Yosh doirachilar


Download 79.27 Kb.
Pdf ko'rish
Sana30.07.2017
Hajmi79.27 Kb.
#12351

 

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

“YOSH DOIRACHILAR” TO‘GARAGI  

O‘QUV DASTURI  

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

TOSHKENT-2016 

 

 



Muallif 

Sh.SHukurov  -  “Barkamol  avlod”  respublika  bolalar 

badiiy ijodiyot markazi to‘garak rahbari 

 

D.Ermatov - “Barkamol avlod” respublika bolalar badiiy 

ijodiyot markazi direktori 

 

Z.Tovboev  –  Nizomiy  nomidagi  Toshkent  davlat 

pedagogika universiteti mustaqil izlanuvchisi 



  

 

Taqrizchilar: 

 

N.Shomansurova  -  “Barkamol  avlod”  respublika    

bolalar badiiy ijodiyot markazi direktor o‘rinbosari 



 

 

E.Islamov - O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist 

 

 

A.Yuldoshev 

– 

O‘zbekiston 

Respublikasi 

Davlat 


konservatoriyasi qoshidagi akademik litseyi direktori 

 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Ushbu  o‘quv  dasturi  Respublika  Ta’lim  markazi  huzuridagi  Ma’naviy-

ma’rifiy  yo‘nalishdagi  Ilmiy  metodik  kengashining  2016  yil  15  iyuldagi  

6-sonli  navbatdan  tashqari  yig‘ilish  qarori  bilan  foydalanishga  tavsiya  etilgan 

hamda  Xalq  ta’limi  vazirining  2016  yil  1  avgustdagi  194-sonli  buyrug‘i  bilan 

tasdiqlangan. 


 

“YOSH DOIRACHILAR” TO‘GARAGI O‘QUV DASTURI  



 

KIRISH 

 

 

Doira  milliy    cholg‘u  asboblari  turkumiga  kirib,  “dul”,  “childirma”, 



“nog‘ora”,  “qayroq”,  “safoil”,  “reznog‘ora”  nomlari  bilan  ham  xalq  orasida 

mashhurdir.  

O‘zbek xonadonining har bir farzandi doirani  sevib chalishga harakat qiladi. 

Respublikamizda  doira  ritmik  usullarini  dunyoga  mashhur  qilishda  o‘z  hissacini 

qo‘shgan  Usta  Olim  Komilovning  boy  merosi  avlodlar  uchun  katta  maktab 

bo‘lmoqda.  Mashhur  doirachilar  To‘ychi  Inog‘omov,  G‘ofur  Azimov,  Raxim 

Isoho‘jaev,  Avner  Baroev,  Dadaxo‘ja  Sottixo‘jaev  ustaning  an’analarini  davom 

ettirgan.  Bugungi  kunda  Dilmurod,  Xolmurod  va  Elmurod  Islomovlar  davom 

ettirmoqda. 

O‘zbek  xalq  cholg‘u  asboblari  orasida  urib  chalinadigan  asboblar  guruhi 

kuyning xos ritm qatorini tashkil etib, alohida o‘rin egallaydi. Juda ko‘p xalqlarda 

xalq kuylari urib chalinadigan asboblarning ritmlari asosida ijro etiladi. 

Urib  chalinadigan  asboblardan  eng  ko‘p  tarqalgan  doiradir.  Doira  aniq  bir 

baland  tovush  chiqarmaydi.  Musiqiy  qator  tembrli  ohangdorligining,  ritmik-

dinamik  tonning  butun  xilma-xilligi  ikki  qo‘lning  zarbi  va  hamma  barmoqlar 

ishtirokida ta’minlanadi.  

Doira  sadolari  o‘ziga  xos  xarakterga  ega,  u  yakka  ijro  etilganda,  raqs 

jo‘rligida yaxshi qabul qilinadi. 

“Doirachilar”  to‘garagida  o‘quvchi-yoshlarning  doirachilik  san’atiga  bo‘lgan 

qiziqishlarini  uyg‘otish,  ularga  doirachilik  san’atining  boshlang‘ich  kasb  sirlarini 

puxta  o‘rganishlari  va  kelgusida  kasb  tanlashlariga  amaliy  yordam  berishdan 

iborat. 


“Doirachilar”  to‘garagiga  6  yoshdan  16  yoshgacha  bo‘lgan  o‘quvchilar  jalb 

qilinadi. “Doirachilar” to‘garagining o‘quv dasturi ikki

 

o‘quv yiliga mo‘ljallangan.  



Mazkur 

o‘quv 


dasturi 

Xalq 


ta’limi 

vazirligining 

2015 

yil  


31  martdagi  7-mh-sonli  buyrug‘i  bilan  tasdiqlangan  maktabdan  tashqari  ta’limga 

qo‘yiladigan davlat talablari asosida ishlab chiqilgan. 

Ushbu  o‘quv  dasturida  berilgan  mavzular  va  mavzuga  oid  soatlar  miqdori 

(216  soatdan  chiqmagan  holda)  hududning  va  to‘garaklarga  jalb  qilingan 

bolalarning yosh xususiyatlaridan kelib chiqqan holda to‘garak rahbari tomonidan 

25 foizgacha o‘zgartirilishi mumkin. 



 

 

“YOSH DOIRACHILAR” TO‘GARAGI O‘QUV DASTURI 



(6 yoshli to‘garak a’zolari uchun) 

 

T/r 

Mashg‘ulot mavzulari 

Nazariy 

soat 

Amaliy 

soat 

Jami 

soat  

1.  Kirish 

 



2.  Oddiy bo‘lgan terma usullari: 

a) O‘ng qo‘lni bir marta harakatlantirish. 

b) CHap qo‘lni uch marta xarakatlantirish. 



3.  Tik turish qonun qoidalari.  

Bolaning  doirani  ushlashi,  gavdani  to‘g‘ri 

tutgan holda ijro etish. 





4.  Katta  rez  usulini  boshlang‘ich  bosqichlarini 

o‘rganish 





5.  Oddiylikdan 

murakkablikka 

qarab 

yo‘nalgan  terma  usullar  jamlamasi,  qo‘l 



harakati tezligining oshishi. 



6.  Andijon polkasini o‘rgatish 





7.  Oraliq nazorat ishi 

 



8.  Qo‘qoncha usulari 

10 


12 

9.  Tantana usullari 

16 


18 

10.  Sarboz usullari 





11.  Yakuniy nazorat ishi 

 





Jami: 

14 

58 

72 

 

1.Kirish. 

Bak  usuli,  barmoqlarni  ochiq  holda  xarakatlantirish  va  uni  bumdan  farqini 

tushuntirish. Bum usuli qo‘l xarakati yopiq xolda mashq qilish. 

 

2. Oddiy bo‘lgan terma usullar: 

O‘ng qo‘lni bir marta harakatlantirish, chap qo‘lni uch marta xarakatlantirish 

usullarini mashq qilish. 

Amaliy mashg‘ulot: Oddiy bo‘lgan terma usullar ustida ishlash. 

 

3. Tik turish qonun qoidalari. Bolaning doirani ushlashi, gavdani to‘g‘ri 



tutgan holda ijro etish. 

Bolaning doirani ushlashi, gavdani to‘g‘ri tutgan holda ijro etish. 



Amaliy mashg‘ulot: Tik turish qonun qoidalari ustida ishlash. 

 

4. Katta rez usulini boshlang‘ich bosqichlarini o‘rganish. 

To‘garak a’zolariga katta rez usulini boshlang‘ich bosqichlarini o‘rgatish. 

Amaliy mashg‘ulot: Katta rez usulini boshlang‘ich bosqichlarini o‘rgatish. 

 


 

5.  Oddiylikdan  murakkablikka  qarab  yo‘nalgan  terma  usullar 



jamlamasi, qo‘l harakati tezligining oshishi. 

To‘garak  a’zolariga  oddiylikdan  murakkablikka  qarab  yo‘nalgan  terma 

usullar jamlamasini o‘rgatish. 

Amaliy  mashg‘ulot:  Oddiylikdan  murakkablikka  qarab  yo‘nalgan  terma 

usullar jamlamasini mashq qildirish. 



 

6. Andijon polkasini o‘rgatish. 

To‘garak a’zolariga Andijon polkasini o‘rgatish. 



Amaliy mashg‘ulot: Andijon polkasini o‘rgatish. 

 

7. Oraliq nazorat ishi. 

Amaliy  mashg‘ulot:  O‘quv  yilining  birinchi  yarim  yilligi  davomida 

o‘tkazilgan mavzular bo‘yicha oraliq nazorat ishi. 



 

8. Qo‘qoncha usuli

Birinchi  o‘quv  yilida  tahsil  olayotgan  to‘garak  a’zolari  uchun  ishlatiladi. 

Bundan  tashqari  usullar  tarkibiga  o‘zbek  milliy  xalq  usullari,  xorijiy  davlatlar  va 

respublikamiz hududlari usullari ham kiradi. 



Amaliy mashg‘ulot: Qo‘qoncha usulini chalish. 

 

9. Tantana usuli. 

Tantana usulining o‘ziga xos xususiyatlari. 



Amaliy mashg‘ulot: Tantana usulini chalish. 

 

10. Sarboz usuli

Sarboz  usul  tarkibiga  o‘zbek  milliy  xalq  usuli,  xorijiy  davlat  va  respublika 

hududlari usullari ham kiradi. 



Amaliy mashg‘ulot: Sarboz usulini chalish. 

 

11. YAkuniy nazorat ishi. 

Amaliy  mashg‘ulot:  O‘quv  yili  davomida  o‘tkazilgan  mavzular  bo‘yicha 

yakuniy nazorat ishi. 

 

 

 



 

 


 

“YOSH DOIRACHILAR” TO‘GARAGINING BIRINCHI O‘QUV YILIGA 



MO‘LJALLANGAN O‘QUV DASTURI 

 

T/r 

Mashg‘ulot mavzulari 

Nazariy 

soat 

Amaliy soat 

Jami 

soat 

1.    Kirish 

 



2.    Doira asbobining tuzilishi 

 



3.    Doira ushlash qoidalari 

 

18 


18 

4.    Doiraning nota tizimi  



12 



5.    Doira  nota  tizimida  ishlatiladigan  shtrix 

belgilar 



12 



6.    Doirani chalish qoidalari 



7.    Qo‘l barmoqlarini nazorat qilish 



12 



8.    Ohang chiqarish 



12 

9.    Doirani o‘tirib, turib chalish 

 





10.   Rez usullari qo‘l harakatini tezlashtirish 



11.    Oraliq nazorat ishi 

 



12.   Usta Olim darslik usullari 

21 


24 

13.   Oddiy usuldan murakkab usulga o‘tish 

21 


24 

14.   Jo‘r bo‘luvchilik qoidalari ustida ishlash 

21 


24 

15.   Konsert faoliyati dasturlarini saxnada ijro 

etish 



12 



15 

16.   Usullar ustida ishlash 

 

16 


16 

17.   “Tantana” usuli 



12 



18.   Yakuniy nazorat ishi 

 





Jami: 

39 

177 

216 

 

1. Kirish. 

Doira tarixi. Doiraning o‘zbek san’ati va to‘y marosimlardagi o‘rni. Bugungi 

kunda  o‘zbek  san’atida  mashhur  bo‘lgan  doirachilar.  Doira  mashg‘ulotining 

bolalar tarbiyasida ahamiyati. 



 

2. Doira asbobining tuzilishi. 

a) gardishi, ya’ni doir aylanasi. 

b) pardasi, ya’ni doira terisi. 

v) halqasi, ya’ni shiqildoqlari. 



Amaliy mashg‘ulot:Doira tuzilishini o‘rganish. 

 

3. Doira ushlash qoidalari.  

Doira  chalganda  doiraning  yuzi  ochiq  holda  va  qo‘llari  ko‘tarilgan  holda 

chalinadi. 

Amaliy mashg‘ulot: Doira ushlash qoidalarini o‘rganish. 


 

4. Doiraning nota tizimi.  

Doiraning nota tizimi. Nota tizimining doira chalishdagi ahamiyati.  

Amaliy mashg‘ulot: Nota asosida doira chalish. 

 

5. Doira nota tizimida ishlatiladigan shtrix belgilar. 

(+), (x)-ko‘paytiruv belgisi, (.)-nuqta belgisi, (!)-“Pona” belgisi, (-)-“Ilon izi” 

belgisi, (*)- “Yulduzcha” belgisi, (“P”)–strelka belgisi, (?)-Irmoq belgisi. Ularning 

doira san’atidagi ahamiyati. 

Amaliy  mashg‘ulot:  Doira  nota  tizimida  ishlatiladigan  shtrix  belgilarni 

o‘rganish. 

 

6. Doirani chalish qoidalari. 

Doira chalish qoidalari. 



Amaliy mashg‘ulot: Qoidalar asosida doira chalish. 

 

7. Qo‘l barmoqlarini nazorat qilish. 

Qo‘l  harakati  bo‘yicha  doirani  ushlab  turishdagi  masofasi  va  chalish 

davomidagi nazoratini olib borish. 

Amaliy mashg‘ulot: Qo‘l barmoqlarini nazorat qilishni o‘rganish. 

 

8. Ohang chiqarish. 

Doirani  tik  ushlagan  holda,  qaddi  qomatni  to‘g‘irlab,  yurak  tarafda  doirani 

ushlab,  barmoqlarni  ochilib  urilishi  “bak”  yopiq  holda  urilishi  “bum”-usul  berish 

hisoblanib, shu tariqa doirada sado chiqariladi. 

Amaliy mashg‘ulot: Ohang chiqarish usullarini o‘rganish. 

 

9. Doirani o‘tirib, turib chalish. 



Amaliy mashg‘ulot: Doirani o‘tirib, turib chalish usullarini o‘rganish. 

 

10. Rez usullari qo‘l harakatini tezlashtirish. 

Rez  (ruscha  so‘zdan  olingan  bo‘lib-rezkost  tezlik  ma’nosini  anglatadi)  dars 

davomida o‘quvchilar qo‘l harakati tezligini nazorat qilib turish.  



Amaliy mashg‘ulot: Rez usullari qo‘l harakatini tezlashtirishni o‘rganish. 

 

11. Oraliq nazorat ishi. 



Amaliy  mashg‘ulot:  O‘quv  yilining  birinchi  yarim  yilligi  davomida 

o‘tkazilgan mavzular bo‘yicha oraliq nazorat ishi. 

 

12. Usto Olim darsligi usullari. 

Usto Olim darsligi usullarining o‘ziga xosligi. 



Amaliy mashg‘ulot: Usto Olim darsligi usullarini ijro etish. 

 

 



 

 

13. Oddiy usuldan murakkab usulga o‘tish. 

Oddiy  usullar.  Murakkab  usullar.  Oddiy  usuldan  murakkab  usulga  o‘tish 

texnikasi. 



Amaliy  mashg‘ulot:  Oddiy  usuldan  murakkab  usulga  o‘tgan  holda  doira 

chalish. 

 

14. Jo‘r bo‘luvchilik qoidalari ustida ishlash. 

Jo‘r bo‘luvchilik qoidalari. Jo‘r bo‘luvchilik vazifasi va ahamiyati. 



Amaliy mashg‘ulot: Jo‘r bo‘luvchilik qoidalari asosida doira chalish. 

 

15. Konsert dasturlari. 

“Barkamol avlod” respublika bolalar badiiy ijodiyot markazida, mahallalarda, 

maktablarda tashkil etilgan tadbirlarda o‘z dasturlari bilan ishtirok etish. 



Amaliy mashg‘ulot: Konsert dasturini sahnada ijro etish. 

 

16. Usullar ustida ishlash. 



Amaliy mashg‘ulot: Doirada terma usullar, “Sarboz”, “Oltin ko‘l”, “Shodlik”, 

“Qo‘sh-qars” ning  1-2 qismlari ustida ishlash. 



 

17. “Tantana” usuli. 

“Tantana” usuli va uning boshqa usullardan farqli tomoni.  



Amaliy mashg‘ulot: “Tantana” usulini doirada ijro qilish. 

 

18. Yakuniy nazorat ishi. 

Amaliy mashg‘ulot: O‘quv yili davomida o‘tilgan mavzular bo‘yicha yakuniy 

nazorat ishi. 

 


 

“YOSH DOIRACHILAR” TO‘GARAGINING IKKINCHI O‘QUV YILIGA 



MO‘LJALLANGAN O‘QUV DASTURI 

 

T/r 

Mashg‘ulot mavzulari 

Nazariy 

soat 

Amaliy 

soat 

Jami 

soat  

1.  Kirish 





2.  Tik o‘tirib turish 

22 



24 

3.  Oddiy  usullardan  murakkab  usullarga 

o‘tish 



34 



36 

4.  Jo‘r  bo‘luvchilik  qoidalari  ustida 

ishlash  

34 



36 

5.  Oraliq nazorat ishi 

 



6.  Ijrochilik mahorati ustida ishlash  

22 


24 

7.  Usullar ustida ishlash 

76 


78 

8.  Konsert dasturini sahnada ijro etish 

 





9.  YAkuniy nazorat ishi 

 





Jami: 

11 

205 

216 

 

1. Kirish. 

To‘garakning maqsad va vazifalari. Doira san’ati. 

Amaliy mashg‘ulot:  O‘tgan  o‘quv  yili  davomida  o‘rganilgan  dasturlarni  ijro 

etish. 


 

2. Tik o‘tirib turish. 

Tik  va  o‘tirib  turish  qonun  qoidalari.  Bolaning  doirani  ushlashi,  gavdani 

to‘g‘ri tutgan holda ijro etish. 

Amaliy mashg‘ulot: Tik o‘tirib turishni o‘rganish. 

 

3. Oddiy usullardan murakkab usullarga o‘tish. 

“Qo‘sh  qars”  1-2  qismlar,  Andijoncha,  Qo‘qoncha,  “Sarboz”,  “Oltinko‘l”, 

“Tantana” hamda “SHodlik” terma usullari ustida ishlash.  



Amaliy mashg‘ulot: Oddiy usullardan murakkab usullarga o‘tishni o‘rganish. 

 

4.  Jo‘r bo‘luvchilik qoidalari ustida ishlash. 

Jo‘r bo‘luvchilik. Uning qoidalari.  

Amaliy mashg‘ulot: Jo‘r bo‘luvchilik qoidalari ustida ishlash. 

 

5.  Oraliq nazorat ishi. 



Amaliy  mashg‘ulot:  O‘quv  yilining  birinchi  yarim  yilligi  davomida 

o‘tkazilgan mavzular bo‘yicha oraliq nazorat ishi. 

 

 

 

 


10 

 

6. Ijrochilik mahorati ustida ishlash. 

Ijrochilik mahorati. 

Amaliy mashg‘ulot: Ijrochilik mahorati ustida ishlash. 

 

7. Usullar ustida ishlash. 

Doira san’atida terma usullar. 



Amaliy mashg‘ulot: Usullar ustida ishlash. 

 

8. Konsert dasturini sahnada ijro etish. 

Ta’lim  muassasalari  va  mahallalarda  tashkil  etilgan  madaniy-ommaviy 

tadbirlarda o‘z dasturlari bilan ishtirok etishadi. 



Amaliy mashg‘ulot: Konsert dasturini sahnada ijro etish. 

 

9. Yфkuniy nazorat ishi. 



Amaliy  mashg‘ulot:  O‘quv  yili  davomida  o‘tkazilgan  mavzular  bo‘yicha 

yakuniy nazorat ishi. 

 

 

 



 

 

 



 

 


11 

 

Foydalanilgan adabiyotlar: 

 

1.  O‘quvchilar  saroyi,  ijodiyot  markazlaridagi  doira  to‘garaklari  rahbarlari 



uchun tavsiyalar: O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist E.Islamovning mualliflik 

dasturi. 

2. Doira sinfi bo‘yicha xrestomatiya. – T.: 1989. 

 

Elektron manba

1.  Ziyonet.uz 

2.  Google.uz 



Download 79.27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling