Toshkent moliya instituti
Download 5.16 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- UDK: 336(330.3) XIDIROV NODIR G’IYOSALIYEVICH
- 5A230603 – Investitsiyalarni boshqarish (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan DISSERTATSIYA
- 1.2. Sanoat korxonalari investitsiya faoliyatining o’ziga xos xususiyatlari va ahamiyati……………………………………... 18 1.3.
- 2.2. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarida investitsion faoliyatini moliyalashtirish holati tahlili…………………………………………………………… 49 2.3.
- Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………. 98
- Tadqiqotning ob`ekti va predmetining belgilanishi.
- Tadqiqot maqsadi va vazifalari.
- Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari.
- Tadqiqotda qo’llanilgan uslublarning qisqacha tavsifi.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi.
- I BOB. INVESTITSIYA FAOLIYATINI MOLIYALASHTIRISHNING NAZARIY-HUQUQIY ASOSLARI 1.1.
- 1-jadval O’zbekiston Respublikasida investitsiyalarni moliyalashtirish manbalarining dinamikasi (%da) 4
- Xorijiy investitsiya va kreditlar 18,4 24,5 30,0 32,4 28,8 25,1 6,7
1 O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI Qo’lyozma huquqida UDK: 336(330.3) XIDIROV NODIR G’IYOSALIYEVICH SANOAT KORXONALARIDA INVESTITSIYA FAOLIYATINI MOLIYALASHTIRISHNI TAKOMILLASHTIRISH 5A230603 – Investitsiyalarni boshqarish (tarmoqlar va sohalar bo’yicha) Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan DISSERTATSIYA Ilmiy rahbar: K.Ahmedov TOSHKENT-2013 2 MUNDARIJA Kirish………………………………………………………….. 3 I bob Investitsiya faoliyatini moliyalashtirishning nazariy- huquqiy asoslari………………………………………………. 8 1.1. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida o’zbekistondagi investitsiya siyosati va muhiti…………………………………. 8 1.2. Sanoat korxonalari investitsiya faoliyatining o’ziga xos xususiyatlari va ahamiyati……………………………………... 18 1.3. Sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni boshqarish va tartibga solishning huquqiy asoslari…………………………… 28 I bob bo’yicha xulosa………………………………………….. 38 II bob Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarida investitsiya faoliyatini moliyalashtirishning amaldagi holati tahlili………………………………………... 40 2.1. Sanoat tarmog’ining iqtisodiy mohiyati va uning O’zbekiston iqtisodiyotida tutgan o’rni……………………………………... 40 2.2. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarida investitsion faoliyatini moliyalashtirish holati tahlili…………………………………………………………… 49 2.3. Chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar faoliyati tahlili 62 II bob bo’yicha xulosa………………………………………… 72 III bob. Sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni moliyalashtirishning takomillashtirish masalalari…………. 75 3.1. Sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni moliyalashtirishni takomillashtirish yo’nalishlari…………………………………. 75 3.2. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarini investitsiya faoliyatini moliyalashtirishga xorijiy investitsiyalarni jalb etishni takomillashtirish…………………. 82 III bob bo’yicha xulosa……………………………………….. 90 Xulosa………………………………………………………… 90 Ilovalar………………………………………………………... 95 Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………. 98 3 Kirish Dissertatsiya mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi. Hozirgi iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida investitsion faoliyat iqtisodiy faoliyatning muhim shakllaridan biri hisoblanadi. Har bir mamlakatning rivojlanish darajasi, ya’ni iqtisodiyotning rivojlanishi va iqtisodiy o’sishi ko’p jihatdan mamlakatdagi investitsion jarayonlarga bog’liq. Bizga ma’lumki, mamlakatdagi investitsion jarayonlar investitsion siyosat orqali amalga oshiriladi va tartibga solinadi. Investitsion siyosat mamlakatning investitsion salohiyatini oshirishga va investitsion faoliyatni kengayishiga yordam beradi. Shundan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, O’zbekistonda mustaqillikning dastlabki yillaridanoq investitsiya faoliyatini rivojlantirishga katta e’tibor berildi. Chunki, bizning mamalakatda ham iqtisodiy rivojlanishga samarali investitsiya faoliyatisiz erishib bo’lmaydi. Darhaqiqat, bugun O’zbekiston mamlakat iqtisodiyotini yanada isloh qilish va modernizatsiyalash, ayniqsa, xususiy sektorni rivojlantirar ekan, investitsion faoliyatni jadallashtirishdagi xalqaro tajribalarga suyanmog’i lozim. Binobarin, O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga dadil va nufuzli tarzda kirib borayotganligi mamlakatning iqtisodiy-siyosiy sohalaridagi imkoniyatlaridan to’liq foydalanishni talab qilishi tabiiydir. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek: “Barchamiz bir oddiy haqiqatni yaxshi anglab olishimiz darkor – investitsiyalarsiz modernizatsiya ham, yangilanish ham bo’lmaydi” 1 . Iqtisodiyotni texnik–iqtisodiy modernizatsiyalash va kerak bo’lsa tubdan yangilash, xalq xo’jaligining ustuvor tarmoqlarini rivojlantirish, bozor iqtisodiyoti talablariga javob beradigan, ya`ni tashqi va ichki bozordagi talablarga javob beradigan raqobatbordosh tovarlar va hizmatlarni ko’paytirish hamda yangilarini yaratish bugungi kunning dolzarb vazifalaridan biri hisoblanadi. 1 Karimov I.A. Asosiy vazifamiz - Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir. - T.: “O’zbekiston”, 2010. 4 Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida yurtimizga zamonaviy texnologiyalar olib kelib, sanoat ishlab chiqarishini yangilash va modernizatsiyalash jarayonlarini olib borishni investitsiya faoliyatisiz tasavvur etib bo’lmaydi. Bu ishlarni amalga oshirish bo’yicha hukumatimiz tomonidan katta amaliy ishlar olib borilmoqda. Shu kabi qator tadbirlarni amalga oshirish o’z navbatida katta miqdorda moddiy, moliyaviy, intellektual investitsiyalar manbalarini izlash, shakllantirish va umuman, O’zbekiston uchun yangi va qulay bo’lgan investitsiyaviy faoliyatni samarali yo’lga qo’yish hamda uni yanada rivojlantirishni taqozo etadi. Davlatimiz hozirgi sharoitda ushbu jarayonni rivojlantirishga qaratilgan qator muhim chora-tadbirlarni muntazam amalga oshirib kelmoqda, xususan, investitsiya faoliyatini huquqiy asoslari ishlab chiqildi. Xorijdan jalb qilinadigan investorlar uchun turli kafolatlar beruvchi qonun va me`yoriy hujjatlar yaratildi. Shuningdek ular mamlakat iqtisodiyoti rivojlana borishi bilan takomillashtirilib borilmoqda. Ana shularni hisobga olgan holda “Yaqin besh yilda jalb etiladigan kapital qo’yilmalar hajmi 2,2 marta, shu jumladan, xorijiy investitsiyalar miqdori 2 marta o’sishi ko’zda tutilmoqda. Bu mablag’lar iqtisodiyotimizda jiddiy tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirish, yetakchi sanoat tarmoqlarini modernizatsiya qilish, avvalo, energetika, neft-gaz sohasi… bo’yicha keng miqyosdagi loyihalarni amalga oshirishga yo’naltiriladi”. 2 Bunday sharoitda sanoat korxonalari investitsion faoliyatini moliyalashtirish bilan bog’liq masalalarni ijobiy hal qilish alohida ahamiyat kasb etadi. Mustaqillik davrida investitsiya faoliyatini moliyalashtirish bilan bog’liq muammolarni hal etishda juda ko’p ishlar qilinganiga qaramay, ularni uzil-kesil nihoyasiga yetgan deb bo’lmaydi. Bu narsa O’zbekiston iqtisodiyotining sanoat tarmoqlarida ayniqsa ko’zga tashlanadi. Mazkur muammolar qatoriga investitsion faoliyatni moliyashtirish manbalari, tarkibi, moliyalashtirish 2 O’zbekiston Respublikasi iqtisodiy-ijtimoiy taraqqiyotining mustaqillik yillaridagi (1990-2010-yillar) asosiy tendensiya va ko’rsatkichlari: hamda 2011-2015-yillarga mo’ljallangan prognozlari: Statistik to’plam. –T.: “O’zbekiston”, 2011. 5 manbalarining diversifikatsiyalash darajasi va sanoat korxonalari investitsion faoliyatini amalga oshirish uchun sarflangan mablag’larning samaradorligini oshirishni kiritish mumkin. Bu esa mavzuning dolzarbligini ko’rsatib beradi. Tadqiqotning ob`ekti va predmetining belgilanishi. Tadqiqot ob’ekti qilib, O’zbekiston Respublikasining sanoat korxonalarining investitsion faoliyati tanlab olindi. Tadqiqot predmeti bo’lib, O’zbekiston Respublikasining sanoat korxonalarida investitsiya faoliyatini amalga oshirish va moliyalashtirishga qaratilgan iqtisodiy munosabatlar hisoblanadi. Tadqiqot maqsadi va vazifalari. Sanoat tarmog’ida faoliyat ko’rsatyotgan korxonalarni investitsion faoliyatini moliyalashtirishni takomillashtirish bo’yicha ilmiy taklif va xulosalar ishlab chiqish tadqiqotning maqsadi hisoblanadi. Tadqiqotning asosiy vazifalari etib quydagilar belgilab olingan: iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida O’zbekistondagi investitsiya siyosati va muhitini o’rganish; sanoat korxonalari investitsiya faoliyatining o’ziga xos xususiyatlari va ahamiyatni aniqlash; sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni boshqarish va tartibga solishning huquqiy asoslari bilan tanishish; sanoat tarmog’ining iqtisodiy mohiyati va uning O’zbekiston iqtisodiyotida tutgan o’rnini aniqlash; sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni moliyalashtirish va amalga oshirishning amaldagi holatni tahlil qilish; chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalar faoliyatini tahlil qilish; sanoat korxonalarida investitsion faoliyatini moliyalashtirishni takomillashtirishning asosiy yo’nalishlarini aniqlash; iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarini investitsiya faoliyatini moliyalashtirishga xorijiy investitsiyalarni jalb etishni 6 takomillashtirish yo’nalishlarini belgilash; tadqiqot natijalaridan kelib chiqib tegishli taklif va xulosalarni berish. Tadqiqotning asosiy masalalari va farazlari. Tadqiqot ishida ishlab chiqilgan taklif va tavsiyalarning amaliyotda qo’llanishi sanoat korxonalarida investitsiya faoliyatini rivojlantirish va moliyalashtirishni takomillashtirishga hizmat qiladi. Bu esa, o’z navbatida, iqtisodiyotni modernizatsiyalash, uning raqobatbardoshligini oshirish imkonini beradi. Mavzu bo’yicha qisqacha adabiyotlar tahlili. Hozirgi kunda investitsiyalar va investitsion faoliyatning umumiqtisodiy, shu jumladan moliyaviy va iqtisodiyotga investitsiyalarni jalb qilish muammolari yechimiga qaratilgan ishlar qatoriga quyidagi olimlarni: rus olimlari S.Abramov, V.Zolotogorov, V.Kovalev, D.Morozov, V.Cherkasov, I.Balabanov, E.Mihaylova, V.Adrianova, E.Xazanovich, ingliz olimlari U.Sharp, J.Robert, A.Granberg, A.Martens va boshqalarning ilmiy ishlarini keltirish mumkin. O’zbekistonda invetitsiyalar va investitsiya faoliyatini moliyalashtirishga bag’ishlangan masalalar I.Karimov asarlarida, shuningdek, A.Vahobov, Y.Abdullaev, M.Angelidi, M.Sharifxo’jaev, D.G’ozibekov, N.Karimov, H.Jamolov, N.Haydarov, F.Dodiev, N.Qo’ziyeva, O.Sobirov, G’.Sxomiyev, Q.Xoshimov, A.Siddiqov, E.Nosirov, D.Xo’jamqulov va boshqalarning ilmiy ishlarida yoritilgan. Tadqiqotda qo’llanilgan uslublarning qisqacha tavsifi. Dissertatsiyada ilmiy bilish, taqqoslash, iqtisodiy-statistik tahlil, kuzatish va qiyosiy tahlil usullaridan foydalanildi. Tadqiqotning nazariy va amaliy ahamiyati. Ilmiy tadqiqot ishining nazariy ahamiyati iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida respublikada sanoat korxonalarini investitsion faoliyatini moliyalashtirish takomillashtirish nazariyasi orqali iqtisodiyotni real sektorini rivojlanishiga o’z hissasini qo’shish. Tadqiqot natijalaridan O’zbekiston Respublikasi sanoat korxonalarining investitsion faoliyatini moliyalashtirishning asosiy yo’nalishlarini belgilash, 7 Respublika investitsiya siyosatini amalga oshirish, sanoat korxonalarini investitsiya faoliyatini moliyalashtirishni takomillashtirishning asosini va amaliy jihatlarini batafsil tadqiq etishga bag’ishlangan ilmiy tadqiqot ishlarida foydalanish mumkin. Tadqiqotning ilmiy yangiligi. Dissertatsiyaning ilmiy yangiligi bo’lib quyidagilar hisoblanadi: sanoat korxonalari investitsiya faoliyatining o’ziga xos xususiyatlari va ahamiyatni aniqlangan; sanoat korxonalarida investitsion faoliyatni moliyalashtirishni takomillashtirish yo’nalishlari ishlab chiqilgan; sanoat korxonalari investitsiya faoliyatini samaradorligini oshirish bo’yicha takliflar ishlab chiqilgan; iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida sanoat korxonalarini investitsiya faoliyatini moliyalashtirishga xorijiy investitsiyalarni jalb etishni takomillashtirish bo’yicha ishlar olib borilgan. Dissetatsiyaning tarkibiy tuzilishi. Dissertatsiya ishi tarkibiy jihatdan kirish, uch bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Dissertatsiya matni 105 sahifadan iborat bo’lib, 13 ta jadval va 14 ta rasm, 4 formula, 3 ta ilova va 81 ta adabiyotni o’z ichiga oladi. 8 I BOB. INVESTITSIYA FAOLIYATINI MOLIYALASHTIRISHNING NAZARIY-HUQUQIY ASOSLARI 1.1. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida O’zbekistondagi investitsiya siyosati va muhiti Mustaqillik yillarida mamlakatimizda olib borilayotgan keng ko’lamli ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar tobora chuqurlashib, milliy iqtisodiyotning turli soha hamda tarmoqlarida tub o’zgarishlar sodir bo’lmoqda. Bu makroiqtisodiy barqarorlik, barqaror iqtisodiy o’sish sur’atlari va aholi turmush darajasining oshishida yaqqol nomoyon bo’lmoqda. Bunday ijobiy o’zgarishlarda investitsiyalarning ahamiyati kattadir. 2013- yilga mo’jallangan Davlat investitsiya dasturini amalga oshirishda O’zbekiston iqtisodiyotiga investitsiyalar kiritish, avvalo, ichki manbalarni safarbar etish hisobidan iqtisodiyotimizning muhim tarmoqlarini jadal modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash, transport va aloqa sohasini yanada rivojlantirish hamda ijtimoiy infratuzilma ob’ektlarini barpo etish hal qiluvchi ustuvor yo’nalishga aylandi. Ishlab chiqarishni zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlash, uni ma’naviy jihatdan yangilash, tarkibiy jihatdan texnik va texnologik qayta tuzish kabi chora-tadbirlarni o’z ichiga oluvchi jarayon ishlab chiqarishni modernizatsiyalash deyiladi. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalashning asosiy yo’nalish va vositalari quyidagilar hisoblanadi: korxonalarda eskirgan asbob-uskunalardan voz kechish; ishlab chiqarishni zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlash; mahalliy resurslar asosida ishlab chiqarishga inovatsion texnologiyalarni joriy etish; ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar turini ko’paytirish; ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish va resurslarni tejash; ekologik toza texnologiyalarni joriy etish va boshqalar. 9 Mamlakatizmizda amalga oshirilayotgan bozor islohotlarining hozirgi bosqichida investitsiya siyosati iqtisodiyotdagi barqarorlik, tarkibiy va sifat o’zgarishlarini belgilovchi muhim omil bo’lmoqda. Doimiy olib borilayotgan investitsiya siyosati yurtimizda xorijiy va mahalliy investorlar uchun har tomonlama qulay investitsiya muhitini yaratish imkonini yaratmoqda. So’nggi yillarda iqtisodiyotimizda izchillik bilan amalga oshirilayotgan tuzilmaviy o’zgarishlar va modernizatsiyalash jarayoni investitsion faollikni ham o’sishini ta`minladi. Buni isboti tariqasida, birgina “O’tgan yilda iqtisodiyotimizga 11 milliard 700 million AQSH dollar miqdorida ichki va xorijiy investitsiyalar jalb etildi yoki bu boradagi ko’rsatkich 2011-yilga nisbatan 14 foizga o’sdi. Jami investitsiyalarning 22 foizdan yoki 2 milliard 500 million AQSH dollardan ortig’ini xorijiy investitsiyalar tashkil etdi, ularning 79 foizdan ko’prog’i to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalardir. E'tiborga sazovor tomoni shuki, jami investitsiyalarning qariyb 74 foizi ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish va yangilashga qaratilgan dastur va loyihalarni amalga oshirishga yo’naltirildi” 3 . Bugungi kunning eng dolzarb masalalaridan biri bu investitsiyalarni moliyalashtirish sohasida davlatimizda muammolarning mavjudligi. Ushbu muammolarni yechishda O’zbekiston Respublikasi Hukumati tomonidan bir qator amaliy chora-tadbirlarni ishlab chiqilmoqda. Buning natijasida investitsiyalar moliyaviy manbalari tarkibiy tuzilishida ham sezilarli o’zgarishlar ro’y bermoqda (1-jadval). Jadval ma`lumotlari bo’yicha investitsiyalashning moliyaviy manbalari tarkibida davlat budjetining ulushi 2006-yildagi 10,4 foizdan 2011-yilda 6,4 foizga, korxonalar va aholi mablag’lari ulushi tegishli ravishda 60,2 foizdan 50,2 foizga qadar pasaygan. Chet el investitsiyalarining ulushi esa, shu davrda 18,4 foizdan 25,1 foizgacha oshgan. 3 Karimov I.A.: “Bosh maqsadimiz – keng ko’lamli islohotlar va modernizatsiya yo’lini qat’iyat bilan davom ettirish”. “Xalq so’zi” gazetasi 2013-yil, 19-yanvar soni. 10 Ushbu raqamlar milliy iqtisodiyotimizda yuz berayotgan tarkibiy o’zgarishlarni amalga oshirishda xorijiy investitsiyalarning qanchalik muhim ahamiyatga ega ekanligidan dalolat beradi. Investitsiya muhiti sarmoyani samarali qo’yish uchun yangi imkoniyatlar va rag’batlarni shakllantiradi. Boshqacha qilib aytganda, qulay investitsiya muhiti yaratilishi korxonalar uchun daromadlar o’sishi va xarajatlar hamda risklar kamayishini ta`minlaydi. Natijada, qulay investitsiya muhiti yaratilishi tufayli mehnat unumdorligining o’sishi, innovatsiyalarni tatbiq qilish, sifat va mahsulot raqobatbardoshligi, aholi bandligini ko’tarish, turli darajadagi budjetga soliq to’lovlarini oshirish ta`minlanadi. Har tomonlama qulay investitsiya muhiti korxonalar faoliyat samaradorligiga ta`sir etadi, bu esa investitsiyalashga xos bo’lgan daromadlar va kapitalning o’sishiga olib keladi. 1-jadval O’zbekiston Respublikasida investitsiyalarni moliyalashtirish manbalarining dinamikasi (%da) 4 Moliyalashtirish manbalari 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2011-yilda 2006- yilga nisbatan o’zgarishi, foiz hisobida. Jami 100,0 100, 0 100, 0 100, 0 100, 0 100, 0 100,0 Davlat budjeti 10,4 8,0 8,5 8,1 7,8 6,0 -4,4 Budjetdan tashqari fondlar 6,8 5,8 6,2 7,4 7,0 7,6 0,8 Xorijiy investitsiya va kreditlar 18,4 24,5 30,0 32,4 28,8 25,1 6,7 Korxona va aholi mablag’lari 60,2 56,6 49,9 46,9 47,3 50,2 -10,0 Banklar kreditlari va boshqa jalb qilingan mablag’lar 4,1 5,1 5,4 5,2 9,1 11,1 6,0 4 O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo’mitasi ma’lumotlari asosida hisoblangan. 11 Investitsiya muhiti – murakkab, keng qamrovli tushuncha hisoblanadi. Uning murakkabligi shundan iboratki, investitsiya muhiti mamlakat yoki hududda investitsiya faoliyatini amalga oshirishga asos bo’ladigan shart- sharoitlarni yuzaga keltiruvchi siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy xarakterdagi omillar bilan bog’liq holda shakllanadi. Mamlakat investitsiya muhitini hududiy, mahalliy korxonalar, tarmoq va sektorlar investitsiya muhitiga ajratish mumkin. Shu bilan birga, “mamlakat investitsiya muhiti” bu tushunchalar ichida eng asosiysi hisoblanadi. Investitsion muhit deganda, mamlakatning ma'lum bir hududiga kiritiladigan investitsiyalarning samaradorligini va xavfsizligini ta'minlashga qaratilgan iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy shart-sharoitlar majmuasi tushuniladi. Investitsion muhit holati yaratilgan huquqiy baza va uning asoslari, qonun hujjatlarining sifatli tuzilishi va ularga rioya qilinishiga bo’liq. Har tomonlama qulay investitsiya muhiti biznes tuzilmalarning faoliyati samaradorligiga ta’sir etadi, bu esa, investitsiylashga xos bo’lgan daromadlar va kapitalning o’shishiga olib keladi. Investitsiya muhiti investorlarning mamlakatga va davlatning iqtisodiyotiga nisbatan harakatlariga ishonchini oshiradi, uzoq muddatli investitsiyalashga yo’l ochadi. Mamlakatda investitsiya muhitiga bir qator omillar ta’sir ko’rsatadi. Omillar ko’lami xilma-xil va rang-barangdir. Ammo asosiylari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: birinchisi, alohida mamlakatdagi siyosiy va makroiqtisodiy barqarorlik. Mustaqillikka erishgan dastlabki kunlardan boshlab, mamlakatimizda Prezidentimiz I. Karimov rahnamoligida siyosiy va makroiqtisodiy barqarorlikka katta e`tibor berib kelinmoqda. Siyosiy barqarorlikni belgilovchi asosiy ko’rsatkichlardan biri, bu mamlakatda ko’p partiyaviylikning mavjudligi va ularning o’z dasturlari asosida mustaqil faoliyat yuritishi hisoblanadi. 12 Satistik raqamlarga e’tibor qaratadigan bo’lsak, investitsiyalarni jalb qilish sur’ati yildan-yilga doimiy o’sish sur`atiga ega bo’lmoqda. Bunga amin bo’lmoq uchun quyidagi 1-rasm ma`lumotlariga e`tibor qaratamiz. Rasm ma`lumotlariga tayanib aytadigan bo’lsak, bizning milliy iqtisodiyotga jalb etilyotgan investitsiyalar hajmi yildan-yilga o’sib bormoqda. 2012-yilda investitsiyalar hajmi 2011-yilga nisbatan 14 % ga o’sgan. ikkinchisi, iste`molchi bozorlarga nisbatan qulay geografik joylashuvi va optimal transport koridorlarining mavjudligi. Mazkur omil ham mavjud omillar ichida markaziy bo’g’inida turadi. Chunki, barchaga ma`lumki, bozor iqtisodiyoti sharoitida faoliyat yuritayotgan davlatlarda mahsulotlarni ishlab chiqarish yoki ishlarni bajarish qiyin tadbir emas, biroq ishlab chiqarilgan mahsulotlarni ortiqcha xarajatlarsiz iste’molchiga yetkazib berish va o’z vaqtida hamda to’liqligicha realizatsiya qilish eng og’ir tadbirlardan biri hisoblanadi. Odatda, iste`molchi bozorlarga qulay geografik joylashgan davlatlar okean va dengiz bandargohlariga tutash bo’ladi. Bizda bunda imkoniyat chegaralangan, albatta. Lekin olib borilayotgan odilona va oqilona investitsion siyosat zamirida mamlakatimizning Navoiy viloyati va Angeren shahrida Erkin industirial iqtisodiy zonani tashkil etilishi va bu orqali xorijiy iste`molchi bozorlarga chiqishning qulay yo’li tashkil etildi. 13 Download 5.16 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling