Sobirjonov Abduvaqqos Reja: Bevosita kuzatishlardan olingan va refraksiya tufayli to’g’rilangan – yoritkichlarning ekvatorial koordinatalar sistemasiga - ko’rinuvchi ekvatorial koordinatalar sistemasi deyiladi. Agarda, ko’rinuvchi koordinatalardan yorug’lik aberratsiyasi ta’sirini olib tashlansa, u holda haqiqiy koordinatalarga ega bo’lamiz. Agarda, haqiqiy koordinatalardan nutatsiya olib tashlansa, u holda yoritkichlarning kuzatish paytidagi o’rtacha ekvatorial koordinatalariga ega bo’lamiz. Agar pretsessiysning ta’sirini hisobga olinsa yoritkichlarning o’rtacha ekvatorial koordinatalarini boshqa har qanday vaqt uchun ham hisoblash mumkin. - Bevosita kuzatishlardan olingan va refraksiya tufayli to’g’rilangan – yoritkichlarning ekvatorial koordinatalar sistemasiga - ko’rinuvchi ekvatorial koordinatalar sistemasi deyiladi. Agarda, ko’rinuvchi koordinatalardan yorug’lik aberratsiyasi ta’sirini olib tashlansa, u holda haqiqiy koordinatalarga ega bo’lamiz. Agarda, haqiqiy koordinatalardan nutatsiya olib tashlansa, u holda yoritkichlarning kuzatish paytidagi o’rtacha ekvatorial koordinatalariga ega bo’lamiz. Agar pretsessiysning ta’sirini hisobga olinsa yoritkichlarning o’rtacha ekvatorial koordinatalarini boshqa har qanday vaqt uchun ham hisoblash mumkin.
- Biror yilning boshlanishiga kiritilgan yulduzlarning o’rtacha ekvatorial koordinatalari, ro’yxatga kiritiladi va ular vaziyatlar kataloglari yoki yulduzlar kataloglari deyiladi. Yulduzlarning o’rtacha koordinatalari berilgan - yilning boshlanishi katalogning teng kunligi deyiladi.
Kataloglar
Vaziyatlar kataloglari ikkiga bo’linadi: 1-si absolyut (absolyut kuzatishlar yordamida olingan) va nisbiy (differensial usullar yordamida olingan). Absolyut va nisbiy kataloglarda. Ekvatorial koordinatalardan tashqari, albatta har qaysi yulduzni o’rtacha kuzatish vaqti ko’rsatiladi. - Vaziyatlar kataloglari ikkiga bo’linadi: 1-si absolyut (absolyut kuzatishlar yordamida olingan) va nisbiy (differensial usullar yordamida olingan). Absolyut va nisbiy kataloglarda. Ekvatorial koordinatalardan tashqari, albatta har qaysi yulduzni o’rtacha kuzatish vaqti ko’rsatiladi.
- Turli davrlarda olingan absolyut va nisbiy kataloglar asosida yulduzlar vaziyatining fundamental kataloglari tuziladi. Ushbu kataloglarda. Ekvatorial koordinatalardan tashqari, har qaysi yulduzlar uchun ularning xususiy harakatlari μα, μδ va yulduzlarning boshqa xarakteristikilari hamda pretsession qiymatlari beriladi.
Fundamental kataloglar astronomiyada fundamental hisob sistemasi hisoblanadi. - Fundamental kataloglar astronomiyada fundamental hisob sistemasi hisoblanadi.
- Fundamental kataloglar ichida eng umumiylaridan biri Bossning “Umumiy katalogi” hisoblanib, u o’zida 33 342 yulduzlarning va vaziyati va xususiy harakati haqidagi ma’lumotlarni mujassam etgan. 1532 ta yulduzlarning aniq koordinatalari va xususiy harakatlari Astronomiya jamiyatining 4-fundamental katalogida keltirilgan.
Yangi umumiy kataloglar - Tumanlik va Yulduz Klasterlari Yangi Umumiy Katalogi (inglizcha: New General Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars; qisqartmasi — NGC) osmon jismlari jamlangan astronomik katalogdir. 1888-yili John Louis Emil Dreyer tomonidan John Herschelning Tumanlik va Yulduz Klasterlari Katalogi davomi sifatida boshlangan. NGC oʻz ichiga 7840 obyektni oladi, ular NGC obyektlari deyiladi. U eng katta batafsil kataloglardan biridir, unda yulduzlardan tortib to galaktikalargacha yoritilgan. Dreyer keyinchalik NGC ga qoʻshimcha qilib Indeks Kataloglari (inglizcha: Index Catalogues; qisqartmasi — IC) ni chop etdi. Ulardan biri 1895-yili nashr qilinib, 1520 obyektni, ikkinchisi esa 1908-yili bosilib, 3866 obyektni, jami 5386 IC obyektlarini oʻz ichiga olgan
Do'stlaringiz bilan baham: |
