Z. A. Nazarova, Yo. S. Karieva, G. M. Tureeva, N. S. Fayzullaeva, Sh. F. Iskandarova


Download 5.01 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/17
Sana15.11.2017
Hajmi5.01 Kb.
#20104
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17

 
             
VIII.  Bajarish uchun topshiriqlar: 
 
A.  Quyida  kеltirilgan  bolalar  uchun  mo‘ljallangan  rеtsеptlarni  va  ularni 
tеxnologiyasini  kundalik  daftariga  qayd eting.  
1. Rp: Dimedroli                           0,02  
           Ephedrini hydrochloridi    0,01  
           Sacchari                             0,3  
           M.f.pulv. 
           D.t.d. N 10 
           S: Bir poroshokdan kuniga 3 mahal (8 yoshli  bolaga). 
2.  Butun  jahon  sog‘liqni  saqlash  tashkiloti  (BJSST)  tomonidan  tavsiya 
etilgan  poroshok: 
Rp: Natrii  chloridi                  1,75  
       Kalii  chloridi                  0,75  
       Natrii hydrocarbonatis    2,25 
       Glucosi                        10,0 seu 20,0     
       M.f.pulv. Da in charta cerata 

 
42 
       S:  Ishlatishdan  oldin  500  ml  yangi  qaynatilgan  va  sovutilgan  suvda 
eritilsin  va bir choy qoshiqdan ichilsin. 
BJSST  tomonidan  tasiya  etilgan  poroshokni  tayyorlash  uchun  dori  modda 
faqat  quritilgan  va  «kimyoviy  toza»  yoki  «tahlil  uchun  toza»  navlari  ishlatilishi 
lozim.   
3. Rp: Sulfadimezini      3,0  
           Sacchari          20,0  
           M.f. granulae 
           D.S.  Ishlatishdan  oldin  yangi  qaynatilgan  va  sovutilgan  suv  bilan 
bеlgisigacha  еtkazib  (100  ml),  eritilsin  va  bir  choy  qoshiqdan  kuniga  3  mahal  
ichilsin  (4 yoshli bolaga). 
4. Rp: Norsulfasoli    2,0  
           Bentoniti       30,0  
           Sirupi simplicis q.s.  
           M.f. granulae 
           D.S.  Ishlatishdan  oldin  yangi  qaynatilgan  va  sovutilgan  suv  bilan 
bеlgisigacha  еtkazib  (100  ml),  eritilsin  va  bir  choy  qoshiqdan  kuniga  3  mahal 
ichilsin  (2 yoshli bolaga). 
5. Rp: Solutionis Kalii  iodidi  1% - 50 ml 
           D.S. Bir choy qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin  (1 yoshli bolaga).   
6. Rp: Solutionis Natrii  bromidi  3%-100 ml 
           Analgini                          3,0  
           Sirupi sacchari                5 ml 
           M.D.S. Bir choy qoshiqdan kuniga 3 mahal  ichilsin  (5 yoshli bolaga). 
7. Rp:  Streptocidi                  3,0  
            Sirupi sacchari           5 ml 
            Aquae purificatae  100 ml 

 
43 
             M.D.S. Bir dеsеrt qoshiadan kuniga 3 mahal (7 yoshli bolaga). 
8.  Rp: Olei Ricini              5,0  
           Aquae purificatae 50 ml 
           Sirupi simplicis      5 ml 
           M.D.S. Bir osh qoshiqdan 3 mahal (7 yoshli bolaga). 
9. Rp: Infusi radicis Althaeae  2,0-100 ml 
           Elixiris pectoralis         4 ml 
           M.D.S. Bir choy qoshiqdan kuniga 4 mahal (8 yoshli bolaga). 
10. Rp: Extracti Glycyrrhizae  spissi   4,0   
              Sirupi simplicis                   86,0  
              Spiritus aethylici                 10,0 
              M.D.S. Bir dеsеrt qoshiqdan kuniga 3-4 mahal (10 yoshli bolaga). 
11. Rp: Solutionis Protargoli 1% - 10,0  
              M.D.S. Burun tomchilari (3 yoshli bolaga). 
12. Rp: Phenylii  salicylatis     1,0  
             Aquae Menthae       50,0  
             M.D.S. Bir choy qoshiqdan kuniga 3 mahal (10 yoshli bolaga).   
Taklif  etilgan  tarkiblarni  tayyorlash  uchun  dori  va  yordamchi  moddalar 
miqdorini  asoslab  bеring.  Bеrilgan  dorilar  dozasini  ―Dozis-faktor‖  koeffitsienti 
yoki  1-ilovada  kеltirilgan  usullardan  biri  yordamida  hisoblang.  Tеxnologik  jarayon 
tasvirini  ta'riflang.   
Nohush  ta'mni  tuzatish  uchun  korrigеntlar  qo‘shilgan  tarkiblarni  ―Harf  va  son 
indеkslari‖  usuli  bo‘yicha  baholang.  Tayyorlangan  dorilarni  sifatini  baholash,  
jihozlash,  saqlash kabi masalalarga  ahamiyat  bеring.  
B.  Kеltirilgan  tarkiblarga  qo‘shiladigan  qand  qiyomini  uslubiy  ko‘rsatmalarda 
taklif  etilgan  massa-hajm usuli  bo‘yicha tayyorlang  va sifatiga  baho bеring. 

 
44 
C.  a)  Bolalrga  mo‘ljallangan  dorilarni  dozasini  hisoblash  uchun  taklif  etilgan 
usullarni  ta'riflang  (1-ilova). 
b)  Bolalarni  yoshiga  qarab  bеrilishi  chеklangan,  ehtiyotkorlikni  talab  qiladigan 
va o‘ziga xos ta'sirga ega dorilar nomеnklaturasi  bilan  tanishing  (2-3-ilovalar). 
c)  Ta'm  korrigеntlarning  turlari  va  ularni  ishlatish  asoslarini  izohlab  bеring  (4-
5-ilovalar). 
d)  «Tarmoqlar»  mеtodi  bo‘yicha  «Bolalar  uchun  suyuq  dorilar»,  «Bolalar 
uchun qattiq dorilar», «Korrigеntlar»  so‘zlarga klastеrlar  tuzing. 
 
IX. Vaziyatli masalalar 
 
 
1.  „Quyida  kеltirilgan  tarkibda  bеrilgan  dozalar  to‘g‘riligini  hisoblang.‖  – 
dеgan  vazifaga  talaba  „Rеtsеpt  to‘g‘ri  bеrilgan‖  -  dеb  javob  qaytardi.  Talabaning 
fikri  to‘g‘rimi, javobni hisob-kitob bilan  tasdiqlang:    
    Rp: Dimedroli 
           Ephedrini hydrochloridi ana 0,03  
           Sacchari                                0,3  
           M.f.pulv. 
           D.t.d. N 10 
           S. Bir poroshokdan kuniga 3 mahal (8 yoshli bolaga). 
2.  Kanakunjut  moyi  bilan  suyuq  dori  tayyorlashda  talaba  kanakunjut  moyini 
o‘lchab  olib,  unga  tozalangan  suv  qo‘shib  aralashtirdi.  Bajarilgan  tеxnologiya 
to‘g‘rimi? 
3.  Fеnilsalitsilat  bilan  mikstura  tayyorlash  uchun  talaba  dori  kukuni  pushti 
rangga o‘tib qolganini  kuzatdi. Bunday kukundan mikstura  tayyorlash  mumkinmi? 
4. Ichish uchun quyidagi  mikstura  bеrilgan: 
Rp: Solutionis Natrii  bromidi 3% - 100,0 

 
45 
      Analgini                                          3,0  
      Sirupi sacchari                               5,0 ml 
      M.D.S. Bir dеsеrt qoshiqdan kuniga 3 mahal.  
      Miksturadagi bеrilgan  analgin  dozasini hisoblang. 
5.  «Dori  tarkibiga  ta'mni  tuzatuvchi  korrigеntlar  qo‘shilganida  nimaga 
ahamiyat  bеriladi?»  dеgan  savolga  talaba  «Dori  moddaning  kimyoviy  xossalariga» 
dеb javob bеrdi. Bu to‘g‘rimi? 
6.  100  g  aloе  qiyomini  massa-hajm  usulida  tayorlash  uchun  talaba  35,0  g 
aloе  sharbati  va  65,0  g  (X-DF)  o‘rniga  80,67  g    qand    olib,  aloе  sharbati  bilan 
qiyomning  hajmini  100  ml  ga  еtkazdi.  qiyom  tarkibidagi  qand  miqdori  to‘g‘ri 
hisoblanganmi,  agar 100 g tayyor qiyomning  hajmi  75,85 ml ni  tashkil  etsa? 
Taklif  etilgan  vaziyatli  masalalarni  «Muammoli  vaziyat»  mеtodi  asosida 
bajarish  tavsiya etiladi: 
―Muammoli  vaziyat‖ 
―Muammoli‖ 
vaziyat  turi 
―Muammoli‖ 
vaziyat  sabablari 
Vaziyatdan  chiqib 
ketish xarakatlari 
 
 
X. Adabiyotlar 
1.
 
Abu Ali  ibn Sino. Tib qonunlari.  T 5.-Toshkеnt, 1961.- 215-300  b.  
2.
 
Ishmuhamеdov  R.J.  Innovatsion  tеxnologiyalar  yordamida  ta'lim 
samaradorligini  oshirish yo‘llari.-Toshkеnt, 2004.-44  b. 
3.
 
O‘zbеkiston  Rеspublikasida  farmatsеvtika  faoliyati.-  2-kitob.-  2001.-
184-293  b.  
4.
 
O‘zbеkiston Rеspublikasida farmatsеvtika  faoliyati.-  3-kitob.- 2003.- 
288-359b. 
5.
 
Nazarova  Z.A.,  Tureeva  G.M.  Maxsus  dori  turlari  texnologiyasi. 
Darslik.-  2008.- 160 b. 

 
46 
6.
 
Farmatsеvtik 
tеxnologiya 
asoslari 
fanidan 
amaliy 
qo‘llanma/`M.M.Miralimov  M.M.,  X.K.Abdullaеva,  Z.Ya.Mamatmusaеva  va 
boshq.-T.: Ibn Sino, 2004.- 176 b.  
7.
 
Бондаренко  А.И.  К  вопросу  массо-обѐмного  изготовления 
вкусовых и лекарственных сиропов/Фармация.- 1984, № 6.-С. 70-71. 
8.
 
Государственная фармакопея СССР. X-е изд.-М.: 1968. 
9.
 
Государственная фармакопея ХI-издания.- Т.2.-Москва, 1990.  
10.
 
Промышленная  технология  лекарств.  Т-2  /  В.И.  Чуешов,  М.Ю. 
Чернов,  Л.М.  Хохлова  и  др.-  Под  ред.  Проф.  В.И.Чуешова.-Х.:Основа, 
УкрФА, 1999.- 704 с. 
11.
 
Синѐв Д.И., Марченко Л.Г., Синѐва Т.Д.. Справочное пособие по 
аптечной технологии лекарств.- С.Петербург.- 2001.- 316 с. 
12.
 
Тихонов  А.И., Ярных Т.Т. Технология лекарств.-Харьков, 2002.-
С.562-576. 
13.
 
Юнусова Х.М. Научно-практические основы создания технологии 
и исследование качества детских лекарственных форм. Автореф. дис....докт. 
фарм. наук.-Ташкент, 1997.- 40 с. 
14.
 
Ясницкий 
Б.Г. 
Корригенты 
цвета 
и 
запаха. 
Обз.инф.//Хим.фарм.пром.-М., 1987.-вып.9. – 30 с. 
15.
 
Dr.  Jaime  Cortina.  Pediatria  para  todos  (Spanish  Edition).- 
Published 
by Grijalbo, 2011
.- 125-300
  pages. 
16.
 
Loyd  V.  Allen,  Jr.,Nicholas  G.  Popovich,  Howard  C.  Ansel.Ansel‘s 
Pharmaceutical  Dosage  Forms  and  Drug Delivery Systems.- New York: Lippincott 
Williams  &Wilkins.-P.80-120. 
 
 

 
47 
MAVZU:  «YANGI  TUG‗ILGAN  CHAQALOQLAR  UCHUN 
MO‗LJALLANGAN  DORI  TURLARI  TEXNOLOGIYASI» 
 
 
I.
 
Mavzuni o‗rganishdan maqsad 
Yangi  tug‗ilgan  chaqaloklar  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar  uchun 
mo‗ljallangan  dori turlari  texnologiyasini  o‗rganish. 
II.
 
Mavzuni ahamiyati 
Yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  organizmi  tuzilishining  o‗ziga  hos  tomonlari, 
ularga  ichish  va  surtish  uchun  beriladigan  dori  vositalarga  qo‗yiladigan  talablar, 
sifatini  baholash,  jihozlovchi  materiallarni  tanlash  prinsiplari,  yangi  tug‗ilgan 
chaqaloqlar  uchun  mo‗ljallangan  dori  preparatlarni  saqlash  sharoiti  va  muddati. 
O‗zbekiston  Respublikasida  yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  uchun  mo‗ljallangan  dori 
turlarini  yaratishdagi  muammolarni  hal  etish masalalari. 
Bolalar  uchun  mo‗ljallangan  zamonaviy  yumshoq  dori  turlari  texnologiyasi, 
sifatini  baholash, yordamchi moddalarni  tanlash asosiy prinsiplarini  o‗rganish. 
 
III. Talabalar vazifasi: 
-  Yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar  uchun 
mo‗ljallangan  dori turlarining  tasnifi  va tavsifini  keltiring. 
-  Yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar  uchun 
mo‗ljallangan  dori  turlari  texnologiyasining  o‗ziga  xos  xususiyatlarini  ta‘riflab 
bering,  ularni  tayyorlashda  ishlatiladigan  yordamchi  moddalarning  qo‗llash 
prinsiplarini  izohlang. 
Topshiriqlarni  bajarish  uchun  tavsiya  etilgan  adabiyotlar,  ma‘ruzalar  matni, 
jadval,  slaydlar  va  tavsiya  etilgan  bolalar  uchun  mo‗ljallangan  dori  turlari 
kolleksiyasidan  foydalanadilar. 
 

 
48 
IV. Mashg‘ulotni jihozlanishi 
 VR-1; VR-5; VR-20; VR-100 qo‘l torozi va toshlar (DTST 7328-61); VKT-
1000  torozi  (DTST  7328-61);  turli  kattalikdagi  hovonchalar  dastasi  bilan; 
tozalangan  suv  uchun  byuretka;  pipetkalar,  shisha  voronka;  o‘lchov  silindirlari; 
diametri  10-15  sm  li  chinni  kosacha; paxta; doka; filtr qog‘ozi; pergament qog‘ozi; 
mumlangan  qog‘oz  kapsulalari;  qo‘ng‘ir  rangli  (OS,  OS-1  navli)  va  rangsiz  (MTO 
navli)  hajmi  50  va  100  ml  li  shisha  idishlar,  ular  uchun  polietilen  probkalar  va 
burama plastmassa qopqoqlar; ‖Ichish uchun‖, „Sirtki‖, „Kukun dori‖ degan asosiy 
va  „Bolalar  uchun‖,  „Salqin  joyda  saqlansin‖,  „Yorug‘lik  tushmaydigan  joyda 
saqlansin‖,  „Qo‘llashdan  oldin  chayqatilsin‖  kabi  qo‘shimcha  yorliqlar  va  kraxmal 
shilimshig‘i. 
 
V. Uslubiy ko‘rsatmalar 
Butun  jahon  sog‘liqni  saqlash  tashkiloti  (VOZ)  ma‘lumotlariga  ko‗ra, 
bolalarni  davolashga  qo‗llaniladigan  dori  vositalarning  faqat  uchdan  bir  qismi 
sezilarli  ravishda  terapevtik  samaraga  egadir.  Har  yili  kamida  bir  milliardga  yaqin 
mablag‗lar  bolalarni  ich  ketishi,  yo‗talishi  va  shamollashiga  ―qarshi‖  beriladigan 
befoyda dori vositalarga sarflanar ekan. Ko‗pincha ushbu vositalar nafaqat befoyda, 
balki  zararligi  ham  isbotlangan.  Ayrim  dori  vositalar  esa  ozgina  bo‗lsa  ham 
organizmga  kasallikni  engishiga  yordam berar ekan. 
Bir  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar  uchun  mo‗ljallangan  dori  vositalar 
nomenklaturasi  umuman  kam.  Ko‗p  yillar  mobayni  olimlar  bolani  –  bu  ―Katta 
insonning  kichik  nusxasi‖  deb  xato  fikr  yuritishgan.  Kichik  bolalarni  organizmida 
metabolizmni  o‗zgacha  kechishi  sababli  bolalarga  mo‗ljallangan  dori  vositalar 
bunga  moslangan  bo‗lishi  kerak.  Ma‘lumki,  odatda  ota-onalar  o‗z  bolalari 
kasalligini  o‗zlari  davolanadigan  dori  preparatlarni  kichkina  dozada  berib 
davolashga  urinadilar.  Bu  noto‗g‗ri.  Ko‗p  mahalliy  farmatsevtika  korxonalari 

 
49 
maxsus  bolalarga  mo‗ljallanga  dori  preparatlarni  ishlab  chiqarishga  intilmaydilar, 
chunki  bu  qimmat  va  katta  foyda  keltirmaydi.  Ko‗p  hollarda  bolalar  uchun 
mo‗ljallangan  dori  preparatlar  –  qiyom,  poroshok,  tabletka  va  boshqalar  chet 
davlatlardan  valyuta  hisobiga keltiriladi. 
Yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar  organizmining 
anatomo-fiziologik  xususiyatlarini  kattalar  organizmidan  farqlanishida  to‗htalsak, 
quyidagilar  ma‘lum bo‗ladi: 
-  avvalo  kattalar  organizmida  suvning  miqdori  58,5%  atrofida,  bir  sutkalik 
hujayradan tashqari suyuqlik 14% dan ko‗p bo‗lib, chaqaloqlarda ushbu ko‗rsatkich 
mos  ravishda 74,7% va 5,6% tashkil etadi. Bu esa suvda eruvchan dori moddalarni 
yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar organizmda  tez tarqalishini  ta‘minlaydi. 
 -  yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlarda  oshqozon  shirasining  rN  8,0 ga teng bo‗lsa, 
bir  oylik  chaqaloqlarda  rN  5,8  ni  tashkil  etadi.  Bu  esa  chaqaloqlarda  dorilarni 
so‗rilishiga  ta‘sir  ko‗rsatadi.  Jigar  faoliyati  to‗liq  rivojlanmaganligi  sababli 
xujayralarda  dori  moddalar  ushlanib  qolmaydi  va  metabolizmga  to‗liq  uchramaydi, 
shuningdek  oksidlovchi  fermentlarning  tasiri  ham  kam.  Buyrak  filtratsiyasi  sustligi 
sababli  metabolizm  mahsulotlarini  chiqib  ketishi  sekin  kechadi.  SHunday  qilib 
yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlarda  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalarda  dori  moddalar  va 
ularning  biotransformatsiyaga  uchragan  mahsulotlari  tizimli  qon  oqimida  uzoq 
saqlanib qoladi va bunda gematoensefalik  to‗siqning faoliyati  nisbatan yuqori. 
Qon  zardobining  oqsillari  dori  modda  bilan  bog‗lanish  xususiyati  kam  va 
ular  uzoq  vaqt  yuqori  konsentratsiyada  to‗qima, organlar va qon tarkibida saqlanib 
qoladi.  Dori  moddalarning  biotransformatsiyasi  bola  organizmida  gormonlar  va 
fermentlar  hali  to‗liq  rivojlanmaganligi  sababli  dori  preparatning  dozasini  kattalar 
dozasidan  kelib  chiqib,  bolaningyoshiga  qarab  hisoblash  yangi  tug‗ilgan 
chaqaloqlar va 1 yoshgacha bo‗lgan bolalar uchun mutlaqo mumkin  emas. 

 
50 
Bundan  tashqari  yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  organizmida  himoya 
reaksiyalari  mikroblar  ta‘siriga  to‗liq  bardosh  bera  olmaydi.  Shuning  uchun 
sterillanmagan  dori  vositalari  chaqaloqlar  organizmida  kasallik  va  pirogen 
reaksiyalarni  chaqirishi  mumkin.  Bunda  sirtga  ishlatiladigan  dori  preparatlar  ham 
sterillangan  bo‗lishi  kerak,  chunki  chaqaloqlarning  terisi  katta  so‗rib  olish 
qobiliyatga  ega. 
Bularni  barchasini  hisobga  olib,  O‗zbekiston  Respublikasi  Sog‗liqni  saqlash 
vazirligi  tomonidan
 
yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar 
uchun  dori  vositalarni  tayyorlash,  saqlash  va  berish  to‗g‗risida  buyruqlar  - 
„Dorixona  sharoitida  tayyorlangan  dori  vositalarini  sifatini  yaxshilash  borasida‖ 
yo‘riqnomasining  2-ilovasi  (21.04.2000  y.  195-sonli  buyruq);  „Dorixona 
muassasalarida  steril  va  aseptik  dorilar tayyorlash bo‘yicha qo‘llanma‖ (28.04.2003 
y.  198-sonli  buyruq);  „Dorixona  muassalari  tomonidan  tayyorlanadigan  va  idishga 
jihozlanadigan  dori  vositalarni  tashqi  bezagiga  doir  qoidalar‖  (15.04.2002  y.  177-
sonli  buyruq)  asosida  va  dori  moddani  fizik-kimyoviy  holatini  hisobga  olib  steril 
holda tayyorlanadi. 
Yangi  tug‗ilgan  bolalarga  mo‗ljallangan  dorilarining  70%    ex  tempore  
retseptura  va  dorixona  sharoitida  tayyorlanadi.  Fakat  30%  gina  tayyor  mahsulot 
sifatida  bo‗ladi  (in‘eksiyalar,  liniment,  surtmalar).  Shuning  uchun  YaTCh  ga 
mo‗ljallangan  dorilar  texnologiyasiga  oid masalalar  dolzarb va muhim.   
YaTCh  ga  mo‗ljallangan  dorilarning  asosiy  qismi  (17-50%)  ichish  uchun 
suyuq  dorilarga  to‗g‗ri  keladi,  suyuq  sirtga  ishlatiladigan  dorilar  miqdori-28%, 
poroshok  va  sepmalar  40%  atrofida, yumshoq dori turlari  – 10%, in‘eksion dorilar 
5% ni tashkil  etadi.  
Pediatriya  amaliyotida  suyuq  dori  turlari  qo‗llash  oson,  qulay  va  og‗riq 
chaqirmasligi  hamda  biofarmatsevtik  omillar  (so‗rilish  tezligi  va  organizmda  bir  hil 
tarqalishi)ni  hisobga olib keng ishlatiladi. 

 
51 
 
 
 
 
Bugungi  kunda  yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlar  va  1  yoshgacha  bo‗lgan  bolalar 
uchun  tayyorlanadigan  ichish  uchun  (24  nomdaga)  va  sirtga  (11  nomdagi)
 
  
ishlatiladigan  eritimalar  aseptik  sharoitda,  massa-hajm  usulda,  sterillangan  suvda, 
stabilizator  va  konservant  qo‗shmasdan  tayyorlanadi.  Eritmalar  bir  marta  ichish 
uchun  yoki  surtish  uchun  mo‗ljallangan  hajmda  -  10—20  ml,  maksimal  hajm  200 
ml  dan  oshmagan  holda  germetik  (rezina  probka  va  alyuminiy  qalpoqcha  bilan) 
yopilgan  holda  qadoqlanadi.  Eritmalar  120°  S  haroratda  sterillanadi  va  6  va  7-
ilovalarda  keltirilgan  sharoit va muddatlarda saqlanadi. 
Ichish  uchun  mo‗ljallangan  eritmalar.  Bu  guruhdagi  dorilardan  keng 
qo‗llaniladigan  bo‗lib,  195-buyruqning  2-ilovasining  2-jadvalida  eritmalarning 
nomenklaturasi  va  texnologiyasini  o‗ziga  xosligi  keltirilgan.  Bu  eritmalarni 
tayyorlashda  yuqorida  keltirilgan  qoidalarga  rioya  qilish  lozim:  (aseptik  sharoitda 
tayyorlanishi,  xajmi  10-20  ml  dan  oshmasligi,  stabilizatorlar  qo‗shilmasligi, 
sterillanishi).   
       Glyukozaning  5;  10;  25%  ichish  uchun  mo‗ljallangan  eritmalarning 
texnologiyasi.  Bu  eritmalar  aseptik  sharoitda  tozalangan  suvda  tayyorlanadi. 
Glyukozaning  kerakli  miqdori  eritiladi  va  filtrlanadi,  so‗ng  shisha  idishlarga  10-20 
ml quyilib  berkitiladi  va sterillanadi  120
0
 S - 8 daq. 
Askorbin  kislotasini  1%  li  eritmalari.  Askorbin  kislotasi  tozalangan,  yangi 
qaynatilgan  suvda  eritiladi,  filtrlanadi,  flakonlarga  to‗ldirib  quyiladi,  idishlar 
berkitilib  100

S - 30 dak. davomida sterillanadi.  Saqlash muddati 5 kun. 
Eritmalar  –  syuq,  qattiq  va  gaz  holdagi  bir  yoki  bir  nechta  dori 
moddani  erituvchida  eritib  tayyorlangan  suyuq  dori  turi.  Ichish,  sirtga 
va parenteral  qo‘llanadigan  eritmalarni  farqlash  mumkin 

 
52 
YaTCh  ni  davolashda  yana  dibazol  0,01%,  dimedrol  0,02%,  kaliy  iodid 
0,5%,  glyutamin  kislotasi  1%,  nikotin  kislotasi  0,05%,  natriy  bromid  1%  eritmalari 
keng qo‗llaniladi. 
 
 
 
Miksturalar  texnologiyasi.  YaTCh  uchun  mo‗ljallangan  retsepurasida 
quyidagi  tarkibli  mikstura  qo‗llaniladi: 
     
Rp: 
 
  Natrii  benzoatis      2% - 300 ml. 
            Natrii  hydrocarbonatis 6,0 
            Sirupi sacchari               30 ml 
          M.D.S.choy  koshikdan  3  maxal  1 yillik bolaga. 
Bu  dorini  aseptik  sharoitda  tayyorlash  kerak.  Natriy  gidrokarbonat  ch.d.a 
yoki  x.ch.    navli,    qand  sharbati  -  yangi  tayyorlangan  bo‗lishi  lozim.  Aloxida  2  ta 
eritma  tayyorlanadi  (qand sharbatini  sarg‗ayishini  oldini  olish uchun): 
   1.
 
Rp: Natrii  benzoatis          . 
           Natrii  hydrocarbonatis   aa 6,0 
          Aquae  purificatae  ad - 180 ml 
    M.D.S 
    2. Rp: Sirupi sacchari   
  30 ml 
              Aquae purificatae  - 120 ml   
            M.D.S 
      120

S-  8  daq.  alohida  sterillanadi.  Eritmalar  ishlatishdan  oldin  bir-biriga 
quyiladi. 
Sirtga  ishlatiladigan  suyuq  dorilar.  Sirtga  ishlatiladigan  suyuq  dorilar 
asosan  eritmalar,  yog‗lar,  ko‗z  tomchilardan  tashkil  topgan.  Sirtga  qo‗llaniladigan 
eritmalardan  kaliy  permanganat,  furatsilin,  vodorod  peroksidi,  brilliant  ko‗ki, 
Mikstura  —  tarkibi  murakkab,  ichishga  mo‘ljallangan  va  qoshik 
bilan miqdorlarga  bo‘linadigan  suyuq dori turi 

 
53 
etakridin  laktat,  kollargol  eritmalari  keng  ishlatiladi.  Bu  eritmalarni  texnologiyasini 
tanlashda  dori  moddalarning  fizik-kimyoviy  xossalari,  ularning  yuqori  haroratga 
chidamligi  hisobga olinadi. 
Kaliy  permanganat  eritmalari  aseptik  sharoitda  oldindan  sterillangan  suvda 
tayyorlanadi  va  eritilgandan  so‗ng  sterillanmaydi  (termolabil  bo‗lganligi  uchun). 
Bu eritmani  tayyorlashda kaliy  permanganatni  eruvchanligi  hisobga olinadi. 
YaTCh  terisiga  moylar  (shaftoli,  kungaboqar,  vazelin)  surtiladi.  Ular 
qo‗llanilishdan oldin  180

S - 30 daq. davomida kuritgich shkafida, 30 g dan shisha 
idishlarga  qadoqlanib,  IR  -  21  navli  rezinka  tiqinlar  va  alyuminiy  qopqoqlar  bilan 
berkitilgan  xolda, sterillanadi. 
Ko‗z  tomchilari.  Xar  bir  tug‗ilgan  chaqaloqga,  blennoreya  kasalligini  oldini 
olish  maqsadida,  30%  li  sulfatsil  natriy  ko‗z  tomchilari  tomiziladi.  Ularning 
texnologiyasi   195 buyruqning ilovasidagi  4 – jadvalida  keltirilgan. 
Tarkib: 
Sulfatsil  natriy                      3,0         
1M xloridvodorod kislotasi  0,035 ml                                                      
Natriy  tiosulfat                     0,015                                         
Tozalangan  suv                          10 ml gacha 
Ko‗z tomchilar 120

S- 8 daq. davomida sterillanadi. 
Download 5.01 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling