Уйидаги очик матн ва уларга мос келувчи шифрматн жуфтликлари: (р15 q = Ек (р)), (р2, с 2 = Ек (р2)), р q = Ек р ) (р, с = Ек (р)) уамда шифрлаш алгоритми маълум булганда, к калитни ёки С


Download 189.21 Kb.
Sana17.02.2023
Hajmi189.21 Kb.
#1206472

1.2. Блокли симметрик шифрлаш алгоритмларига нисбатан криптографик хужум турлари Криптотаулил жараёни криптотаулилчи эга булган маълумотлар асосида олиб борилади. Криптотаулилчи эга булган маълумотларга кура криптотаулил куйидаги асосий турларга булинади [25, 62]: 1) Калит ва шифрлаш алгоритми хасида маълумотга эга булиш максадида шифрматнни тахлил килиш. Криптотаулилчига факат шифрматн маълум булиб, шифрлаш алгоритми маълум эмас. Калит ва шифрлаш алгоритми уакида маълумотга эга булиш максадида криптотаулилчи шифрматн параметрларини яъни, шифрматн алфавити ёки шифрбелгиларини шифрматнда такрорланишининг сонли характеристикаларини (частоталарини) аниклаб, очик матн кайси тилда ёзилгани, шифрлаш тури, алгоритмни ва калитни аниклашга уаракат килади. 2) Калит хакида маълумотга эга булиш максадида шифрматнларни тахлил килиш. Криптотаулилчига битта к махфий калит билан шифрланган бир нечта C ,С2, ...,C - шифрматнлар ва шифрлаш алгоритми маълум. Криптотаулилчининг вазифаси к калитни тиклаш, яъни битта к калит ва E акслантириш (шифрлаш алгоритми) билан р , р ,...., р - очик матнларга мос шифрматнлар C = Ек (р), C2 = Ek (P2), C = Ек(р ), ...., C = Е (P) маълум булса, номаълум булган очик матнлар: р , р , ...., P ва к - калитни топиш ёки С+1 = Ек(Р+1) тенгликдан р+1 очик матнни топиш. 3) Калит хакида маълумотга эга булиш максадида очик матн билан тахлил килиш. Криптотаулилчига битта к махфий калит билан шифрланган бир нечта шифрматнлар ва уларга мос очик матнлар уамда шифрлаш алгоритми маълум.
^уйидаги очик матн ва уларга мос келувчи шифрматн жуфтликлари: (р15 Q = Ек (р)), (р2, с 2 = Ек (р2)), р Q = Ек р ),...., (р, С = Ек (р)) уамда шифрлаш алгоритми маълум булганда, к - калитни ёки С.+1 = Ек(р+1) тенгликда номаълум булган р+1 очик матнни топиш. 4) Калит хакида маълумотга эга булиш максадида танлаб олинган очик матн билан тахлил килиш. Криптотаулилчига битта к махфий калит билан шифрланган бир нечта шифрматнлар, шифрлаш алгоритми ва криптотаулилчи узи танлаб олган очик матнлар, яъни ушбу жуфтликлар: (р, С = Е„ (р)), (р, С2 = Е„ (р )), ( р С = Ек ( Р ) ,..., (р, С, = Е„ (р)) маълум, криптотаулил натижаларига кулайлик тугдирувчи хусусиятларга эга булган: P1, P2, P3, ..., Pj - очик матнларни танлаш имконияти мавжуд. Криптотаулилчининг вазифаси: к - калитни ёки С+1 = Ек (р+1) тенгликдан Pj+1 очик матнни топиш. 5) Калит хакида маълумотга эга булиш максадида танлаб олинган шифр матнлар билан тахлил килиш. Криптотаулилчида битта к махфий калит билан шифрланган бир нечта: С ,С ,—,С - шифрматнларни танлаш ва уларга мос: р = DkС ),...,р = Dk(С,) - очик матнларни уам олиш имконияти мавжуд. Криптотаулилчининг вазифаси к - калитни топишдан иборат. 6) Калит хакида маълумотга эга булиш максадида танлаб олинган матнлар ёрдамида тахлил килиш. Криптотаулилчига битта к махфий калит билан шифрланган бир нечта шифрматнлар, шифрлаш алгоритми уамда криптотаулилчи узи танлаб олган бир ёки бир нечта очик матн ва унга мос шифрматнлар, бир ёки бир неча шифрматн ва уларга мос очик матнлар маълум. Демак (р, С = Ек(р)), (р ,С2 = Ек(р )), ..., (р,Сл = Е„(р)) ва С р = D,О , С р = D„(С)),..., (С,р = D,(С,)) жуфтликлар маълум. Криптотаулилчининг вазифаси к - калитни топиш. 7) Калит хакида маълумотга эга булиш максадида танлаб олинган калитлар ёрдамида тахлил килиш. Криптотаулилчига шифрматн ва шифрлаш алгоритми маълум. Криптотаулилчи бир нечта калитни танлаб олади ва алгоритм
ёрдамида махфий калитга якин булган калитни топади, яъни (р, С1 = Е»(р)),(р2, С2 = Ек 2(р)), (рз, С = Еп(р)), ..., (р , С„ = Е„ (р)) маълум. Криптотаулилчининг вазифаси к1, к2, к3, ..., кп калитларнинг богликликлари асосида шу шифрлаш алгоритми билан олинган ихтиёрий C - шифрматнни очадиган к - калитни топиш. Юкорида келтирилган ва бошка криптотаулил турларини криптотаулилчи эга булган маълумотлар билан боглик уолда куйидаги 1.2.1-жадвал куринишида бериш мумкин.
1.2.1-жадвал. Криптотаулил турлари


Демак, криптотаулил турларига мувофик криптотаулилчи томонидан бирор шифрлаш алгоритмини бауолаш натижасида ушбу шифрлаш алгоритмининг бардошлилиги юзасидан тегишли хулосалар келиб чикади. Табиийки, алгоритмни бирор уужум оркали очиш (дешифрлаш) мумкин булса, у уолда алгоритм бардошсиз уисобланади. Шу боис, криптоалгоритмнинг криптотахлилчи хужумларига карши тура олиш кобилятига “бардошлилик” дейилади. Криптоалгоритмлар бардошлилик мураккабликларига боглик равишда турли даражадаги мууофазани таъминлайди. Мазкур уолатда очик матн ёки калит уакидаги маълумотга эга булиш имконияти асосий масала уисобланади. Бугунги кунда криптоалгоритмлар бардошлилик хусусиятлари буйича учта турда таснифланади [25]: - назарий бардошли криптоалгоритмлар; - бардошлилиги исботланувчи криптоалгоритмлар; - бардошлилиги фараз килинадиган (таъкидланадиган) криптоалгоритмлар. ^уйида криптоалгоритмларнинг бардошлилик турлари билан батафсил танишиб чикамиз. Назарий бардошли криптоалгоритмлар шундай шифрматнлар уосил киладики, унга мувофик очик матнларни (ёки калитларни) бир кийматли аниклаш учун криптотаулилчида етарли маълумот мавжуд булмайди, ёки шифрматн буйича очик матнга эга булиш назарий масала уисобланади. Х,еч кандай криптотаулил, уатто “Калитларни тулик танлаш” усули билан уам очик матн, калит ёки улар уакида керакли маълумотларга эга булиш мумкин эмас.
Демак, криптоалгоритмни таулил килиш жараёнида криптотаулилчи керакли уажмдаги шифрматнларга эга булганда уам уларга мос очик матнларни тиклаш ёки уларга эга булиш имконияти мумкин булмаса, таулил килинаётган криптоалгоритм назарий бардошли булади. Ушбу тоифа криптоалгоритмлар хавфсизлиги унда фойдаланилган сеанс калитни топиш мумкин эмаслигини тасдикловчи теоремаларга асосланади. Масалан криптографияда принципиал очилмайдиган шифрлар уакида биринчи марта К.Шеннон томонидан фикрлар юритилган булиб, “Бир марталик блокнотлар” ушбу тоифа шифрларга мисол булади. Бирок бу тоифа махфий тизимларни (шифрларни) амалиётда куллашда узига хос муаммоларга дуч келинади. Масалан, факат бир марталик ва очик матн узунлигига тенг булган калитларни саклаш учун катта хажмдаги хотира талаб этилиши ва шу каби бошка жиуатлари мавжуд. Шунинг учун уам бундай махфий тизимлар купрок ута мууим давлат сирларига эга ахборотларни уимоялашда фойдаланилади. Бардошлилиги исботланувчи криптоалгоритмлар математикада яхши урганилган ва унинг ечилиши бир канча мутахассислар томонидан мураккаб деб топилган масалаларга асосланади. Ушбу тоифадаги математик мураккаб масалалар каторига “факторизация”, “дискрет логарифмлаш” кабиларни киритиш мумкин. Бугунги кунда бардошлилиги исботланувчи криптоалгоритмларга эса RSA, Диффи-Хеллман ва улар асосида курилган бошка асимметрик алгоритмлар мисол була олади. Мазкур криптоалгоритмлар устунликлари улар асосидаги яхши урганилган математик мураккаб масалалар булса, камчилиги криптоалгоритмларга тегишли узгаритишларни киритиш (масалан каралаётган мураккаб масаланинг математикада эффектив алгоритми топилса) имкониятларининг чекланганлиги уисобланади.
Криптоалгоритмлар асосидаги математик масалалар бардошлиликларини ошириш бевосита каралаётган масала параметрлари узунликларини ошириш ёки уни тубдан бошка математик масала мураккаблиги билан узгартириш оркали амалга оширилади. 16 Бардошлилиги фараз цилинадиган (таъкидланадиган) криптоалгоритмлар хусусий математик масалалар мураккабликларига асосланиб, уларни ечиш математикада яхши урганилган масалаларга олиб келинмайди. Ушбу тоифадаги бардошли криптоалгоритмларга мисол сифатида O’zDSt 1105:2009, ГОСТ 28147-89, AES, FEAL ва бошка симметрик блокли шифрлаш алгоритмларини келтириш мумкин. Демак, бардошлилиги фараз килинадиган криптоалгоритмлар математикада кам урганилган масалалар билан характерланиб, шу каби масалалар бардошликларига асосланар экан. Мазкур тоифадаги бардошли криптоалгоритмларда бирор заифликлар аникланса, уларда тегишли узгартиришларни умумийликка зарар етказмаган уолда ошириш имконияти мавжуд. Умумий уолда криптоалгоритмлар бардошлилиги буйича аникланган бауо (хулоса) ва уларни олиш мураккаб масала булиб, мазкур жараён криптоалгоритм муаллифлари ёки криптотаулилчи томонидан амалга оширилиши мумкин. Демак, криптотаулилчи томонидан шундай криптотаулил усули таклиф этилсаки, унинг натижасида текширилаётган криптоалгоритм бардошлилик киймати аввал эълон килинган мураккаблик кийматидан кичик булса, у уолда муаллиф томонидан эълон килинган криптоалгоритм бардошлилиги рад этилади. Шунинг учун, янги яратилган криптоалгоритмлар амалда очик булиши ва уни кенг омма мутахассислар томонидан доимий таулил килиниб, таулил натижалари буйича криптоалгоритмлар такомиллаштирилиб борилиши зарур.
Download 189.21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling