Z. A. Nazarova, Yo. S. Karieva, G. M. Tureeva, N. S. Fayzullaeva, Sh. F. Iskandarova
Terini turlari va uning parvarishi
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Terining turini aniqlash.
- Terining parvarishi Tozalash Oziqlantirish Homoyalash
- Kosmetik vositalari tasnifi
- Kosmetik dori shakllarining tasnifi 6
- Agregat holatiga ko‘ra Yumshoq Qattiq Gaz (aerozollar) Suyuq
- Kosmetik surtmalar tasnifi
Terini turlari va uning parvarishi. Odamning yoshi ulg‗aygan sari terisi ham o‗zgaradi, qariydi. Qanday o‗zgarishlar sodir bo‗ladi: ajin tushadi, terini tarangligi, rangi ham o‗zgaradi, ko‗zlar tagida shish paydo bo‗ladi, agar terini yaxshi parvarish qilmasa bu hollar tez sodir bo‗ladi. Tashqi ta‘sirlar, ayniqsa oftob 90 nurlari ta‘siri yoki bir xil noo‗rin harakatlar (peshanani burishtirish, oftobda ko‗zlarini qisish, qoshlarni baland uchirish, qattiq kulish, baland yastiqqa yotish) kabi yuz va bo‗yin terilarida o‗z aksini, salbiy ta‘sirini ko‗rsatadi. Teridagi o‗zgarishlarini sekin sodir bo‗lishi uchun doimiy, muntazam ravishda terini kosmetik parvarishi bo‗lishi zarur. Ushbu tadbirlar – artish, namlash, surtish va ayniqsa tashqi yomon ta‘sirlardan himoyalashdan iborat. Terini to‗g‗ri parvarishlash uchun, birinchi navbatda, uning turini aniqlash lozim. Terining to‗rt xil turi bo‗ladi: Normal Quruq Yog‗li Aralash. Terining turini aniqlash. Uy sharoitlarida teri turini yanoqlar, burun, peshona, iyakka papiros qog‗ozini bosib aniqlash mumkin. Buning uchun yuz terisi yuvish vositasi va iliq suvda yuviladi, so‗ng ikki soatdan keyin papiros yoki filtr qog‗ozi bilan tekkazib, teridan yog‗ ajralib chiqishi aniqlanadi Quruq teri iz qoldirmaydi; normal teri engil iz qoldiradi; yog‗li teri yog‗li izlar qoldiradi (Kobachich usuli). Normal teri kam uchraydi. Normal teri – yumshoq, qayishqoq (elastik), tarang, silliq, ko‗rinish tekis va toza bo‗ladi va qul bilan tekkanda quruq ham, yog‗li ham emas. Unda ko‗z bilan ilg‗aydigan kengaygan teshikchalar, qora yoki qizil nuqtalar, qizil dog‗lar, yiringli yaralar bo‗lmaydi. Normal turdagi terini parvarish qilishda yumshoq va iliq suv bilan yuvish, kuniga 2 marta, yaxshilab quritib quyidagi tarkib bilan artish lozim; 1 osh qoshiq jo‗ka guliga 150 ml suv solib, damlama tayyorlanadi. Suzilgandan so‗ng 5 choy qoshiq asal qo‗shiladi. Sovitgichda 2 kun saqlanadi. YUzni mayin va tarang qiladi. 91 Quruq teri – tekis, tarang, nozik, mayin, baxmaldek chiroyli bo‗ladi, u sho‗ralamaydi, lekin yaltiramaydi ham (xira bo‗ladi). U tashqi faktorlarga (quyosh, sovuq, shamol) o‗ta ta‘sirchan. Juda nozik bo‗lgani uchun erta ajin tushishiga moyil; u doimiy parvarishni talab etadi. Shuning uchun quruq terini yumshatilgan suv (1 l suvga 1 choy qoshiq soda) yoki qaynatilgan suv bilan yuviladi. Loson yoki spirt surib bo‗lmaydi. Yog‗li teri – qalin, yaltiroq, ochiq teshikchalari kengaygan, limon po‗stini eslatadi. Yog‗li teri changdan tez ifloslanadi, buning natijasida teshikchalarda qora tiqinlar – komedonlar paydo bo‗ladi; bu turdagi teri ajin paydo bo‗lishiga moyil emas. Lekin bu terini yaxshi tomoni – uzoq vaqt tarang bo‗lib ajinlar kech paydo bo‗ladi. Kuniga ikki marta sovun bilan yuviladi, ayniqsa sovuq suv bilan yaxshi, tuz bilan yuzni artish (sovunlangan gubkaga tuz solinadi) qurigandan so‗ng yuviladi. Teshiklar torayadi, tonus beradi (qon yaxshi aylanadi). Tuz o‗rniga bura bilan soda teng miqdordagi sepmani ishlatish mumkin. Dalachoy, qayin bargi sharbatlari yoki damlamasi bilan artish foydali. Loson: 20,0 g tog‗rayxon 200 ml 40% etil spirti bilan aralashtirib, 7 sutka tindiriladi, so‗ng suziladi. Tindirma 1:1 suv bilan suyultirib yog‗li teri artiladi. Aralash turi – ko‗p uraydi. Aralash teri – yog‗li, quruq va normal teri uchastkalaridan iborat. U alohida va murakkab parvarishni talab qiladi. Terining parvarishi quyidagi tadbirlardan iborat: Terining parvarishi Tozalash Oziqlantirish Homoyalash 92 Terining parvarish qilishda quyidagilarga alohida e‘tibor berish lozim: shaxsiy gigiena – muntazam dush va vanna qabul qilish, artinish; jismoniy va aqliy mehnat me‘yori mutanosibligini to‗g‗ri saqlash - to‗laqonli ovqatlanish, jismoniy tarbiya, normal uyqu, faol mehnat va to‗g‗ri dam olish. Parvarish turlari: tana parvarishini, qo‗llar parvarishi; bo‗yin parvarishi; sochlar parvarishi; qosh va kipriklar parvarishi; oyoq parvarishi; jinsiy a‘zolar parvarishi; xomiladorlik vaqtidagi parvarish; YaTCh terisini parvarishi. Kosmetik vositalari tasnifi Kosmetik vositalari belgilanishi va tarkibiga ko‗ra uch guruhga bo‗linadi: gigienaga oid, shifobaxsh va pardozlash uchun. 1. Gigienaga oid yoki kasalliklarni oldini olish kosmetika asosan teri, sochlarni tashqi muhitdan, mikroblardan asrab, ularning faoliyatiga ta‘sir ko‗rsatish, har xil nuqsonlarni paydo bo‗lishini oldini olish va teri, soch va tishlarni sog‗lom tarzda saqlash uchun ishlatiladi. gigienaga oid preparatlar ham bir necha guruhlarga bo‗linadi: a) teri parvarishi uchun. terini yumshatish, ximoyalash va oziqlantirish uchun ishlatiladigan kosmetik vositalar. shuningdek, terini tozalash va dizenfeksiyalash, kesib olganda qon to‗xtatuvchi (achchiq tosh, antiseptik jele va sirka, tualet sirkasi) – vositalar; 93 b) og‗iz bo‗shlig‗ini parvarishi uchun. Tish poroshoklari, eliksir va tish pastalari; v) soch va boshning yungli qismlarini parvarishi uchun. Soch yuvish uchun suyuq sovunlar, sovun poroshogi, shampunlar, yunglarni ketkazish uchun: sovun kremlari, tayoqchalar, soqol olish uchun poroshoklar, depilyatorlar. sochni yaltirab turuvchi: briolin, repey moyi, fiksatorlar, jingalak qilish uchun vositalar va h.k. g) tirnoq parvarishi uchun. 2. Shifobaxsh kosmetika kosmetik nuqsonlarni yo‗qotish uchun qo‗llaniladi. 1935 yil shifobaxsh nomi paydo bo‗lgan, lekin keyinchalik maxsus kosmetika deb atala boshlandi. Ularga kiradigan vositalar: a) teri parvarishi uchun. Sepkilga, qorayish va dog‗larga qarshi, husnbuzar, seboreya, qizarish va terlash kabi terining nuqsonlarini bartaraf etish uchun ishlatiladi. Shifobaxsh kosmetik vositalari; kosmetik surtmalar, kremlar, gellar, losonlar, niqoblar va hokazo. 3. Dekorativ kosmetika - asosan odamning tashqi ko‗rinishini grim va bezash yo‗llari bilan o‗zgartirish mumkin. Dekorativ kosmetika har kungi (tashqi ko‗rinishni yaxshilash maqsadida) va teatrga oid guruhlarga bo‗linadi. Kosmetik dori shakllarining tasnifi 6 6 Handbook of cosmetic science and technology / edited by Andre´ O. Barel, Marc Paye, Howard I. Maibach. — 3rd ed., 2009 by Informa Healthcare USA, Inc. Vanderbilt Avenue,New York, P. 446-487. Agregat holatiga ko‘ra Yumshoq Qattiq Gaz (aerozollar) Suyuq 94 Kosmetik vositalarga qo‗yilgan talablar. Bugungi kunda samarali kosmetik preparatalarini yaratish va assortimentini kengaytirish uchun yangi kimyoviy birikmalar ishlatilmoqda. Masalan, yangi organik sintez orqali olingan emulgatorlar, pastalar, bo‗yovchi va hid beruvchi modda, xom ashyolarning yangi turlari (smolalar, parda hosil qiluvchilar, mumlar va b.), SFM. Zamonaviy kosmetologiyaning eng asosiy yo‗nalishi - kosmetik vositalarida BFM ni ishlatish, ya‘ni vitaminlar, biogen stimulyatorlar, o‗simlik ekstraktlari, gormonlar, bakteritsid preparatlar, fermentlar, oqsil gidrolizatlari va ularning komplekslari. Bu yo‗nalish juda istiqbolli bo‗lib kasalliklarni oldini olish va davolashda, ayniqsa kosmetik defektlarni yo‗qotishga imkon beradi. Agar kosmetik vositalarni uzoq vaqt va doimiy ishlatilsa, unda kimyoviy moddalar epidermis orqali, soch follikulalari va yog‗ bezlarining chiqarish orqali so‗rilib juda ko‗p terida o‗zgarishlar namoyon bo‗ladi, ayrim paytda butun organizmning o‗ziga ham umumiy toksik ta‘siri bo‗ladi. Shuning uchun sanoat miqyosida ishlab chiqarib tibbiyotda qo‗llanishi uchun faqat shunday kosmetik vositalari ishlatish uchun ruxsat beriladiki, qachonki ular tajriba va klinik tadqiqotlardan o‗tgan bo‗lib, ularning bezarar va samaradorligi isbotlangan bo‗lsa, shuningdek MDH lar ishlab chiqilgan va tasdiqlangan bo‗lsa. Kosmetik vositalarda qo‗llaniladigan komponentlar TST (OST) va DF talablariga to‗g‗ri kelishi va javob berishi kerak. Yangi kosmetik vositalari va yangi komponentlar sinalyotganda albatta preparatning zararsizligi aniqlanadi (o‗tkir va surunkali toksik xususiyati), qizartirish, yallig‗lanish, allergiya va o‗ziga xos ta‘sir ko‗rsatmasligi o‗rganiladi. Undan tashqari preparatning kanserogen va teratogen ta‘sirlari to‗g‗risida ma‘lumot bo‗lishi shart. Kosmetik vositalar retsepturasida yangi kimyoviy birikmalar bo‗lsa ular umumiy qabul qilingan usullarda toksikologik baholanishi, ularning zaharliligi, turi 95 va asosiy parametrlari keltirilishi lozim. Ular qatorida butun retsepturaning toksikologiyasi o‗rganilgan bo‗lishi kerak. Kosmetik vositalari sinalganda umumiy baholanishidan tashqari yana ularni silliq teriga surtilganda (masalan krem va losonlar): izotop usuli yoki boshqa usullar yordamida teri bar‘eri to‗sig‗ining moddalar o‗tkazuvchanligi; gistologik, gistokimyo, gistoradiografiya va elektron mikroskop usullarida teri strukturasiga ta‘sirini; biokimyo ko‗rsatkichlarini; terini pH va haroratga reaksiyasini o‗rganish lozim. Kosmetik vositasini keng ommaga ishlatilishi haqidagi yo‗riqnomani farmakologiya markazi taqdim etilgan xujjatlar asosida ko‗rib chiqadi. Kosmetik mahsulotlari texnologik reglament asosida ishlab chiqariladi va albatta DST 29189- 91 (texnologiyasiga talablar va retsepturasi O‗zR SSV ning tasdiqlangan) SaNPiN 0152-04 qoidalariga rioya qilinishi kerak. Kosmetik surtmalar – yumshoq dori turi bo‗lib, sirtga, teri ustiga yaxshi surtilib tekis oqmaydigan parda hosil qiluvchi yuqori qayishqoq massa. Dorilarning dispersologik tasnifi bo‗yicha hamma tomonlama erkin shaklsiz dispers sistemalarga kiradi. Suyuq dorilardan farqi – surtmalar oqmaydi. Kosmetik surtmalar qadim zamondan ishlatilib kelmoqda. Asosan terini qoplovchi va himoyalovchi sifatida, shuningdek davolovchi (teridagi yara-chaqalar, kuygan sathiga, sovuq olgan va yorilganda) ishlatiladi. Undan tashqari sochlarni to‗kilishida yoki soch o‗stirish uchun va h.k. Kosmetik surtmalar tasnifi I. Teri uchun ishlatishda: 1. Terini yumshatish 96 2. Dog‗larni ketkazish 3. Sepkilni ketkazish 4. Terini himoyalash 5. Terini oziqlantirish 6. Terini davolash II. Soch va bosh terisi uchun ishlatishda: Soch va bosh terisini davolash Sochni to‗kish Sochni o‗stirish Bosh terisiga har xil insektitsid moddalar surtish Ko‗pincha, kosmetologik surtmalar quyidagi maqsadda qo‗llaniladi: Terini ko‗chirish Terini tinchlantirish Epitelizatsiya uchun (yunglarni tushirish) YUmshatish Teriga moddalar so‗riltirish Kosmetologik surtmalarning ta‘sir etish mexanizmi quyidagicha: Turli kosmetik surtmalarda albatta asosi bor, ko‗pincha yog‗li asoslar ishlatiladi. Kosmetik surtma teriga surtilgandan so‗ng, o‗sha terini issiq chiqazish xossasi kamayadi, teri isiydi va giperemiya paydo bo‗ladi (teri qizaradi). Surtma tagidan suv uchmaydi, epidermisning ustki qatlami bo‗kadi (matseratsiya) va terining ichiga surtmadagi har xil dorivor moddalarning so‗rilishiga yordam beradi. Surtmalar – sirtga ishlatish uchun mo‗ljallangan, qovushqoq konsistensiyaga ega yumshoq dori turi. Kosmetik surtmalar yoki ―Kremlar‖ yuz, qo‗l, oyoq va bosh terisini parvarish qilishga mo‗ljallangan yumshoq (mayin) kosistensiyaga ega 97 bo‗lib, tarkibida bir yoki bir nechta dori moddalar va yordamchi modda – asoslardan tashkil topgan. Bugungi kunda kosmetika sanoatida ishlab chiqariladigan surtmalar (kremlar)ni quyidagi guruhlarga tasniflash mumkin: 1. Yog‗li (noemulsion) kremlar. Ushbu kosmetik surtmalarni ―krem‖ holatida bo‗lishi, surtma tarkibiga kiruvchi yog‗ va yog‗simon moddalar (vazelin, parfyumer moylar va h.k.) yoki ularning aralashmasiga bog‗liq. 2. Emulsion kremlar. Ushbu kosmetik surtmalarni konsistensiyasi tarkibidagi yog‗ va suv miqdoriga bog‗liq bo‗ladi. 3. Yog‗siz kremlar yoki gellar – kolloidlar (gidrozol, jele), yog‗ kislotalari yoki mumlarni suvdagi yuqa dispersli osilmalari (suspenziyalari) bo‗lib, ular tarkibida yog‗lar juda oz miqdorda bo‗ladi yoki umuman bo‗lmaydi. Qo‗llanilishi bo‗yicha kosmetik surtmalarni (kremlar) gigienik (profilaktik: shamol, namlik, quyosh nurlaridan himoyalovchi yoki oziqlantiruvchi hamda teri faoliyatini faollashtiruvchi) va davolovchi (maxsus: xusunbuzar, qorayish, dog‗ hosil bo‗lishi, seboreya, terlashni davolashga mo‗ljallangan)larga tasniflash mumkin. XI-DF ko‗rsatmasi bo‗yicha dori moddalar surtmalar tarkibiga ularni fizik- kimyoviy holatiga asoslangan holda kiritiladi. Asosda eriydigan dori moddalarni surtma asosida eritish lozim. Yog‗li asosda eriydigan dori moddalarga misol qilib quyidagilarni keltirish mumkin: anestezin, benzoy kislotasi, betanaftol, kamfora, mentol, timol, fenol, fenilsalitsilat (salol), follikulin, xloralgidrat. Shuningdek, suvda yaxshi eriydigan dori moddalar (kaliy yodid, rezorsin, sulfatsil natriy (albutsid), novokain gidroxlorid, efedrin gidroxlorid)ni PEG. MS. Na-KMS va boshqa gidrofil asosolarga suvda erigan holda qo‗shiladi, ularni ham gomogen tipdagi surtmalarga kiritish mumkin. 98 Uchuvchan moddalar surtma tarkibiga oxirgi navbatda kiritiladi. Surtmalar massa bo‗yicha tayyorlanadi. Dori moddani asosda tarqalishi bo‗yicha va hosil bo‗ladigan dispers tizimning turi bo‗yicha gomogen va getrogen surtmalarni farqlash mumkin. Ayrim adabiyotlarda keltirilishi bo‗yicha gomogen kosmetik surtmalarda dori modda asos tarkibida eritma yoki qotishma (molekula yoki mitsella maydalik darajasida) bo‗ladi, ya‘ni surtmalarda dori modda va asos alohida-alohida fazalarga bo‗linmaydi deb keltirilgan. Biroq gomogen surtmalar har doim ham bir fazali bo‗lavermaydi, aksariyat hollarda asoslarni o‗zi ham strukturalangan, ya‘ni kamida ikki fazadan tashkil topgan bo‗ladi; masalan, vazelin va suvsiz lanolin. Ular mikro yoki ultramikro zarrachalardan tashkil topib, surtmani qovushqoqligini ta‘minlaydi. Aksariyat surtma asoslari nonyuton tanalar guruhiga mansub bo‗lib, to‗rsimon tuzilishga egadirlar. Olinishi bo‗yicha gomogen surtmalar 1) qotishma; 2) eritma; 3) ekstraksionga tasniflash mumkin. Qotishma tipdagi surtmalar bir nechta o‗zaro eriydigan tarkibiy qismdan tashkil topgan bo‗lib, ular yog‗, mum, uglevodorod, smola, yuqori molekulyar yog‗ kislotalarni bir-biri bilan birikishi orqali hosil bo‗ladi. Ularni ayrimlari qattiq, ayrimlari yumshoq, ayrimlari esa suyuq bo‗lishi mumkin. Ushbu guruhga kiruvchi surtmalarni tayyorlashda avval qiyin, so‗ng o‗rta va oxirida oson eriydigan moddalarni eritish tavsiya etiladi. SHunda oson eruvchan moddalarni ortiqcha qizishiga yo‗l qo‗yilmaydi. Eritma tipidagi surtmalarda dori modda asosda erishi kuzatiladi. Ularni tayyorlashda oldin asos eritiladi, so‗ng dori modda qo‗shilib, erib ketgunicha aralashtiriladi. Shuningdek o‗simlik yoki hayvon xom ashyosida ta‘sir etuvchi moddani surtma asos yordamida ajratib olingan ekstraksion surtmalar ham gomogen tipdagi surtmalarga tasniflanadi. Gomogen tipdagi aralashma hosil qilishida ko‗p dori 99 moddalar evtektik aralashma hosil qiladilar, ya‘ni ularni erish harorati bir qancha pasayshi kuzatiladi. Bunday kosmetik surtmalarni qovishqoqligini oshirish uchun ular tarkibiga strukturalovchi (lanolin, mum, serezin, parafin) kabi moddalar qo‗shiladi. Geterogen kosmetik surtmalar suspenzion (trituratsion yoki osilma tipdagi), emulsion va aralash tipdagiga tasniflanadi. Agar dori modda yog‗li (moyli) asosda yoki suvda erimasa, shuningdek suvda yaxshi eriydigan moddalar ko‗p miqdorda berilgan yoki ta‘siri bo‗yicha eritish ta‘qiqlangan bo‗lsa, ularni maydalab, kukun holida asosga kiritish lozim. Suvda yaxshi erisa ham biroq asosga suspenziya holida kiritiladigan dori moddalarga misol qilib qo‗yidagilarni keltirish mumkin: a) rezorsin, rux sulfat, penitsillin (rezorsin va penitsillin suvda yaxshi erishiga qaramasdan surtma tarkibiga suspenziya holida oz miqdorda mineral moyi yordamida maydalab, kiritiladi, aks holda ushbu moddalarni suvli eritmalari teriga toksik ta‘sir (qitiqlashi, to‗qima nekrozini chaqirishi) kuzatiladi. Bundan ko‗z uchun tayyorlanadigan surtmalar istisno; b) surtma tarkibiga suspenziya holida kiritiladigan, suvda qiyin eriydigan moddalar: borat kislotasi, natriy tetraborat (bura), levomitsetin, metiluratsil, furatsilin, etakridin laktat va h.k.; v) suvda va asosda erimaydigan moddalar: vismut subnitrat, dermatol, kalsiy karbonat, salitsil kislotasi, kraxmal, kseroform, tozalangan oltingugurt, sulfanilamid preparatlari (streptotsid, norsulfazol va h.k.), talk, rux oksidi suspenziya tipida kiritiladi. Suspenzion (trituratsion) surtma tarkibiga kiruvchi qattiq dori modda miqdori surtmaning massasiga nisbatan 5% dan kam bo‗lsa, dori modda asosga qo‗shilishdan oldin, uning miqdoriga yarim barobar miqdorda surtma asosiga mos bo‗lgan yordamchi suyuqlik bilan maydalanadi. Masalan, surtma asosi uglevodorod 100 tabiatga ega bo‗lsa, maydalash uchun yordamchi suyuqlik sifatida vazelin moyi, yog‗li asoslar uchun o‗simlik moylari (kungaboqar, shaftoli, bodom); gidrofil asoslar uchun – tozalangan suv, glitserin ishlatiladi. Agar suspenzion surtma takibiga kiruvchi qattiq dori modda miqdori surtmaning massasiga nisbatan 5% va undan ko‗p bo‗lsa, surtma tarkibiga kiritishdan oldin issiq havonchada (50-60 0 S) suyultirilgan surtma asosi bilan maydalanadi (qattiq dori modda miqdoriga yarim barobar nisbatda). Bunda maydalash uchun suyuq yordamchi moddani qo‗shilishi maqsadga muvofiq emas, chunki surtmani suyulishi va dori moddani konsentratsiyasi pasayishi, dori modda miqdordan chetlanishi mezoniga to‗g‗ri kelmasligiga sabab bo‗lishi mumkin. Tarkibida 25% va undan ko‗p miqdorda qattiq fazali dori moddalar saqlagan surtmalar pasta deb ataladi. Ular quyuq (hamirsimon) konsistensiyaga ega bo‗lib, ular tarkibiga kiruvchi dori moddalarni yuqori dispersligini ta‘minlash uchun, ular isitilgan havonchada suyultirilgan asos bilan yaxshilab maydalanadi (qattiq faza miqdoriga yarim barobar miqdorda), so‗ng suyultirilgan asosni qolgan qismi qo‗shiladi va surtma sovigunicha maydalanadi. Emulsion kosmetik surtmalar tarkibida suyuq komponent borligi va u asosda emulsiya tipi bo‗yicha tarqalganligi bilan ifodalanadi. Emulsiya hosil bo‗lishi va ushbu sistemalarni hossalari emulsiyalarni umumiy qonunlariga bo‗ysinadi. Barqaror emulsion sistemalarni hosil qilish uchun tarkibga emulgatorlar kiritiladi. Emulgatorlar ikki faza (moy/suv yoki suv/moy) orasida taqsimlanib, sirtki erkin energiyaning zahirasini pasaytiradi. Hosil bo‗ladigan emulsiyaning tipi asosan asosan emulgator xossasi bilan belgilanadi. Pasta — tarkibida 25% dan ko‘p talqonsimon dori moddalar saqlagan quyuq surtma dori. Pastalar konsistensiyasi buyicha xamirga yakin turadigan sirtga ishlatiladi surtma dorilar 101 Emulsion kosmetik kremlarda asosan oleofil tabiatli emulgatorlar qo‗llaniladi, ular suvli eritmalarni yog‗li yoki yog‗simon muhitda emulgirlaydilar. Emulsion kosmetik kremlarda eng ko‗p qo‗llaniladigan emulgatorlardan biri bu sterinlar – xolesterin, izoxolesterin va boshqa yuqori molekulyar spirtlar (setil, stearil) va ularni saqlovchi murakkab tarkibli xom ashyolar (lanolin, mum), ishqoriy metallar tuzlarini saqalagn sovunlar, qo‗rg‗oshin malhami (qo‗rg‗oshin sovuni). Bularga nisbatan kamroq metall rezinatlari (mum kislotalarning tuzlari), yog‗ kislotalarning glitserin yoki poliglitserinlar (T-1 va T-2) bilan hosil qilgan to‗lmagan murakkab efirlari qo‗llaniladi. Chet davlatlarda palmitin va stearin kislotalarning anilidlari (R-CO-NH 2 ), kislotali setil, stearil, lauril (C 12 H 25 OH) sulfoefirlarni ishqoriy tuzlari bilan hosil qilgan alkogollari; diglikol-oleat, sorbitol- monolaurat, polioksil-stearat H(OCH 2 - CH 2 ) n . OCOC 17 H 35 , lennet mumlari (yog‗ kislotalari aralashmalarini gidrirlash bilan olinadigan to‗yingan yuqorimolekulyar alkogollarning aralashmalari). Ayrim hollarada emulgator sifatida leysetin ham qo‗llaniladi. Kosmetik M/S tipidagi emulsion surtmalarini hosil qilishda asosan gidrofil emulgatorlar – agar-agar, tragakant, jelatina, kazein, gummiarabik kabi moddalar qo‗llaniladi. Keltirilgan emulgatorlar yordamida olingan kosmetik surtmalar deyarli turg‗un emas: tez qatlamga ajraladilar, tez mikroblar ta‘sirida bijg‗ib qoladilar va suvni yo‗qotishi sababli tez qurib qoladilar. Kosmetik kremlarni tayyorlashda murakkab tarkibli gidrofillashtirilgan asoslar qo‗llaniladi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling