Turkiston ólkasi 1917 yil fevral oktabr oraligʻida Norboyev Ozot

Turkiston ólkasi 1917 yil fevral oktabr oraligʻida Norboyev Ozot

1917- yil 27-fevralda Fevral inqilobi sodir bo`ldi. Rossiya imperiyasi poytaxti Petrogradda bu vaqtda mitinglar va qo`zg`olonlar boshlanib, u Fevral inqilobi g`alabasi bilan yakunlandi. Fevral inqilobi Rossiya imperiyasi hududida samoderjaviyaga barham berdi, imperatorning hukmronligi tugadi. Rossiya imperiyatori Nikolay II o`z ixtiyori bilan 2-mart kuni taxtdan voz kechdi. ! 1917- yil 27-fevralda Fevral inqilobi sodir bo`ldi. Rossiya imperiyasi poytaxti Petrogradda bu vaqtda mitinglar va qo`zg`olonlar boshlanib, u Fevral inqilobi g`alabasi bilan yakunlandi. Fevral inqilobi Rossiya imperiyasi hududida samoderjaviyaga barham berdi, imperatorning hukmronligi tugadi. Rossiya imperiyatori Nikolay II o`z ixtiyori bilan 2-mart kuni taxtdan voz kechdi. Petrogradda Davlat dumasining Muvaqqat hukumati tuzildi. Ishchi va soldat deputatlari Soveti saylandi. 1-mart kuni Moskvada, mart oyida butun mamlakatda yangi hokimiyat o`rnatildi. Rossiyadagi Muvaqqat hukumatga Georgiy Lvov(1917-yil mart-iyul) va Aleksandr Kerenskiy (1917-yil iyul-oktyabr) boshchilik qiladi. Rossiya Muvaqqat hukumatining Turkiston Komiteti Faoliyati

1917-yil 14-martda Toshkent shahrida Turkiston taraqqiyparvarlarning ijtimoiy-siyosiy tashkiloti bo`lgan “Sho`roi Islomiya” (“Islom kengashi”) tuzildi. Tashkilotga dastlab Abdulvohidqori Abduraufqori o`g`li, keyinchalik Ubaydullaxo`ja Asadulloxo`jayev rais qilib saylangan. “Sho`roi Islomiya” faoliyatida Munavvarqori Abdurashidxonov, Mahmudxo`ja Behbudiy, Mustafo Cho`qay, Ahmad Zaki Validiy, Islom Sulton Shorahmedov kabi shaxslar muhim rol o`ynashgan. ! 1917-yil 16-23-aprelda Toshkent shahrida tashkilot tashabbusi bilan Butunturkiston musulmonlarining I qurultoyida bo`lib o`tdi. Unda Turkiston musulmonlarining Milliy Markazi – Turkiston o`lka musulmonlar kengashi (Kraymussovet) tashkil qilindi. Mustafo Cho`qay unga rais, Munavvarqori Abdurashidxonov va Ahmad Zaki Validiylar kotiblar bo`lishdi. ! 1917-yil 16-23-aprelda Toshkent shahrida tashkilot tashabbusi bilan Butunturkiston musulmonlarining I qurultoyida bo`lib o`tdi. Unda Turkiston musulmonlarining Milliy Markazi – Turkiston o`lka musulmonlar kengashi (Kraymussovet) tashkil qilindi. Mustafo Cho`qay unga rais, Munavvarqori Abdurashidxonov va Ahmad Zaki Validiylar kotiblar bo`lishdi. 1917-yil aprel oyida tashkilotning Samarqand, Namangan, Qo`qon, Andijon, Marg`ilon, Skobelov (Farg`ona), Marv, Turkiston, Oqmachit(Qizilo`rda), O`sh va boshqa shaharlarda shu`balari tuzilgan. Toshkentda “Sho`roi islom” nomli gazeta ham chiqarilgan. Biroq taraqqqiyparvar ziyolilar (jadidlar) bilan eskilik tarafdorlari bo`lgan ayrim ulamolar (qadimchilar) o`rtasidagi kelishmovchiliklar “Sho`roi Islomiya” safida bo`linish yuz berishiga olib keldi. 1917-yil iyunda tashkilotdan bir guruh ulamolar ajralib chiqib, Qo`qon va Toshkentda yangi jamiyat – “Sho`roi Ulamo” ga asos solishdi. Jamiyatrning Toshkent, Qo`qon, Samarqand, Namangan shaharlaridagi shu`balari faol ish olib borgan.

Biroq taraqqqiyparvar ziyolilar (jadidlar) bilan eskilik tarafdorlari bo`lgan ayrim ulamolar (qadimchilar) o`rtasidagi kelishmovchiliklar “Sho`roi Islomiya” safida bo`linish yuz berishiga olib keldi. 1917-yil iyunda tashkilotdan bir guruh ulamolar ajralib chiqib, Qo`qon va Toshkentda yangi jamiyat – “Sho`roi Ulamo” ga asos solishdi. Jamiyatrning Toshkent, Qo`qon, Samarqand, Namangan shaharlaridagi shu`balari faol ish olib borgan. (1918-yil may oyida bolsheviklar tomonidan “Sho`roi Ulamo” va “Sho`roi Islomiya” tashkilotlari tuagtildi) Turkistonda 3 hokimiyatchilik paydo bo`ldi: