Xomashyolariga dastlabki ishlov berish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- I non TERINING T U Z IL IS H I VA KIMYOVIY TARKIBI L I . T E R I N I N G T U Z I L I S H I
- I i ими. T e r i Iu/ i l i s hi : I «Intuit qa v i i l ; 2 - ni s h l i q a v a t ;
- Tashqi (shoxli) qavat
SAODAT SADIROVA CHARM VA MO‘YNA XOMASHYOLARIGA DASTLABKI ISHLOV BERISH О 'zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta m axsus ta 'Urn vazirligi 5140900 - To ‘qimachilik, yengil va qog'oz sanoati buyumlarining kim yoviy texnologiyasi va 5522300 - To'qimachilik, yengil qog'oz sanoati buyumlarining kim yoviy texnologiyasi t a ’lim у о ‘nalishlarida tahsil olayotgan talabalar uchun о 'quv qo ‘llanma sifatida tavsiya etilgan T oshkent «Yangi asr avlodi» " 2010 35.75А73 С-18 Sadirova S.N. Charm va mo'yna xomashyolariga dastlabki ishlov berish. -Т.: «Yangi asr avlodi», 2010. - 272 bet. “C h a rm va m o ‘yna x o m a sh y o la rig a d a stla b k i ishlov berish" fan id a n o 'q u v q o 'lla n m a 5140900 - K a s b t a ’lim i “T o 'q im a c h ilik , yengil va q o g 'o z s a n o a ti buyum larining kimyoviy texnologiyasi” va 5522300 - “To'qim achilik, yengil va q o g ‘oz sanoati buyumlarining kimyoviy texnologiyasi” yo'nalishlari bo'yicha ta ’lim olayotgan talabalarga m o'ljallangan. U sh b u o 'q u v q o 'lla n m a ch arm va m o 'y n a xom ashyosi turlarin in g tavsiflari, ularning xossalari va ishlatilishi, xom ashyoga dastlabki ishlov berish jarayonlarining mohiyati va am alda bajarilishi, shuningdek, xom ashyoni saqlash va n a /o ra t qilish tartiblari keltirilgan. BBk 35.75A73 Taqrizchilar: M .I.T EM IR O V A , BuxOO va YeSTI “C harm , m o'yna va to'qim achilik sanoati texnologiyasi” kafedrasi dotsenli Q. RAVSH ANO V, Buxoro D avlat Universiteti “Umumiy kimyo" kalalr.isi doisenti ISBN 978-9943-08-614-2 © S.Sadirova. «Charm va m o'yna xom ashyolariga dastlabki ishlov berish». «Yangi asr avlodi». 2010-yil. KIRISH (>’/,bckiston Respublikasi xalq xo'jaligining iqtisodiy va ijtimoiy yniiiilitthlarida ishlab chiqarishni mamlakatimiz ham da chet el fan va |p*iiiknsining ilg'or yutuqlari asosida tubdan isloh qilish, uning asosiy unliiilutulu qayta jihozlanishni ta'minlovchi yuqori samarali mashinalar lUInn vii lexnologik ja r a y o n la r n i om m aviy q o i l a s h , ilm iy-texnik liinniqiyotni tezlashtirish, ishlab chiqarishning ichki imkoniyatlaridan l o i n loydalangan holda, uning unumdorligini oshirish kabi vazifalar holgilungan. Jumladan, charm va m o'yna ishlab chiqarish korxonalari, tayyorlov 11 и у v о n о t с h i 1 i к k o r x o n a l a r i o l d id a h a m m a t u r d a g i m a h a lliy xomiifthyodan to'liq va unumli foydalanish m a ’suliyati belgilangan. Hugungi kunda chorvachilikning ahvoli va rivojlanishi charm va nto'ynu xomashyosining sifati va miqdoriga muhim t a ’sir ko'rsatadi. Л v in paytda chorvachilikning fermerlik xo'jaliklariga o'tkazilishi, chann v i i m o’yna sanoatining xomashyo zaxiralarini yanada mustahkamlash и 11 К t>и 1111 beradi. ( ’harm ishlab chiqarish uchun yirik shoxli mol, ot, echki, qo'y va i lio'cliqa terilari q im m atli x o m ash y o h iso b lansa, m o 'y n a ishlab ililquiiNhda q o rak o'l terilari, po'stinbop va m o'ynabop q o 'y terilari, ulllimngdck, momiq m o'ynali yovvoyi hayvonlarning terichalari katta nhiuniyatga ega. Ilayvon terilariga ishlov berish insoniyatning qadim iy m ash g 'u - lotlaridan biri hisoblansa-da, ammo ishlov berish usullari bir necha yuz yillur davomida soddaligicha qolib kelgan. Charm va m o'yna ishlab chiqarish hunarmandchilik darajasida rivojlanib, asosan qo'I mehnati qo'llimilib, mehnat sharoitlari juda og'ir bo'lgan. Hunga s a b a b , te rin in g t a y y o r c h a r m va m o 'y n a g a a y la n is h juniyonlarining murakkabligi va b a ’zi jarayonlar mohiyatining uzoq vuqtlur davomida ochilmagani hisoblanadi. C h a r m va m o 'y n a x o m ash y o sin in g tuzilishi, gistologik, fizik- mcxanikaviy va texnologik xossalarini, shuningdek, dastlabki ishlov berish 3 va konservalash usullarini m ukam m al bilish - xomashyoning sifatini oshirish va undan samarali foydalanish uchun zamin yaratadi. Kimyo sanoatining rivojlanishi yangi konservalovchi m oddalar, antiseptiklar va boshqa kimyoviy reagentlarni qoilash. mashinasozlikning rivojlanishi esa o'z navbatida xomashyoga ishlov berish va charm, mo'yna ishlab chiqarish texnologik jarayonlarini mexanizatsiyalashtirish uchun katta imkoniyatlar yaratdi. Keyingi yillarda sun’iy materiallarni ishlab chiqarishning shiddatli rivojlanishiga qaramasdan, tabiiy charm va m o 'yn a ishlab chiqarish yildan yilga o'sib bormoqda, charm va m o'yna xomashyosini q o ila s h sohalari yanada kengaymoqda. M a iu m k i, charm va m o 'y n ad a n poyabzal, kiyim-bosh va har xil buyumlarni tayyorlashda foydalaniladi. Tabiiy charm va m o'ynadan tayyorlangan buyum larda shunday xossalar majmuasi to'planganki, ulami sun’iy materiallarda hosil qilish juda mushkul. Xususan, ularning gigiyenik xossalarini belgilovchi adsorbsion qobiliyati. qayishqoqlik va tayyor mahsulotning yuqori mustahkamligi shular jumlasidandir. Biroq, charm va m o'yna xomashyosining asosiy xossalarini, ularning sifatiga t a ’sir etuvchi omillarni, shuningdek, xomashyo yetishtirish, saqlash va uni qayta ishlash texnologiyasini bilmay turib, charm va m o'yna ishlab chiqarishni muvaffaqiyatli rivojlantirib bo'hnaydi. Shu sababli ushbu soha mutaxassislari charm va m o 'y n a xomashyosiga qo'yiladigan talablarni chuqur o'rganishlari va unga dastlabki ishlov berish jarayonlarini puxta egallashlari lozim. M a z k u r k ito b d a ana shu om illarni e ’tiborga olinib, sohaga oid ahamiyatga molik m a iu m o tla r keltirilgan. 4 I non TERINING T U Z IL IS H I VA KIMYOVIY TARKIBI L I . T E R I N I N G T U Z I L I S H I (iUlolouik tu/ilishi. “Gistologiya” so'zi grek tilidan olingan b o ‘lib. I n 'q im n la i h a q id a g i t a ’iirn o tn i b ild ira d i. C h a r m va m o ‘yna (nmn'.hyosinmg gistologik tuzilishi charm va m o ‘yna ishlab chiqarishga \ мi>t|li liiNohlangan turli xil hayvonlar terisining tuzilishini o ‘zida qamrab nlinll I »'i I hayvon tanasining tashqi. qoplab turuvchi qavati bo'lib, uning HiiiHtil/mim tashqi t a ’sirlardan himoya etadi, shuningdek, m oddalar •iliiuitilHiiiivi va atrof-muhitning turli t a ’sirlarini qabul qilishda ishtirok flail I Ion |iin qoplami, epidermis, derma va teri osti to'qimasidan tashkil I'lpuim ( I lasm). I ciIda, uluiningdek, har xil bezlar, qon tomirlari, nerv to'qimalari va miiftlmUai joylashgan. Hayvon terisi, asosan, birikuvchi va epitelial lit i|iinalaidan iborat b o‘lib, unda m ushak, yog‘ va nerv to'qim alari |nylii»li(tan Birikuvchi to ‘qima hayvon tanasining alohida organlari va >|i mini mi bir-biriga b o giaydi hamda derma va teri osti kletchatkasini binhkil claili Ipitclial to'qim a teri qoplamasining yuqori qism i-epidermis > и jun i|opl.immi hosil qiladi. I i ими. T e r i Iu/ i l i s hi : I «Intuit qa v i i l ; 2 - ni s h l i q a v a t ; < i l c n u i i , 'I g ' u d d a l i q a v a t ; i l u' rl i q a v a l ; 6- t eri o s t i k l o l c h a i k a s i ; 7 - y o g ‘ l 1 11 hiImi i h o g ' l a m i ; 9 - k o l l a g e n l«tlitIn 11 b o g ' l a m i n i n g k n ' n i l i i l . mi ’ ke s i mi ; 10-ter I•«'/In 11 ; II n u i s h a k ; 1 2 - s o c h i n l t i u I i i i n I ; I t - y o g ' b e / l a r i ; 1 4 - s o c h . 5 Teri va uning asosiy o i t a qismi - dermaning boshqa organlardan farq qiluvchi muhim xususiyati undagi hujayrali elementlaming nisbatan kam soni hisoblanadi. Hujayrali elementlar uchta asosiy hujayra tiplariga b o 'lin a d i: f ib ro b la s tla r va u la rn in g tu rlari. m a k ro fig la r va bulutli hujayralar. Hujayralaming hayotiy faoliyati, ularning rivojlanishi va ko'payishi har bir organizm tirikligining biologik asosini tashkil etadi. O d atda hujayralar protoplazmaga botgan yadrodan tashkil topgan. O 'z navbatida p roto pla zm a qo b iq bilan o 'ra lg a n . H u ja y ra lar b o 'linish y o 'li bilan ko'payib, o'sishni t a ’minlaydi. H u j a y r a l a r d a sh a k li h a r xil h u ja y ra s iz s t r u k t u r a l a r , m a s a la n , tolalarning hosil bo'lishi tufayli, birikuvchi to'qima hosil bo'ladi. Terining tolali kom ponentlari sifatida kollagen, elastin va keratin tolalari m uhim aham iyatga ega. Zam onaviy nuqtai nazardan qolgan boshqa tolali strukturalar (retikulin, elaudin va boshqalar) ushbu uch asosiy tola tiplariga kiritiladi. Um um an, teri qoplamasining hujayralararo moddasida fibrillyar elementlar, kollagen va elastin tolalari juda ko'p. Teri tuzilishi undan ishlab chiqarilgan teri yoki m o'ynaning asosiy xossalarini, uning qanday maqsadda ishlatilishi hamda unga dastlabki ishlov berish tabiatini belgilaydi. Epidermis - epitelial t o 'q i m a l a r d a n tashkil to p g a n b o 'l ib , teri q o p l a m in i n g ta s h q i q a v a ti h is o b la n a d i. E p id e rm is ta s h q i q a v a ti shoxlangan, har xil shakldagi hujayralaming zich yotqizilgan to'plam idan iborat. Uning qalinligi taxminan teri qalinligining 0,5-1,0 % ni tashkil etadi. Epitelial to'qim alardagi chegaralari aniq ifodalangan hujayralar bir yoki k o 'p qavatli epiteliylarni hosil qilish qobiliyatiga ega. U nda qon t o m i r l a r i b o 'l m a y d i . H u j a y r a l a m i n g o z iq la n is h i va a l m a s h in u v sharoitlarining o'zgarishi yuqori qavatlarning shoxlanishiga olib keladi. Epidermis hayvon hayotida katta fiziologik aham iyat kasb etadi. N a m lik n in g b u g i a n i s h in i va quyi q a v a tla rg a ba kte riya lar kirishini to'xtadi, tananing issiqlik berishini bir oz kamaytiradi. Epidermis, quyida yotgan qavat - dermaga soch xaltachalari va har xil bezlar, shuningdek, dermaga botgan ko'psonli g'uddalari bilan kirib o'sgan bo'lib. dermaning silindrsimon g'uddalari ham xuddi shunday epidermisga kirib ketganligi 6 HiHiyli, epidermis derma bilan zich bog'langan. Deijnaning g'uddalari tiii|iili qon tomirlari epidermis hujayralarini oziqlantiradi. Epidemiisga hotцип derma g'uddalarining joylanishi, shakli va kattaligi har xil bo'lib, I n i lliriga bog'liq bo'ladi. Shuning uchun tayyor terida “mereya” deb i l l a l a d i g a n yuza qavatining o'ziga xos tasviri hosil bo'ladi. F.pidcrmis hayvonning turi va terining topografik qismlariga qarab, IM/ilishi va qalinligining o'zgaruvchanligi bilan farqlanadi. Jun qoplami qalin te r i la r d a ( q o 'y , echki) epid e rm is y u p q a , juni siyrak terila r (» ho‘chqa)da esa ancha qalin. Teri junsiz qismlarida (oyoq yostiqchalari, burun oynachalari) epidermis qalinligi, teri umumiy qalinligining 5 % ni tashkil qiladi. Odatda epidermis ikkita qavatga: ichki (nishli yoki malpigiy) va tashqi (dhoxlangan yoki tashqi) qavatlarga ajratiladi. Ichki q av at b e v o s ita d e r m a g a t u t a s h g a n b o 'l i b , a s o s a n tirik liltjayralardan tashkil topgan. Hujayralam ing shakli va holatiga qarab uni uch qismga: asosiy (haqiqiy nishli yoki bazal), qiltiqsimon (to'rli) va donli qavatlarga b o iis h mumkin. Asosiy qavatda hosil bo'lgan har bir hujayra o'sish va qarish jarayonida, o 'zining silindrsim on shaklini asta-sekin o 'z g a rtirib , qiltiqsim onga aylanadi, unda donchalar paydo bo'ladi. So'ngra ezilgan holatga o'tib, nckin-asta shoxlanadi. Hujayralar ushbu metabolik o'zgarishlardan turli tc/.likda o'tad ilar, shuning uchun h ar xil qavatlarning hujayralari bir vaqtda hosil bo'lishi mumkin. E piderm isning asosiy qavati (haqiqiy nishli) ostida, k o 'p qirrali hujayralar qa toridan tashkil topgan qiltiqsimon qavat joylashgan. Bu hujayralar o'z aro protoplazmatik ko'priklar bilan bog'langan. Mazkur h u j a y r a la r d a hali sh o x la n ish b elgilari y o 'q , a m m o u la r b o 'l in i s h qobiliyatiga ega emas. Qiltiqsimon qavat ostida yanada yupqaroq, ikki-uch qator k o'p qirrali ezilgan hujayralardan tashkil topgan donli qavat joylashgan. Ushbu qavat hujayralarining protoplazm asida m ayda donchalarning hosil bo'lishi yaqqol n am o y on bo'ladi. Bular shoxli tuzilm alarning (keratogialin) kurtakchasi hisoblanadi. Keyinchalik ulardan va ularning plazmasidan sh o x s im o n oqsil m o d d a - k e r a tin hosil b o 'l a d i . X u d d i s h u n d a y o'zgarishlar dermaning yog', ter va boshqa bezlarini tashkil qiluvchi 7 epitelial hujayralarning plazmatik moddasida ham ro'y beradi, ammo u l a r d a k e r a t in l a n is h va s h o x la n is h o x irig a c h a b o r m a y d i , u s h b u jarayonlarning oxirgi mahsuloti yog‘ moddalari hisoblanadi. Tashqi (shoxli) qavat hujayralarning ikki: yaltiroq yoki tiniq qavat va haqiqiy shoxli (shoxlangan h u jayralarning tashqi) qa v a tid an tashkil topgan. Asosiy qavatdan hujayralarning yo'qolib boiishi sayin, hujayralar orasidagi chegarani farqlash qiyinlashadi, donchalar o'zgarib, suyuqlikka aylanadi va yaltiroq yoki tiniq deb yuritiladigan qavatni hosil qiladi. Epidermisning baquvvat qavati - haqiqiy shoxli qavat - bo'sh, shoxlangan q o b iq c h a la r d a n tashkil to p g a n ta n g a c h a la r shaklidagi sh ox lang an hujayralardan iborat. Bu bo‘shliqlar havo yoki teri yog‘i deb yuritiladigan modda bilan to ig a n b o iad i. Shoxli qavatning yuqori qismida shoxlangan hujayralar orasidagi bog‘ uzilib, ular epidermisdan osongina ajraladi. S h u n in g u c h u n s h o x la n g a n h u j a y r a l a r n i n g u s h b u y u q o r i q a v a ti qazg'oqlanadi. M alpigiy qavatida maxsus tolachalarning mavjudligi. uning o ‘ziga xos xususiyati hisoblanadi. Nishli q a v a tn in g p laz m atik m oddasi tolali strukturaga ega. Protoplazmaning ingichka tolachalari, hujayradan hujayraga o'tib. karkas yoki gumbaz hosil qiladi. O'z navbatida bu gumbaz, nishli qavat uchun taglik vazifasini o'taydi. U shbu tolachalar aftidan shoxlanish ta b ia tig a ega. U la r yetarlicha m u s ta h k a m b o i i b . m alpigiy qavati hujayralarining yadrosini egib. epidermis deformatsiyalanganda. ularni shikastlanishdan saqlaydi. Bundan tashqari mazkur qavat hujayralaridan derma tomon plazmatik g ‘uddalar bo'rtib chiqqan b o i ib , ular derma yuza qa vatining to lalararo oraliqlariga kirib ketadi. Shunday qilib, epidermis derma sirtida bir necha martalab mahkamlanadi va bab-barobar tarzda teri qoplamining ushbu qavatlarida bogianish amalga oshadi. E p i d e r m is n i n g p is h iq lig in i e 't i b o r g a olib , c h a r m va m o ' y n a xomashyosiga dastlabki ishlov berishning q a to r jarayo nlari (yuvish, quritish, h o 'l tuzlash) o d a td a teri osti to'qim asi tom onidan amalga oshiriladi. Epidermisning nishli qavat hujayralarini biriktiruvchi plazmatik t o la c h a l a r , o 'z in i n g kim yov iy ta r k ib i b o 'y ic h a d e r m a n in g tolali moddalaridan ancha farq qiladi. Bu hoi teri xomashyosini junsizlantirish j a r a y o n la r id a soch va ep im id erm isn ing derm a bilan b o g 'lan ish in i •llMii v 111 i ll uch n n derma tolalariga salbiy t a ’sir ko'rsatmasdan ishqor va IVi nit'iil la i in 4 0 ' I lush imkoniyatini yaratadi. Bundan tashqari epidermis hlliiii dci nia orasidagi b o g'ning buzilish darajasiga qarab, bakterial |*( 1 ti v 1 > 111 a 1 ning b irin c h i b o s q ic h in i a n iq l a s h va d e rm a n i ke lgusi ulilkasllanishlardan himoyalash uchun o 'z vaqtida ehtiyot choralari > kii ulishi mumkin. O n in a - terining asosiy qavati bo 'lib. bevosita epidermis ostida (ovl.r.ligan. U teri qalingining 95-98 % ni tashkil etadi. Derma amorf mmlilaga botgan tolali va hujayrali strukturalardan tashkil topgan. Uning t|iilinligi, zichligi va m u sta h k a m lig i, h a y v o n n in g tu ri va yoshiga. ihiiinngdek, terining topografik qismlariga qarab o'zgaradi. Dermada o'zaro zich bog'langan ikkita qavatni farqlash mumkin. lUlki g 'u dd ali q avat (term ostatik) qalinligi k a tta ro q va pishiqligi kiimioq, pastki - to'rli qavat, ancha zich va mustahkamroq qavat. lipidcrmisga yondashgan g'ud d ali qavat tola bog'lam lari orasida lovlasligan soch xaltachalari, sochni ko'taruvchi mushaklar, yog' va ter luvlaiini saqlaydi. G'uddali qavat qalinligi, hayvonning turi. yoshi va (riming topografik qismlariga qarab. derma qalinlining 20-50 % ni tashkil oladi. I Jshbu qavat sirtini, yuzgi qavat deb yuritish qabul qilingan, chunki epidermis bartaraf etilgandan so'ng, g'uddali qavat yuzasi terining yuza lomoni bo'lib qoladi. Bu qavat har bir xomashyo turiga xos bo'lgan 1 asm - mereyaga ega. G'u ddali qavatning mazkur qismida ko'p miqdorda elastin to la la ri m av ju d , ular t a r m o q la n g a n q a lin t o ' r hosil qilib, cp id e rm isn in g d e rm a bilan m u s ta h k a m b o g 'la n is h in i t a ’m inlaydi. ( i'uddali qavatda kollagen tolalari bog'lamlari dermaning to'rli qavatiga nisbatan ancha ingichka. D e rm a sirtiga y a q in la s h g a n sayin, to la b o g 'l a m l a r i s e k in -a sta mgichkalashadi va zichlashadi, terining yuza sirtiga nisbatan parallel yoiialishni egallaydi. Dermaning eng yuqori sirtida birlamchi tolachalar shunchalik mayin va zich o iilishlarni hosil qiladiki, oddiy ko'z bilan kuzatganda, derma siiti membrana ko'rinishidagi qoplovchi gomogen massa degan tasavvur hosil bo'ladi. G 'u d d a l i q a v a t to la la r i o 'z in i n g ta r k ib i b o 'y i c h a t o 'r l i q a v a t tolalaridan farq qilmavdi. Ammo teri ishlab chiqarish jarayonida kislota, 9 ishqor, tuzlar va boshqa moddalar t a ’siri ostida ular o'zini har xil “tutadi”. Bu ularning faol sirti har xil darajada rivojlanganligiga bog‘liq. Xuddi shu bilan, masalan, teri yuza sirtining bir qator kimyoviy reagentlarga nisbatan yuqori adsorbsion qobiliyati va uning bakterial jarayonlarga yanada k o 'p ro q ifodalangan sezgirligi izohlanadi. Tolalar orasidagi farq charm va m o'yna xomashyosiga dastlabki ishlov b e rish j a r a y o n l a r i d a , s h u n in g d e k , is h la b c h iq a r is h n i n g keyingi jarayonlarida alohida ahamiyatga ega bo'ladi. Dermaning yuza qavati, hatto bir ozgina chirik jarayonlarga uchrasa ham. mexanik omillar yoki b a ’zi reagentlarning eritmalari t a ’sirida qavatlanishi mumkin, bu esa qayta ishlashning birinchi bosqichlaridayoq xomashyoning buzilishiga olib keladi. Soch o'rnashgan darajadagi tekislik g’uddali qavatning shartli ravishda quyi chegarasi hisoblanadi. Ikki tomonlam a soch xaltachalari bo'lgan cho'chqa va boshqa hayvon terilari bundan mustasno. Mazkur hollarda derma g'uddali va to'rli qavatlarga bo'linmaydi. chunki u o'zining amaliy ahamiyatini yo'qotadi. Dermaning ikkinchi qavati to'rli qavat hisoblanadi. To'rli qavat bilan g'uddali qavat orasida aniq o'rnatilgan chegara yo'q. G 'u d d a li va to'rli qavat o 'rtasid ag i bo'linish tekisligi shartli deb yuritiladi, chunki soch xaltachalarining o'rnashish chuqurligi har xil va k o 'p r o q hayvonning turi, yoshi va topografik qismlariga bog'liq bo'ladi. Masalan, terining aynan bir qismida qiltiq, momiq va oraliq sochlar o 'rn ash g a n . Shunga q a ra m asd a n shartli chegarani, derm ada s o c h n in g o 'r n a s h i s h c h u q u rlig in in g g isto lo g ik v e rtik a l kesim ini, s h u n in g d e k , bir v a q tn in g o 'z id a d e rm a q alinligini o 'lc h a s h bilan o 'r g a n i s h m u m k in . U s h b u m a ’l u m o t l a r b o 'y i c h a g 'u d d a l i q a v a t q a li n l i g i n i n g , d e r m a n i n g u m u m i y q a li n li g i g a n i s b a t i f o i z l a r d a h isob lan ad i. G 'u d d a l i va to 'r l i q a v a tla rn in g nisbati teri va u n d a n t a y y o r l a n g a n c h a r m n i n g a h a m i y a t l i d a r a j a d a u z il is h d a g i m ustahkamligini tavsiflaydi. Bu nisbat teri xomashyosini saralashda muhim ahamiyatga ega. Ayniqsa, q o 'y terilarini, k a tta xomashyoning arralangan terilarini, b a ’zi echki turlari terilarini, shuningdek, barcha turdagi terilarning bo'yin va qorin sohasidagi terilariga ishlov berishda amaliy ahamiyatga ega. 10 X o m a s h y o g a d a s t l a b k i ishlov berish h a m d a ish la b c h iq a r is h |ni«yonlatida, g'uddali va to'rli qavatlaming bo'linish sohasida, qavatlar n n i H i d a g i bog'n i susaytiruvchi yog' hujayralari, bezlar, soch bezlari, t n m u i a r va boshqa tolali strukturalar jamlanmasi borligini e’tiborga olish l o / . i m . X om ashyoni n o t o 'g 'r i konservalash yoki unga ishlov berish loxnologiyasini buzisli (juda kuchli mexanik yoki kimyoviy t a ’sir etish) \ h o l l a r i d a , g'uddali va to'rli qavat chegarasida ozmi-ko'pmi qavatlanish vu/ beradi. Bu “ yuza qavatining ajralishi” deb nom lanadigan keng I n r q a l g a n teri nuqsonining hosil bo'lishida ifodalanadi. Terining to'rli qavati eng pishiq va baquvvat qavati hisoblanadi. Bu Ko.ssalar terining mustahkamligi, yemirilishga chidamliligi va iste’mol nossalarini belgilaydi. T olalar bog'lam ining o'rilish tabiati, ularning yo'g'onligi va yp'nalishi. xomashyoning turi, hayvonning yoshi va terining topografik qismlariga bog'liq. D e rm a n in g u m u m iy qalinligiga n is b a ta n t o 'r l i q a v a t qalinligi turli xil h a y v o n la rn i yangi shilingan terisining yopqich sohasida U x m in a n bir xil, y a ’ni h o 'k iz terisida 75-80 %, sigir terisida 70 %, ot terila rid a 60 %, echki terila rid a 35 %, q o 'y terilarida 30-50 % ni tashkil etadi. Katalog: Elektron%20adabiyotlar -> 30%20Техника%20фанлар 30%20Техника%20фанлар -> Oziq-ovqat texnologiyasi asoslari. Vasiyev M.G'.pdf [Aberdin-angus qoramol zoti] 30%20Техника%20фанлар -> B. X. Yunusov, M. M. Azimova 30%20Техника%20фанлар -> Gidravlika va 30%20Техника%20фанлар -> U. T. Berdiyev, N. B. Pirm atov elektromexanika 30%20Техника%20фанлар -> O. O. Xoshimov, S. S. Saidaxmedov 30%20Техника%20фанлар -> Qishloq qurilish texnologiyasi 30%20Техника%20фанлар -> S. turobjonov, M. Shoyusupova, B. Abidov moylar ya maxsus suyuqliklar texnologiyasi 30%20Техника%20фанлар -> I. K. Umarova, G. Q. Solijonova 30%20Техника%20фанлар -> M am ajanov Т., Atamov A 30%20Техника%20фанлар -> Texn ologiyasi Download Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2020
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling