyati kelib chiqadi. Ana shu hamkorlikning muvaffaqiyatli bо‗lishi uchun uning tashkil etishning, olib borishning samarali usullarni, yо‗llarini bilish muhim ahamiyat kasb etadi. Ana shunga bog‗liq ravishda tadqiqotimizning bitiruv
malakaviy ishimizning mavzusini ―Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani tarbiyalashda oila va maktab hamkorligining shakl va metodlari‖ deb belgiladik
maktab va oilaning hamkorlik qilish shakllari va metodlarini aniqlash. Tadqiqot obyekti: rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani tarbiyalashda maktabgacha muassasa va oilaning hamkorligi jarayoni Tadqiqot predmeti: rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolani tarbiyalashda oila va maktabning о‘zaro hamkorligi shakllari va metodlari Tadqiqot vazifalari: 1)
Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolaning shakllanishida maktab va oilaning о‗zaro hamkorligi xususiyatlarini tadqiq etish; 2) Maktabning ota-onalar bilan hamkorligining mazmunini yoritish; 3) Rivojlanishida nuqsoni bо‗lgan bolaning shakllanishida maktab va oilaning hamkorligini shakl va metodlarini aniqlash. Belgilangan vazifalarni hal etishda quyidagi metodlardan foydalanildi: - nazariy metodlar (pedagogik va ilmiy-metodik adabiyotlarni о‗rganish;
7
-defektologlar, tarbiyachilar bilan suhbat о‗tkazish; -ota-onalar о‗rtasida sо‗rovnoma о‗tkazish va uning natijalarini taxlil qilish. Tadqiqotning metodologik asosini – Sharq mutafakkirlarining ma‘naviyat, milliy о‗zlikni anglash, komil insonni tarbiyalash haqidagi falsafiy, axloqiy qarashlari, О‗zbekiston Respublikasining «Ta‘lim tо‗g‗risida» Qonuni, ―Bola huquqlarini kafolatlari tо‗g‗risida‖gi Qonuni, «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi», milliy istiqlol g‗oyasi va mafkurasi, prezidentimiz I.A.Karimov asarlarida olg‗a surilgan ta‘lim haqidagi g‗oyalari tashkil etadi.
8
oilaning о‘zaro hamkorligining dolzarb muammolari 1.1 Oila- bolani ma’naviy-ahloqiy shakllanishidagi ijtimoiy institut sifatida Oila bola shaxsini shakllanishida ma‘naviy-ahloqiy muhit bо‗lgan va bо‗lib kelmoqda, shuningdek, xalqning ijtimoiy shakllanishiga javob beradigan bosh ijtimoiy institutdir. Ijtimoiy munosabatlarning rivojlanishi, ilmiy-texnikaning rivojlanishi va urbanizatsiyaning ta‘siri natijasi oila pedagogikasining bola tarbiyasidagi rolini kamayishiga olib kelmoqda. Ammo, bola shaxsini shakllanishida oilaning tarbiyaviy funksiyasi о‗zining ta‘sirini yо‗qotgani yо‗q 4 . Oilani tarixiy jihatdan kichik ijtimoiy guruxni tashkil etuvchi sifatida kо‗rib, uning a‘zolari nikoh yoki qarindoshlik aloqalari bilan bog‗langan, hayot tarzi umumiy bо‗lgan, о‗zaro ma‘naviy javobgarlikka ega zveno deb qaraladi 5 . Halq tomonidan yaratilgan,qomusiy ahamityaga ega bо‗lgan
―Pandnoma‖lar, buyuk allomalardan Abu Rayxon Beruniy, Imom Al-Buxoriy, At- Termiziy, Amir Temur, Yusuf Xos Xojib, Alisher Navoiy, Muxammad Zaxriddin Bobur, Mirzo Ulug‗bek, Axmad Donish, Abu Ali ibn Sino, Al Forobiy, Abdulla Avloniy va boshqa о‗nlab buyuk shoir va mutaffakirlar maktab va oilada bolani xush-xulq, ahloqiy va har tomonlama kamol topgan qilib tarbiyalash haqidagi qarashlari о‗ziga xos xususiyatlarga ega bо‗lib, о‗zining alohidaligi bilan ajralib turadi.
Abu Ali ibn Sino о‗zining pedagogik qarashlarida jamoadan, jamiyatdan ajralib tarbiya topgan bolaning baxtsiz bо‗lib qolishini ta‘kidlaydi 6 . 4 Васильева, А.К. Структура семи. // А.К. Васильева М.: Педагогика, 1988. – 164с. 5 Аркин Е.А. Родителям о воспитании. // Е.А. Аркин М.: Просвешение, 1997. – 204с.
6
9
Jumladan, Abu Nasr Forobiy har bir kishining baxt-saodatga erishishida yolg‗iz о‗zi emas, balki kо‗plab kishilarning birgalikdagi sa‘i-harakati, odamlar faoliyati, bu davlatda yashovchi insonparvar,insonga muhabbatni, yuksak ahloqiy kishilar ta‘sirida bо‗lishga intilish kerakligini kо‗rsatgan. Musurmonova O.zamonaviy milliy pedagogikada kо‗rib о‗tilayotgan masalaning dolzarbligiga alohida ahamitya qaratgan holda, yangi tug‗ilgan bolaga ham xuddi nihol kabi parvarish zarurligini, pedagogik g‗oyaning tub mohiyati oila tarbiyasini tо‗g‗ri yо‗lga qо‗yish, mustahkamlash va yanada chuqurlashtirish bilan bog‗liqligini ta‘kidlab, quyidagicha xulosalaydi: ―Oila tarbiyasida hikmat (falsafiy- pedagogik yо‗nalishlar) kо‗p‖ 7 . Har bir ota-onaning bola tarbiyasi va rivojlanishi haqidagi ilmiy-pedagogik bilimlarni takomillashtirish davssasasir taqozosi ekanligi, bunday dolzarb, murakkab ish maktabgacha tarbiya muassasasi hamda oila hamkorligida amalga oshiriluvchi yagona, yaxlit tarbiya tizimi mavjud bо‗lgandagina ijobiy natija berishini kо‗rsatib о‗tadi. Sharipova D.J. nogiron bolalarga qonunchilikda belgilangan kafolotlarni tо‗laqonli yetkazish, tibbiy-ijtimoiy ishlarni keng kо‗lamda о‗tkazish, ularni kelajak hayotga, jamiyatga moslashtirish va о‗z о‗rinlarini topishlarida yordam berish hozirgi kundagi dolzarb muammolarligidan biri ekanligini alohida qayd etadi.
Oila bolaga bо‗lgan ta‘sirining chuqur о‗ziga xosligi uchun bolani tarbiyalashda asosiy omil bо‗lib xizmat qiladi. Oilaning ishtirokisiz tarbiyalanayotgan bolalar oilada tarbiyalanayotgan bolalarga qaraganda u yoki bu tomondan rivojlanishdan orqada qoladilar. Oilada tarbiyalashning zaruriyati quyidagilar bilan asoslanadi: 1. Oilada tarbiyalash boshqa tarbiyalarga qaraganda ancha hissiy gabо‗lib, uning ―о‗tkazuchi yо‗li‖ ota-onalarning farzandlariga bо‗lgan sevgisi va
7 Farzand aziz, ona - mо‗tabar: Tо‗plam /Tahrir hay‘ati: V.Karimova, O.Musurmonova, X.Sultonov va boshq.- Toshkent: О‗zbekiston, 2001.-204 b.
10
bolalarining ota-onalariga bо‗lgan javob hislari (bog‗langanlik, ishonch) bilan ajralib turadi. 2. Bola, ayniqsa ilk yoshda boshqa ta‘sirlarga qaraganda oilaning ta‘siriga moyil bо‗ladi. Z. Oila kichik guruxni, о‗ziga xos ijtimoiy mikrokosmni tashkil etib bolani ijtimoiy hayotga asta-sekin yо‗naltirish va uning dunyoqarashi va tajribasini oshirishga bо‗lgan talablarga javob beradi. 4. Shu bilan birgalikda oila bir xil bо‗lmagan, differensirlashgan ijtimoiy gurux bо‗lib, unda turli yoshdagi, turli jinsdagi , hatto turli kasbiy tizimlar yotadigan ijtimoiy guruxdir. Bu bolaga о‗zining hissiy va intellektual imkoniyatlarini faol namoyon etishga, ularni tezroq amalga oshirish imkonini beradi 8
Oila faqatgina bolalarnigina emas,
balki kattalarning ham ijtimoiylashuvining muhim omili bо‗lib, unga insonning butun hayoti davomida jismoniy, hissiy va ijtimoniy rivojlanishi bog‗liq bо‗ladi. Jismoniy rivojlanish oilaning mavjudligi va xarakteri bilan bog‗liq. Hissiy rivojlanishda oiladagi muhim va munosabatlar muhim rol о‗ynab, u о‗zining a‘zolari uchun ―ekologik zona‖ hisoblanadi. Ijtimoiy rivojlanish jarayonida oila ma‘qullashi, qо‗llab-quvvatlashi, e‘tiborsizligi yoki qoralashi bilan insonning ijtmoiy bog‗lanishiga ta‘sir qiladi, unga murakkab hayotiy vaziyatlarda yordam, yoki vaziyatdan chiqish yо‗lini izlashga, yangi ijtmoiy muhitga moslashuvida halaqit berishi mumkin 9 .
manfaatlariga emas, balki ota-onalarning ma‘naviy ta‘siriga, farzandlarning
8 Ковалев, С.В. Психология современной семи. // С.В. Ковалев М.: Просвешение, 1988.- 342с. Маленкова, Л.И. Педагоги, родители и дети. // Маленкова Л.И. М.: Просвешение, 1994.- 474с.
9 Гребенников, И.В. Основи семейной жизни. // И.В. Гребенников М.: Просвешение, 1991.- 276с. 11
qо‗llab-quvvatlash, himoyalanishga bо‗lgan manfaatlariga, ota –onalarning ma‘naviy yordamlariga imkon yaratadi. Oilaviy hayotda ijtimoiy-biologik, ahloqiy-xuquqiy, psixologik va estetik munosabatlar yotadi 10 . Oilaning tarbiyaviy potensialini uning pedagogik imkoniyatlarini belgilovchi omillar va sharoitlar tashkil etadi. Oilaning tarbiyaviy potensiali komponetlari sifatida quyidagilarni kо‗rsatish mumkin: - oila a‘zolarining soni va tuzilishi; - oiladagi ahloqiy- psixologik muhit, oila a‘zolari о‗rtasidagi muloqotning xarakteri;
- ota-onalarning hayotiy va kasbiy tajribasi, ularning ma‘lumoti darajasi va pedagogik madaniyati; - oiladagi vazifalarning taqsimlanganligi (tarbiyaviy vazifalarning ham); - oiladagi moddiy va maishiy sharoit; - oilada dam olishning iashkil etilishi, oilaviy an‘analarning mavjudligi 11 ;
Bolaning tarbiyasida oiladagi ahloqiy-psixologik muhit, avlodlar bilan va er-xotin о‗rtasidagi munosabatlar yetakchi rol о‗ynaydi. Rus pedagogi V. A. Suxomlinskiyning kо‗rsatishicha,bolaning tarbiyasidagi asosiy maktab – bu er va xotinning, ota va onaning о‗zaro munosabatlaridir. «Bolalarni tarbiyalash bu alohida kuchlarni, ma‘naviy kuchlarni berishdir. Insonni biz sevgi bilan, otaning onaga, onaning otaga bо‗lgan sevgisi, xurmati orqali dunyoga keltiramiz. Ota va onasi bir –birini hurmat qilgan shuningdek odamlarni sevgan va hurmat qilgan sevgan oilalarda tarbiyali bolalar ulg‗ayadi» 12 .
farzandlarini sevishidir. Ayniqcha ilk yoshlarida ota-onalarning farzandlariga
10 Плотниекс, Н.Э. Психология в семье. // Н.Э. Плотниекс М.: Просвещение, 1991. – 325с. 11 Ковалев, С.В. Психология современной семьи. // С.В. Ковалев М.: Просвещение, 1988.- 342с. Плотниекс, Н.Э. Психология в семье. // Н.Э. Плотниекс М.: Просвещение, 1991. – 325с. 12 Кравцов, Г.Г. Личность формируется в семье. Г.Г. Кравцов Дошкольное воспитание, 1991. - № 2.-С.12-17. 12
bо‗lgan sevgisi, e‘tibori bо‗lmagan oilalardagi bolalarda о‗smirlik yoshga kelib nevrotik о‗zgarishlar yuzaga kelishi mumkin. Bolaning tо‗laqonli rivojlanishi uchun ham otaning ham onanining farzandga bо‗lgan sevgisi zarur. Oiladagi bо‗sh vaqt sferasi eng avvalo bolaning tarbiyasi, oila a‘zolarining ma‘naviy rivojlanishi, ularning kelajakdagi mehnat faoliyatiga psixik va jismoniy tayyorgarligi uchun sharoit yaratadi. Oiladagi avlodlar о‗rtasidagi muloqot, munosabatlar (otaonalar-farzandlar, buvi va buvalar- nabiralar) tarbiyaviy xarakter tusini oladi vabshsh vaitlarini shunga qartishni nazarda tutadi 13 [19, 37-38]. Oilada bо‗sh vaqtni tashkil etishda bir oila a‘zosining manfaatlarini, qiziqishlarini oilaning boshqa a‘zolari qiziqishlariga ham tо‗g‗ri kelishini, ya‘ni ma‘lum bir psixologik kelishuvni e‘tiborga olish lozim. Oilaviy bо‗sh vaqt undagi qarama-qarshiliklar va muammolarni ochadi, bu muammolar boshqa faoliyat doiralarida keyinga planga surilishi mumkin. Bunday muammolar (obyektiv va suyektiv) er-xotinning individual xususiyatlari, oila qadriyat sifatida qarashga bо‗lgan psixologik ustanovkalari bilan bog‗liq bо‗ladi. Bо‗sh vaqtlardagi muloqot oilaning bir qator funksiflarini samarali amalga oshirishga imkon yaratadi [19, 81] Oilada bola tarbiyasining samaraliligi unga ota-onalar va pedagoglar tomonidan qо‗yiladigan talablarning birligiga bog‗liq bо‗ladi.
13 Маленкова, Л.И. Педагоги, родители и дети. // Маленкова Л.И. М.: Просвещение, 1994.- 474с .
13
Download 0.62 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|