“ ” yanvar 2022 yil tarix yo’nalishi 2-kurs (sirtqi) talabalari uchun raqamli tarix fanidan

ELEKTRON MANBALARNING TARIXIY TADQIQOTLARDAGI AHAMIYATI.
TARIXIY TADQIQOTLARDA ELEKTRON MATNNING O'RNI.
INTERNET VA UNING TARIXCHI UCHUN IMKONIYATLARI
Reja:
1. Ma'lumot va ma'lumotlar modeli. Ma'lumot turlari.
2. Ma'lumotlar tuzilishi. Matnli manbalar. Statistik manbalar. Kartografik manbalar. Tasviriy manbalar.
3. Elektron hujjat tushunchasi. “Kompyuter manbashunosligi” ning vujudga kelishi. arixiy manbalar va zamonaviy axborot texnologiyalari.
4. Elektron matn konsepsiyasi. Elektron matn axborot manbasi sifatida.
5. Elektron matnga bo'lgan talab. Elektron hujjat aylanmasi. “Qog'ozsiz texnologiyalar”.
6. Tarixiy mantlarni skanerlash va optik qurilmalar orqali elektron shaklga o'girish: qo'lyozma va toshbosma matnlarni elektron shaklga o'girishda dasturlarning imkoniyatlari va kamchiliklari. Tarixiy manbalarni elektron shaklga o'girish tajribalari.
7. Internet vujudga kelishi va shakllanishi. Internetning axborot resursi sifatidagi kamchiliklari va chegaralanganligi.
8. Internet ma'lumotlaridan ilmiy tadqiqotda foydalanish muammolari. Internet ma'lumotlarining bibliografik tavsifi.
9. Tarixchi mutaxassislar uchun internet axborot resurslari. Ilmiy tadqiqot natijalarini internet orqali e'lon qilish.

TAYANCH TUSHUNCHALAR

Internet, Internetning kamchiliklari, chegaralanganligi, «katta planetalararo ma'lumotlar bazasi»: universal global axborot tizimi konsepsiyasi, Elektron matn, elektron hujjat, “Qog'ozsiz texnologiyalar”, skaner va optik qurilmalar, qo'lyozma va toshbosma matnlarni elektron shaklga o'girish, Ma'lumot, ma'lumot turlari, matnli manbalar, statistik manbalar, kartografik manbalar, tasviriy manbalar, elektron hujjat, “Kompyuter manbashunosligi”


Ma'lumotlar - bu formada ma'lum parametrlarga ko'ra tizimlangan turli turdagi axborot . Ma'lumotlar nima? Shubhasiz, bu aniq bir qator yoki umumiy, formulalar yoki raqamli ifodalash shaklida ifodalanadigan va umumlashtirilishi mumkin bo'lgan barcha narsadir. Ya'ni, shablonga yoki matritsaga joylashtirilishi mumkin bo'lgan ma'lum domenning barcha ma'lumotlari.
Ma'lumotlar - bu formada ma'lum parametrlarga ko'ra tizimlangan turli turdagi axborot . Ma'lumotlar nima? Shubhasiz, bu aniq bir qator yoki umumiy, formulalar yoki raqamli ifodalash shaklida ifodalanadigan va umumlashtirilishi mumkin bo'lgan barcha narsadir. Ya'ni, shablonga yoki matritsaga joylashtirilishi mumkin bo'lgan ma'lum domenning barcha ma'lumotlari.
Ma'lumotlarning asosiy turlarini ularning xususiyatlariga, ma'nosiga (semantikaga) va ular bilan amalga oshiriladigan operatsiyalarga qarab tanlash odatiydir. Eng ko'p ishlatiladigan raqamli ma'lumotlar, pul, ramziy, vaqt va sana. Ma'lumotlar bazasi (BK) - bu eng yaxshi ta'sir o'tkazish va ularga tezkor kirish uchun mo'ljallangan barcha ma'lumotlarning to'plamidir. Bunday tizim foydalanuvchilarga katta hajmdagi axborot resurslari bilan ishlashga, kam vaqt va kuch sarflashga imkon beradi. Base - kiritilgan ma'lumotlarga nisbatan o'z davlatini doimiy ravishda o'zgartiruvchi ob'ekt. Ma'lumotlar bazasi bilan ishlashda biz savol bermaymiz, nima ma'lumotlar va qanday tartibda kiritilishi kerakligi ma'lumotlar bazasining eng muhim afzalligi hisoblanadi. Kompyuterga kiritilgan barcha axborot resurslari ma'lumotlar bazasida avtomatik tarzda tarqatiladi va tizimga kiritiladi. Uning paydo bo'lishi, 1955 yilda, programlanabilen fayl modeli yordamida ma'lumotlarni qayta ishlashni o'rganib, ularni yumaloq kartochkalarga saqlashni o'rganganida keltirilishi mumkin.
Bazalar markazlashgan va taqsimlangan. Markazlashtirilgan ma'lumotlar bazasida har qanday kompyuterdan to'liq foydalanish mumkin bo'lgan yagona tuzilma tashkiloti mavjud. Tarqatilgan ma'lumotlar bazasi tarmoqning turli tarmoqlarida saqlangan alohida segmentlardan iborat. Ushbu ma'lumot maxsus boshqaruv tizimi yordamida birlashtirilgan.
Bundan tashqari, ma'lumotlar bazalari saqlash joyida har xil bo'lishi mumkin: mahalliy yoki tarmoq bo'lishi mumkin. Axborotni saqlash tashqi xotira (qattiq disk), RAM yoki optik server drayverlarida ishlatiladi.
Har qanday ma'lumot operatsiyalari nazorat qilish tizimlari - maxsus dasturlar yordamida amalga oshiriladi. Ular quyidagi harakatlarni amalga oshiradilar:

• 
  Ma'lumotlar bazasini yaratish;
  
• 
  To'ldirish;
  
• 
  Saqlash;
  
• 
  Kirish xavfsizligi va ma'lumotlarning maxfiyligi;
  
• 
  Ma'lumotlarni ko'chirish, ularning boshqa dasturlar bilan o'zaro ta'siri;
  
• 
  Tuzatish;
  
• 
  Qidirish;
  
• 
  So'rovlarning yakuniy shakllanishi.
  

Har qanday boshqaruv tizimining ishini soddalashtirish quyidagi tarzda taqdim etilishi mumkin: yangi ma'lumotlar bazasini yaratish - ma'lumotlar bazasini kiritish va ma'lumotlarni tahrirlash - ma'lumotlar bazasida ishlov berish (ma'lumotlar nima, ma'lumotlar bazasida qanday ma'lumotlar mavjud, ular guruhlanishi mumkin) - ma'lumotlarning chiqishi.
Ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni saqlash uchun ma'lumotlar jadvali qo'llaniladi. Ushbu tuzilma ma'lumotlar bazasidagi ma'lumotlar manzilini aniqlash uchun kerak bo'ladi, jadvaldagi satrlar va ustunlar kesishishi bilan hosil qilinadi. Ma'lumotlar bazasining tuzilishi joylar (ustunlar) va kontent - yozuvlar (chiziqlar) bo'yicha aniqlanadi.
Ma'lumotlar nima? Ular ma'lum maydonlarga aylantirilishi mumkin bo'lgan o'zgaruvchilardir. Maydonlar ma'lum ma'lumot turlari uchun yaratilgan: sana va vaqt, integer, valyuta, belgilar. Har bir soha o'z xususiyatlariga ega, ularda kirish ma'lumotlarining turiga bog'liq bo'lgan, ular bilan amalga oshiriladigan operatsiyalar va kiritiladigan belgilar soni. Joyga ism va imzo, uzunlik va boshqa qadriyatlar berilishi mumkin. Zamonaviy ma'lumotlar bazasi texnologiyalari asosida axborot bilan ishlash jarayoni juda tez va qulay bo'lib, ushbu ishni bajaradigan elektron qurilmalar ixcham shaklga ega bo'lib, har bir nazorat tizimiga ega.
Аxbоrоt hаr bir kishi uchun bilimdir. Hаr bir kishi muаyyan yangilikni turli mаnbааlаrdаn оlаdi. Qаchоnlаrdir biz оtа-оnаmizdаn, o`qituvchilаrimizdаn kitоblаrdаn, shаxsiy tаjribаmiz оrqаli nimаlаrni bilgаn, o`rgаngаn bo`lsаk, ulаrni hаmmаsini xоtirаmizdа sаqlаymiz. Shuningdеk, kitоblаrdа, jurnаllаrdа, gаzеtаlаrdа nimа yozilgаn bo`lsа, yozilgаn mаzkur mаtnlаr muаllifning bilimini аks ettirаdi. Chunki bulаrni hаmmаsi аxbоrоtdir.