Va komunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnalogiyalari universiteti mustaqil ish
Download 379.12 Kb. Pdf ko'rish
|
marketing mix
- Bu sahifa navigatsiya:
- Reja: 1.Kirish. 2.Asosiy qism.
- 3) Xizmatlar uchun marketing -miks 3.Xulosa.
- Marketing-miksning moxiyati va elementlari.
- Foydalanilgan adabiyotlar.
|
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNALOGIYALARI VA KOMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI TOSHKENT AXBOROT TEXNALOGIYALARI UNIVERSITETI
MUSTAQIL ISH
Mavzu : Marketing mix
Bajardi:Sultonov Muhriddin
Toshkent 2016 Reja: 1.Kirish. 2.Asosiy qism. 1)Marketing tushunchasi, turlari va strategiyasi… 2)Marketing-miksning moxiyati va elementlari… 3) Xizmatlar uchun marketing -miks 3.Xulosa. 4.Foydalanilgan adabiyotlar. . Kirish.
Bozor sharoitlari va uning o`ziga xos xususiyatlarini, undagi raqiblar salohiyatiyu, raqobat usullarini, muayyan tovar va xizmatlarga bo`lgan talab va u erda mavjud bo`lgan taklifni puxta va atroflicha o`rganish tovar ishlab chiqaruvchilar va xizmat ko`rsatuvchilar uchun yutuq va barqarorlik garovidir. Ana shu aytib o`tilgan ishlarni amalga oshirish hozirgi zamon tilida marketing deb yuritiladi. Bozor mexanizmining asosiy elementlari (tovarlar taklifi, xaridorlar talabi, narx-navo) bir-biri bilan shu qadar uzviy bog`liqki, ularni o`rganmay turib, bozordagi jarayonlarni to`g`ri tushunib etish anchagina mushkul ishdir. Shuning uchun xo`jalik amaliyotining chalkashliklari, uning siru asrorlarini bilmoq uchun har qanday tadbirkor, birinchidan, maxsus bilimlarga ega bo`lmog`i va, ikkinchidan, marketing tadqiqotlarini o`tkazib turmog`i lozim.Marketing faoliyati tijorat ishlarida xavf-xatarni kamaytirish, mavjud sharoitu vaziyatlarni eng maqbulini tanlab olish, ishlab chiqarish va sotuvning yuqori foyda berib turishini ta`minlash va xaridorlar uchun to`g`ri keladigan baholarni belgilashga yordam beradi. Marketingning asosiy tamoyillari bozorni bilish, bozorga moslashish va bozorga ta`sir o`tkazishdan iboratdir.
Bozorni bilish deganda, iste`molchilarni har tomonlama o`rganish, ularning did va istaklarini bilish ko`zda tutiladi. Demak, bozorga moslashish muayyan talabni qondiradigan mahsulotlarnigina ishlab chiqarmoqni bildiradi. Nima ishlab chiqarilgan bo`lsa, shuni sotmaslik, balki bozortalab mollarnigina ishlab chiqarmoq zarur. Bozorga ta`sir o`tkazish talabni shakllantirish demakdir, ya`ni tovarni yaratish bilan iste`molchini ham “yaratmoq” lozim.
yo`nalishlari va mazmuni belgilanadi. Ularning orasida eng muhimlari: bozorni atroflicha o`rganish, mahsulot turlarini rejalashtirish, mahsulot sifatini qiyomiga etkazish, tovar reklamasini tashkil qilish, uning eng maqbul bahosini belgilash hamda savdosini tashkil etishdir. Marketing tushunchasi, turlari va strategiyasi.
Marketing - insonning ayirboshlash vositasida talab va extiyojni kondrishga qaratilgan faoliyatidir. Marketing tarkibiga bozorni urganish. Iste’molchi buyurtmasiga kura maxsulotlar assortimentini rejalashtirish, bozorni egallash, reklama, tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga yetkazib berish bilan bog’liq tadbirkorlik faoliyati kiradi. Marketing konstruktor, muxandis, iqtisodchi va boshqa mutaxassislarga bozor extiyojlari bilan tanishish, iste’molchi ushbu maxsulotning qanday bo’lishini istashi, unga qancha xak tulashi, u kim uchun zarurligi xaqida muloxaza yuritish imkonini beradi. Bozor sharoitida korxonani boshqarish marketingni ishlab chiqarish siklining boshiga kuyadi, chunki xo’jalik qarorlarini qabul qilish asosida ishlab chiqarish imkoniyatlari emas, balki bozor talablari, xaridor extiyojlari yotadi. Oxir natijada korxona kulami, korxonani boshqarish tashkiliy tarkibini, boshqaruv tamoyil va usullarini, xizmat ko’rsatish yunalishlarini bozor belgilaydi. Bozor munosabatlari sharoitida korxona bozor konyuqturasi, bulajak sheriklar imkoniyatlari, narxlar o’zgarishi xaqida axborot olish asosida o’z ishlab chiqarishini moddiy-texnikaviy ta’minlash va kapital kurilishni tovarlar va xizmatlar bozoridan (bevosita ishlab chiqaruvchidan, ulgurji savdoda, shu jumladan, yarmarka, kimoshdi savdosi, xamda moddiy-te’minot va boshqa vositachi tashkilotlardan) resurslar sotib olish yo’li bilan amalga oshiradi. Natijada korxonaning reja-iqtisod, texnika, texnologiya, ta’minot va sotuv bo’limlari vazifalari o’zgaradi. chunki korxona muxandis-texniklari resurslardan kay darajada foydalana olish imkoniyatiga ega ekanliklarini bilishlari, bozor ta’siridan erkin bo’lishlari uchun korxonada bozor iqtisodiyoti, korxona ishlab chiqarish va moliya siyosati masalalari bo’yicha axborot manbaasi, bo’lgan maxsus marketing xizmatini tashkil etish extiyoji vujudga keladi. Marketing bo’limi bozorni, ijtimoiy talab xolati va o’zgarishi, konyuqturani urganish natijasida korxonada ishlab chiqariladigan maxsulot zarurligi, istikboli masalasini xal etadi. Korxonani marketing vositasida boshqarish ancha mushqul bo’lib, katta xajmda reja-xisob qitoblarini, qadrlarni qayta tayyorlashni, boshqaruv vazifa va usullarini tubdan o’zgartirishni talabkiladi. Fakat korxona, butun iqtisodiyot xo’jalik mexanizmini tubdan qayta qurishi asosidagina marketing tendensiyasini qo’llash mumkin. Aks xolda korxona tez o’zgaruvchan talabga moslasha olmay rakobat kurashiga bardosh bera olmaydi. Bu korxona foyda kurmasligi va undan kelib chikuvchi boshqa okibatlarga olib keladi. Chunki fakat iste’molchilar extiyojini xisobga olib, fan-texnika tarakkiyoti yutuklaridan foydalana olgan korxonagina o’z maxsulotini sotishdan foydaolishi mumkin. Bu ma’noda amerikalik avtomobil magnati G.Fordning fikrini ta’kidlab utish zarur. Undan qanday qilib millioner bo’lganligini suraganlarida quyidagicha javob bergan: «Juda oson. Men o’z avtomobillarimni bozorda boshqalarga nisbatan arzonrok sotib, o’z ishchilarimga boshqalarga nisbatan ko’p xak tulaganman». Bunday xolda u sinishi kerak edi, lekin u rakobatchilarini bozordan sikib chiqarib bozorni egallagani uchun millioner buldi. Tovar pul munosabatlari jamiyatni o’z-o’zini boshqarish mexanizmi bilan qurollantirgani uchun bebaxo xususiyatga ega. Tartibga solinuvchi bozor xo’jalik faoliyatini iste’molchiga qaratish, tashkiliy tizimlar, boshqaruv tamoyili va usullarini qayta qurish, korxona maksad va vazifalarini o’zgartirishni talab kiladi. Amerikalik iqtisodchi Filipp Kotler o’zining mashxur «Marqting bo’yicha boshqaruv» qo’llanmasida marketing turlarining klassifikatsiyasini bergan. Marketing turlari. Talab xolati Marketing vazifasi Marketing turi Salbiy talab Talab yaratish Konversion marketing Talab yuk Talabni ragbatlantirish Ragbatlantiruvchi marketing Mumkin
bo’lgan marketing Talabni oshirish Remarketing O’zgaruvchan talab Talabni muvozanatlash Sinxromarketing Tulik talab Talabni qo’llash Kullovchi marketing Ortikcha talab Talabni kamaytirish Demarketing Maqbul
bulmagan talab Talabni tugatish Qarshilik qiluvchi marketing
Marketing strategiyasi jamiyat va korxona jamoasining uzviy manfaatlari ishlab chiqarish samaradorligi masalalarini xal qilishga xizmat qilish kerak. Marketing strategiyasi bosqichlarini sxema tarzida ifodalash mumkin. Marketing bosqichlari.
1)Talab konyukturasi-ni urganish 3)Korxona maksad aniklash 2)Bozorni taxlil etish
4)Marketing strategiyasini ishlash 5)Yangi texnika va texnolo giyani joriy kilish 9)Savdo faoliyatini boshkarish 6)Bozorga kirib borish. Tovar xarakati yulini tanlash
7)Reklama va bozorni
raіgbatlanti-rish 8)Tovar
assortimentini boshkarish 10)Savdodan keyingi xizmat kursatish 11)Marketing faoliyatini nazorat kilish 1-bosqich - talab konyuqturasini urganish. Korxona bozordagi iqtisodiy vaziyatni xar tomonlama urganadi, talab konyuqturasini, shuningdek. Xaridor imkoniyatlarini urganadi. 2-bosqich - bozor sigimini urganadi. Korxona ko’zda tutilgan savdo sigimini aniqlaydi. Bu ushbu soxaga kapital sarflash uchun to’rtki bo’lib xizmat kiladi. 3-bosqich - mavjud bozor sharoitida korxona maksad va imkoniyatlarini aniqlash. Bozor extiyojlarini bilish ularni korxona imkoniyatlari bilan taqqoslashga imkon beradi. 4-bosqich - marketing reja va strategiyasini ishlash. Ґam maksadga erishishning umumiy strategiyasi, xam korxona yunalishi va bo’linmalari uchun batafsil reja sifatida ishlanadi. 5-bosqich - limiy-texnik va tajriba konstruktorlik ishlari. 4 ta bosqichda rivojlanish yo’llari belgilangandan sung bevosita sotish uchun maxsulot ishlab chiqarishga ilmiy-tadkikot , tajriba va konstruktorlik ishlari, texnologiya, ishlab chiqarish rejasi, tajriba ishlab chiqarish va x.k.ga utiladi. Nixoyat, maxsulot yaratildi. 6-bosqich - maxsulotni bozorga kiritish. Buning eng muxim sharti bozorga chiqishning eng maqbul yo’lini tanlash bilan birga, narx siyosatini xam belgilashdir. 7-bosqich - reklama bozorda uylab samarali ish yuritmay muvaffakiyatga erishib bulmaydi. Tovar xaqida xaridorlarga axborot berish va uni sotib olishga undash - murakkab va ma’suliyatli vazifa bo’lib, u bilan bir vaqtda savdoni ragbatlantirish xaqida xam gamxurlik qilish kerak. 8-bosqich - maxsulot assortimentini boshqarish. Talab xaridorning assortiment o’zgarishiga talabi o’zgarishini urganish. Assortimentni o’zgartirish, bozorga taklif etilgan dastlabki variantga to’zatish kiritish. 9-bosqich - savdo faoliyatini boshqarish. Savdo, ikni tashish, yuklarni kadoklashga aloxida e’tibor beriladi. 10-bosqich - savdodan keyingi xizmat ko’rsatish, iste’molchiga servis xizmati ko’rsatish, tovardan foydalanishda kumaklashish. 11-bosqich - marketing faoliyatini nazorat qilish. Butun faoliyat dasto’rini nazorat qilish. Oxirgi bosqichning tugashi, birinchi bosqichning boshlanishini bildiradi. Marketing strategiyasini bilish «marketingni boshqarish» tushunchasiga ta’rif berishga imkon yaratadi. Marketingni boshqarish - bu ishlab chiqarish va bozorni foyda olish, savdo xajmini oshirish, bozordagi xissasini oshirish maksadida xaridorlar bilan foydali ayirboshlashni ta’minlash, mustaxkamlash maksadida urganish va taxlil etishdir. Marketingni boshqarish vazifalari jumlasiga talab darajasi, vaqti va xususiyatiga tashkilot oldida tutgan maksadga erishish uchun yordam berish niyatida ta’sir etish xam kiradi. Boshqacha qilib aytganda marketingni boshqarish - bu talabni boshqarishdir. Xakikiy talab darajasi istalgandan past yoki yuqori bo’lishi mumkin. Bunday xolat bilan marketing bo’yicha boshqaruvchi duch kelishi mumkin. Marketing bo’yicha boshqaruvchi - tashkilotning marketing vaziyatini taxlil qilish, belgilangan rejalarni amalga oshiruvchi va nazorat vazifalarini amalga oshiruvchi xodimidir. Bunga savdo xizmati boshqaruvchisi va xodimlari, reklama xizmati xodimlari, savdoni ragbatlantirish bo’yicha mutaxassislar, marketing bo’yicha tadqiqotchilar, marketing bo’yicha tadqiqotchilar, tovarlar bo’yicha boshqaruvchilar va narxni tashkil etish bo’yicha mutaxassislar kiradilar. Marketing-miksning moxiyati va elementlari. Zamonaviy bozorda sezilarli ahamiyat kasb etayotgan marketingning yana bir turi bo`lib, xaridor (iste`molchi)ga yo`naltirilgan marketingdir. Bu turdan uncha katta bo`lmagan ishlab chiqaruvchilar foydalanganlari ma`qul, chunki bu sohadagi tadqiqotlar, odatda, xaridorlarning qiziqtirishlari va xohishlarini o`rganishga yo`naltirilgan bo`ladi. Bunda shu muhimki, iloji boricha iste`molchi o`zi nima xohlaydi va nimaga pul to`lashga tayyorligini aniqroq belgilashdan iborat. Biroq marketingning bu turga mo`ljalni olish muayyan tavakkalchilik bilan bog`liq, chunki iste`molchini topish, hali korxonada kerakli tovar mavjud degani emas. O`zbekistonning shakllanayotgan bozori uchun bozorga ta`sir ko`rsatuvchi eng muhim omillarni tadqiqotlarni olib borish ma`quldir. U “marketing-miks” deb ataladi. Marketing-miks ( marketing majmui ) bu marketing vositalaridan kombinatsiyalashhgan va muvofiqlashgan xolda foydalanish Marketing-miks bu vositalar va parametrlarning shunday jamlanmasiki uning yordamida marketologlar mijozlarini eng maqbul tarzda qatnashishga xarakat qiladilar. Boshqacha qilib aytganda, marketing majmui deganda marketingni doimiy nazorati ostida bo’lgan muvofaqiyatli foyd`alanishdagi o’zgaruvchilar jamlanmasi tushuniladi. Bu tur marketing bozoriga ta`sir o`tkazuvchi to`rt omilning ahamiyatini aniqlashga qaratilgan, bu to`rt omil – tovar, narx, uning bozordagi ahamiyati va uning harakatlanishi bo`yicha tadbirlar tizimi. Bunday yo`l tutish inglizcha to`rt termin – “produkt”, “price”, “place” va “promotion” birinchi xaftalari bilan “4p” deb ataladi. Marketing – miks, amalda, moliyaviy, xom-ashyo, mutaxassis xodim va ishlab chiqaruvchilar boshqa imkoniyatlarini xaridorlar ixtiyoji hamda talablari bilan o`zaro aloqasini ta`minlashni anglatadi. Marketing – miks barcha ichki va tashqi faktorlarni bozorga mujassama ta`sirini to`la ravishda ta`minlaydi va bunda marketing asosiy elementlarini qamrab oladi: - tovar siyosati (tovar pul (assortiment)) qismi sifatida qaraladi, uning barcha tavsiflari esa har tomonlama baholanadi; - narx siyosati (muayyan tovarga nisbatan mavjud sotuv omillari va sharoitlari); - taqsimlash siyosati (tovarni bozorga yetkazib berish vositasi va shakllari, tovarni omborlarga joylashtirish hamda harakatlanish yo`llari tahlil etiladi);
kommunikativ siyosat (reklama, tovar harakatlanish vositasi shakli, korxonalar ijobiy imidjini yuzaga keltirish bo`yicha mujassama tadbirlar). Marketing – miksni amalda tadbiq etish marketing boshqa turlariga qaraganda ancha murakkab ish. Biroq, O`zbekiston marketolog (bozorshunos)lari, menejmentlari va tadbirkorlari uchun bozor munosabatlari bo`yicha jahon tajribasini, boshqaruvning eng zamonaviy usul va xillarini qunt bilan o`rganishga to`g`ri keladi, chunki shundagina o`tish davri bir qadar qisqaradi, sanoati rivojlangan mamlakatlar erishgan xo`jalik yuritish darajasiga juda yaqinlashtirib keladi.
”4P” nazariyasi xozirgi kunga kelib o’z mazmun moxiyatini kengaytirib o’z sonini 24 taga yetkazdi(1-jadval).
1-jadval N o “P” 1 Product Maxsulot 2 Price Narx 3 Promotion Maxsulotni xarakatlantirish 4 Place Joy 5 People Sotuvchi va xaridorlar 6 Package Qadoqlash 7 Purchase Xarid 8 Personal Personal 9 Process Jarayon 10
Politics Kompaniya siyosati 11 Public relation’s Ommalashtirish 12
Plan Rejalashtirish 13 Power
Hukmronlik 14
Position Joylashtirish 15 Press
Pressa,OAV 16
Phychology Psixologiya 17 Prestige Prestij 18
Purpose Maqsad
19 Presentation Prrezentatsiya 20
Provider’s Yetkazib beruvchilar 21 Presage
Intuitsiya 22
Potential Imkoniyatlar 23 Progress Rivojlantirish, yuksalish 24
Probe Tadqiqot Xizmatlar uchun marketing miks Xizmatlar xar bir mijoz talabiga mos ravishda turlicha shaklda bo’lishi mumkin. Xizmatni standartlashtirish juda xam qiyin.Xizmatlarning nomoddiy ekanligi va tarkibining o’zgarib turishi sifatini standartlashtirishva o’lcahm imkoniyatini pasaytiradi. Xizmat sifatini baxolashda mijozlarning yuqori sifatli xizmat qanday bo’lishi keragligi xaqidagi fikri xisobga olinishi kerak. 2- jadvalda xizmat sifatini belgilovchi omillar ro’yxati keltirilgan. 2-Jadval № Mezon Tavsif 1. Doimiylik Sifat barqaror va doimiy bir xilda bo’lishi kerak
Xodimlar xizmatini ishtiyoq va qiziqish bilan qilsinlar
Xizmat to’gri bajarilgani uchun kerakli bilim va hunarga ega bo’lishi zarur
Xizmat yetkazuvchi bilan bog’lanish va uchrashish oson bo’lish
Xizmatni iltifotli, xurmatini o’z joyiga qo’yadigan, samimiy bo’lishi va do’stona kayfiyatda ishini bajarishi lozim 6. Komunikatsiya
Xizmat ko'rsatuvchi mijozlarga qulok solishi, ularni har bir yangilikdan boxabar etishi va ular tushunadigan tilda gapirishi zarur 7. Ishonch
Xizmatchi ishoniladigan, amonatli va to'g'riso'z bo'lishi zarur 8. Xavsizlik Xizmatchi mijozni xavf, tavakkal va gumondan himoya qilishi zarur. Shaxsiy ma'lumotni e'lon qilmasligi kerak 9. Anglash Xizmatchi mijoz nimani istashi va nimaga ehtiyoji borligini anglashi zarur
Moddiy Vositalar Sifatli xizmat etkazish uchun zamonaviy uskuna, vosita va materiallar bo'lishi zarur Xizmatlar uchun marketing -miks
Xizmat turi qanday bo'lishidan qat'i nazar sifat uchun ma'lum bir standartlar o'rnatilsa maqsadga muvofiq bo'lar edi. Shuningdek, xodimlar vakolatini kengaytirish ham xizmatning tez va qulay bo'lishini ta'minlaydi. Masalan, bank xodimi biror chekda xato borligini ko'rgan taqdirda mijozni qayta yozishga majbur qilmasdan, menejerdan ruxsat so'rab yurmasdan o'zi chekni tuzatishga vakolati bo'lsa, bu xizmatdan qoniqish yanada yuqori bo'ladi. Yuqori sifatli xizmat o'nta asosiy tamoyilga tayanadi: • Hech qachon «bu mening ishim emas» demaslik kerak; • Xizmatni yuqori sifatli qilish mijozning vazifasi emas; • Kompaniya siyosati va ish usuli mijozlar uchun noqulaylik tug'dirmasligi kerak; • Hech kachon mijozni dardini va muammosini bir necha marta va bir necha kishilarga aytishga majbur etmaslik kerak; • Mijozni o'z yaqin kishisidek hurmat qilish zarur; • Mijozning quvonchi sizning quvonchingiz bo'lishi kerak; • Xizmatchining shaxsiy ishi o'z ishiga to'sqinlik qilmasligi zarur; • Mijozlarga nisbatan yomon munosabat albatta o'z natijasini ko'rsatadi; • Ko'p mijozlar yomon xizmatli joyga qaytib kelmaydi. Ular hech qachon siz bilan urishmaydi, sizga baqirmaydi va noroziligini aytmasligi qam mumkin, oddiygina umuman sizga qaytib kelmaydi, vassalom; • Yomon xizmat sabali mijozni yo'qotsangiz, buning sababini bilish hech qachon sizga nasib etmaydi. Xizmatga narx belgilash. Xizmatlar narxi xarajatlar va foydani qamrab oladi. Xizmatlar nomoddiy bo'lganligi uchun mijoz uning tarkibida nima borligi va nima
uchun to'layotganligidan to'liq xabardor bo'lishi kerak. Ko'p holatlarda xizmatlar uning narxi asosida tavsiflanadi, ya'ni narx asosiy farq qiluvchi va belgilovchi omil sifatida ishlatiladi. Xizmatlar uchun taqsimot kanali. Ishlab chiqarish va iste'mol ajralmas bo'lganligi uchun xizmatlarni etkazib berish qulay joylashish o'rnini tanlashga asoslanadi. Shuningdek, ko'p xizmat ko'rsatuvchi tashkilotlar franchayzing tizimidan keng foydalanadi. Franchayzing shartnomasi asosida firmalar asosiy firma markasidan va vositalaridan foydalanganlari uchun foydaning bir qismidan to'lab turadilar. Kommunikasiya. Xizmatlarni sotib olishdan oldin baholab bo'lmasligi uchun reklama va pablisiti muhim ahamiyatga ega. Reklama qilganda ham nomoddiy xususiyatlarni ma'lum bir mezonlar asosida baholab, tushuntirib berish kerak bo'ladi. Kommunikasiya orqali bu xizmat iste'molchiga qanday ta'sir qilishni etkazish muhim ahamiyatga ega. Mavzuning qisqacha mohiyati Xizmat ko'rsatuvchilarning ko'pchiligi marketing tamoyillaridan to'liq foydalanmayaptilar. Buning sababi marketingli fikrlashning cheklanganligi, raqobatning cheklanganligi, boshqaruvning zaifligi, eskirishning yo'qligi, xizmatlar taqsimot kanalining uzgarmasligi bo'lishi mumkin. Mahsulotlardan farq qilib, xizmatlar quyidagi xususiyatlarga egadir: nomoddiylik, ajralmaslik, mijoz ishtiroki, sifat o'zgaruvchanligi, nobud bo'lish, o'ziga xos taqsimot kanali, mijozlar bilan yaqin munosabat. Foydalaniladigan vositalarga qarab xizmatlar ikki turga bo'linadi: jonsiz ashyolarga asoslangan va insonlarga asoslangan. Tashkilotlar turiga qarab xizmatlar quyidagicha bo'linadi: biznes korxonalari xizmatlari, davlat xizmatlari va notijorat tashkilotlari xizmatlari. Mijozlar turiga qarab xizmatlar ikki turda bo'lishi mumkin: pirovard iste'molchiga yo'naltirilgan xizmatlar va biznes tashkilotlariga yo'naltirilgan xizmatlar. Mahsulotlarga moddiy xususiyatlari asosida baho berilsa, xizmatlar esa quyidagi nomoddiy omillar asosida baholanadi: ma'lumot manbalari, baholash va tajriba. Xizmatlar har bir mijoz talabiga mos ravishda turlicha shaklda bo'lishi mumkin. Xizmatni standartlashtirish juda ham qiyin. Xizmatlar narxi xizmat ko'rsatish uchun ketgan xarajatlar va foydani qamrab oladi. Ishlab chiqarish va iste'mol ajralmas bo'lganligi uchun xizmatlarni etkazib berish qulay joylashish o'rnini tanlashga asoslanadi. Xizmatlarni sotib olishdan oldin baholab bo'lmasligi uchun reklama va pablisiti muhim ahamiyatga ega.
Xulosa Mamlakatimizda XX asrning 90-yillariga qadar hukm surgan va ma`muriy- buyruqbozlikka asoslangan xo`jalik yuritish tizimi davridagi eng katta illatlardan biri, bu – talab bilan taklif o`rtasidagi nomutanosibliklar bo`lib, uning asosiy sababi ishlab chiqarishning bozor talablariga moslashmagani edi. Moddiy ta`minotdagi etishmovchiliklar, fan-texnika taraqqiyotining pastligi, reklamani yaxshi yo`lga
qo`yilmagani, iqtisodiyotni rejalashtirish tizimining takomillashmagani, bozorda ro`y berayotgan jarayonlar to`g`risida axborotlarni etarli bo`lmagani va boshqa sabablar natijasi o`laroq ishlab chiqarishni tashkil qilish va uning samaradorligi achinarli ahvolda edi.
Endilikda, bozor iqtisodiyotiga amal qilinayotgan sharoitda, respublikamiz iqtisodiyotida vaziyat tubdan o`zgardi. Bozor munosabatlari talab va taklifga samarali ta`sir o`tkazish, tovar va xizmatlarning raqobatbardoshligini oshirish, bu sohada turli mamlakatlarda to`plangan ijobiy tajribani o`rganish va marketing tamoyillarini to`la-to`kis o`zlashtirishni talab qilmoqda.
Jahon tajribasi shu narsadan dalolat beradiki, bozorga marketing yo`li bilan yondashish va ishlab chiqarishni shu yondashuv asosida tashkil qilish har qanday firma yoki kompaniya muvaffaqiyatining garovi bo`lib xizmat qiladi. Korxonalarda ishlab chiqarilayotgan mahsulot assortimenti tabaqalashib, ehtiyojlar o`sib borgani, fan-texnika taraqqiyoti kuchayib, xizmat ko`rsatiladigan sohalar kengaygani va raqobat keskinlashgani sayin marketing strategiyasi va taktikasini ishlab chiqish va amalga oshirishga bo`lgan ehtiyoj ortib boradi. Chunki marketing bozorni har tomonlama tahlil qilish, barcha ijtimoiy va iqtisodiy jihatlardan, jumladan, baholar siyosati jihatidan uni tartibga solish, talab va ehtiyojlarni hisobga olgan holda tovar ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish, barcha turdagi xizmatlarni rivojlantirish omilidir.
Foydalanilgan adabiyotlar.
1. О‘zbekiston Respublikasi Konstitusiyasi.-T.: О‘zbekiston, 2009. – 40 b. 2. О‘zbekiston Respublikasining 2003 yil 11 dekabrdagi “Xususiy korxona tо‘g‘risida”gi Qonuni. -О‘zbekiston Respublikasi qonun xujjatlari tо‘plami. № 3 - T.: Adolat, 2004. – 7-9 b. 3. “Monopoliyaga qarshi ishlarni tartibga solish va raqobatni rivojlantirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari tо‘g‘risida” : О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 26 fevraldagi PF-4191-son Farmoni // О‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari tо‘plami – 9 son – 2010- 9 mart. 4. “Barkamol avlod yili” davlat dasturini ishlab chiqish va amalga oshirish bо‘yicha tashkiliy chora-tadbirlari tо‘g‘risida: О‘zR Prezidentining Farmoyishi. 2009 yil 9 dekabr //Xalq sо‘zi. -2009. - № 238. – mo dekabr. – 1 b. 5. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining ”Bozor islohotlarini chuqurlashtirish va iqtisodiyotni yanada erkinlashtirish sohasidagi ustuvor yо‘nalishlar amalga oshirilishini jadallashtirish chora-tadbirlari tо‘g‘risidagi” Farmoni// Xalq sо‘zi, 2005 , 15 iyun. 6. О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Tadbirkorlik subyektlari tomonidan taqdim etiladigan xisobot tizimini takomillashtirish va uni noqonuniy talab etganlik uchun javobgarlikni kuchaytirish tо‘g‘risida” Farmoni// Xalq sо‘zi, 2005,15 iyun. Download 379.12 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|