Xalq ta’limi sohasidagi menejerlik ko‘nikmalarini shakllantirish kursida”

Reklama direktori

Kasbingiz jamoatchilik bilan aloqalar bo'yicha menejerlar tomonidan turli tadbirlar, ijodiy shaxslardan davlat xizmatchilariga muntazam aloqada bo'lishlari uchun harakatni ta'minlaydi. Shu maqsadda PR-odamlar muayyan ijtimoiy muhitga moslashishi va muloqot tarzini tanlashi kerak. Reklama menejerining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• 
  ommaviy axborot vositalari bilan o'zaro munosabatlar;
  
• 
  konferentsiya va seminarlarda ishtirok etish;
  
• 
  tovarlar va xizmatlarni rag'batlantirishga qaratilgan reklama kampaniyalarini o'tkazish bo'yicha ishlarni tashkil etish;
  
• 
  har bir mahsulot uchun reklama kompaniyalarining rejalarini ishlab chiqish va muayyan ish uchun xarajatlarni hisoblash;
  
• 
  reklama strategiyasini shakllantirish;
  
• 
  reklama matnlari, shiorlar yaratish;
  
• 
  maqsadli auditoriya uchun mo'ljallangan reklama konsepsiyasini shakllantirish;
  
• 
  reklama blyuteni, katalogini, bosma nashriyotlar bilan hamkorlikni rivojlantirish;
  
• 
  kompaniyalar va tashkilotlar saytlarini loyihalash va targ'ib qilish.
  

Marketing menejeri

Marketing menejeri kim va u haqiqiy hayotda nima qiladi? Ushbu mutaxassis kompaniyaning tijorat va savdo faoliyati uchun mas'uldir. Tovarlarni sotishni tashkil qilish uchun u iste'molchi nimani afzal ko'rishi va uning ta'mi nima ekanligini bilishi kerak. Marketing menejerining asosiy vazifalari statistik tahlil hisoblanadi. Olingan ma'lumotlar narx siyosatini ishlab chiqishga va ishlab chiqarish turlarini shakllantirishga imkon beradi. Daromad yangi mijozlar soniga to'g'ridan-to'g'ri proportsional bo'lganligi sababli menejer tashkilotning reklama siyosatini belgilashi kerak.

Moliyaviy boshqaruvchi

Har bir kompaniya pul aylanmasiga ega va uni boshqaradigan va boshqaradigan mutaxassisga ehtiyoj bor. Moliya menejerining ishi korxona mablag'larini tasarruf etishdir. Mutaxassisning ishi korxonaning kapitalini olish va doimiy ravishda oshirishga qaratilgan. Kompaniyaning moliyaviy faoliyati uchun mas'uliyat to'liq boshqaruvchiga tushadi.

Mahsulot menejeri

Yangi mahsulotlar yaratish, bozorni tahlil qilish, siyosatni taqqoslash, narxlarni belgilash, mahsulotni rag'batlantirish va unga talablarni shakllantirish bilan shug'ullanadigan mutaxassisga mahsulot menejeri deyiladi. Ish jarayonida u savdo va texnik yordam bo'linmalarida, ishlab chiqarish maydonchasida faol hamkorlik qilishlari kerak. Mahsulot ma'muri vazifalari bevosita tashkilot turiga bog'liq.

Loyiha menejeri

Loyiha menejeri kim? Muayyan loyihani boshqaradigan mutaxassis (loyihalashtirish, ustunlik berish, rejalashtirish vazifalari, boshqarish, muloqot qilish, muammolarni tezda hal qilish) loyiha menejeri deb ataladi. U mavjud vositalar va resurslarni qo'llash orqali mijozning fikrlarini muayyan vaqtda amalga oshirishi kerak. U rivojlanish rejasini tuzishi, jamoani tashkil qilish, jamoa bilan mijoz o'rtasidagi aloqani o'rnatish, yuzaga keladigan barcha tartibsizliklarni bartaraf etish va buyurtmalarni kelishilgan vaqt ichida etkazib berish kerak.

Xarid qilish menejeri

Tovar etkazib beruvchilardan tashkilot uchun maqbul sharoitda xom ashyo xarid qilish - sotib olish menejerining asosiy vazifasi. Ko'pgina ishlab chiqarish kompaniyalari yosh mutaxassislarni yollashni afzal ko'rishadi, chunki ular tezda yangi foydali ma'lumotlarga ega bo'lishlari va o'zgaruvchan bozorga o'z vaqtida moslashishlari mumkin. Odatda, analitik aqlga ega bo'lgan va aloqa qobiliyatlari yuqori darajada bo'lgan nomzodlarga imtiyoz beriladi. Savdo tajribasi mamnuniyat bilan qabul qilinadi.

Taqvoli menejeri

Turli tadbirlarni tashkil qilish menejeri kim? Barcha zamonaviy korxonalarda tadbirlarga tayyorgarlik ko'rish bilan shug'ullanadigan tadbir boshqaruvchilari mavjud. Samarali menedjer korporativ dam olishni, biznes-tadbirni, muayyan mahsulotni yoki xizmatni rag'batlantirishga mo'ljallangan maxsus tanlovni osongina tashkil qilishi mumkin. Mutaxassis uchun asosiy vazifa - bu to'g'ri tushunchani rivojlantirish, chunki har bir tadbir aniq maqsadga erishishga qaratilgan.

Inqiroz boshlig'i

Inqirozdan chiqish uchun tashkilotdagi menejerning roli juda yuqori. Ba'zilar noto'g'ri deb hisoblashlari mumkinki, bunday mutaxassislar faqatgina kompaniya tezda pastga tushayotgan hollarda talab qilinadi. Bunday vaziyatni oldini olish uchun inqirozga qarshi boshqaruvchi kerak, va tashkilot nafaqat suzib yurishdan, balki tezda oldinga surdi. Vaqt o'tib ketgan ko'pgina kompaniyalar o'z xodimlarida bunday mutaxassislarga ega, boshqalari - kelajak uchun taxminiy ish rejasini tuzish va tuzish uchun maxsus idoralardan menejerlarni taklif qilishadi.

Sport direktori

Sportda, boshqa sohalarda bo'lgani kabi, turli mutaxassislar ham bor. Bu murabbiylar, metodistlar yoki o'qituvchilar emas. Qattiq bozor raqobati sport direktori sifatida bunday kasbni paydo bo'lishiga olib keldi. Tashkilotlar tuzilmasining mavjudligi turli darajadagi mutaxassislarga bo'lgan ehtiyojni anglatadi va ularning har biri muayyan masalalar bilan shug'ullanadi. Menejerning vakolatlari:

• 
  jamoani tashkil qilish;
  
• 
  xodimlar va sportchilarni tanlash;
  
• 
  biletlash dasturlari va strategiyalarini ishlab chiqish;
  
• 
  muxlislar bilan ishlash.
  

6. 
   Menejer mehnati samaradorligini oshirish usullari
   

Biz doimo o‘zgaruvchan olamda yashaymiz. Menejer buni boshqalardan ko‘proq va yaxshiroq tushunishi kerak. Gap faqat olamdagi yoki xalqaro maydondagi katta o‘zgarishlar haqida ketayotgani yo‘q. Bozordagi vaziyat o‘zgaradi: talab o‘zgaradi, iste’molchilarning qarashlari, bozordagi narxlar, raqobat murakkablashadi, yangi tovarlar, texnologiyalar paydo bo‘ladi, ishchi kuchi sifatiga talab o‘zgaradi. Menejerning kasbiy hayotda ham bir qancha o‘zgarishlar yuzaga keladi: inflyatsiya yuzaga keladi va rivojlanadi, hamkorlik va xom ashyo yetkazib beruvchilar o‘z majburiyatlarini bajarishmaydi, yangi qonun-qoidalar chiqadi, yuqori malakali mutaxassislar pensiyaga chiqishadi yoki boshqa korxonaga ishga o‘tib ketishadi, aylanma mablag’larda uzilish yuzaga keladi, yoki yanada samaraliroq potensial sheriklar uchrab qoladi va hokazolar.

Shuning uchun ham menejer har kuni va har soatda o‘zgaruvchan muhit sharoitiga tayyor turishi talab etiladi. Aks holda o‘zgarishlarni tezkorlik bilan qayd etib unga muvofiq choralar ko‘rmaslik tashkilot uchun yomon holatlarni yuzaga keltirishi va menejerni bundan faol ish muhitidan chetlatilishiga olib kelishi mumkin. Bunday tez o‘zgaruvchanliklarni bartaraf etishda menejer uchun bitta imkoniyat bor-bu qaror qabul qilish.

Yuqorida ta’kidlanganidek, o‘zining (professional) kasbiy fao-liyati davomida menejer ko‘pgina o‘zgarishlarga duch keladi va ularga nisbatan qabul qilingan qarorlar turkumlari ham juda keng. Lekin qabul qilingan qarorlarni birlashtiruvchi narsa mavjud bo‘lib, bu uning faoliyati natijasi-o‘z mentalitetidir (o‘zligi). Shu nuqtai nazardan boshqaruv faoliyati avvalambor faoliyat mental xarakter sifatida tavsiflanadi. Shuning uchun ham menejerga ma’lum mental quvvatga ega bo‘lish va uni doimo rivojlantirish va takomillash-tirib borish zarur.

Menejer bo'lish uchun nima qilish kerak?

Muvaffaqiyatli menejer, birinchi navbatda, faoliyatning turli sohalari bilan muloqot qilish imkoniyatiga ega bo'lishi kerak. Psixologiya bilimlari unga yordam beradi, chunki musofirlar bilan umumiy tilni topish har doim ham oson emas. Menejer sezgi sezgir bo'lsa, vaziyatni yomon his etishi va yomon emas. Bunday narsalarni menejer o'rgatmaydi, lekin erishilgan bilimlar va iste'dodli iste'dodlar sizning biznesingizda professional bo'lishga yordam beradi. Eng muhimi, foydali ko'nikmalar tajriba bilan kelishini eslash.

So'zlaringiz va harakatlaringizga etakchilik sifati va ishonchga ega bo'lish muhimdir. Agar siz rahbar va rahbar kabi o'zingizni his qilmasangiz, bu sizning bo'ysunuvchilaringiz tomonidan tan olinishi va tushunmasligi kerak. Bir nechta muvaffaqiyatli kombinatsiyalar va loyihalar o'zingizni hurmat qilishingizni o'zgartiradi va siz mutlaqo o'zingizga ishonasiz . Biror qoidani yodda tutish juda muhimdir: "Har doim emotsional vaziyatni va vaziyatni nazorat qilishni davom eting." Shundan keyin, odatda, martaba narvonida ketish vaqti keladi.

7. 
   Menejer malakalar taqsimoti
   

Bu soha mutaxassislari bilishi lozim:
Qonun chiqaruvchi va me'yoriy-huquqiy rasmiy hujjatlar (aktlar), tadbirkorlik va savdo tijorati faoliyatini reglamentga solishni;
Bozor iqtisodiyoti, tadbirkorlik va biznes faoliyatini;
Bozor kon'yunkturasini, mahsulotlarga baho berish tartibini, soliq solishni, marketing asosini; menejment, makro va mikroiqtisodiyot nazariyasini, ma'muriyat ishini, birja, sug‘urta, bank va moliya ishlarini;
Ishchi-xodimlar ishini nazariyasi va amaliyotini bilish;
Reklama shirkatlarini shakli va uslublarini;
Biznes-reja ishlab chiqarish tartibi va savdo tijorati bitimini, shartnomalarni va kontraktlarini;
Sotsiologiya, psixologiya va mehnat asosini;
Ishga bo‘lgan munosabatni odob-axloq qoidalari, ishlab chiqarish texnologiyasi asosini;
Boshqaruv tizimidagi korxonalar, muassalar, tashkilotlarning innovatsion va tuzum boshqaruvi, muassasa faoliyatini istiqbolini ko‘zda tutish;
Ishchi-xodimlar sifati uslubini baholashni;
Ish yurituvchi asosini;
Zamonaviy texnika vositalaridan foydalangan holda ishlab chiqarish uslub ma'lumotlarini, kommunikatsiya va alokani, hisoblash texnikasini;
Mehnat haqidagi qonunlar asosini;
menejment sohasida xorijiy va ilg‘or malakaga ega bo‘lishi;
mehnatni muhofaza etish qoidasi va me'yorini bilishi.

8.	Xalq ta’limini boshqarishda maktab menejeri(rahbar)ning faoliyati

O‘zbekiston Respublikasi ta’lim tizimi boshqa sohalar kabi o‘z

rivojlanishida tub burilish davrini boshidan kechirmoqda.

Mustaqil O‘zbekiston salohiyatini va buyuk kelajagini ta’minlashda

asosiy o‘rinni egallaydigan barkamol avlodni tarbiyalab, voyaga yetkazish

bugungi kunning dolzarb vazifalaridandir.

Hozirgi takomillashtirish va o‘zgarishlarning asosini “Ta’lim

to‘g‘risida”gi Qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, Davlat ta’lim

standartlari tashkil etadi.

Milliy ta’lim-tarbiya tizimini amalga oshirish uchun yangi tipdagi o‘quv

reja, o‘quv dasturi, ta’lim standartlari va davlat talablari yaratildi.

Ularni to‘la amalga oshirish uchun ta’lim mazmuniga innovatsion usullardan foydalangan holda zamonaviy texnologiyalarni olib kirish va buning uchun

shart-sharoit yaratish lozim.

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi mamlakatimizda ta’limning yanada

samarali va maqbul tizimini yaratishda ta’limga rahbarlik qilish va uni boshqarishga zamonaviy yondashuvni talab qiladi.

Respublikamizdagi ko‘pchilik maktab menejer (rahbar) lari o‘z

faoliyatlarini to‘g‘ri tashkil qila olmasliklari tufayli ishlarida rivoj sezilmaydi. O‘z faoliyatini to‘g‘ri yo‘lga qo‘yish uchun har bir menejer o‘ziga quyidagi savolni berishi va unga javob topishi lozim :

“Men ta’lim tizimiga nima berdim?”, “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonun,

“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”, Davlat ta’lim standartlari va davlat

talablari asosida nima ish qildim ?

Zamonaviy menejer adolatli rahbar bo‘la olish uchun quyidagi

xislatlarga ega bo‘lishi lozim:

 mehribon, faol, g‘ayratli, teran va odilona maqsadli;

 muomalali, maslahat berishga moyil, suhbatni rag‘batlantiradigan hamda

bahs usulini qo‘llay biladigan;

 o‘z tafakkuri imkoniyatlariga ijodiy yondashuvchan;

 muammolarni hal etishga qodir;

 jamoaga har tomonlama yordam bera oladigan.

Maktab rahbari (menejeri) o‘z faoliyatini jamoaning talab, ehtiyoj va

imkoniyatlaridan kelib chiqib yuritish lozim.

Vaziyatga qarab ish tutishi rahbarning donoligidan dalolat beradi.

Har bir rahbar (menejer) boshqaruv va rahbarlikning farqini ajrata

bilish kerak.

Rahbarlik qilish- boshqarish, maslahat berish,kuzatish, yo‘naltirish va

ko‘rsatma berish degan ma’nolarni anglatadi.

Boshqaruv -

 maqsadga boshqa kishilarni ham ergashtiradi;

 tashkiliy maqsadlarga erishish uchun zarur bo‘lgan tuzilmalar, tadbirlar

va topshiriqlarni yaratish;

 rejalashtirishni bajarish demakdir;

Menejerda qanday ijobiy xislatlar mujassam bo‘lmog‘i lozim?

Menejerning ijobiy xislatlarini belgilovchi mezonlar :

 Dovyuraklik;

 Sabrlilik;

 Yaxshi niyatlilik;

 Sog‘lom shubhalilik;

 Kamtarinlik;

 Samimiy xushmuomalalik;

 Rahmdillik;

 Xushhulqlilik;

 Qanoatlilik;

Menejer obro‘siga putur yetkazovchi unsurlar

Obro‘ - bu hamma tomonidan tan olingan hamda mehnat evaziga

orttirilgan, rahbar uchun ishonch va qalqondir. Ayni paytda har bir rahbar

o‘zidan yuqori turuvchi rahbarlar oldida ham, o‘ziga bo‘ysunuvchi xodimlar

oldida ham obro‘ga ega bo‘lishi lozim.

Obro‘ halol mehnat, tashabbuskorlik, o‘z vazifasiga bo‘lgan mas’uliyat,

jamoa a’zolariga nisbatan talabchanlik hamda g‘amxo‘rlik, o‘z ishini chuqur

bilish bilan orttiriladi.

Menejerlik o‘z jamoasi, umuman xalq manfaati yo‘lida yonib yashashi

kerak, aks holda u el nazaridan qolishi mumkin.

Salbiy unsurlar

1. Byurakratizm;

2. Mahalliychilk;

3. Hadiksirash;

4. Balandparvozlik;

5. Boshqa salbiy qusurlar.

Haqiqiy rahbar nimalarga e’tibor berishi kerak ?

1. mansabga ko‘pchilik taqdiri uchun javobgar, jamoa oldidagi burch,

mas’uliyatli vazifa sifatida qarash;

2. yangi axborot texnologiyalaridan xabardor bo‘lish;

3. birorta chet tilini bilish;

4. o‘z arxivini tashkil qilish;

5. har bir ishni o‘rinli bajarish;

6. nutq madaniyatiga ega bo‘lish;

7. muttasil mmalaka oshirib borish;

8. xushfe’l va iltifotli bo‘lish;

9. boshqalar bilmaydigan va bajara olmaydigan ishlarni bajara olish. Aql

bilan tavakkal qila olish;

10. cheklanmagan ish vaqti.

Rahbar (menejer)ga qo‘yiladigan talablar:

 Ma’naviy yetuklik;

 Siyosiy yetuklik;

 Huquqiy yetuklik;

 Ahloqiy yetuklik;

 Yuqori saviyalik va onglilik;

 Ma’riftalilik;

 Madaniyatlilik;

 Xodimlarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalashga qodirlik;

 Topshirilgan ish uchun shaxsiy javobgarlikni his qilish, halolik,

vijdoniylik;

 Prinsipiallik;

 Mehnatsevarlik;

 Tashabbuskorlik;

 Kishilarga nisbatan mehribonlik;

1. Intizom va mehnatga bo‘lgan munosabat:

 Jamoa o‘rtasida intizomni o‘rnata bilish;

 Atrofdagilarda mehnatsevarlikni tarbiyalay olish;

 Ishni rejali olib bora bilish;

2. Bilim darajasi:

 Iqtisodiyot;

 Texnika vatexnologiya;

 Boshqarish ilmi;

 Istiqbolni ko‘ra olishga oid;

 Aniq, chuqur va keng bilimga ega bo‘lishi.

3. Tashkilotchilik qobiliyati :

 Xodimlarni tanlay bilish;

 Qo‘l ostidagilarni mehnatga o‘rgatish va tarbiyalashni bilish;

 Jamoada hamjihatlikni ta’minlash;

 Maqsad sari intiluvchanlik;

 Kutilmagan vaziyatlarda boshqarish qobiliyatini yo‘qotmaslik;

4. Boshqarish samaradorligini ta’minlay olish:

 Boshqarishni kollegial tarzda tashkil qila olish;

 Ish haqida qisqa va aniq gapirish;

 Ishga oid xatlar, buyruqlar, farmoyishlar yoza bilish;

 Turli manbalardan ish uchun zarur axborotlarni ola bilish;

 Kadrlarni tanlay bilish;

 Asoslangan qarorlarni mustaqil va tez qabul qila bilish;

 Xodimlarning moddiy va ma’naviy manfaatdorligini ta’minlash.

Xulosa va tavsiyalar

Hozirgi kunda menejment fanning, tashkilotning samarali va samarali ishlashi uchun intellektual, moddiy va moliyaviy resurslarni jalb qilish san'ati sifatida qaraladi. Boshqaruvda umumiy maqsadga erishish uchun jamoani tashkil etish uchun odamlarni boshqarish bilan bog'liq tashkiliy - texnik, psixologik va pedagogik jihatlar birlashtirilgan. Ta'limdagi menejment bu o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan va o'ziga xos bo'lgan maxsus menejment sub-sanoatdir. belgi xususiyatlari... Bu o'ziga xoslik mavzu, mahsulot, vositalar va ta'lim boshqaruvchisi ishining natijalariga bog'liq. O'quv jarayoni menejerining ish mavzusi boshqaruv faoliyati hisoblanadi. Menejerning asosiy vakolatlari: ta'limni boshqarish sohasidagi vaziyat va jarayonlar to'g'risida tizimli konseptual tasavvurga ega bo'lish, tadqiqotning fundamental asoslarini ishlab chiqishda aniq uslubiy yondashuvlar va tamoyillarni tanlash va ulardan foydalanish qobiliyati; fan va amaliyot sohasi sifatida ta'limni boshqarish bo'yicha bilimlarni yangilash va tizimlashtirish qobiliyati; ta'lim tashkiloti uchun muhim bo'lgan muammolar va qarama-qarshiliklarni aniqlash va aniqlangan muammoni hal qilish uchun bosqichma-bosqich tadqiqotlar mantig'ini yaratish qobiliyati; ta'limni boshqarish sohasidagi tadqiqotlarning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda zamonaviy uslubiy vositalardan foydalanish qobiliyati; qidiruv ishlarini tashkil etish va nazorat qilish va kasbiy tadqiqotlarni kuzatib borish qobiliyati; o'z qarorlari va harakatlarining natijalarini bashorat qilishga va motivatsion o'zini o'zi boshqarishga tayyorlik tadqiqot faoliyati... Mehnat mahsuli - bu o'quv jarayoni haqida ma'lumot. Mehnat vositasi - bu so'z, nutq. Menejer ishining natijasi - boshqaruv ob'ekti - talabalarning savodxonligi, o'qishi va rivojlanishi darajasi. Chet el tajribasi amaliyotida ta'limdagi menejment "maktabda eng muhim qarorlarni qabul qilish jarayoniga e'tibor" sifatida qaraladi. Ta'lim menejmentining asosiy g'oyasi ta'lim tizimidagi boshqaruvni markazsizlashtirishga asoslanadi - uning nuqtai nazaridan o'qituvchi (yoki ta'lim tashkiloti rahbari) o'z maktablari uchun eng muhim bo'lgan qarorlarni ishlab chiqish va qabul qilishda ishtirok etish huquqiga ega bo'lishi kerak. Xorijiy menejment tajribasini o'zgarishsiz bizning voqelikimiz amaliyotiga o'tkazishga bo'lgan ko'plab urinishlar kutilgan natijalarni bermadi, shuning uchun bugungi kunda milliy an'analar, mentalitet, ta'limning qonunchilik bazasi, kasbiy yo'naltirilganlik va boshqa omillarni hisobga olgan holda uni qayta ishlash, moslashtirish va amalga oshirishning shoshilinch zarurati mavjud. Faqat bu holda menejmentning yutuqlaridan foydalanish ta'lim tizimi xodimlarining kasbiy tayyorgarligini sezilarli darajada boyitishi va umuman ta'lim tizimida uning rivojlanishi va boshqaruvi darajasini oshirishi mumkin. Pedagogik menejmentni zamonaviy amaliyotga joriy etish o'quv muassasasi Ta'lim muassasalari bir xillikdan uzoqlashganda, aholiga o'zgaruvchan ta'lim xizmatlarini ko'rsatishda, demokratlashtirish asosida rivojlanib borishda va innovatsion jarayonlarda ishtirok etganda, rus ta'limini isloh qilish sharoitida etarlicha boshqaruvni amalga oshirish zarurati kelib chiqadi. Ammo menejment ob'ektidagi bunday jiddiy o'zgarish - maktab, maktabgacha ta'lim muassasasi va boshqalar - boshqaruv mavzusini o'zgartirishni talab qiladi. Yuqoridagilarni xulosa qilsak, ta'limdagi menejment ta'lim tizimining samaradorligini oshirishga yo'naltirilgan printsiplar, usullar, tashkiliy shakllar va texnologik usullar majmui sifatida ishlaydi degan xulosaga kelishimiz mumkin. 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR VA INTERNET RESURSLARI

1. 
   Axrarov B.S. Axborot xavfsizligi. O‘quv qo‘llanma. 2009 y..
   
2. 
   Ganiev S.K., Karimov M.M., Tashev K.A. «Axborot xavfsizligi» O‘quv qo‘llanma. «Aloqachi»-2008.
   
3. 
   G‘ulomov S., Begalov B. Informatika va axborot texnologiyalari. T. 2010 y..
   
4. 
   Djaylavov A. Ta’lim sohasida interaktiv davlat xizmatlaridan foydalanish texnologiyalari (malaka oshirish kurslari tinglovchilari uchun uslubiy qo‘llanma)- A.Avloniy nomidagi XTXQTMOMI, 2016 y.
   
5. 
   Djaylavov A.,Qodirov T. KompYuter tarmoqlari va internetda ishlash asoslari. Metodik qo‘llanma. - A.Avloniy nomidagi XTXQTMOMI, 2015 y.
   
6. 
   Eshqobilov S. Ta’lim muassasalarini boshqarishda axborot tizimlarini joriy qilish. Metodik qo‘llanma, A.Avloniy nomidagi XTTRMXQTMOI, 2018 y.
   
7. 
   Djaylavov A. – Internet va ochiq ta’lim resurslaridan foydalanish. Metodik qo‘llanma, A.Avloniy nomidagi XTTRMXQTMOI, 2018 y.
   
8. 
   Qosimov S.S. Axborot texnologiyalari. O‘quv qullanma. Toshkent- «Aloqachi» -2006.
   
9. 
   www.gov.uz – O‘zbekiston Respublikasi Hukumat portali.
   
10. 
    www.my.gov.uz- Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali.
    
11. 
    www.uzedu.uz - Xalqta’limivazirliginingrasmiy veb sayti
    
12. 
    www.eduportal.uz - Xalqta’limivazirligiaxborotta’limportali.
    
13. 
    www.infocom.uz – O‘zbekiston axborot kommunikatsiya texnologiyalari.
    
14. 
    www.uza.uz/-O‘zbekiston Milliy Axborot Agentligi sahifasi;
    
15. 
    www.kitob.uz– Respublika bolalarkutubxonasi.
    
16. 
    www.ziyonet.uz - Axborot ta’lim portali.
    
17. 
    www.cict.uz/ - Xalq ta’limi sohasida AKTni rivojlantirish markazi.
    
18. 
    http://akt.uzedu.uz - Axborot kommunikatsiya texnologiyalaridan samarali foydalanish tizimi
    
19. 
    http://tanlov.uzedu.uz - Xalq ta’limi tizimidagi ko‘rik tanlovlarni o‘tkazish dasturi
    
20. 
    http://xt.uzedu.uz – Maktab ta’lim jarayonini boshqaruv tizimi
    
21. 
    http://www.freenet.uz –Respublika Internet resurslari haqidagi ma’lumotlar;
    
22. 
    http://www.lex.uz - O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi ma’lumotlar bazasi;
    
23. 
    http://www.google.com – ommabop axborot-qidiruv tizimi;
    
24. 
    http://www.rambler.ru/ -qidiruvtizimi.
    
25. 
    http://www.yahoo.com/-qidiruvtizimi;
    
26. 
    http://kopilkaurokov.ru O‘qituvchilar uchun sayt.
    
27. 
    www.yaklass.ru– Maktabo‘quvchilari uchun ta’limiy internet resursi.
    
28. 
    www.intuit.ru– Milliy ochiq universitet, Rossiya.
    
29. 
    www.dnevnik.ru– Raqamli ta’lim platformasi, Rossiya.
    

So‘ngi marta o‘qigan badiiy kitob Yuzasidan “Esse”

Abdulla Qodiriyning “O‘tkan kunlar”
Oʻtkan kunlar – oʻzbek yozuvchisi Abdulla Qodiriy qalamiga mansub oʻzbek adabiyotidagi birinchi roman. 1969-yil „Oʻzbekfilm“ kinostudiyasida ushbu roman asosida „Oʻtkan kunlar“ nomli film suratga olingan. Adib romanni yozishda arab yozuvchisi Jurji Zaydon asarlaridan ilhomlangan.

1920-yillar boshida Abdulla Qodiriy birinchi oʻzbek romani boʻlmish „Oʻtkan kunlar“ni yozadi. 1922-yili ilk bor „Inqilob“ jurnalida chop etilib, 1926-yilda esa alohida kitob holida chiqadi.

Roman 19-asr voqealarini oʻz ichiga qamrab olgan. Murakkab tarixiy hodisalar romanning bosh qahramonlari Otabek va Kumushbibining fojiaviy sevgi qissasi atrofida ifodalangan. Voqelar rivoji mahalliy hukmdorlarning hokimiyat uchun qonli kurashlari muhitida kechadi. Boshqa yirik epik asarlardagi kabi „Oʻtkan kunlar“da ham hikoyanavislikning koʻp planliligi, ikkilamchi sYujetlar mavjudligi, ketma-ket avj oluvchi va fojiali yakun topuvchi voqealar bilan toʻqnashamiz.

Ilgʻor fikrlarni olgʻa suruvchi Otabek obrazi romanning gʻoyaviy va kompozitsion markazi hisoblanadi. U ochiqcha savdodagi eskirgan iqtisodiy munosabatlarga qarshi chiqib, oila va turmush muammolariga yangi qarashga amal qilardi. Otabek va eskilikka yopishib olib, Yurt rivojini ortga suruvchi kuchlar oʻrtasida mojaro sodir boʻladi. Abdulla Qodiriy oʻz qahramoni nomidan oʻzining shaxsiy oʻy-fikrlarini soʻzlaydi.

Yozuvchi bir vaqtning oʻzida oʻzbek ayolining taqdirini ham kuzatib boradi. Rahm-shavqatsiz anʼanalar, jumladan koʻpxotinlik, Kumush va Zaynabning oʻrtasida oʻlimga olib boruvchi xusumatga sabab boʻladi. Yozuvchi oʻzgacha muhabbat va samimiyat bilan goʻzal, Otabekka boʻlgan sof va butun vujudini qamrab oluvchi sevgi ila hayot sinovlarini yengib oʻtuvchi Kumush obrazini yaratadi. Biroq fojia roʻy berishi muqarrar. U kundoshi tomonidan zaharlanib, Otabek esa Vatanini himoya qilib, hayotdan koʻz Yumishadi.
MA’LUMOTNOMA

Otaev Ozad Ibraximovich

2012 yil 1-fevral :