Tt – 11 – 19 – guruh talabasi Jo’rayev Sheralining Telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish fanidan 2-mustaqil ishi

TT – 11 – 19 – guruh talabasi Jo’rayev Sheralining Telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish fanidan 2-mustaqil ishi

Reja:

♥ Telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish tizimi

♥ Telekommunikatsiya xizmatlari sifatini boshqarish

♥ Boshqaruv tizimlarning zamonaviy avlodi va istiqbolli konseptsiyalar.

Zamonaviy telekommunikatsiya tizimlari evolyutsiyasi va konvergensiyasi. Oxirgi 30 yil ichida dunyo telekommunikatsiya sektorida ro’y bergan chuqur o’zgarishlar sabablarini bir nechta omillar belgilaydi: birinchi navbatda bu telekommunikatsiya va texnologik trendlarlaridagi regulyatsiyalash tamoyillarining o’zgarishidir. Jahon iqtisodiyotining globalizatsiyasi hamda elektraloqadagi liberalizatsiya va deregulirovka raqobatbardosh muhitni yuzaga keltiradi, mikroelektronika, dasturiy ta’minot hamda tolali optika sohalarining taraqqiyoti esa yangi ma’lumot uzatish va tarqatish texnologiyalari tamoyillari yaratilishini belgilab beradi.

. Telekommunikatsiya tarmog’ini boshqarish sohasidagi

• . Telekommunikatsiya tarmog’ini boshqarish sohasidagi

xalqaro standart va tavsiyalar.

• Telekommunikatsiya tarmog’ini boshqarish sohasi bo’yicha sezilarli yutuq sifatida telekommunikatsiya tarmog’ini boshqarish konsepsiyasi (TMN Telecommunication Management Network) hisoblanadi. U xalqaro elektr aloqa ittifoqi tomonidan ishlab chiqilgan. TMN har xil darajali va chegaradagi tarmoqlarning yagona boshqarish tizitmini yaratish asosiy tamoyillarni aniqlashni belgilab beradi. Bunda asosiy g’oya sifatida standart protokol va interfeyslarni ishlatayotgan telekommunikatsion asbob uskunalar hamda turli xildagi boshqaruv texnik vositalarning o’zaro ta’sirlanishini yaratuvchi tarmoq strukturasini shakllantirish bo’ladi.

Telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarishni o’rganish bilan bog’liq ITU-T ning faoliyatini boshqaruv tizimlari va tarmoq orasida tegishli protokol spetsifikasi xamda interfeyslarni aniqlashga qaratilgan. (1)ga ko’ra ITU-T ning hamma tavsiyalari telekommunikatsiya tarmog’ining boshqarish tizimini standartlashtiradi. Ular 2ta guruhga ajratiladi: TMN bo’yicha standartlashtiruvchi bevosita bog’liq tavsiyalar va TMN bilan bevosita aloqador tavsiyalar.

TMN bo’yicha ITU-T tavsiyalari quyidagi telekommunikatsiya sohasidagi standart va tavsiyalari bilan tegishli tizimlar ishlab chiqishni yengillashtirishga qaratilgan va o’zaro bog’liq telekommunikatsiya xizmatlari telekommunikatsiya tarmoq arxitekturasi telekommunikatsiya tarmog’ida trafikni boshqarish telekommunikatsiya tarmoqlariga texnik xizmat ko’rsatish telekommunikatsiya tarmog’ining xavfsizligini ta’minlash telekommunikatsiya tarmoq tashkil etuvchilari (kompanentlari) aloqa protokollari OSI boshqarish tizim xizmati OSI satxlarning boshqaruv funksiyasi boshqaruv obyeklarni raqamlash.

Telekommunikatsiya tarmog’ini boshqarish kontseptsiyasi va uning asosiy elementlari qator adabiyotlarda yaxshi yoritilgan. Qayd etilgan tavsiyanomada TMN ning fizik arxitekturasi, funksional, informatsion arxitekturasining yoritilishi batafsil keltirilgan. Bu manbada yuqorida sanab o’tilgan 3 xil arxitekturalar orasidagi o’zaro ta’siri tushuntirilgan. Ana shunday dalillar natijasida TMN arxitekturasidan foydalanish tartibi TMNni tadbiq etish uchun funksional, informatsion va fizik arxitekturalardan foydalanish imkonini beradi.

O’zbekistonda telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish tizimlari faoliyatida qo’llanilgan normativ hujjatlar. Hozirgi kunda O’zbekistonda mavjud normativ hujjatlarni, ya’ni telekommunikatsiya tarmoqlari sohasidagi faoliyatini belgilab beruvchi hujjatlarni 3 turga ajratish mumkin: O’zbekistondagi telekommunikatsiya tarmoqlarini boshqarish tizimini shakllantirishga qaratilgan qonun, farmoyish va buyruqlar; O’zbekistondagi telekommunikatsiya tarmog’idagi boshqarish tizimi xizmat va bo’linmalarining o’zaro bog’lanish tartibi va ishlash algoritmi, texnologik jarayonlarni belgilab beruvchi normativ hujjatlar; Telekommunikatsiya vosita va tarmoqlariga qo’yiladigan texnik talab,me’yoriy standartlar hamda ulardan foydalanish qoidalari , ularga tegishli bo’lgan o’xshash normativ hujjatlar.

Qonunlar va qoidalar. O’zbekistondagi mavjud telekommunikatsiya tarmog’ining faoliyatini belgilab beruvchi qonun va undan kelib chiqqan qoidalar ushbu tarmoqda boshqaruv tizimini shakllantirishga qaratilgan. Buning uchun ushbu hujjatlarga tayangan holda boshqaruv tizimini, uning strukturasini va funksional imkoniyatlarini yaratish nazarda tutiladi. O’zbekistonda aloqa tizimi, huquqiydoirasi va tamoyili tashkilotlarning umumiy huquqiy va iqtisodiy asoslari, ya’ni aloqa tarmoqlaridan foydalanishda muassasa, tashkilot va aloqa xizmatlarini boshqarish hamda fuqarolarning mulkiy shakli, holatidan qat’iy nazar ijro etuvchihujjatlari mavjud. Ulardagi huquqlarning buzilishi, majburiyatlarni bajarmasligi uchun javobgarlik O’zbekiston Respublikasining 1992 yil 13 yanvardagi № 512-XII-sonli “Aloqa to’g’risida”gi qonunida belgilab berilgan.