Transmission Control Protocol (tcp) (uzatishni boshqarish protokoli) internetning asosiy tarmoq protokollaridan biri bo'lib, tcp/ip tarmoqlarida ma'lumotlarni uzatishni boshqarishga mo'ljallangan

Transmission Control Protocol (TCP) (uzatishni boshqarish protokoli) — internetning asosiy tarmoq protokollaridan biri bo'lib, TCP/IP tarmoqlarida ma'lumotlarni uzatishni boshqarishga mo'ljallangan. OSI modelining transport bosqichi vazifasini bajaradi.

Raqamli shaklda taqdim etilgan ma'lumotlar uzatishning TCP / IP - tarmoq modeli. Modeldagi ma'lumotlar manbaidan ma'lumotlarni oluvchiga uzatish usulini tavsiflaydi. Model ma'lumotlarning to'rtta sathdan o'tishini nazarda tutadi, ularning har biri qoida (translyatsiya protokoli) bilan tavsiflanadi. Internet qo'llamoq ma'lumotlar stekprotokolov ma'lumotlar uzatish miqdorini hal qoidalar jamoalari [1] [2]. TCP / IP nomi ikki eng muhim protokollari oilasi -Transmission Control Protocol (TCP) birinchi ishlab chiqilgan va bu standarti tasvirlangan edi iInternet Protocol (IP), olingan. Bundan tashqari, ba'zan ataladi model DOD (Mudofaa vazirligi) Internet protokollari [3] 1970-yilda ARPANET tarixiy kelib chiqishi munosabati bilan (DARPA nazorati ostida, AQSh Mudofaa vazirligi [4]) bir to'siq bo'lib -. Kontseptual model va bir qator Internetda ishlatiladigan aloqa protokollari va shunga o'xshash kompyuter tarmoqlari. Bu Transmission Control Protocol (TCP) va Internet Protocol (IP) bo'lib, - U tez-tez To'plamga asosiy protokollar, chunki, TCP / IP sifatida tanilgan. Bu ba'zan tarmoq texnikaning rivojlanishi DARPA.Nabor Internet protokollari orqali Amerika Qo'shma Shtatlari Mudofaa vazirligi tomonidan moliyalashtirilgan edi, chunki, Mudofaa vazirligi (MOD) modeli deb ataladi ma'lumotlar, overpacked ishlov uzatiladi, tor-mor qilish va qabul qilinishi kerakligini belgilaydigan Pass-orqali ma'lumotlarni beradi. Ushbu funktsiya to'rtta qatlamlik ajralmaslikka ajratiladi, bu esa tegishli protokollarni tarmoqlar miqdori bo'yicha tasniflaydi. Eng pastki darajadan eng yuqori darajaga tarmoqning bir xil segmentida saqlanadigan ma'lumotlar uchun aloqa usullarini o'z ichiga olgan aloqa katlami; mustaqil tarmoqlar o'rtasida o'zaro ishlashni ta'minlaydigan Internet qatlami; xostlar orasidagi aloqani boshqaradigan transport qatlami; va Internet protokollari majmuini va uning qismlari protokollar ko'plab belgilab prilozheniy.Tehnicheskie standartlari uchun jarayonlar o'rtasidagi ma'lumotlar almashinuvini ta'minlaydi ariza qatlami, Internet (IETF) rivojlantirish bo'yicha Vazifa Kuchi tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. Internet protokollarining to'plami OTO modeli, umumiy tarmoq tizimlari uchun yanada keng qamrovli asosdan oldin keladi.

Internet — dunyo bo'ylab joylashgan va yagona tarmoqqa birlashtirilgan minglab kompyuter tarmoqlarining majmuidir. Internetda axborot almashish standart qoidalar asosida amalga oshiriladi. Internetdagi ma'lumotlarni uzatish qoidalari protokollar (masalan, TCP/IP —TRANSMISSON CONTROL PROTOKOL/INTERNET PROTOKOL) deb ataladi.TCP/IP protokolining axborotni uzatish usuli quyidagicha: TCP protokoli axborotni paketlarga ajratadi; IP protokoli orqali barcha paketlar qabul qiluvchiga uzatiladi va TCP protokoli tomonidan barcha paketlarning qabul qilinganligi tekshiriladi; barcha paketlar qabul qilingandan keyin TCP protokoli ularni tartibga soladi va yaxlit ko'rinishga keltiradi.

TCP/IP protokollari to'plami 1972 yilda Winton Serf boshchiligidagi ishlab chiquvchilar guruhi tomonidan NCP (tarmoq boshqaruv protokoli) asosida yaratilgan. 1976 yilning iyul oyida vint Cerf va bob Kahn birinchi marta uchta turli tarmoq orqali TCP yordamida ma'lumotlarni uzatishni namoyish etdilar. Paket quyidagi yo'nalishda o'tdi: San — Fransisko — London-Janubiy Kaliforniya universiteti. Safarining oxiriga kelib, paket 150 ming km masofani bosib o'tib, bitta bitni yo'qotmadi. TCP va IP (ingliz tili): 1978 yilda, Serf, jon Postel va dan Cohen TCP ikki alohida vazifalarni tanlash uchun qaror qabul qildi. Internet protokoli, tarmoqlararo protokol). TCP kuntagramdagi xabarni buzish uchun javobgar edi (ingliz tili. datagram) va ularni jo'natishning oxirgi nuqtasida ulash. Ip alohida datagramlarni uzatish (qabul qilishni nazorat qilish) uchun mas'ul edi. Zamonaviy Internet protokoli shu tarzda tug'ilgan. 1 yanvar 1983 yilida ARPANET yangi protokolga o'tdi. Bu kun Internetning rasmiy tug'ilgan kuni deb hisoblanadi.2

OSI modeli etalon model bo'lib, bu faqat nazariy jihatdan mavjud. Hozirgi kunda bu model asosida TCP/IP stek protokollariga asoslangan holda tarmoq ishlaydi. TCP/IP ishlab chiqilishining yagona sababi OSI modelini soddalashtirish va qulay foydalanish hisoblanadi.

Internetda ko‘plab turli xil paketlardan foydalaniladi, lekin asosiylaridan biri bu — IP-paketdir (RFC-791). IP-protokol ishonchli bo‘lmagan transport muhitini taklif etadi. Mazkur protokolning ma’lumotlarni uzatish algoritmi juda ham oddiy: xato hollarda deytagramma tashlab yuboriladi, jo‘natuvchiga esa tegishli ICMP-xabar yuboriladi (yoki hech narsa yuborilmaydi). IP-protokolida tarmoqlararo xizmatlarni ta’minlash uchun to‘rtta asosiy mexanizm qo‘llaniladi: xizmat ko‘rsatish turi, paket yashash vaqti, sarlavhaning nazorat yig‘indisi, qo‘shimcha imkoniyat(opsiya)lar . Xizmat ko‘rsatish turi tarmoqlararo deytagrammaning tarmoqlararo tizim orqali uzatilishida talab etiladigan sifatni ko‘rsatishi uchun foydalaniladi.

Paketning yashash vaqti tarmoqdagi deytagramma mavjud bo‘lish vaqtining yuqori chegarasini ko‘rsatadi. Ushbu ko‘rsatkich jo‘natuvchi tomonidan beriladi va tarmoqlararo deytagrammaning marshrut nuqtalari bo‘ylab harakatlanishiga ko‘ra kamayib boradi. Tarmoqlararo deytagramma vaqti qabul qilib oluvchiga yetib borguniga qadar nol bo‘lsa, u holda ushbu deytagramma yo‘q qilinadi. Sarlavhaning nazorat yig‘indisi undagi ma’lumotlar himoyasini ta’minlaydi.

Agarda modul sarlavhada xatolikni aniqlasa, u holda ushbu tarmoqlararo deytagramma uni aniqlagan modul tomonidan yo‘q qilinadi. Qo‘shimcha imkoniyatlar ayrim qo‘shimcha xizmatlar bajarilishini ta’minlaydi, masalan, ma’lumotlarni himoyalash va maxsus marshrutlashtirish usullari.

Asosiy protokollarning tahlili:

TCP/IP

TCP/IP protokol steklari (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) bugungi kunda eng ko‘p tarqalgan va fundamentaldir.

U har qanday o‘lchamdagi mahalliy tarmolarda ishlaydi. Undan tashqari protokollardan Internet global tarmog‘ida ishlash imkonini beruvchi yagona protokoldir.TCP/IP protokollar stekiga turli bosqichlarda ishlovchi ko‘p protokollar kiradi, lekin o‘z nomini u ikkita TCP va IP

protokollar nomidan olgan.TCP (Transmission Control Protocol) – transport protokoli, TCP/IP protokollar stekidan foydalanib tarmoqda

axborotlarni uzatishni boshqarish uchun xizmat qiladi.

IP (Internet Protocol) – tarmoq bosqich protokoli, turli tarmoqdan iborat bo‘lgan tarmoqlarda axborotlarni yetkazish uchun transport protokollarining biridan foydalanadi, masalan, TCP yoki UDP.

TCP/IP stekning quyi bosqichi axborot uzatishning standart protokollaridan foydalangani uchun uni har qanday tarmoq texnologiyasi qullanganda va har qanday operatsion tizimli komp’yuterlarda ishlatish mumkin bo‘ladi. Azaldan TCP/IP protokoli global tarmoqlarda foydalanish uchun loyihalashtirilgan, aynan shuning uchun u maksimal ravishda moslashuvchandir. Xususan paketlarni qism-

larga ajratish imkoni bo‘lgani uchun ham aloqa kanalining sifati e’tiborga olinmasa ham, axborot albatta o‘z manziliga yetkaziladi. IP – protokolining mavjudligi uchun ham turli segmentli tarmoqlar o‘rtasida ham axborot uzatish mumkin bo‘ladi.TCP/IP – protokolining kamchiligi shundan iboratki, tarmoqda ma’murlashtirish murakkablashadi.

IPX/SPS

IPX/SPS (Internetwork Packet Exchange/Seguenced Packet Exchange) protokollar steki Novell kompaniyasining loyihasi va mulkidir. U Novell Net Ware operatsion tizimi uchun mo‘ljallab yaratilgan, u tizim yaqin kungacha server operatsion tizimlari o‘rtasida etakchi o‘rinlardan birida edi.IPX/SPS protokollari ISO/OSI modelining tarmoq va transport bosqichlarida ishlaydilar, shuning uchun a’lo darajada bir-birini kamchiligini to‘ldiradi. Afsuski IPX/SPS protokoli steklari azaldan uncha kata bo‘lmagan tarmoqlarga xizmat ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan, shu tufayli uni katta tarmoqlarda ishlatish kam samara beradi.

Net BIOS/SMB

Yetarli darajada taniqli protokol steki bo‘lib, uni IBM va Microsoft kompaniyalari loyihalashtirgan va shu kompaniyalar mahsulotida foydalanish ko‘zda tutilgan. TCP/IP kabi Net-BIOS/SMB stek protokollari fizik kanal bosqichida Ethernet, Token-Ring kabi va boshqa standart protokollar ishlaydi. Bu esa har qanday aktiv tarmoq qurilmasi bilan juftlikda ishlash imkonini beradi. Yuqori bosqichlarda esa NetBIOS (Network Basic Input/Output System) va SMB (Server Message Blick) protokollari ishlaydi. NetBIOS o‘tgan asrning 80-yillarida yaratilgan bo‘lib lekin tez orada ancha yaxshilangan NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface) protokol bilan almashtiriladi, u 200 tagacha komp’yuteri bo‘lgan tarmoqlarda juda samarali axborot al-mashinuvini tashkil qilish imkonini yaratildi.Komp’yuterlar o‘rtasida axborot almashinuvini hosil qilish uchun, ulardan har biri mantiqiy nomga bog‘lanishi zarur. Komp’yuterlarni tarmoqqa ulashda dinamik ravishda har bir komp’yuterga mantiqiy nom beriladi. Nomlar jadvali tarmoqdagi har bir komp’yuterga tarqatiladi. Shuningdek, guruhli nomlar bilan ham ishlash qo‘llaniladi, bu esa axborotlarni birdaniga bir necha manzilga uzatish imkonini yaratadi.Net BEUI protokolining asosiy afzalligi ishlash tezligi va resurslarga bo‘lgan kam talabidir. Agarda katta bo‘lmagan bir segmentdan iborat tarmoqlarda axborot almashinuvini tez tashkil qilish talab etilsa, u holda bu protokoldan yaxshisitopilmaydi. Undan tashqari xabarlarni yetkazish uchuno‘rnatilgan bog‘lanishlar zarur talab emas: protokolda bog‘lanish bo‘lmagan holda datagramma usuli qo‘llanilib, xabar jo‘natuvchining va qabul qmluvchining manzili bilan ta’minlanadi va «yo‘lga jo‘natiladi».Lekin NetBEUI ning asosiy kamchiligi ham mavjud bo‘lib, u paketni yo‘naltirish tushunchasidan to‘liq mahrumdir, shuning uchun uni murakkab tarmoqlarda foydalanish maqsadga muvofiq emas.SMB (Server Message Block) protokoli yordamida esa tar-moqning ishini uchta eng yuqori bosqichlarda tashkil etish mumkinyu Bular aloqa vaqti, prezentatsiya va amaliy faqat undan foydalanish orqaligina fayllarga bog‘lanish mumkin, ya’ni printer vatarmoqning boshqa resurslariga. Bu protokol bir necha marotaba rivojlantirilgan, shuning uchun uni Microsoft Vista va Windows 7 zamonaviy operatsion tizimlarda tadbiq qilish mumkin. mumkin,

HTTP

Bu protokol protokollar orasida eng ko‘p ishlatiladigani bo‘lib, u bilan millionlab foydalanuvchilar Internetda dunyo bo‘yicha har kuni ishlaydilar. HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) protokoli maxsus Internet uchun loyihalashtirilgan. U «mijoz – server» texnologiyada ishlaydi, ya’ni axborotni so‘rovchi mijoz mavjud va bu so‘rovlarga ishlov berib uni jo‘natuvchi server qismi ham mavjud deb bilinadi.HTTP ilovalar bosqichida ishlaydi. Bu shuni bildiradiki,

ko‘rilayotgan protokol transport protokolining xizmatidan foydalanishi darkor, ya’ni TCP protokolidan.O‘z ishida protokol URI (Uniform Resource Identifier) resursni noyob identifikatori tushunchasi ishlatiladi. URI parametrlar bilan ishlashni quvvatlaydi, bu hol esa protokolning vazifasini kengaytiradi. Parametrlardan foydalanib serverdan javobni qanday formatda va kodirovkada olishni ta’kidlash mumkin. Bu esa o‘z navbatida HTTP yordamida nafaqat matn li hujjatlarni, har qanday ikkilik tizimidagi ma’lumotlarni ham uzatish imkonini beradi.HTTP protokolining asosiy kamchiligi matnli axborotni ortiqcha hajmdaligi bo‘lib, mijoz serverdan olingan javoblarni to‘g‘ri ifodalay olishi uchun zarurdir. Veb – sahifalarning hajmi katta bo‘lganda, ortiqcha katta trafik hosil qilishi mumkin.

Undan tashqari protokol holatini saqlashning mexanizmidan to‘liq mahrum, bu esa Veb – sahifalar bo‘yicha bitta HTTP yordamida harakat qilishga imkon bermaydi. Shu sababli HTTP protokol bilan birgalikda foydalanuvchi brauzerlar bilan ishlash zarur.

FTP

FTP – protokoli (File Transfer Protocol) HTTP protokolidan farqli fayllar bilan ishlaydi. Bu protokol amaliy bosqichda ishlaydi vatransport protokoli sifatida TCP – protokolini ishlatadi. Uning asosiy vazifasi fayllarni FTP – serverga uzatish hamda undan olishdir. FTP – protokoli buyruqlar to‘plamidan iborat bo‘lib, axborotlarni uzatish va ulash tartiblarini bayon qiladi. Bu holda buyruqlar va axborotlar turli portlardan foydalanib uzatiladi. Standart portlar sifatida 21 va 20 – port-

lar ishlatiladi: birinchisi – axborotlarni uzatadi, ikkinchisi buyruqlarni uzatadi. Undan tashqari portlar dinamik bo‘lishi mumkin.

FTP – protokolining asosiy kamchiligi, axborotlarni shifrlash mexanizmi yo‘qligidir. Bu esa bosh trafikka ega bo‘lib, uning yordamida foydalanuvchining nomini va shuningdek, uning FTP – serverga ulanish parolini aniqlash imkonini beradi. Bu holni bartaraf etish uchun parallel ravishda SSL protokolidan foydalaniladi, bu esa axborotlarni shifrlashni amalga oshiradi.

POP3 va SMTP

Ma’lumotlar bilan almashishning elektron pochta usulidan foydalanish anchadan beri oddiy pochta xizmatiga alternativ bo‘lib xizmat qiladi. Elektron pochta ancha samarali va tezdir. Bu xizmatni amalga oshirish POP3 (Post Office Protocol Ver-sion3) va SMTP(Simple Mail Transfer Protocol) sharofati evaziga amalga oshiriladi.POP3 protokoli amaliy bosqichda ishlaydi va pochta serve-ridagi pochta qutisidan elektron ma’lumotlarni olish uchunishlatiladi. POP3 protokoli faqat elektron xabarlarni qabul qilishi mumkin, ularni jo‘natish uchun esa boshqa protokoldan foydalanishga to‘g‘ri keladi, ko‘pincha bu vazifa uchun SMTP qo‘llaniladi. Aniqrog‘i u protokolning takomillashtirilgan ver-

siyasi – ESMTP(Extended SMTP)/POP3 kabi SMTP protokoli ham amaliy bosqichda ishlaydi, shuning uchun transport protokol xizmati zarurdir, bu vazifani esa TCP protokoli bajaradi25-port.

IMAP

IMAP (Interactive Mail Access Protocol) – yana bita pochta protokoli bo‘lib, u POP3 asosida yaratilgandir. Nati-jada POP3 protokolidagi hamma kamchiliklar hisobga olinib va yangi ko‘p sonli kerakli vazifalar qo‘shilgan.

SLIP

SLIP (Serial Line Internet Protocol) axborotlarni uzatish protokoli doimiy Internetga ulanishni telefon kanali va oddiy modemdan foydalanib tashkil qilish uchun yaratilgan. Narxining yuqoriligi tufayli bu turdagi ulanishdan kam abonentlar foydalanadilar. Bu protokol TCP/IP protokoli bilan birgalikda ishlatiladi va u ancha past pog‘onada turadi.

PPP

PPP (Point – to – Point Protocol) protokoli yuqorida bayon etilgan SLIP protokolining bajaradigan vazifasining biridir. Lekin u bu vazifalarni yaxshi bajaradi, chunki qo‘shimcha imkoniyatlari mavjuddir. Undan tashqari, SLIP farqli o‘laroq PPP nafaqat TCP/IP bilan bog‘lana oladi, balki IPX/SPX, NetBIOS,DHCP mahalliy tarmoqlarda ko‘p ishlatiladigan protokollar bilan ham birgalikda ishlay oladi. PPPning ko‘p tarqalishiga yana bir sabab u Windows NT oilasiga mansub

operatsion tizim o‘rnatilgan Internet – serverlarda foydalanilgani tufaylidir.

X.25

X.25 protokoli 1976-yili yaratilgan va 1984-yili mukammallashtirilgan, u jismoniy, kanal va tarmoq bosqichlarida ISO/OSI modeli bilan bog‘lanishda ishlaydi. Bu protokolni mavjud telefon tarmog‘ida foydalanish uchun loyihalashtirilgan. X.25 protokolini loyihalashtirilayotgan davrda raqamli telefon tarmog‘i noyob edi, u analog kanallarda ishlatilar edi. Shu sabab u protokolda xatoliklarni topish va tuzatish tizimi mavjud, bu esa aloqani ishonchliligini sezilarli darajada oshiradi. Ayni vaqtda bu tizim axborot uzatishni sekinlashtiradi (64 Kbit/s). Lekin bu holat yuqori ishonchlilik talab etilgan joylarda ishlatishga xalaqit bermaydi, masalan, bank tizimida

va boshqalarida.

TCP/IP haqida ko'proq ma'lumot berilishi mumkin, ammo uchta asosiy kalitlar bor:

TCP / IP-jismoniy tarmoqlar Internet-ta'lim uchun bir joyga to'planishiga imkon beruvchi protokollar to'plami. TCP / IP shaxsiy tarmoqlarni virtual kompyuter tarmog'ini shakllantirish uchun bog'laydi, unda alohida asosiy kompyuterlar tarmoqlarning jismoniy manzillari bilan emas, balki IP-manzillar bilan aniqlanadi.

TCP / IP har bir protokolning javob berishini aniq belgilaydigan ko'p darajali arxitekturadan foydalanadi. TCP va UDP tarmoq dasturlari uchun yuqori darajadagi xizmat ma'lumotlarini taqdim etadi va har ikkisi ham ma'lumotlar paketlarini uzatishda IP-ga tayanadi. Ip paketlarni o'z manziliga yo'naltirish uchun javobgardir.

Internetning asosiy kompyuterlarida ishlaydigan ikkita dastur dasturlari orasidagi ma'lumotlar ushbu kompyuterlardagi TCP/IP stakanlarini yuqoriga va pastga "sayohat" qiladi. Yuboruvchi tomonidagi TCP/IP modullari tomonidan qo'shilgan ma'lumotlar qabul qiluvchi uchida tegishli TCP/IP modullari tomonidan" kesiladi " va manba ma'lumotlarini qayta yaratish uchun ishlatiladi.

TCP e IP Shu bilan birga, qisqartirilgan so'zlar Internetda ikkita kalit protokol . TCP kelib chiqadi uzatishni boshqarish protokoli, sifatida tarjima qilinishi mumkin bo'lgan ifoda "Transmissiyani boshqarish protokoli" . IP bu orada Internet protokoli yoki "Internet protokoli" .

G'oyasi TCP / IP protokoli , bu doirada, bilan bog'liq protokol oilasi ni tashkil qiladi Internet tuzilmasi bazasi , bir nechta kompyuterlar o'rtasida ma'lumotlarni uzatish imkoniyatini beradi. Bu haqida tarmoq protokollari : o'zaro bog'liqlik tizimining tarkibiy qismlari bir-biri bilan qanday aloqa o'rnatishi kerakligini aniqlash uchun javob beradigan mezonlar va standartlar.

U TCP / IP protokoli o'n yil ichida tug'ilgan 1970 qachon Mudofaa bo'limi ning Amerika Qo'shma Shtatlari u a ichida qo'lladi kompyuter tarmog'i chaqirdi ARPANET . Ichida 1982 , Shimoliy Amerika rasmiylari buni mamlakatning harbiy tarmoqlari o'rtasidagi aloqa standarti deb e'lon qilishdi

TCP (Etkazish Boshqarish Protokoli) tarmoqlar orqali ma'lumotlarni uzatishda ishlatiladigan muhim tarmoq protokoli hisoblanadi. Tarmoqlar kontekstida protokol - ma'lumotlar uzatilishini boshqaruvchi qoidalar va protseduralar to'plami bo'lib, u butun dunyo bo'ylab ishlatiladigan joylashish, dasturiy ta'minot yoki apparatdan qat'i nazar, narsa xuddi shunday . TCP IP (Internet protokoli) bilan birgalikda TCP / IP deb nomlangan taniqli duosida ishlaydi. Siz ushbu sozlamani kompyuteringizdagi, smartfoningiz yoki ko'chma qurilmangizdagi tarmoq sozlamalarida ko'rishingiz mumkin. IP-qism TCP-ning uzatish ishonchliligini boshqarishda, ma'lumotlar paketlarini manbadan maqsadga yo'naltirish va jo'natish bilan bog'liq. Ushbu maqolada biz TCP qanday ishlashini va qanday ishlashini bilib olamiz.

TCP qanday ishlaydi

TCP funktsiyasi ma'lumotlar ishonchli bo'lishi uchun ma'lumotlarni uzatishni nazorat qilishdan iborat. Internet kabi tarmoqlarda ma'lumotlar paketlardan, ya'ni tarmoqdan mustaqil ravishda yuboriladigan ma'lumotlar bo'linmalari orqali uzatiladi va asl ma'lumotni qaytarish uchun boradigan joyga etib borganlaridan keyin qayta yig'iladi.

Tarmoq bo'yicha ma'lumotlarni uzatishda qatlamlarda, har bir protokol bitta qatlamda amalga oshiriladi, boshqalar bajarayotgan narsalar bilan to'ldiradi. Ushbu qatlamlar to'plamiga protokol to'plami deyiladi. TCP va IP ishlashi bir-birining ustki qismida ishlaydi. Misol uchun, bir yığında HTTP - TCP - IP - WiFi bo'lishi mumkin. Ya'ni, masalan, kompyuter veb-sahifaga kirganda HTTP protokoli veb-sahifani HTML-ga, TCP-ni uzatishni boshqaradi, tarmoqdagi IP-kanalizatsiyani boshqaradi (masalan, Internet) va Wi-Fi-ni uzatish mahalliy tarmog'ida.

Shuning uchun TCP uzatish paytida ishonchni ta'minlash uchun mas'uldir. Ishonchli ma'lumotlarni uzatish - bu quyidagi talablar bajarilishi. Stsenariylar kontseptsiyani yaxshiroq tushunish uchun beriladi.

Barcha paketlar maqsadga yetadi, ya'ni hech qanday paket yo'qoladi. E-pochtangizni yoki tezkor xabarlarni yuborganingizda xatlarni yoki jumlalarni yo'qotmasliklarini xohlamaysiz.

Ma'lumotlarning sifatiga ta'sir etadigan bunday kechikish yo'q. Siz VoIP qo'ng'iroq paytida yoki ovozli audio orqali suhbatlashishingizni istasangiz, unda so'zlashuvchi so'zlar tanib bo'lmaydigan bo'ladi.

Barcha ma'lumotlar paketlari tartibga solinadi. Sizning so'zlaringiz elektron pochtangizning jumlasiga siz yozgan tartibda bo'lishini xohlaysiz. Boshqacha qilib aytganda, kiyik sherni ko'proq tabiiy suhbatlar o'rniga eyishi mumkin.

TCP qanday ishlaydi

TCP o'z paketlarini ular raqamlangan deb etiketlasa bo'ladi. Shuningdek, ular maqsadga yetib borish muddati (ya'ni bir necha yuz millisekundlarda muddat deb ataladigan vaqt) va boshqa texnik qoidalar mavjudligiga ishonch hosil qiladi. Qabul qilingan har bir paket uchun yuborish moslamasi xabarnoma deb ataladigan paket orqali xabar qilinadi. Nomi hamma aytadi. Vakolatdan so'ng, tasdiqlash olinmagan bo'lsa, manba yo'qolgan yoki kechiktirilgan paketning yana bir nusxasini yuboradi. Buyurtma paketlari ham tasdiqlanmagan. Shunday qilib, barcha paketlar har doim tartibga solinadi, teshiklarsiz va oldindan belgilangan va qabul qilinadigan kechikish vaqtida.

Kafolatlangan etkazib berishni ta'minlash uchun TCP protokoli bo'yicha aloqa o'rnatiladi, bu sizga chiqish paketidagi raqamlarni belgilash va kirishda ularning qabul qilinishini tasdiqlash imkonini beradi. Paketlarni raqamlash va qabulni tasdiqlash - bu xizmat haqidagi ma'lumot. Ushbu protokol ikki tomonlama uzatishni qo'llab-quvvatlaydi. Bundan tashqari, puxta o'ylangan protokol qoidalari tufayli u juda ishonchli deb hisoblanadi.

UDP protokoli TCP orqali uzatishni sozlashning iloji bo'lmagan yoki tarmoq ma'lumot uzatish segmentida tejashingiz kerak bo'lgan paytlar uchun mo'ljallangan. UDP shuningdek, paketli uzatish ishonchliligini oshirish uchun yuqori darajadagi protokollar bilan o'zaro ta'sir qilishi mumkin.

UDP (User Datagram Protocol — foydalanuvchi datagrammasi protokoli) — IP-bogʻlanish qilmasdan, tarmoq orqali maʼlumot joʻnatish transport protokoli. OSI modeli bosqichining eng oddiy protokoli hisoblanadi. TCP dan farqli ravishda u joʻnatilgan maʼlumotlarni yetib borishini taʼminlab bermaydi. UDP joʻnatilgan paketlarni yetib borgan yoki yetib bormaganligi haqidagi soʻrovni amalga oshirmaydi. Buni natijasida paketlar yoʻqolishi vujudga kelishi mumkin. UDP protokolining tezligi katta, agar bu protokolga ham TCP protokoliga oʻxshash soʻrovnoma xizmati qoʻshilsa uning tezligi katta hajmdagi maʼlumotlarni yuborish uchun yetarli boʻlmas edi. UDP protokilidagi paketlar yoʻqotilishi deyarli sezilmaydi, chunki katta hajmdagi video axborot ichidan mikro sekundlar yoʻqolganini inson koʻzi ilgʻamaydi. UDP protokoli katta hajmdagi maʼlumotlarni uzatishga moʻljallangan boʻlib , asosan togʻridan-toʻgʻri translyatsiyalarni, jonli efirlarni va katta hajmdagi video maʼlumotlarni yuborish uchun ishlatiladi.

UDPni tushunish va TCP dan qanday farq qiladi

Foydalanuvchi Datagram bayonnomasi (UDP) 1980 yilda joriy etilgan va mavjud bo'lgan eng qadimgi tarmoq protokollaridan biri hisoblanadi. Bu mijoz-server uchun oddiy OSI transport qatlami protokoli bo'lib, Internet protokoli (IP) ga asoslangan va TCP uchun asosiy alternativ hisoblanadi.

UDP ning qisqacha ta'rifi TCP bilan taqqoslaganda ishonchsiz protokol ekanligini tushuntirishi mumkin. Bu to'g'ri bo'lsa-da, ma'lumotlar uzatishda hech qanday xato tekshiruvi yoki tuzatishlar mavjud emasligi sababli, ushbu protokol uchun TCP mos kelmaydigan ilovalar ham to'g'ri.

UDP (ba'zan UDP / IP deb ataladi) odatda real vaqtda ishlash uchun yaratilgan video konferentsiya dasturlarida yoki kompyuter o'yinlarida ishlatiladi. Yuqori samaradorlikka erishish uchun protokol alohida paketlarni (qayta ishlashsiz) va UDP paketlarini yuborilganidan boshqacha tartibda qabul qilishga ruxsat beradi.

Ushbu uzatish usuli, TCP bilan taqqoslaganda, kamroq ma'lumotlarni uzatishni va kechikishni ta'minlaydi. Paketlar nima bo'lishidan qat'i nazar, jo'natiladi va hech qanday xato tekshiruvi mavjud emas, bu kam tarmoqli kengligidan foydalanishga olib keladi.

TCP dan yaxshiroq UDP bormi?

Ushbu savolga javob UDP, TCP ga qaraganda yaxshi ishlashi mumkin, lekin, ehtimol, yanada yomonroq sifatga ega bo'lishiga bog'liq.

TCP orqali UDP ni afzal ko'rsata oladigan yaxshi misol, onlayn o'yin, video chat yoki ovozli translyatsiyalar kabi kamroq kechikish bilan yaxshiroq ishlaydigan dasturga kelganda. Paketlarni yo'qotish mumkin, lekin sifatni kamaytirish uchun kamroq umumiy kechikishlar bilan, sifatli yo'qotish haqiqatdan ham anglash mumkin.

Onlayn o'yinlar bilan UDP trafigi aloqani bir zumda yo'qotsa ham, yoki biron-bir paketga nima sababdan tushib qolsa ham o'yinni davom ettirishga imkon beradi. Agar xatolikni tuzatishga jalb qilingan bo'lsa, paketlar vaqtni yo'qotib qo'yishi mumkin, chunki paketlar xatolarni bartaraf etish uchun qoldirilgan joyga qaytadan kirishga urinmoqdalar, lekin bu jonli video o'yinlar uchun keraksiz. Xuddi shu narsa jonli oqim bilan ham bog'liq.

Biroq, UDP ning fayl uzatishlariga nisbatan bu qadar katta emas, chunki uni to'g'ri ishlatish uchun butun faylga kerak. Biroq video pleer yoki videolarning har bir paketidan lazzatlanish uchun kerak emas.

OSI modeli 4-sathida TCP va UDP ham TFTP , RTSP va DNS kabi xizmatlar bilan ishlash.

UDP Datagramlar

UDP trafigi, datagramlar deb ataladigan narsalar orqali ishlaydi, har bir datagramda bitta xabar birliklaridan iborat. Sarlavha tafsilotlari dastlabki sakkiz baytda saqlanadi, qolganlari haqiqiy xabarni ushlab turadi.

Bu erda ko'rsatilgan UDP datagramli sarlavhaning har bir qismi ikki bayt :

Manba port raqami

Nishon port raqami

Datagram hajmi

Checksum

UDP port raqamlari turli dasturlar TCPga o'xshash ma'lumotlar uchun o'z kanallarini saqlab qolish imkonini beradi. UDP porti sarlavhalari uzunligi ikki bayt; Shuning uchun, joriy UDP port raqamlari 0 dan 65535 oralig'ida bo'ladi.

UDP datagramining o'lchami kattalikdagi va ma'lumotlar qismlarida joylashgan baytlarning umumiy sonini hisoblash. Sarlavha uzunligi sobit bo'lganligi uchun, bu maydon o'zgarmaydigan hajmli ma'lumot qismini (ba'zan foydali yuk deb ataladi) uzunligini izlaydi.

Datagramlarning o'lchami operatsion muhitga bog'liq bo'lib, maksimal 65535 baytga teng.

UDP checksumi xabarlar ma'lumotlarini o'zgartirishdan himoya qiladi. To'lov summasini qiymati birinchi navbatda qabul qiluvchi tomonidan qabul qilingan datagram ma'lumotlari va undan keyin qabul qiluvchi tomonidan kodlashni anglatadi. Agar shaxsiy datagramni uzatish paytida shikast etkazish yoki buzish kerak bo'lsa, UDP protokoli checksum hisob-kitobidagi noto'g'ri ma'lumotni aniqlaydi.

UDP da, checksumming summasi majburiy bo'lgan TCP dan farqli o'laroq, nazorat summasi ixtiyoriy.

Ma'lumot uzatish protokollari - Transmissiyani boshqarish protokoli (TCP) va User Datagram Protocol (UDP) - segment sarlavhalarida manzil porti raqami va manbasini ko'rsatish uchun ishlatiladi. Port raqami imzosiz 16 bitli butun sondir. Shunday qilib, u 0 dan 65535 gacha bo'lishi mumkin.

Biroq, TCP portlari 0 raqamini ishlata olmaydi. UDP uchun manba porti ixtiyoriydir va nol qiymati bunday emasligini anglatadi.

Jarayon, kirish protokoli, port raqami va IP manzilidan foydalangan holda, kirish va chiqish kanallarini Internet rozetkasi (fayl tavsifi turi) orqali bog'laydi. Ushbu jarayon bog'lanish deb nomlanadi va tarmoq orqali ma'lumotlarni uzatish va qabul qilish imkoniyatini beradi.

Operatsion tizim barcha dastur portlaridan chiquvchi ma'lumotlarni tarmoqqa uzatish, shuningdek, kiruvchi tarmoq paketlarini (IP manzili va raqamiga qarab) yuborish uchun javobgardir. Faqatgina protsedurani bir xil transport protokoli yordamida ma'lum bir IP manzil va port kombinatsiyasi bilan bog'lash mumkin. Ba'zan port to'qnashuvi deb ataladigan odatiy dasturdagi nosozliklar, bir nechta dasturlar bir xil protokoldan foydalanib, bir xil IP-manzildagi bir xil port raqamlariga murojaat qilishga harakat qilganda ro'y beradi.

Ular qanday ishlatiladi

Umumiy xizmatlarni amalga oshiradigan ilovalar ko'pincha mijozlardan xizmat so'rovlarini olish uchun maxsus ajratilgan va taniqli TCP va UDP portlarining ro'yxatidan foydalanadilar. Ushbu jarayon tinglash deb nomlanadi va u taniqli portdan so'rovni qabul qilishni va bitta mahalliy port raqamidan foydalangan holda server va mijoz o'rtasida yakka-yakka suhbatni o'rnatishni o'z ichiga oladi. Boshqa mijozlar ulanishni davom ettirishi mumkin - bu TCP ulanishi mahalliy va uzoq manzillar va portlar zanjiri sifatida aniqlanganligi sababli mumkin. TCP va UDP standart portlari Internet Assigned Numbers Authority (IANA) nazorati ostida kelishuv asosida aniqlanadi.

Tarmoq xizmatlarining yadrosi (birinchi navbatda WorldWideWeb) odatda kichik port raqamlaridan foydalanadi - 1024 dan kam. Ko'p operatsion tizimlar IP tarmoqlarining ishlashi uchun juda muhim hisoblanganligi sababli, ilovalar ulanishi uchun maxsus imtiyozlarni talab qiladi. Boshqa tomondan, ulanishning yakuniy mijozi, qoida tariqasida, qisqa muddatli foydalanish uchun ajratilgan ko'p sonli foydalanadi, shuning uchun efemer portlari deb ataladigan joylar mavjud.

Ko‘pchilik blokcheyn texnologiyasiga kriptovalyutalar tranzaksiyasi asosi sifatida e’tibor qaratadi. Biroq uning imkoniyatlari moliyaviy bitimlardan ko‘ra yuqoriroq. Quyida bu inqilobiy texnologiya haqida ayrim qiziq ammo ko‘p tarqalmagan ma’lumotlarni keltiramiz.

Blokcheyndan ilmiy tadqiqotlar natijalarini kuzatish uchun foydalanish mumkin

Scientific American jurnali ma’lumotlariga ko‘ra, har yili 2.5 millionta ilmiy ishlar chop etiladi. Ko‘pincha mualliflarga natijalarni tekshirish qiyinchilik tug‘dirishi mumkin. Blokcheyn ushbu vaziyatda yordamga kelishi mumkin. Scientific American quyidagicha yozadi:

“Blokcheyn ma’lumotlarni nashr etish va tasdiqlashni sezilarli darajada soddalashtiradi va tezlashtiradi - tajribalar natijalarini o‘zgartirish yoki soxtalashtirishning iloji bo‘lmaydi”.

2024 yilga kelib blokcheyn texnologiyalar bozori $60 mlrdga yetadi

2017 yilda blokcheynga asoslangan texnologiyalar bozori 708 million dollarni tashkil qilar edi. Prognozlarga ko‘ra, 2024 yilga kelib ularning umumiy hajmi $60.7 mlrdni tashkil etadi. Bunday o‘sishning asosiy qismi moliyaviy xizmatlar bozoriga to‘g‘ri keladi.

Ayrim texnokompaniyalar allaqachon blokcheynni sotishdan daromad olmoqda

Amerikaning NVIDIA hamda AMD (Advanced Micro Devices) shirkatlari tomonidan taqdim etilayotgan grafik kartalar kriptovalyutalar ishlab chiqish va blokcheyn bilan ishlash imkonini beradi.

Yaqinda NVIDIA rahbari Xuan Jensyunning CNBC’ga aytishicha, texnologiya tubdan yangi shaklga o‘tmoqda va u biz bilan uzoq vaqt qoladi.

Blokcheyn media bozordagi shaffoflikni oshiradi

Salon Media Group reklama uchun shartnomalar va tegishli to‘lovlarni qayd etish uchun blokcheyn texnologiyasiga asoslangan reyestrdan foydalanmoqda. O‘z navbatida Unilever korporatsiyasi AQShda reklama maydonlarni sotib olish va uning tranzaksiyalarini kuzatishda IBMning blokcheyn texnologiyasidan foydalanmoqda.

Texnologiya yordamida elektr ta’minotlar tarmog‘ini boshqarish mumkin

Blokcheyn elektr energiya iste’molchilari va uni yetkazib beruvchilari o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liqlikni zamonaviylashtirish imkonini beradi. Ma’lumotlar avtomatik tarzda yagona reyestrda saqlanadi.

Blokcheyn transport sanoatini tubdan o‘zgartirishi mumkin

Dunyo bo‘ylab minglab yuklarni tashish ustidan nazorat kompaniyalar uchun jiddiy muammo hisoblanadi. Blokcheyn ushbu jarayonni hujjatlar aylanishini elektron shaklga o‘tkazish orqali soddalashtirishi mumkin. Bloomberg’ning yaqinda chop etilgan maqolasida aytilishicha, 1960-yillarda konteynerlar o‘lchamlarining standartlashtirilishi sohada inqilobni amalga oshirgan. Agar blokcheyn logistikani haqiqatdan soddalashtirsa, butun dunyo bo‘ylab tovarlar arzonlashadi.

Texnologiyadan radiochastotalarni boshqarishda foydalanish mumkin

Hozirgi kunda AQShda tijoriy radiostansiyalar uchun cheklangan chastota diapazoni mavjud. Uning ba’zi tarmoqlari umumiy uyali aloqa uchun ishlatiladi, boshqalari hukumat tashkilotlari foydalanishi uchun, uchinchi xillari esa WiFi kabi texnologiyalar uchun mo‘ljallangan. Blokcheyn radiochastotalarni boshqarish va talab hajmiga qarab diapazonlarni taqsimlashga imkon beradi.

Raqamli pasportlar blokcheynda ishlaydi

Dunyo bo‘ylab milliardlab odamlar o‘zlarining shaxsini tasdiqlashga [ҳужжат билан] qiynalishadi. Microsoft buni o‘zgartirishni xohlaydi. Ayni paytda kompaniya

markazlashtirilmagan raqamli identifikatsiya tizimini ishlab chiqmoqda. Tizim har bir insonga unikal raqam beradi. U bank xizmatlaridan foydalanishda, sog‘liqni saqlashda va hatto dunyo bo‘ylab sayohat qilishda ishlatilishi mumkin