O’LAN - O’lan — so‘zning poshshosi, so‘z sarasi, Qiyindan qiyiltirar er donosi, Tilga yengil, yurakka iliq tegib, Tep-tekis, silliq kelsin aylanasi. Saralanmay bulg‘ansa so‘z orasi, Bu — oqinning bilimsiz-bechorasi. Ham oqin, ham tinglovchi ko‘pi nodon, So‘z tanimas bul yurtning bir porasi.
- So‘z boshi avval hadis, oyat bo‘lur, Shirasi ham ma’nosi g‘oyat bo‘lur. Payg‘ambar h-am so‘zini o‘lan qilgan; O’lan aytay, shoyadki ko‘nglim to‘lur.
- …
6. Maxtumquli she’rlari - Turkman klassik adabiyotining otasi, zabardast lirik shoir va mutafakkir Maxtumquli Firog‘iy Turkmanistonning Qoraqala degan joyida shoir Davlatmamed Ozodiy oilasida tug‘ildi. Avval qishloq maktabida, keyinchalik Xiva madrasalarida tahsil oldi. Shu yillarda u turkman, o‘zbek va fors-tojik klassiklari ijodini tinmay mutolaa qildi. Maxtumqulining ijodi klassiklarga ergashib, lirik she’rlar yozishdan boshlandi. Sharq klassik poeziyasini, ayniqsa Alisher Navoiy ijodini yaxshi o‘rgangan shoir sekin-asta o‘zi ham o‘ynoqi, ravon g‘azallar ijod qilishga kirishdi. Maxtumquli poeziyasida didaktika kuchli. Uning she’rlarida axloq va odob to‘g‘risida bayon etilgan fikrlar, shubhasiz, o‘z zamonasi uchun progressiv ahamiyatga ega edi. Maxtumquli g‘azallari o‘zbek xalqi orasida ko‘pdan beri keng tarqalgan. Xalq uning qo‘shiqlarini havas bilan sevib aytadi. Maxtumqulining she’rlar to‘plami o‘zbek tilida bir necha marta nashr ettirildi.
RAYGON AYLADI - Qayg‘u-g‘amda aziz umrim so‘ldirib, Shum falak azobin menga bildirdi, Shum falak azobim raygon ayladi; Yig‘lamoqdan gul yuzlarim so‘ldirdi, Yozgan kitoblarim selga oldirib, Qo‘l yozma kitobim selga oldirdi, Ko‘zlarim yo‘lida giryon ayladi. Dushmanimni Jayhun daryo ayladi. G’aflatda u dushman oldi elimni, Nechalar dunyoda bo‘ldi bir kishi, Tarqatdi har yonga do‘stu tengimni, Nechaning tomog‘in to‘ydirmas oshi, Besh yil bo‘yi yozgan kitob-she’rimni Nechaning motamdan qutulmas boshi, Qizilboshlar olib, vayron ayladi. Kecha-kunduz vovaylato ayladi. Bir nechamiz qo‘li bog‘li qul bo‘lib, Kuydirar shum falak jabru jafosi, Nechalar piyoda sarg‘ayib-so‘lib, Inonmang, yolg‘ondir ahdu vafosi, Kimni berib, uning bahosin olib, Maxtumquli, yo‘q bu so‘zning xatosi, Har kimga belgili baho ayladi. Falak alif qaddim duto ayladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
