Volume-27, Issue-2, February 2023 36 urma va zarbli cholg'u asboblari

---

“PEDAGOGS” 
 international research journal ISSN: 
2181-4027
_SJIF: 
4.995
 
www.pedagoglar.uz
 


Volume-27, Issue-2, February - 2023
 
36 
URMA VA ZARBLI CHOLG'U ASBOBLARI 
 
Otamurodov Jonibek Tura o'g'li 
Qashqadaryo viloyati Qarshi Ixtisoslashtirilgan san'at maktabi
"Klarnet"sinfi o'qituvchisi 
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada Musiqa cholg'u asboblari hamda ulardan urma va 
zarbli cholg’u asboblari haqida ma'lumotlar berilgan. 
Kalit so'zlar: Urma va zarbli cholg’ular,ksilofon, kichik va katta baraban, litavra,
vibrafon, marimba. 
Musiqa cholgʻu asboblari -musiqiy ton yoki oʻziga xos jarangdor tovushlar hamda 
maʼlum ritmik tuzilmalarni hosil etishga moʻljallangan cholgʻu asboblar; musiqani 
yakkanavoz yoki jamoa (turli ansambl, orkestr va boshqalar) tarzda ijro etishda 
ishlatiladi. Har bir Musiqa cholgʻu asboblarining sadosi oʻziga xos tembr, maʼlum 
diapazotm tovushqator va ifodaviy imkoniyatlarga ega. Musiqa cholgʻu asboblari 
sadosining sifati, koʻpincha, muayyan cholgʻu asbobining shakli, umumiy tuzilishi, 
qurilmasi va uni tayyorlashda ishlatilgan materialga bogʻliq. Musiqa cholgʻu asboblari 
qadimdan qamish, bambuk, yogʻoch, tosh, suyak, metall, teri, ipak, kokos yongʻogʻi, 
qovoq va boshqalardan tayyorlangan. Sadolanish xususiyatini qoʻshimcha vositalar 
(masalan,surdinayaan foydalanish), ijrochilik uslublari (masalan, torli sozlarni tirnab-
chertib chalish, flajolet va boshqalar), baʼzi musika bezaklari yordamida oʻzgartirish 
mumkin. [4]Paydo boʻlishi insoniyat tarixining ilk davrlariga toʻgʻri keladi; 
mukammallanishi esa musiqa sanʼati va ijrochilikning rivojlanishi hamda Musiqa 
cholgʻu asboblarini ishlab chiqarish texnika taraqqiyoti bilan bogʻliq. 
Musiqa cholgʻu asboblari tovush manbalariga qarab guruxdarga, ijrochilik uslubi 
(yoki ishlatilgan mexanizmi)ga qarab guruhchalarga, oʻziga xos qoʻshimcha 
belgilariga qarab xillarga boʻlinadi. Musiqa cholgʻu asboblari, asosan, torli 
(xordofonlar), puflab chalinadigan (aerofonlar), teri qoplamali (membranofonlar), 
tilchali (gemidiofonlar), plastinkali, elektr va elektron musiqa chol-gʻulari, idiofonlar 
guruhlariga boʻlinadi. Torli cholgʻu asboblarning guruhchalari: kamonli sozlar 
(skripka, alt, violonchel, kontrabas, viola, oʻzbek sozlaridan gʻijjak, koʻbiz, sato va 
boshqalar), chertib chalinadigan sozlar (arfa, gusli, sitra, gitara, domra, balalayka, 
dutor, tanbur, rubob, setor, doʻmbira va boshqalar), urib chalinadigan torli sozlar 
(chang, simbali va boshqalar), klavishli urib chalinadigan sozlar (klavikord, fortepiano, 
royal), klavishli chertib chalinadigan sozlar (klavesin va uning turlari).[3] 
Xozirgi kunda musiqa yo’nalishlariga bo’lgan qiziqish o’quvchi yoshlarda yil
sayin oshib bormoqda. Jumladan, urma va zarbli cholg’ulariga ham. Bunga misol
sifatida musiqa bilim yurtlarining zarbli cholg’ulari yo’nalishida bilim olish istagi

---