Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА КОММУНИКАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИРЛИГИ

МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ

Ахборот хавфсизлигини таъминлаш кафедраси

Киберхавфсизлик асослари фанидан

АМАЛИЙ ИШ

Бажарди: Murtozaqulov Shaxzod

Тошкент-2020

Murtozaqulov Shaxzod N12 Ochiq matn: QORAQALPOQ

1. 
   Sezar usuli.
   

1.1-jadval.Foydalanilgan alifbo

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26
A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y	Z

T₀ = QORAQALPOQ – ochiq matn.

C – ochiq matn belgisining alifbodagi o’rni.

M – shifr matn belgisining alifbodagi o’rni.

K = 4 – kalit.

m = 26 – alifbo uzinligi.

1.2-jadval.Shifrlash va Deshifrlash

Habar	Q	O	R	A	Q	A	L	P	O	Q
C	17	15	18	1	17	1	12	16	15	17
(C + 4) mod (26).	21	19	22	5	21	5	16	20	19	21
Shifr matn	U	S	U	E	U	E	P	T	S	U
M	21	19	22	5	21	5	16	20	19	21
(M - 4) mod (26)	17	15	18	1	17	1	12	16	15	17
Deshifr matn	Q	O	R	A	Q	A	L	P	O	Q

2. 
   Polibiya kvadrati.
   

Ochiq matn: QORAQALPOQ

2-jadval. Shifrlash

	1	2	3	4	5
1	A	B	C	D	E
2	F	G	H	I	J
3	K	L	M	N	O
4	P	Q	R	S	T
5	U	V	W	X	Y/Z

Q O R A Q A L P O Q

V T W F V F Q U T V

Shifr matn: VTWFVFQUTV

3. 
   Affin tizimidagi Sezar usuli.
   

Ochiq matn: QORAQALPOQ

E(x) = (a * x + b) mod (m)

E(y) = a_­^-1*(y - 4) mod (m)

a = 5 – kalit.

a^-1 = 21

b = 6 – kalit.

x = ochiq matnning alifbodafi o’rni

3.1-jadval. Foydalanilgan alifbo

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25
A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y	Z

3.2-jadval. Shifrlash va Deshifrlash

Habar	Q	O	R	A	Q	A	L	P	O	Q
x	16	14	17	0	16	0	11	15	14	16
(5*x + 6) mod (26).	8	24	13	6	8	6	9	3	24	8
Shifr matn	I	Y	N	G	I	G	J	D	Y	I
y	8	24	13	6	8	6	9	3	24	8
21*(M - 6) mod (26)	16	14	17	0	16	0	11	15	14	16
Deshifr matn	Q	O	R	A	Q	A	L	P	O	Q

4. 
   Vijiner usulida shifrlash.
   

Ochiq matn: QORAQALPOQ

Kalit: hello

4.1-jadval. Vijner usulida shifrlash

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

Q -> X, O->S, R->C, A->L, Q->E, A->H

L -> P, P->A, O->Z, Q->E

Shifr matn: XSCLEHPAZE

5. 
   Gamilton marshrutlariga asoslangan shifrlash.
   

Ochiq matn: QORAQALPOQ

1, 2 ketma-ketlikda joylashtiramiz

Demak bizda shifr matn: RAOQQAPL****OQ**

6. 
   RSA algoritmi.
   

Ochiq matn: QORAQALPOQ

p = 3

q = 5

n = p * q = 15

f(n) = (3 - 1) * (5 - 1) = 2 * 4 = 8

e = 3

(e * d) mod (f(n)) = 1

d = 3

6.1-jadval. Foydalanilgan alifbo

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25
A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y	Z

Q->16, O->14, R->17, A->0, Q->16

A->0, L->11, P->15, O->14, Q->16

F(x) = x^e mod(n)

Q-> F(16) = 16³ mod(15) = 4096 mod(15) = 1

O-> F(14) = 14³ mod(15) = 2744 mod(15) = 14

R-> F(17) = 17³ mod(15) = 4913 mod(15) = 8

A-> F(0) = 0³ mod(15) = 0 mod(15) = 0

Q-> F(16) = 16³ mod(15) = 4096 mod(15) = 1

A-> F(0) = 0³ mod(15) = 0 mod(15) = 0

L-> F(11) = 11³ mod(15) = 1331 mod(15) = 11

P-> F(15) = 15³ mod(15) = 3375 mod(15) = 0

O-> F(14) = 14³ mod(15) = 2744 mod(15) = 14

Q-> F(16) = 16³ mod(15) = 4096 mod(15) = 1

Shifrlangan matn: BOIABALAOB

7. 
   El-Gamal algoritmi.
   

Ochiq matn: QORAQALPOQ

g=2; p=26; a=5; y=(g^a)modp=(2^5)mod26=6; k=3;

m – ochiq matn harflarining alifbodagi o’rni.

7.1-jadval. Foydalanilgan alifbo

0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25
A	B	C	D	E	F	G	H	I	J	K	L	M	N	O	P	Q	R	S	T	U	V	W	X	Y	Z

Q->16, O->14, R->17, A->0, Q->16

A->0, L->11, P->15, O->14, Q->16

Q-> (m * y^k) mod(p) = (16 * 6³⁾ mod(26) = 24

O-> (m * y^k) mod(p) = (14 * 6³⁾ mod(26) = 8

R-> (m * y^k) mod(p) = (17 * 6³⁾ mod(26) = 6

A-> (m * y^k) mod(p) = (0 * 6³⁾ mod(26) = 0

Q-> (m * y^k) mod(p) = (16 * 6³⁾ mod(26) = 24

A-> (m * y^k) mod(p) = (0 * 6³⁾ mod(26) = 0

L-> (m * y^k) mod(p) = (11 * 6³⁾ mod(26) = 10

P-> (m * y^k) mod(p) = (15 * 6³⁾ mod(26) = 16

O-> (m * y^k) mod(p) = (14 * 6³⁾ mod(26) = 8

Q-> (m * y^k) mod(p) = (16 * 6³⁾ mod(26) = 24

Shifrlangan matn: YIGAYAKQIY

XULOSA

Ushbu shifrlash algoritmlarini ko’rib chiqib shunday xulosaga keldik, shifrlash bu hayotimizda juda muhim ahamiyat kasb etadi. Jumladan ishda, o’qishda va boshqa ko’pgina soxalarda ma’lumotlarning xavfsizligini ta’minlash uchun qo’llaymiz. Ushbu shifrlash algoritmlarini o’zimizning hohish va istaklarimizga qarab turli xil usullarini qo’llashimiz mumkin. Masalan, ma’lumotni aynan birgina odam tushunadigan va aynan faqat bitta kalit yordamida ushbu ma’lumotni o’qiy oladigan qilib shifrlash yoki ma’lumotni bir yo’lakay ikta kalit orqali o’qiy oladigan qilib shifrlash mumkin ekan. Albatta bu bizning hohishimizga qarab qo’llaniladi. Shifrlash turlari esa juda ko’p, xatto cheklanmagan deyish ham mumkin, chunki aynan bir shifrlash algoritimini biroz o’zgartirish natijasida boshqa bir shifrlash algoritimini o’zimiz yasashimiz mumkin bo’ladi.