Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё-технология илмий тадқИҚот институти


Download 1.07 Mb.
bet1/3
Sana27.04.2020
Hajmi1.07 Mb.
#101715
  1   2   3
Bog'liq
Каримова М.А. Курс иши


ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ КИМЁ-ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ТАДҚИҚОТ ИНСТИТУТИ

Органик моддалар С6-18 гуруҳ талабаси Каримова Муниса Абдурашид қизининг


Кимёвий инжинерингда ахборот технологиялари

фанидан



Курс иши


Бажарди: Каримова М.А.

Текширди: Ғ. Эргашев


Тошкент - 2020

РЕЖА:

  • Кириш

  • Назарий кисм

  • Асосий қисм

  • С / С++ тилидаги дастурнинг таркиби

  • Масаланинг қўйилиши

  • Масаланинг С / С++ тилидаги коди

  • Дастурнинг ДОС ойнасидаги натижаси

  • Excel дастури таркиби

  • Масаланинг қўйилиши

  • Масаланинг Excel дастуридаги коди

  • Дастурнинг ДОС ойнасидаги натижаси

  • Хулоса

  • Фойдаланилган адабиётлар руйхати

  • КИРИШ

  • Энди алгоритмларнинг асосий хоссаларини куриб чикамиз.

  • Алгоритмларнинг асосий хоссалари сифатида куйидагиларни келтириш мумкин.

  1. Алгоритмнинг узлуклилиги (дискретлиги) - бу алгоритмнинг хар бир кадами тула тугаллангандан сунг навбатдаги кадами бажарилишини англатади. Алгоритмнинг бу хоссаси жараенларнинг узлуклилиги ва узлуксизлигидан келиб чикади. Узлуксиз жараени мисолида металл куйилиши жараенини келтириш мумкин.

  2. Алгоритимнинг аниклилиги - бу унинг хар бир кадами бир хил маънода тушунилиб унинг узидан олдинги кадамлар билан тулалигича аникланиши демакдир. Алгоритмнинг бу хоссаси шундан иборатки, алгоритмнинг хар бир кадами унинг узидан олдинги кадамлар тула тугаллангандан сунг бажарилиши мумкинлигидир.

  3. Алгоритмнинг натижавийлиги - бу алгоритмнинг кадамлар сони чекли булиб, ушбу кадамлари тулик бажарилгандан сунг аник бир натижа олинишидир. Бу хосса, одий килиб айтганда, алгоритмнинг сунги кадами булишини талаб этади.

  • 4. Алгоритмнинг умумийлиги - бу маълум бир масалани ечиш учун ишлаб чикилган алгоритмни шунга ухшаш бир канча масалаларга куллаш мумкинлигидир. Бу хосса автоматлаштирилган бошкарув тизимлари лойихалаштирилаетганда жуда мухим ахамиятга эга. Бундай алгоритмлар намунавий деб этилади ва улар асосида хар хил бошкарув объектлари учун бир хил масалаларни ягона дастурий таъминоти асосида ечишга имкон беради.

  • Ҳисоблаш жараенларининг график тасвири.

  • Алгоритмлар одатда турт хил усулда ифодаланади: -формулалар ердамида;

  • -жадвал усулида;

  • -сузлар билан;

  • -блок-схема куринишида.

  • Алгоритмнинг блок-схема тарзида тасвирланиши жуда кенг кулланилади ва дастур тузиш учун энг кулай келади.

  • Блок-схема тарзида тасвирланган алгоритм маълум бир коида буйича узаро богланган геометрик шакллардан иборат булади.

  • Алгоритмларнинг блок-схемасида кулланиладиган асосий геометрик шаклларини куриб чикамиз.



  • Бу шакл билан алгоритмнинг бошланиш ва тамом булиш нукталари белгиланади.



  • Тугри туртбурчак билан алгоритмнинг блок-схемасида бажариладиган хисоблаш амаллари курсатилади.





  • Ромб шаклида текширилиши керак буладиган масаланинг шарти езилади. Ромб шартнинг бажарилиши еки бажарилмаслигига мос равишда «ха» еки «йук» иккита чикиш йулига эга.



  • Параллелограмм шакли билан киритиладиган катталиклар ва чикариладиган натижалар ифодаланади.





  • Модификация блоки. Бу шакл билан циклнинг бошкариш параметри узгариши берилади.



  • Стандарт дастур блоки. Бу шакл билан кулланиладиган стандарт дастурлар курсатилади.

  • Ушбу мавзуда Информатика фанининг энг мухим булимларидан бири - алгоритмлаштириш жараенларининг асослари баен этилган. Мавзуда алгоритмнинг тушунчаси ва хоссалари ёритилган. Шу билан бирга чизикли, тармокланган ва такрорланувчи хисоблаш жараенларининг алгоритмларини тузиш усуллари келтирилган. Ушбу мавзу буйича амалий дарсларда тармокли, такрорланувчи жараенларининг алгоритмларини блок-схема шаклида тузишни урганиш тавсия этилади.





  • АСОСИЙ ҚИСМ

  • С / С++ тилидаги дастурнинг таркиби



  • С++ тилидаги дастур куйидаги таркибдан ташкил топади: 1. Директивалар - # include директива - инструкция деган маънони беради. С++ тилида дастурнинг тузилишига, яъни эхтиёжига караб, керакли директивалар ишлатилади. Улар < > белгиси орасида келтирилади. Умуман олганда куйидаги директивалар мавжуд (жами 32 та):

  • ЧЙ# include - С да оддий киритиш/чикдриш дастури

  • учуй. Бу ер да std - стандарт, i - input, о - output дегани. й # include - С++ да киритиш/чикариш учуй, оддий

  • операциялар бажарилса. 38( # include - стандарт функцияларни ишлатиш учун



  • # include - дастурнинг ташки куринишини шакллантириш учун;

  • include - катор типидаги узгарувчилар устида амаллар бажариш учун; 38) # include - стандарт кутубхона файлларини чакириш учун;

  • include - компьютер ичидаги соат кийматларидан фойдаланиш учун;

  • include - С++ тилининг график имкониятларидан фойдаланиш учун.

  • Бу файллар махсус кутубхона эълон файллари хисобланадилар ва улар алохида INCLUDE деб номланадиган папкада сакланадилар. Хозирда С++ кутубхонасини янгиланди ва ундаги файлларнинг номларидан .h (head - сарлавха маъносида) кенгайтмаси олиб ташланди ва олдига с харфи кушилди (С дан колган 18тасига). Бу файлларда функция прототиплари, типлари, узгарувчилар, узгармаслар таърифлари ёзилган булади.

  • Директивалар дастурни уни компиляция килинишидан олдин текшириб чикади.

  • 2. Макрослар - # define макро киймати. Масалан:
    #define y sin(x+25) - у = sin(x+25) киймати берилди;
    #define pi 3.1415 - pi = 3.1415

  • #define s(x) x*x - s(x) = x*x (; белгиси куйилмайди)

  • 3. Глобал узгарувчиларни эълон килиш. Асосий функция

  • ичида эълон килинган узгарувчилар локал, функциядан ташкарида эълон килинганлари эса глобал узгарувчилар дейилади. Глобал узгарувчилар дастур давомида ишлайди ва хотирадан маълум жойни эгаллайди. Узгарувчини бевосита ишлатишдан олдин эълон килса хам булади, у холда уз-чи локал булади. Глобал узгарувчилар номи локал узгарувчилар номи билан бир хил булиши хам мумкин. Бундай холатда локал узгарувчининг киймати жорий функция ичидагини кийматини узгартиради, функциядан чикиши билан глобал узгарувчилар ишлайди.

  • 4. Асосий функция - main ( ) хисобланади. Бу функция
    дастурда булиши шарт. Умуман олганда С++даги дастур функциялардан иборат деб каралади. main ( ) функцияси {
    бошланади ва дастур охирида беркитилиши шарт } . main - асосий
    деган маънони беради. Бу функция олдида унинг тоифаси
    курсатилади. Агар main ( ) функцияси берадиган (кайтарадиган)
    жавоб оддий суз ёки гаплардан иборат булса, хеч кандай натижа
    кайтармаса, void сузи келтирилади. main ( ) функцияси дастур
    томонидан эмас, балки ОС томонидан чакирилади. ОСга киймат
    кайтариш шарт эмас, чунки у бу кийматдан фойдаланмайди.
    Шунинг учун main ( ) функциясининг тирини void деб
    курсатганимиз маъкул. Хар бир функциянинг уз аргументи булади,
    шунинг учун main функция ( )лари ичига унинг параметри

  • келтирилади. Баъзан у буш булиши хам мумкин. Бу функциядан чикиш учун одатда return оператори ишлатилади. 0 (ноль) кийматининг кайтарилиши операцион системага ушбу дастур нормал бажарилиб тугаганини билдиради. return оркали кайтадиган киймат типи функция эълонидаги кайтиш типи билан бир хил булиши керак. Масалан int main ( ) ва 0 (ноль) киймат бутун типлидир. Бу функциядан сунг локал узгарувчилар, кисм дастурлар, уларнинг хакикий параметрлар эълон килинади. Сунгра дастурнинг асосий операторлари (киритиш/чикариш, хисоблаш ва х.к.) ёзилади. Агар бу операторлар мураккаб тоифали булсалар, уларни алохида {} кавсларга олинади. С++ тилида дастур кичик харфларда ёзилади. Баъзи операторлар катта харфлар билан келиши мумкин, бундай холларда улар алохида айтиб утилади. Операторлар охирига ; белгиси куйилади. Операторлар бир каторга кетма-кет ёзилиши мумкин. Дастурда изохлар хам келиши мумкин, улар /* ....*/ белгиси орасига олинади. Агар изох бир каторда тугаса, уни // белгисидан кейин ёзилади. Масалан:

  • main ( ) // с++ тилининг асосий функцияси

  • со1й <<"1 -функциянинг киймати="«П; // fl функциянинг кийматини чикади.



  • КУРС ИШИ МАСАЛАСИНИНГ БЕРИЛИШИ:

  • КИРИШ

  • Информатика термини лотинча informatic сузидан келиб чиккан булиб, тушунтириш, хабар килиш, баён этиш маъноларини англатади.

  • Узбекистон Республикаси информатика ва хисоблаш техникаси йуналишида жахкон даражасидаги илмий мактаблар яратгани, уларда тадкикотлар муваффакиятли олиб борилаётганлиги билан шартли равишда фахрлана олади.

  • "Математика фанининг эхтимоллар назарияси ва математик статистика, дифференциал тенгламалар ва математик физика, функционал тахлил сохасидаги ютуклари республикадан анча узокда хам машкур" деб ёзади Узбекистон Республикаси Призеденти И. А. Каримов.

  • Информатиканинг инсон фаолияти мустакил сохаси сифатида ажралиб чикиши биринчи навбатда компютер техникаси ривожланиши билан боглик. Бунда асосий хизмат микропроцессор техникасига тугри келади.

  • Информатика ахборотни кайта ишлаш, уларни куллаш ва ижтимоий амалиётнинг турли сохаларига таъсирининг ЭХМ тизимларига асосланган холда ишлаб чикиш, лойихалаш, яратиш, бахолаш, ишлашнинг турли жихкатларини урганувчи илмий фан сохасидир.

  • Информатика бу жихатдан ахборот моделларини куришнинг умумий методологик тамойилларини ишлаб чикишга йуналтирилган. Шу боис ахборот услублари объект, ходиса, жараён ва хакозаларни ахборот моделлари ёрдамида баён этиш имкониятига эгадир.

  • Информатиканинг вазифалари, имкониятлари, восита ва услублари купкирралиги булиб, унинг куплаб тушунчалари мавжуд. Уларни умумлаштириб куйидагича талкинни тавсия этамиз.

  • И н ф о р м а т и к а - компютерлар ёрдами ва уни куллаш мухити воситасида ахборотни янгилаш жараёнлари билан боглик инсон фаолияти сохасидир.

  • Информатика кенг маънода инсоният фаолиятининг барча сохаларида асосан компьютерлар ва телекоммуникация алока воситалари ёрдамида ахборотни кайта ишлаши билан боглик фан, техника ва ишлаб чикаришнинг хилма-хил тармоклари бирлигини узида намоён этади.

  • Информатикани тор маънода уч узаро алокадор кисмлар - техник воситалар (hardware), дастурий воситалар (software) ва алгоритмик воситалар (brainware) сифатида тассавур этиш мумкин. Уз навбатида информатикани хам умуман, хам кисмлари буйича турли жихатлардан: халк хужалиги тармоги, фундаментал фан, амалий фан сохаси сифатида куриб чикиш мумкин.

  • Масаланинг берилиши: 7- вариант



  • y=

  • Ечилиши:

  • С++ да дастурнинг листинги



  • #include

  • #include

  • using namespace std;

  • int main()

  • {float x,y;

  • cout<<"Tenglamani yechish dasturi"<

  • cout<<"Ozgaruvchini kiriting"<

  • cin>>x;

  • if(x<0){

  • y=pow(x,2)-7*x-12; cout<<"natija="<

  • else{

  • y=3/(pow(x,2)-7*x-12)

  • cout<<"natija="<

  • return 0;

  • }

  • Ушбу дастурнинг С++ дастурида кўриниши




  • Download 1.07 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling