# bir necha qismlardan yoki aʼzolardan tashkil topgan bir butun tushuncha
------------------------------------------------------------------------------------------------
Download 0.79 Mb.
|
1 2
Bog'liqTizimli menejment
|
------------------------------------------------------------------------------------------------
……— tizim elementlari va uning tashkiliy tuzilishi ma’lum bo‘lgan holda tizim amalga oshirayotgan funksiyalarni aniqlashdir. #Tizimning tahlili Vaziyayli tahlil Funksiyanal tahlil SWOT tahlil ------------------------------------------------------------------------------------------------ Murakkab ijtimoiy-iqtisodiy tizimni o'rganish jarayonida boshqaruvda tizimli yondashuv mohiyati, asosan, nimalardan iborat: #boshqaruv maqsadlarini yaratish,katta samaraga ega bo'lish,maqsad, usul va ularga erishish vositalariga miqdoran baho berish va faoliyatning rejalashtirilgan natijalariga ega bo'lishning barcha imkoniyatlarini baholash. boshqaruv maqsadlarini yaratish; qo'yilgan maqsadlarni amalga oshirishdan eng kam xarajat qilib, eng katta samaraga ega bo'lish; maqsad, usul va ularga erishish vositalariga miqdoran baho berish va faoliyatning rejalashtirilgan natijalariga ega bo'lishning barcha imkoniyatlarini baholash. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ta'lim uslubiga qarab qanday tizimlar mavjud? # sun’iy kosmik maqsadga yo’naltirilgan markazlashgan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xulq-atvorning bashorat qilinishiga qanday tizimlar bog'liq? # stoxastik kompleks abstrakt o’z-o’zini tashkillashtiruvchi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tizim tahlili-bu: # O’rganilayotgan tizimning o‘zgaruvchilari yoki elementlari o‘rtasida tarkibiy munosabatlarni o‘rnatish uchun harakatlar ketma-ketligi bo‘lgan bilish usuli Boshqarish tizimining vazifalarini o‘rganish usullari Tashkilotni tadqiq qilish muammolarini hal qilishga qaratilgan usullar va modellar to‘plami Boshqaruv jarayonlarini tadqiq qilishning konstruktiv yo‘nalishi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tizimning paydo bo'lish xususiyati nimani anglatadi? # ayrim elementlarning xossalarining butun tizim xususiyatlariga qaytarilmasligini tavsiflaydi. tizimning ayrim xossalarini hisoblashni belgilaydi tizim parametrlarining o'zgarish darajasini aniqlaydi tizimning samaradorligiga erishish qobiliyatini aniqlaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning asosiy tamoyillari? #demokratiyalash tamoyili, iyerarxiya tamoyili, rejalashtirish tamoyili, yakkahokimlik tamoyili, ilmiylik tamoyili, qayta aloqalar tamoyili, javobgarlik tamoyili demokratiyalash tamoyili, iyerarxiya tamoyili, rejalashtirish tamoyili, tartibga solish tamoyili, kuzatish tamoyili demokratiyalash tamoyili, iyerarxiya tamoyili, ilmiylik tamoyili demokratiyalash tamoyili, iyerarxiya tamoyili, rejalashtirish tamoyili, taqsimlash tamoyili ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment subekti bo‘lib: # boshqaruv organlari hisoblanadi konsernlar hisoblanadi ijro etuvi hokimiyat va boshqaruv organlari hisoblanadi ijro etuvchi hokimiyat hisoblanadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tadqiqot printsipi nima? #qoida, tadqiqot uchun yo‘naltiruvchi g‘oya istalgan tadqiqot natijasi boshqarish tizimining funktsiyasi boshqarish tizimining elementi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tadqiqot ob’ekti nima? # O’rganiladigan narsaning jarayoni Ilmiy o‘rganish nimaga yo‘naltirilgan va mazmuni nimadan iborat O’rganilayotgan jarayonning yakuniy holati Tuzilishi (bo‘lim, korxona, tarmoq va boshqalar) va uning o‘rganiladigan ichki va tashqi muhiti ------------------------------------------------------------------------------------------------ «Menejment» kursi iqtisodiy fanlar ichidagi qaysi fanlar jumlasiga kiradi: # umumiqtisodiy tarmoq funksional amaliy fanlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tadqiqot metodologiyasi nima? # Tadqiqot usullaridan foydalanish bo‘yicha operatsiyalar ketma-ketligi Tadqiqot usullari va tamoyillari majmui Tadqiqotda foydalanilgan uslubiy qoidalar to‘plami Tadqiqotning qarashlari, g‘oyalari va tamoyillari tizimi/ ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi metodologik yondashuvda nomuvofiqlik tamoyili eng muhim hisoblanadi? # Dialektik Jarayonli Vaziyatli Tizimli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Uslubiy yondashuvlardan qaysi biri asosan standart tadqiqot protseduralaridan foydalanish bo‘yicha mavjud vaziyatni tezkor o‘rganishga qaratilgan? # Vaziyatli Jarayonli Dialektik Tizimli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tadqiqot muvaffaqiyatining qaysi omillari eng muhim hisoblanadi? # Tadqiqotchilarning ijodkorligi Tadqiqot metodologiyasi O’qishni tashkil etish Axborot olish va kompyuterdan foydalanish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tadqiqot tipologiyasi nima? # Tadqiqot turlarining tasnifi Turli tadqiqotlarni ularning samaradorligi mezonlariga ko‘ra ajratish Muayyan namunalar uchun aniqlangan tadqiqot turlari to'plami Muayyan vaziyatning ehtiyojlariga javob beradigan tadqiqotni tanlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yakkahokimlik tamoyili nimani anglatadi? # boshqarishga tayinlangan shaxs tomonidan bajarilib, unga boshqariladigan obekt, uning mol-mulki, pul mablag‘lari ishonib toshiriladi boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi, shartnomalarning bajarilishini tashkil qiladi va nazorat qiladi. bu tamoyil, bir tomonidan, markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shaxar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati xamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi. topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash etarli emas. Bunday savolga javobgar shaxslardan tasdiqlovchi javobniiso‘rash kerak ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rejalashtirish tamoyili nimani anglatadi? # boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi, shartnomalarning bajarilishini tashkil qiladi va nazorat qiladi bu tamoyil, bir tomonidan, markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shaxar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati xamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash yetarli emas. Bunday savolga javobgar shaxslardan tasdiqlovchi javobni, topshiriqni to‘g‘ri tushunganligini so‘rash kerak ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Javobgarlik tamoyili nimani anglatadi? # Bu tamoyil, eng avvalo, boshqaruvchilarning javobgarligini nazarda tutadi. topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash etarli emasligi boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ierarxiya tamoyili nimani anglatadi? # boshqarishning pog‘onaligiga asolanadi va bir tomonidan markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shaxar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati xamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi. topshiriqni bajarishda hodimlarning hamda rahbarning mas’uliyati boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda tizimli yondashuv nimani ifodalaydi? # boshqaruv obekti murakkab ijtimoiy-iqtisodiy, o‘zgaruvchan tizim, ichki tartib va o‘zaro aloqaga bir butun yaxlitlikni tashkil etuvchi unsurlar yig‘indisi sifatida o‘rganilishini ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida nazorat qilishni ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida jarayon o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi. boshqaruv vazifalarini bajarishda tashkilotlarning tarkibiy tuzilishini ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda vaziyatli yondashuv nimani ifodalaydi? # boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona ichida hamda korxona va tarmoqlar o‘rtasida vaziyat o‘zgarishlarini e’tibor berish sifatida o‘rganilishini ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda nazorat qilishni ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida miqdoriy o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi boshqaruv obekti murakkab ijtimoiy-iqtisodiy, o‘zgaruvchan tizim, ichki tartib va o‘zaro aloqaga bir butun yaxlitlikni tashkil etuvchi unsurlar yig‘indisi sifatida o‘rganilishini ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mehnat taqsimoti belgisi bo‘yicha ish o‘rinlarining qanday turlari mavjud? # yakka tartibdagi ish o‘rinlari va jamoa ish o‘rinlari maxsus va oddiy ish o‘rinlari umumiy, maxsus va alohida ish o‘rinlari tizimli va konveyer ish o‘rinlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Stress bu –? # inglizcha so‘zdan olingan bo‘lib, asabiylik, keskinlik degan ma’noni anglatadi ishchi xodimlarni rivojlantirish bo‘yicha tadbirlari majmui bu ishlash, boshqarishdagi o‘ziga xos yo‘l, usul ma’nosini anglatadi lotincha so‘z bo‘lib, narsalar tarkibiy qismlarining o‘zaro bog‘liq ravishda joylashishi, tuzilishini bildiradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Stereotip qarorlar qanday qarorlar? # odatda qat’iy yo‘riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi va bunday qarorlar ba’zan kundalik, ba’zan masalalar bo‘yicha qabul qilinadi, lekin o‘zgarishlar asosan muddatlarga, ayrim sifat parametrlariga, ijrochilarga taalluqli bo‘ladi o‘z tavsifiga ko‘ra notovarlik mazmuniga ko‘ra esa istiqbolni nazarda tutadigan qarorlardir bu odatiy vaziyatlarda qabul qilinadigan qarorlardir. Ularning amal qilish doirasi oldindan ma’lumdir tor doiradagi muammoga taalluqli bo‘lib, korxonaning muayyan bir bo‘limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashabbusli qarorlar qanday qarorlar? # o‘z tavsifiga ko‘ra novatorlik, mazmuniga ko‘ra esa istiqbolni nazarda tutadigan qarorlardir. Bunday qarorlar vaziyatni sinchkovlik bilan batafsil o‘rganishni, maxsus kuzatuv materiallariga asoslanishni, maxsus hisob-kitoblarning amalga oshirilishini talab qiladi bu odatiy vaziyatlarda qabul qilinadigan qaror bo‘lib, ularning amal qilish doirasi oldindan ma’lumdir. tor doiradagi muammoga taalluqli bo‘lib, korxonaning muayyan bir bo‘limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi. odatda qat’iy yo‘riqnomalar, me’yoriy hujjatlar, baxgalteriya balansi asosida qabul qilinadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Amal qilish xususiyatiga ko‘ra boshqaruv qarorlarining tasnifi? # vaqtinchalik qarorlar, operativ (tezkor) qarorlar, muntazam qarorlar, vaqti-vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar ijtimoiy-iqtisodiy qarorlar, texnikaviy qarorlar, stereotip qarorlar, tashabbusli qarorlar an’anaviy qarorlar, tavsiyali qarorlar aniq qarorlar, noaniq qarorlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Taktik qarorlar qanday qarorlar? # maqsadga erishishning vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi bir xil muammoga daxldor bo‘lib, barcha bo‘g‘inlar uchun birdek amal qiladi tor doiradagi muammoga taalluqli bo‘lib, korxonaning muayyan bir bo‘limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik qaror qanday qarorlar? # maqsadga erishishda muhim ahamiyatga ega va yuqori boshqaruv organlari tomonidan tub va istiqbolli dasturlarni ishlab chiqish maqsadlarida qabul qilinadi maqsadga erishishning vosita va usullari xususidagi joriy, tezkor qarorlardir bir xil muammoga daxldor bo‘lib, barcha bo‘g‘inlar uchun birdek amal qiladi tor doiradagi muammoga taalluqli bo‘lib, korxonaning muayyan bir bo‘limi yoki bir guruh xodimlari yuzasidan qabul qilinadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mahsulot sifatini boshqarish tushunchasi # iste’molchilar talablariga mos keluvchi sifat tasniflari bilan ishlab chiqarishni boshqarish iqtisodiy va ijtimoiy omillar strategiya va struktura boshqaruv tartib qoidasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona quvvati deganda nima tushuniladi? # dastgoh va ishlab chiqarish maydonlaridan ilg‘or texnologiya, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishning ilg‘or usullaridan to‘liq foydalangan sharoitda yiliga korxonaning eng ko‘p mahsulot ishlab chiqarish yoki xom ashyoni qayta ishlash imkoniyatiga aytiladi. maqsadga erishishning vosita va usullari bir xil muammoga daxldor bo‘lib, barcha bo‘g‘inlar uchun birdek eng ko‘p mahsulot ishlab chiqarish yoki xom ashyoni qayta ishlash imkoniyatiga aytiladi tor doiradagi muammoga taalluqli bo‘lib, korxonaning muayyan bir bo‘limi yoki bir guruh eng ko‘p mahsulot ishlab chiqarish yoki xom ashyoni qayta ishlash imkoniyatiga aytiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona qudratini belgilovchi omillar deb qaysilar nazarda tutiladi? # mahsulot sifati, korxona imidji, raqobatbardoshlik, hamkorlar bilan aloqadagi mavqening yuqoriligi, innovatsion texnologiya va texnika bilan ta’minlanganlik darajasi korxona balansi mahsulot sifati, korxona imidji reklama ------------------------------------------------------------------------------------------------ Axborot almashinuvining samaradorligiga ta’sir qiladigan muhim omil nima? # teskari aloqaning mavjudligi bir tomonlama aloqa bir tomonlama aloqa axborotning kamligi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yalpi foyda nimani ifodalaydi? # korxona yalpi daromadining barcha majburiy to‘lovlarni chiqarib tashlagandan so‘ng korxona ixtiyorida qoluvchi qismi korxona faoliyatining yakuniy natijalarini tavsiflaydi yalpi pul tushumi va mahsulot ishlab chiqarish va sotishga sarflanuvchi barcha harajatlar o‘rtasidagi balansni ifodalaydi mahsulot ishlab chiqarish va sotishga sarflanuvchi barcha harajatlar o‘rtasidagi salbiy zararni ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv samaradorligi deganda: # erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi bozor muvozanati yalpi ichki mahsulot tushuniladi yalpi investitsiya tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Fond sig‘imi deganda: # fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat. Asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi o‘z faoliyatini bozor munosabatlari sharoitida amalga oshirish va bunda ishlab chiqarishni ilmiy-texnik jihatdan takomillashtirish, hodimlarni rag‘batlantirish va mahsulot sifatining yuqori bыlishini ta’minlashga yetarli bo‘lgan foyda olish erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi sarflangan harajatning erishilgan samaraga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Raqobatbardoshlik deganda nima tushuniladi? # shaxs, kompaniya yoki mamlakatning boshqa raqobatchilariga nisbatan bozorda rentabellik qobiliyati ya’ni o‘ziga o‘xshash raqobatchilar bilan olib boriladigan bahs, musobaqa kurashida tenglikni saqlab turish, ba’zi holatlarda ustunlikka erishish fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat bo‘lib asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi sarflangan harajatning erishilgan samaraga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Uskunalarni zamonaviylashtirish deganda nima tushuniladi? # harakatdagi uskunalar konstruksiyasiga, uning texnik darajasini oshiruvchi hamda texnik va iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilovchi sezilarli o‘zgarishlar kiritish asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi sarflangan harajatning erishilgan samaraga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mehnat unumdorligi deganda nima tushunasiz? # insonlar ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligi ya’ni hodim moddiy ishlab chiqarish sohasida ish vaqti birligida ishlab chiqargan mahsulotlar miqdori yoki mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun sarflangan vaqt bilan o‘lchanadi harakatdagi uskunalar konstruksiyasiga, uning texnik darajasini oshiruvchi hamda texnik va iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilovchi sezilarli o‘zgarishlar kiritish fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat bo‘lib asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Umumiy daromad bilan umumiy xarajatlar o‘rtasidagi farq nimani belgilaydi? # foydani tovarni sotishdan kelib tushgan pul korxonaning bank hisobida turgan pul mablag‘lari ishlab chiqarish sohasidagi tadbirkorlik faoliyati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Samaradorlik deganda nima tushuniladi? # korxona uchun maksimal qiymat yaratish maqsadiga yo‘naltirilgan faoliyat natijasini aks ettiruvchi kategoriya harakatdagi uskunalar konstruksiyasiga, uning texnik darajasini oshiruvchi hamda texnik va iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilovchi sezilarli o‘zgarishlar kiritish fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat. Asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning tijorat sirlari # korxonaning ishlab chiqarish, texnologiyalar, boshqaruv va boshqa turdagi faoliyati bilan bog‘liq, oshkor qilinishi korxona manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan, davlat sirlariga aloqasi bo‘lmagan ma’lumotlar korxonaning boshqaruvga oid hujjatlar to‘plami korxona ustavi va moliyaviy hisobotlari korxonaning aksiyadorlar kengashi ro‘yhati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Konversiya nima? # korxonaning umuman boshqa turdagi mahsulot ishlab chiqarishga o‘tishi korxonaning mahsulot sifatini yaxshilashi korxonaning boshqaruv sifatini yaxshilashi korxonaning kadrlar sifatini yaxshilashi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Konglomerat deganda nima tushunasiz? # turli strukturalarni birgalikda qo‘shib olib borilishini anglatadi muayyan strukturadan birini tanlashni anglatadi qaror qabul qilish usuli hisoblanadi strategiyani amalga oshirish usuli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning raqobatbardoshligi salohiyati standartlari qanday turlarga bo‘linadi? # iqtisodiy va sotsial umumiy va aniq maxsus va oddiy uzoq muddatli va joriy ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerning korxonadagi mavjud resurslardan muvofiq foydalanish qobiliyati? # menejerning tayyorgarligi, ist’edodi va kasbiy moslashganligi, korxona tashkiliy tuzilmasini yaratish va yangilashni bilishi korxonaning raqobatbardoshligi, moliya sohasidagi ichki va tashqi qarzdorligi Ishlab chiqarish jarayonini nazorat qilish Axborotlardan foydalanish “qo‘shimcha ishlov berish” usuli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi maktab nazariyasida “Ishchi-bu robot emas, balki obroʻ-e’tiborga, oʻz-oʻzini hurmat qilishga, oʻz qadr qimmatini his eta oladigan individdir” deb ta’rif etilgan? # insoniy munosabatlar maktabi boshqaruvning klassik maktabi ijtimoiy tizimlar maktabi imperik maktab ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozor iqtisodiyoti sharoitida O’zbekistonda davlat quyidagi qaysi prinsiplarga asoslanib boshqariladi: #demokratiyalash, iqtisodiy munosabatlarni demokratiyalash va milliy xavfsizlikni ta’minlash, yuksak ma’naviyat prinsiplari hukumronlik prisipiga avtokratiya prinsipiga umuminsoniylik prinsipi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik reja bu: # bozor holatini asosli o‘rganish va oldindan baholash bilan tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish, hamda shu yo‘sinda yaxshi foyda topishni uyushtirishga qaratilgan faoliyatdir korxona faoliyatidagi joriy tadbirkorlarni ma’lum tartibga va qonun - qoidalarga solib turuvchi rejalardir korxona faoliyatidagi joriy tadbirkorlarni ma’lum tartibga va qonun - qoidalarga solib turuvchi rejalardir, korxonaga uzoq davrga berilgan topshiriqdir tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish, hamda shu yo‘sinda yaxshi foyda topishni uyushtirishga qaratilgan faoliy ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning boshqaruv modeli deganda nimani tushunasiz? # korxonaning boshqaruv strukturasining sxemasi, boshqaruv apparati xodimlari o‘rtasidagi munosabat, boshqaruvchi va boshqariluvchi o‘rtasidagi munosabat korxonaning boshqaruv strukturasining sxemasi boshqaruv apparati xodimlari o‘rtasidagi munosabat boshqaruvning quyi va oliy bosqichi orasidagi munosabat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kommunikasiya bosqichlari quyidagilardir: # g‘oya yoki axborotni paydo bo‘lishi, axborotni kodga solish va uzatish kanalini tanlash, axborotni aynan uzatish, kodlashtirilgan axborotni asl holiga keltirish g‘oyani yoki axborotni paydo bo‘lishi va uzatilishi axborotni uzatish va qabul qilish axborot jo‘natuvchi, aynan axborotning o‘zi, uzatish kanali, axborotni qabul qiluvchi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning dasturli maqsadli strukturasini aniqlang #chiziqli va funksional stukturalarga tuzatishlar kiritish yo‘li bilan boshqaruv faoliyati amalga oshiriladi rahbar va struktura bo‘g‘inlarining faoliyati ixtisoslashtirishga qaratilgan bo‘ladi rahbar faoliyatida ixtisoslashgan xizmatlar, maslahatchilar kengashi, rahbar qaror qabul qilishida yordam beradi rahbar o‘ziga topshirilgan bo‘linma faoliyatini yakkaboshlik asosida boshqarish ------------------------------------------------------------------------------------------------ SWOT tahlilidagi O harfi nimani anglatadi: # tahlil qilinayotgan obektning imkoniyatlari tahlil qilinayotgan ob’ektning ichki muhitining kuchsiz tomonlari tahlil qilinayotgan ob’ektning ichki muhitining kuchli tomonlai tahdidlar atrof-muhit omillari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning huquqiy vositalari deganda #jinoiy javobgarlik tushuniladi korxona ichki tartib intizom normalari majmui tushuniladi intizomiy javobgarlik tushuniladi ma’naviy javobgarlik tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv funksiyasi deganda – bu: # u yoki bu obektni boshqarishga oid aniq vazifalarni hal etishga qaratilgan faoliyat tushuniladi xodimlarni korxonaning rejasini bajarishga safarbar qilishga qaratilgan faoliyat tushuniladi xodimlarni korxonaning rejasini tuzishga safarbar qilingan faoliyat tushuniladi korxonaning moddiy – texnik bazasini yaratishga qaratilgan faoliyat tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv strukturasini maqbullashtiruvchi belgilarni aniqlang # yuqori malakali xodimlarga ega bo‘lgan bo‘limlar va bo‘g‘imlar, o‘zgarishlarga nisbatan sezgirlik, ish grafigining iste’molchilarga moslashganligi boshqaruv maqsadi, boshqaruv funksiyalari va vazifalari, iste’molchilar guruhi texnologiya, tashqi muhit, korxonaning katta-kichikligi bo‘g‘in va bosqichlar sonini ko‘payib ketishi, harakatlarni ortib ketishi, mas’uliyatsizlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv strukturasini muvaffaqiyatsizlikka olib keluvchi omillar: #bo‘g‘in va bosqichlar sonini ko‘payib ketishi, harakatlarning ortib ketishi, mas’uliyatsizlikka yo‘l qo‘yilishi boshqaruv maqsadi, boshqaruv funksiyalari va vazifalari, iste’molchilar guruhi texnologiya, tashqi muhit, korxonaning katta kichikligi, biznes strategiyasi, xodimlar soni, shakllangan sturktura, qarorlar tizimi yuqori malakali xodimlarga ega bo‘lgan bo‘limlar va bo‘gimlar o‘zgarishlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvni chiziqli-funksional strukturasini salbiy tomonlarini aniqlang? #bunday boshqaruv sharoitida buyruqbozlik va rasmiyatchilikning paydo bo‘lish xavfi kuchli, strukturaning har bir bug‘inidagi rahbar o‘z lavozimi bo‘yicha farmoyish berish huquqlariga ega boshqaruv tizimida ortiqcha bo‘g‘inlarning paydo bo‘lishi, xarajatlarni o‘sishi bo‘limlar faoliyatini muvofiqlashtirish darajasi yo‘qori emasligi xizmatlar o‘rtasidagi a’loqalar juda cho‘zilib ketadi, bahs va nizolar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvni funksional strukturasini salbiy tomonlarini aniqlang #boshqaruv tizimida ortiqcha bo‘g‘inlarning paydo bo‘lishi, xarajatlarni o‘sishi bunday boshqaruv sharoitida buyruqbozlik va rasmiyatchilikning paydo bo‘lish xavfi kuchli, chunki strukturaning har bir bo‘g‘inida rahbar o‘z lavozimi bo‘yicha farmoyish berish huquqlariga ega bo‘limlar faoliyatini muvofiqlashtirish darajasi yuqori emasligi, mas’ul xodimlarning yo‘qligi xizmatlar o‘rtasidagi a’loqalar juda cho‘zilib ketadi,natijada baxs va nizolar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozor obektiv qonunlarining o‘zaro ta’sir va bog‘liqlikda amal qilish shakli qaysi qatorda to`g`ri ko`rsatilgan? #bozor mexanizmi bozor kon’yunkturasi bozor subekti bozor obekti ------------------------------------------------------------------------------------------------ Funksional strukturani ijobiy tomonlarini aniqlang? # boshqaruv faoliyati chuqur ixtisoslashadi, bir-biriga zid chalkash topshiriqlar berilish hollarini kamaytiradi, shaxsiy javobgarlikni mustahkamlaydi, vazifalar tezkor hal etiladi boshqaruv bosqichlarida, mustaqil uchastkalarni boshqarish faoliyatida chiziqli rahbarlar ajratiladi, vazifasi boshqaruv qarorlarini tayyorlash hamda rahbarlarga malakali yordam berishdan boshqaruv jarayonidagi gorizontal aloqalarni uzunligini qisqartiradi, qaror qabul qilishni tezlashtiradi, byurokratiyaga bo‘lgan moyillikni so‘ndiradi muvofiqlashtirish ishini yaxshilaydi, moddiy xarajatlarni kamaytiradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ikkilamchi ehtiyojlar tarkibiga qanday ehtiyojlarni kiritish mumkin? #ijtimoiy ehtiyojlar, hurmatga bo‘lgan ehtiyojlar, shaxsiy kamol topish ehtiyojlari shaxsiy muhofazaga oid ehtiyojlari fiziologik ehtiyojlar, hurmatga oid ehtiyojlar, ijtimoiy ehtiyojlar ijtimoiy ehtiyojlar, hurmatga bo‘lgan ehtiyojlar, fiziologik ehtiyojlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Diversifikatsiyalangan kompaniyalarning ta’sischilari o‘z kapitallaridan qanday yo‘l bilan foyda olishadi? #dividentlardan ishlab chiqarishdan strategiya yaratish orqali narx belgilashdan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Diversifikatsiyalash qaysi usullar bilan amalga oshirilishi mumkin? #tovar va xizmatlarni eksport qilish yo‘li bilan resurslarni ichki bozorga yo‘naltirish orqali kompaniyani qayta tarkiblashtirish orqali ichki kapitallar bozorini kengaytirish orqali ------------------------------------------------------------------------------------------------ Nazorat bu: # muayyan vazifalarni bajarish va tashkilot maqsadlariga erishishni ta’minlash uchun boshqaruv funksiyalaridan biri va boshqaruv faoliyatining turi inson faoliyatining turi tashkilot xodimlarining ishini bashorat qilish xodimlarning individual vazifalarni bajarishini kuzatish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion strategiyalarni turlari: # an’anaviy, opportunistik, imitatsion, mudofaaviy, bog‘liq, hujumkor an’anaviy opportunistik imitatsion ------------------------------------------------------------------------------------------------ Imitatsion strategiya nima? # yangi texnologiya boshqalardan, masalan, litsenziyalarni sotib olish yo‘li bilan xarid qilinadi litsenziya shaxsiy ishlamalar, yangi kashfiyotlarga nisbatan ancha arzon, tezroq xarid qilinadi va ishonchli harakat qiladi shoshilich strategiya erishilgan darajani qo‘llab quvvatlash bo‘yicha tadbirlarning butun bir majmuasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion boshqaruvning dastlabki bosqichi? # rejalashtirish yangi texnikani qo‘llash korxonalarni davlat tassarufidan chiqarish yangi qonunlarning chiqishi
# innovatsiyalar portfeli ko‘rsatmaning talabi iste’molchining tashabbusi va mahsulot sifati rejalashtirish metodi
# iqtisodiy usullar ma’muriy boshqaruv usullari ijtimoiy – psixologik usullar iste’molchining tashabbusi va mahsulot sifati
# innovatsiyalarni yaratilishi, amalga oshirilishi va tarqatilishini o‘rab turuvchi holat tubdan yangi mahsulotlar texnologiyalarni o‘zlashtirish va tarqatish infratuzilma tarkibi, innovatsion texnologik markazlar, texnologik inkubatorlar takomillashtirilgan texnologik jarayonga qaratilgan jarayon
# korxona strategiyasi monopolistik kapitalizm davri bozor iqtisodiyoti sharoit xalq xo‘jaligida tadbirkor, uddaburon va ishbilarmon boshqaruvchilar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion maqsadlar deganda: #yangi mahsulotni ishlab chiqarish, yangi texnologiyani joriy qilish bo‘yicha qo‘yiladigan maqsadlar tushuniladi korxonaga va ayrim xodimlarga qiyinchiliklar tug‘diradigan maqsadlar tushuniladi har kun qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar tushuniladi xodimlar malakasini oshirish sohasidagi maqsadlar tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlarni rejalashtirish qaysi bosqichlarni qamrab oladi? #kadrlar bo‘yicha loyihalar ishlab chiqish bosqichi qaror qabul qilish bosqichi axborot bosqichi nazorat jarayoni ------------------------------------------------------------------------------------------------ Insonni maqsadga erishish uchun faoliyatga undash jarayoni bu? #motivatsiya o‘zaro aloqa boshqaruv bosqichi stimul ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy siyosat – bu: #ijtimoiy masalalarni yechish maqsadida butun aholini, boshqaruv tuzilmalari subektlari kuchini birlashtirishga qaratilgan davlatning ijtimoiy sohadagi faoliyati fuqarolarning yaxshi yashash sharoitlari, jamiyat qayotida erkin ishtirok etish ququqlarini davlat nazorati orqali amalga oshirish ijtimoiy muammolarni xal etish, ijtimoiy maqsadlarga erishishning samarali yo‘llarini qidirish kabi chora-tadbirlar yiqindisi ijtimoiy manfaatlar muvozanati asosida ------------------------------------------------------------------------------------------------ Jamiyatni ijtimoiy rivojlanishiga yo‘naltirilgan mezonlar: #eng kam yashash darajasi “Iste’mol savatini” ta’minlash aholini bandlik tizimini yaratish xodimlarni malakasini oshirish va yangi ish joylarini yaratish aholini ijtimoiy qimoyalash chora-tadbirlarini ta’minlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy boshqarish jarayonida menejer qanday me’yorlarga amal qiladi? # moddiy, mehnat va moliyaviy resurslar harakati me’yori xodimlar bilan ishlashda hulq me’yori texnik, iqtisodiy, yuridik, tashkiliy, ruhiy, estetik me’yorlar ishlab chiqarish rentabelligi me’yori ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv madaniyati elementlarini aniqlang? #boshqaruv qarorlarini qabul qilishda jamoa fikrini inobatga olish, rahbar odobi va iqtidori o`rtasidagi dialektik bog`lanish jamoaga nisbatan haqqoniy munosabatda bo‘lish jamoa fikri bilan tanishish nizolar kelib chiqishiga sababchi bo‘lish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy munosabatlarni boshqarish nimadan iborat? #insonni, kishilarni boshqarishdan = texnika-texnologiyalarni boshqarish davlatni boshqarish sanoatda tovarlarni boshqarishdan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rag‘batlantirish deb nimaga aytiladi? #bu ruhiy omil bo‘lib shaxs faolligining manbai, sababi, dalili va xar xil turli ehtimollaridir korxona xodimlari farzandlarini oromgohlarga jo‘natish ishchilarga nisbatan ma’lum maqsadga yo‘naltirilgan yoki yo‘naltirilmagan munosabatlar sex boshlig‘i ------------------------------------------------------------------------------------------------ Personalni boshqarishning zarur obekti nimadan iborat ? #korxona va tashkilotning ijtimoiy muhitini rivojlantirishdir texnika-texnologiyalarni boshqarish nizolar kelib chiqishiga sababchi bo‘lish jamoa fikri bilan tanishish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonalarda jo`natiladigan hujjatlar nima deb ataladi? #chiqish korrespondentsiyasi iltimosnomalar reklamatsiyalar xatlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy munosabatlarni boshqarish nimadan iborat? #insonni, kishilarni boshqarishdan texnika-texnologiyalarni boshqarish davlatni boshqarish sanoatda tovarlarni boshqarishdan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarish bo‘g‘ini deganda nimani tushunasiz? #boshqarishning ayrim yoki qator funktsiyalarini bajaruvchi mustaqil strukturasi bo‘limlaridir boshqaruv organlari tizimida quyi organlarning yuqori organlarga bo‘ysinishi va ular o‘rtasidagi o‘zaro aloqa bo‘linmalar yig‘indisi, ularning tarkibi va o‘zaro aloqa shakllari, mablag‘larning doiraviy oborotini ta’minlash rivojlangan yirik aksionerlar jamiyati va trestlar birlashmasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishda foydalaniladigan axborotlarga qanday talablar qo`yiladi? #to`liqlik, tushunarlilik, tezkorlik, tejamlilik, bir ma`nolilik, ishonchlilik I shonchlilik, tezkorlik aniq, ravon va soda, tushunarli qisqa va tezkorlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment ob’ekti va sub’ekti uchta darajasi farqlanadi? makrodaraja, megodaraja, mikrodaraja makrodaraja, mikrodaraja menejment, mikrodaraja megodaraja, makrodaraja ------------------------------------------------------------------------------------------------ Axborot deganda nimani tushunasiz? #ma`lumotlar va xabarlar to`plami yangiliklar bazasi ma`lumotlarni uzatish voqea hodisalar to`plami ------------------------------------------------------------------------------------------------ Emersonning qaysi asarida korxonani boshqarish tamoyillarini ko`rib chiqdi va shakllantirdi #“mehnat unumdorlikning 12 tamoyili” “vaqt uchun kurash tamoyili” “umumiy va sanoat ma`muriyati” “boshqarishni tashkil etishning printsiplari” ------------------------------------------------------------------------------------------------ An’anaviy qarorlar nima? #odatiy vaziyatlarda qabul qilinadigan qarorlar qat’iy yo‘riqnomalar, me’yoriy hujjatlar doirasida qabul qilinadi bir xil muammoga dahldor bo‘lib, barcha bo‘g‘inlar uchun birdek amal qiladi erkin harakatga asoslanib qabul qilinadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Gorizontal aloqa: #bu teng huquqli zveno va boshqaruv elementlari o‘rtasidagi aloqa rahbarlik va qo‘l ostidagilar orasidagi aloqa bu boshqaruvning ma’lum darajasidagi alohida boshqaruv zvenolari aloqasi bu kishilar o‘rtasidagi iqtisodiy aloqa ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning tashkiliy farmoyish usuli nimaga asoslanadi? #iqtisodiy usullarni to‘ldirib, bozor iqtisodiyoti qonunlari hamda me’yoriy-huquqiy hujjatlarni hisobga olish va bajarishga asoslanadi ijtimoiy–psixologik usullarni to‘g‘ri tanlab olishga asoslanadi boshqarish faoliyatini bir maromida olib borish, vositalari to‘g‘ri taqsimlanishiga asoslanadi odamlarni ishga taqsimotini to‘g‘ri tashkil etish va ularni sabab uskunalar bilan o‘z vaqtida ta’lim etishga asoslanadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning vaqt qonunining mohiyati nimadan iborat? #mehnatni tashkil etishning yangi usullarini qo‘llash, vaqtni iqtisod qilish, xodimlar malakasini oshirish vaqtni iqtisod qilish mehnatni tashkil etish xodimlar malakasini oshirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyidagilarning qaysi birlari menejmentning prinsiplari hisoblanadi? #ilmiylik, qayta aloqalar buyruqbozlik, rasmiyatchilik nomenklatura, formalism buyruqbozlik, konservatizm ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilot faoliyatiga ta’sir etuvchi ichki omillar nimalardan iborat? #tabiiy va moddiy resurslar, tashkilotning tashkiliy tuzilmasi va ishlab chiqarish texnologiyasi, mehnat resurslari bilan ta’minot darajasi tabiiy resurslar tashkilotning tashkiliy tuzilmasi mehnat resurslari bilan ta’minot darajasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda tizimli yondashuv nimani ifodalaydi? # boshqaruv obyekti murakkab ijtimoiy-iqtisodiy, o‘zgaruvchan tizim, ichki tartib va o‘zaro aloqaga bir butun yaxlitlikni tashkil etuvchi unsurlar yig‘indisi sifatida o‘rganilishini ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida nazorat qilishni ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida jarayon o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi. boshqaruv vazifalarini bajarishda tashkilotlarning tarkibiy tuzilishini ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment deganda nima tushuniladi? # boshqaruv, ya’ni resurslarni, odamlarni boshqarish, samarali faoliyat olib borish va foyda olishni bilish, uni ko‘paytirish jarayonidir tijorat munosabatlarida samarali faoliyat olib borish va foyda olishni bilish, uni ko‘paytirish jarayonidir ishlab chiqarish munosabatlarini nazorat qilish samarali faoliyat olib borish va foyda olishni bilish, uni ko‘paytirish jarayonidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning asosiy tamoyillari? #demokratiyalash tamoyili, ierarxiya tamoyili, rejalashtirish tamoyili, yakkahokimlik tamoyili, ilmiylik tamoyili, qayta aloqalar tamoyili, javobgarlik tamoyili demokratiyalash tamoyili, ierarxiya tamoyili, rejalashtirish tamoyili, tartibga solish tamoyili, kuzatish tamoyili demokratiyalash tamoyili, ierarxiya tamoyili, ilmiylik tamoyili demokratiyalash tamoyili, ierarxiya tamoyili, rejalashtirish tamoyili, taqsimlash tamoyili ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment subyekti bo‘lib: # boshqaruv organlari hisoblanadi konsernlar hisoblanadi ijro etuvi hokimiyat va boshqaruv organlari hisoblanadi ijro etuvchi hokimiyat hisoblanadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment mohiyati quyidagilardan iborat: # qo‘yilgan maqsadga erishish yo’lidagi boshqaruv harakatlari bu boshqaruv huquqi haqidagi fan bu funksiya faoliyati ko‘rinishi bu inson bilimlari sohasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ «Menejment» kursi iqtisodiy fanlar ichidagi qaysi fanlar jumlasiga kiradi: # umumiqtisodiy tarmoq funksional amaliy fanlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xarajatlar deganda nima tushuniladi? # bu mahsulotni ishlab chiqarish (xizmat ko‘rsatish) va uni sotish hamda xodimlarga to‘lash uchun sarflanadigan mablag‘lar bu mahsulot (xizmat)ning ist’emolchilarga qanchalik ijobiy natija keltirishi bu tovar va xizmatlarning pulda ifodalangan qiymati bu tovar va xizmatlarning moddiy ifodalangan qiymati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Baho deganda nima tushuniladi? # bu tovar va xizmatlarning pulda ifodalangan qiymatidir bu mahsulotni sotish hamda xodimlarga to‘lash uchun sarflanadigan mablag‘lardir bu mahsulot (xizmat)ning ist’emolchilarga qanchalik ijobiy natija keltirishidir mahsulotga ketgan xarajatlar yig‘indisi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning sir-asrorlarini ilmiy asosda o‘rganishda menejment fani quyidagi usullarning qaysi birini qo‘llaydi: # modellashtirish usuli, sistemali yondashuv usuli, eksperiment usuli, kuzatish usuli eksperiment usuli, SWOT tahlil kuzatish usuli, qayta aloqalar, irarxiyalik modellashtirish usuli, prognozlashtirish, tahlil qilish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Naf deganda nima tushuniladi? # bu mahsulot (xizmat)ning ist’emolchilarga qanchalik ijobiy natija keltirishidir bu tovar va xizmatlarning pulda ifodalangan qiymatidir bu mahsulotni ishlab chiqarish (xizmat ko‘rsatish) uchun sarflanadigan qiymat bu mahsulotni ishlab chiqarish (xizmat ko‘rsatish) qiymati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yakkahokimlik tamoyili nimani anglatadi? # boshqarishga tayinlangan shaxs tomonidan bajarilib, unga boshqariladigan obyekt, uning mol-mulki, pul mablag‘lari ishonib toshiriladi boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi, shartnomalarning bajarilishini tashkil qiladi va nazorat qiladi. bu tamoyil, bir tomonidan, markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shaxar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati xamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi. topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash etarli emas. Bunday savolga javobgar shaxslardan tasdiqlovchi javobniiso‘rash kerak ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rejalashtirish tamoyili nimani anglatadi? # boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi, shartnomalarning bajarilishini tashkil qiladi va nazorat qiladi bu tamoyil, bir tomonidan, markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shaxar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati xamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash yetarli emas. Bunday savolga javobgar shaxslardan tasdiqlovchi javobni, topshiriqni to‘g‘ri tushunganligini so‘rash kerak ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Javobgarlik tamoyili nimani anglatadi? # Bu tamoyil, eng avvalo, boshqaruvchilarning javobgarligini nazarda tutadi. topshiriqni berishda tushundinglarmi? deb so‘rash etarli emasligi boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ierarxiya tamoyili nimani anglatadi? # boshqarishning pog‘onaligiga asolanadi va bir tomonidan markaziy, ikkinchi tomondan esa, viloyat shaxar va tumanlar darajasidagi davlat hokimiyati xamda boshqaruv idoralarining vazifalarini aniq belgilanishini talab qiladi. topshiriqni bajarishda hodimlarning hamda rahbarning mas’uliyati boshqarish bo‘g‘inlari o‘rtasidagi taraqqiyot nisbatlarini aniqlaydi ommani boshqarishga keng ko‘lamda jalb qilishni, kengash va maslaxat bilan ishlarning bajarilishini talab qiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda vaziyatli yondashuv nimani ifodalaydi? # boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona ichida hamda korxona va tarmoqlar o‘rtasida vaziyat o‘zgarishlarini e’tibor berish sifatida o‘rganilishini ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda nazorat qilishni ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida miqdoriy o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi boshqaruv obyekti murakkab ijtimoiy-iqtisodiy, o‘zgaruvchan tizim, ichki tartib va o‘zaro aloqaga bir butun yaxlitlikni tashkil etuvchi unsurlar yig‘indisi sifatida o‘rganilishini ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda jarayonli yondashuv nimani ifodalaydi? # boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida jarayon o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi boshqaruv obyekti murakkab ijtimoiy-iqtisodiy, o‘zgaruvchan tizim, ichki tartib va o‘zaro aloqaga bir butun yaxlitlikni tashkil etuvchi unsurlar yig‘indisi sifatida o‘rganilishini ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida miqdoriy o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona ichida hamda korxona va tarmoqlar o‘rtasida vaziyat o‘zgarishlari e’tibor berish sifatida o‘rganilishini ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda miqdoriy yondashuv nimani ifodalaydi? # boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida miqdoriy o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona ichida hamda korxona va tarmoqlar o‘rtasida vaziyat o‘zgarishlari e’tibor berish sifatida o‘rganilishini ifodalaydi boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoqlar o‘rtasida jarayon o‘zgarishlariga e’tibor berishni ifodalaydi ichki tartib va o‘zaro aloqaga bir butun yaxlitlikni tashkil etuvchi unsurlar yig‘indisi sifatida o‘rganilishini ifodalaydi. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Teylorning zamondoshi va ishining davomchisi amerikalik iqtisodchi… # G.Emerson A.Fayol E.Meyo G.Ford ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment ilmiy yondoshuvlari deganda quyidagilar tushuniladi: # tizimli, jarayonli, vaziyatiy, miqdoriy markazlashgan, miqdoriy, uzluksiz demokratik, ijtimoiy xususiy, umumiy, maxsus ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tamoyil nima: # faoliaytning asosiy qoidasi, dasturi amal g‘oya asosiy qoida va g‘oya faoliaytning rejalari faoliyatning bashorat qilinishi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment fanining tahlil usullari: # sistemali, kompleks, kuzatish, integratsion, iqtisodiy matematik, eksperiment, sotsiologik kuzatuv mikrodarajada, makrodarajada sistemali, samarali, ierarxik sotsiologik kuzatuv, sistemali, aloqali, funksional, chiziqli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment, marketing, moliya, kadrlar, texnologiya, axborot bular tashkilotning: # funksional elementlari Ishlab chiqarishi resurslari itimoiy elementlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yuksak ma’naviyat tamoyili: # o‘zini va o‘z xalqining vatanini qadru qimmati, or-nomusini anglab, uni himoya qilish mustaqillik tafakkurini kengroq tushunish yuksak g‘oyalar, yangi kashfiyotlar, yaxshi niyatlar og‘ushida mehnat qilish qat’iy belgilangan narxlardan ekrin narxlarga o‘tish ------------------------------------------------------------------------------------------------ “Maqsadlar shajarasi” deganda # maqsadlar bilan ularga erishish vositalari o‘rtasidagi aloqaning grafik tasviri tushuniladi maqsadni qo‘yish va amalga oshirishning mavjud shart-sharoitlarga bog‘liqligi tushuniladi bir maqsadning boshqa maqsadga bo‘ysunishi tushuniladi maqsadning muxumligi jixatidan zanjirlanishi, tartiblanishi tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd qilingan funksiyalarning qaysi biri boshqarishning ma’naviy —ma’rifiy funksiyasiga kiradi: # xodimlarda halollikni, adolat tuyg‘usini tarbiyalashga xizmat qilish xodimlarning sotsial ehtiyojlarini qondirish boshqarish apparati xodimlari o‘rtasida ma’suliyatlarni belgilash foyda olishni ta’minlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ X nazariyasiga ko‘ra yollanma xodim: # tabiatdan yalqov bo‘ladi uddaburon bo‘ladi o‘z zimmasiga ma’suliyat olishga tayyor bo‘ladi tabiatdan faol, tashabbuskor bo‘ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Y nazariyasiga ko‘ra yollanma xodim tabiatdan faol, uddaburon, tashabbuskor bo‘ladi izzat talab bo‘ladi tabiatdan yalqov bo‘ladi faxm farosatli bo‘ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning iqtisodiy metodlari: # iqtisodiy manfaatlardan foydalanishga asoslanadi buyruqlar, farmoyishlar va qo‘llanmalar chiqarish, ularning bajarilishini nazorat qilishga asoslanadi kadrlarni to‘g‘ri tanlashga asoslanadi boshqarish apparatining muayyan strukturasini tuzishga asoslanadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ E.Meyoning diqqat markazida, eng avvalo: # "insoniy munosabatlar"ni shakllantirish fikri turadi 14 tadan iborat boshqarish prinsiplari turadi ikki prinsip, ya’ni aniq qo‘yilgan maqsad va g‘oyalar, shuningdek oqil va sog‘lom fikr yotadi yo’llanma ishchilar mehnatining unumdorligini oshirishda g‘oyatda samarador va maqbul usullarni izlash turadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ F.Teylorning diqqat markazida, eng avvalo: # yollanma ishchilar mehnatining unumdorligini oshirishda g‘oyatda samarador va maqbul usullarni izlash turadi 14 tadan iborat boshqarish prinsiplari turadi ikki prinsip, ya’ni aniq qo‘yilgan maqsad va g‘oyalar, shuningdek oqil va sog‘om fikr turadi birdamlik ruxi, mushtaraklik tuyg‘usini shakllantirish fikri turadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv qarorlariga qo‘yiladigan talablar? # ilmiy asoslanganlik, aloqadorlik, aniq va to‘g‘rilik, qisqalik, tezkorlik manfaatdorlik, samaradorlik, ko‘tarinkilik samaralilik, operativlik, yakkaboshchilik, muqobillik, mukammalllik aniq maqsad, mustaqillik, ijobiy natija, mukammallik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning huquqiy vositalari quyidagilardan iborat: #ijtimoiy munosabatlarga yuridik, qonuniy ta’sir o‘tkazish jarayonida qo‘llaniladigan huquqiy me’yorlar majmui iqtisodiy usullardan va manfaatlardan qonuniy foydalanish kredit va foiz stavkasi, soliqlar, boj to‘lovlari eksport va importni muvozanatlashtirish, innovatsiyani yo‘lga qo‘yish, iqtisodiyot tarkibini o‘zgartirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Samaradorlik – bu … # raqobat sharoitida tashkilot yashab qolishi va muvaffaqqiyat qozonishi uchun muxim bo‘lgan omil haqiqiy ishning haqiqiy ishchilar tomonidan boshqarilishi savdoning katta xajmi ishlab chiqarish xarajatlarining ko‘rsatkichi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firmaning tashkiliy tuzilmasiga qanday omillar ta’sir ko‘rsatadi? # iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ilmiy, texnikaviy omillar ishlab chiqarish omillari demografik va geografik omillar ish vaqti va mehnat sharoitlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ma’muriy buyruqbozlik tizimi sharoitida davlat quyidagi qaysi omillarga asoslanib boshqariladi: # avtokratlik prinsipi demokratiyalash prinsipi demokratiyani tan olmaslik prinsipi qayta aloqalar prinsipi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning ijtimoiy funksiyasi maqsadi # ijtimoiy himoyani ta’minlash iqtisodiy rag‘batlantirishni qo‘llash xodimlarni mehr-shafqatli va o‘zaro munosabatlarda sabr-toqatli bo‘lish ruhida tarbiyalash axborotlar oqimini tashkil qilish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Texnologiya – bu: # ilmiy-praktika asosida xom-ashyoni tayyor mahsulotga aylantirishning usullari xom-ashyoni qayta taqsimlash usullari Xom-ashyoni sotishda qo‘llaniladigan jarayon mehnat jarayonlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarish strukturalarining tashkiliy turlari: # chiziqli, chiziqli shtabli, funksional, chiziqli funksional, dasturli maqsadli bosh shtab, chiziqli, chiziqli shtabli, dasturli maqsadli, chiziqli funksional chiziqsiz, funksional, dasturli maqsadli funksional, dasturli maqsadli, chiziqsiz funksional, bosh shtab ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv jarayonidagi vazifasiga qarab axborotlar qanday turlarga bo‘linadi? # direktiv axborotlar, nazorat qilish bo‘yicha axborotlar hisobga olish bo‘yicha axborotlar hisobot ko‘rinishidagi axborotlar nazorat qilish bo‘yicha axborotlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv funksiyalari deganda nimani tushunasiz? # menejmentning ma’lum masalalarini yechishga yo‘naltirilgan ishlar yig‘indisi bu boshqaruv apparati xodimlarining mehnat jarayoni bu ishlab chiqarish jarayonining muvofiqlashtirib turuvchi marketing bu ishlab chiqarishni tashkil etish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv jarayoni bosqichlarini aniqlang? # maqsadni aniqlash, holat, muammo, yechim oldindan maqsadni bilish, analitik ishlar axborot ishlari, harakat variantlari tanlovi tashkiliy va amaliy ishlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning eng ko‘p qo’llaniladigan tashkiliy tuzilmasi qaysi? # chiziqli funksional funksional chiziqli matritsali loyiha ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment axboroti deganda nimani tushunasiz? # ma’lumot, xabarlar yig‘indisi iqtisodiy ko‘rsatkichlar yig‘indisi hujjatlar, kanallar, aloqa, ko‘rsatkichlar menejerlar, kadrlar haqida ma’lumot ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kommunikatsiya bu? # bu-axborot almashish jarayoni bu-qaror qabul qilish jarayoni bu-rahbar uchun zarur hisobot bu-axborot sistemalarining hosil bo’lishi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Avraam Maslou tomonidan inson ehtiyojlari ierarxiyasida keltirilgan omillar qaysilar? #Fiziologik ehtiyojlar, xavfsizlik zarurati, muhabbatga muhtojlik, biror narsaga mansublik, hurmatga bo'lgan ehtiyoj, bilimga bo'lgan ehtiyoj, estetik ehtiyojlar, o’z-o'zini namoyon etish Ikkilamchi ehtiyojlar, ijtimoiy, siyosiy Ilmlilik, malaka oshirish ehtiyoji estetik ehtiyojlar, o’z-o'zini namoyon etish, huquqiy, sotsiologik ehtiyojlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv tizimlari faoliyat ko‘rsatishining uyg‘unligi, alohida qismlar, kichik tizimlarning qanchalik o‘zaro muvofiqlligiga bog‘liqlik tamoyili? # proporsionallik dasturlashtirish modellashtirish muvozanatlashganlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning tashkiliy tuzilmalari bozorning qanday talablariga javob berishi kerak? # tashkiliy tuzilma oddiy va tushunarli, barcha bog‘inlari optimal bo‘lishi kerak tashkiliy tuzilma egiluvchan va bozordagi o‘zgarishlarni payqashi kerak tashkiliy qurilma bo‘g‘in va bosqichlardan iborat bo‘lishi kerak tashkiliy tuzilma funksional bo‘lishi kerak ------------------------------------------------------------------------------------------------ Amal qilish davriga ko‘ra qaror turi qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan? # vaqtinchalik qarorlar an’anaviy qarorlar sterotip qarorlar maqsadlar tobeligi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda qo‘llaniladigan usullar. # iqtisodiy, ijtimoiy, ma’muriy, ruxiy usullar muammoni qo‘yish, muammoni yechish, qarorni tanlash, qarorlarning bajarilishini ta’minlash iqtisodiyotni diversifikasiyalash, boshqaruvga yordam berish, korxonaga imtiyozlar berish huquqiy, ma’muriy, texnikaviy usullar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerlar pog’onasiga qarab uchta darajasi farqlanadi ular qaysilar? # oliy, o‘rta, quyi texnik, boshqaruv, institutsional iqtisodiy, moliyaviy, texnik gorizontal, vertikal, tarmoqli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kommunikatsiya jarayonidagi asosiy elementlar: # axborot jo‘natuvchi, aynan axborotning o‘zi, uzatish kanali, axborotni qabul qiluvchi axborotni qabul qiluvchi axborot va axborot uzatish vositasi axborot jo‘natuvchi va kanal ------------------------------------------------------------------------------------------------ Marketing, moliya, kadrlar, texnologiya, axborot bular tashkilotning: # funksional elementlari ishlab chiqarishi resurslari moliyaviy elementlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona doirasida amalga oshiriladigan rahbarlik, tashkilotchilik va ma’muriy xarakterdagi alohida faoliyatni: # korxonani boshqarih deb yuritiladi ishlab chiqarishni boshqarish deb yuritiladi xodimlarni boshqarish deb yuritiladi mahsulot sifatini boshqarish deb yuritiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Sifat muammosi qachon paydo bo’ladi.? # firmaning maqsad va strategiyasini aniqlashda mahsulotni sotishda (realizasiya qilishda) shartnomalar (sdelka) tuzilishida mahsulotni yetkazishda ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilot missiyasi (zimmadagi vazifa) nimani anglatadi? # tashkilotning nima uchun mavjudligi, oliy maqsadi, faoliyat tavsifi, mijozlar uchun nima qilishli kerakligini erishish zarur bo‘lgan natijalarga yo‘naltirilgan bir-biriga bog‘liq harakatlar yig‘indisidir yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalashni samaraga erishish, faoliyat tavsifi, mijozlar uchun nima qilishli kerakligini ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilot strategiyasi bu? # erishish zarur bo‘lgan natijalarga yo‘naltirilgan bir-biriga bog‘liq harakatlar yig‘indisi faoliyat tavsifi, mijozlar uchun nima qilishli kerakligi yuksak bilimli va intellektual rivojlangan avlodni tarbiyalash samaraga erishish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning boshqaruv modeli deganda nimani tushunasiz? # korxonaning boshqaruv strukturasining sxemasi boshqaruv apparati xodimlari o‘rtasidagi munosabat boshqaruvchi va boshqariluvchi o‘rtasidagi munosabat boshqaruvning quyi va oliy bosqichi orasidagi munosabat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korporatsiya deganda nima tushunasiz? # bu aniq vazifalar, yirik maqsadli dasturlar va loyihalarni amalga oshirish maqsadida tashkil etiladigan birlashma rivojlangan yirik aksionerlar jamiyati va trestlar birlashmasidir moliyaviy jamg‘arma bo‘lib, sarmoyalarni birlashtiradi jismoniy va yuridik shaxslarning ko‘ngilli jamoat birlashmalari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Assotsiatsiya deganda nima tushunasiz? # korxonalarning paychilik asosidagi ko‘ngilli birlashmasi iqtisodiy tizimning asosiy va birlamchi bo‘g‘ini xodimlarning ijtimoiy-iqtisodiy huquqlarini va manfaatlarini himoya qiladi. noishlab chiqarish tarmoqlari, transport va aloqa korxonalarining ko‘ngilli birlashmasi. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Norasmiy guruhlar deganda nima tushunasiz? # bu maqsadga erishish uchun shakllangan tarqoq odamlar guruhidir bu berilgan ish yoki uning qismi (operatsiya, jarayon)ni bajaruvchi insonlar bu tashkilot nazorati uchun shakllangan guruhdir bu strategiyani belgilash uchun shakllangan guruhdir. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firmaning hozir va o‘tmishdan kelib chiqib belgilanadigan holatini tavsiflovchi parametrlar qiymatlarini taxminan aniqlash jarayoni nima deb yuritiladi? # ekstrapolyatsiya rejalashtirish nazorat motivatsiya ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona bu... # yuridik shaxs huquqiga ega boʻlgan mustaqil xoʻjalik yurituvchi subʼyekt uyushgan insonlar guruhi Huquqni muhofaza qiluvchi organlar foyda olishni ko‘zlovchi insonlar jamiyati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilotning innovatsion maqsadlari bu: # yangi mahsulotni ishlab chiqarish, yangi texnologiyalarni joriy qilish bo‘yicha qo‘yiladigan maqsadlar tushuniladi korxonaga va ayrim xodimlarga qiyinchiliklar tug‘diradigan maqsadlar tushuniladi har kun qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar tushuniladi xodimlar malakasini oshirish sohasidagi maqsadlar tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Sistema-bu: # bir nechta elementdan tashkil topgan, yagona, ichki o‘zaro aloqadorlik boshqaruv maqsadi va vazifasi ekstropolyatsiya boshqaruv strukturalarining mexanizmi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona salohiyatining raqobatbardoshligi – bu: # uning muhim parametrlari holatini qandaydir tanlab olingan standartlarga nisbatan kompleks baholashdan iborat bo‘lgan salohiyatining solishtirma ta’rifi uning hisobot holati nazoratining samaradorligi korxona faoliyatining boshqa korxonalar bilan taqqoslanishi tanlab olingan strategiyalarga baholash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilot – bu … # maqsadga erishish uchun faoliyati muvofiqlashtirilgan insonlar birlashmasidir hamma uchun qabul qilinadigan qarorning mavjudligi raqobatchi korxonalar yagona qonuniyat bilan xarakatlanuvchi jarayon ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ishlab chiqarishni boshqarish deganda: # buyumlarni iste’molchilar talabiga mos keluvchi sifat tasniflari bilan ishlab chiqarishni ta’minlovchi, maqsadga qaratilgan faoliyat tushuniladi korxonada band bo‘lgan kishilar salohiyatini rivojlantirish va undan samarali foydalanish bozorda amalga oshiriladigan rahbarlik, tashkilotchilik va ma’muriy xarakterdagi alohida faoliyat tushuniladi korxona doirasida amalga oshiriladigan rahbarlik, tashkilotchilik, ma’muriy xarakterdagi alohida faoliyat tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Lizing firmalar qanday firmalar? # mashina, asbob-uskuna, transport vositalari, ishlab chiqarish inshootlarini uzoq muddatli ijaraga olish va uzoq muddatli foydalaniladigan tovarlar eksportini kreditlashning shakllaridan biri ular turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish, foydalanishga topshirish bilan shug‘ullanadi ular ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug‘ullanadi bu firmalarni tavakkalchilik firmalari deb ham atashadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilotning tashqi muhiti elementlarini ko‘rsating # iste’molchilar, raqobatchilar, davlat, mol yetkazib beruvchilar mehnatni tashkil etish va ish xaqi bo‘limi tashkiliy bo‘linmalar talab va taklif ------------------------------------------------------------------------------------------------ Venchur sarmoyasi - bu ? #xususiy sarmoyaning bir shakli va kichik boshlang'ich biznesini moliyalashtiradigan xususiy sarmoyadorlarga ega bo'lgan kompaniya. salohiyati qudratli xo‘jalik tizimi yetarlicha moliyaviy vositalari bo‘lmagan boshqa bir korxonaga mashina-uskunalar va boshqa mulklarni shartnoma asosida muayyan muddatga beriladi turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish, foydalanishga topshirish bilan shug‘ullanadi. ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Konsalting firmalar qanday firmalar? # ular ishlab chiqarishning turli muammolari yuzasidan maslahatlar beradi, loyihalash bilan shug‘ullanadi, xo‘jalik yuritishning yangi shakllariga o‘tish, boshqaruv tizimlarini takomillashtirish va shunga o‘xshash faoliyat turlariga ko‘maklashadi tavakkalchilik asosida korxonalar faoliyatini nazorat qiluvchi firmalar ilmiy-muhandislik ishlari; yangi texnika, texnologiya, tovar namunalarini yaratish; tijorat ishini tashkil etish bilan shug’ullanadi auditorlik xizmatlarini amalga oshiruvchi firmalar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Injiniring firmalari qanday firmalar? # ular turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish, foydalanishga topshirish bilan shug‘ullanadi. auditorlik xizmatlarini amalga oshiruvchi firmalar salohiyati qudratli xo‘jalik tizimi etarlicha moliyaviy vositalari bo‘lmagan boshqa bir korxonaga mashina-uskunalar va boshqa mulkni shartnoma asosida berib turadi ular jismoniy va yuridik shaxslarning mulklarini jalb etish va bu mulklardan o‘z ehtiyojlari bo‘yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug‘ullanadilar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer va tadbirkor o‘rtasida qanday farq bor? # birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi esa mulk egasi birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi uning faoliyatini nazorat qiluvchi birinchisi buyruq beradi, ikkinchisi bajaradi ular o‘rtasida xech qanday farq yo‘q ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer - bu: # ishlab chiqarishni tashkil qilish va boshqarish bo‘yicha professional bilimlarga ega bo‘lgan yollanma boshqaruvchi uch kishidan kam bo‘lmagan qo‘l ostida ishlovchiga ega bo‘lgan rahbar ishlab chiqarishni tashkil qilish sohasidagi mutaxassis boshqaruv organlarida muayyan lavozimni egallagan shaxs ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerlar bilim, malaka va ko’nikmasiga ko’ra quyidagilarning qaysilari kiradi # rahbar-diplomat, rahbar-murabbiy, rahbar-innovator yuqori pog’onali menejerlar, sangviniklar, xoleriklar avtokratik, demokratik va liberal rahbarlar sangviyniklar, flegmatiklar, xoleriklar va melanxoliklar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qanday rahbarlik uslublarini bilasiz? # avtoritar, liberal, demokratik adolat, e’tibor, rasmiy va norasmiy munosabatlar ma’lum qilish, tushuntirish muammoni yechish, o‘zaro hamkorlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Avtokratik rahbarlar bo‘ysinuvchilarning: # tashabbuskorligiga yo‘l qo‘ymaydi tashabbuskorligiga to‘la-to‘kis tayanadi tashabbuskorligini rag‘batlantiradi va undan foydalanadi faolligiga rag‘batlantiradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qabul qilingan uslublarning qaysi biri boshqarish uslubi bo‘lib hisoblanadi # iqtisodiy, tashkiliy-ma’muriy, ijtimoiy-ruhiy metodlar tashkiliy-ma’muriy metodlar ijtimoiy-siyosiy metodlar iqtisodiy – tashkiliy metodlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning tashkiliy-ma’muriy metodlari: # har bir boshqaruv bo‘g‘inining funksiyalarini belgilashga asoslanadi jamoa manfaatlaridan foydalanishga asoslanadi umumjamiyat manfaatlaridan foydalanishga asoslanadi shaxsiy manfaatlardan foydalanishga asoslanadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firmaning qaysi boshqaruv darajasi xamma bo‘linmalar faoliyatiga muvofiqligi (mosligi) holda firmaning samarali ishlashi va rivojlanishi ta’minlanishini amalga oshiradi? # boshqaruvning oliy darajasi-Top management boshqaruvning o‘rtacha darajasi-Middle management boshqaruvning quyi darajasi-Lower management boshqaruvning marketologi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv pog‘onasiga qarab menejerlar ham uch toifaga bo‘linadi. Ular qaysilar? # yuqori pog‘onadagi menejerlar, o‘rta pog‘onadagi menejerlar, quyi pog‘onadagi menejerlar. o‘rta pog‘onadagi menejerlar, quyi pog‘onadagi menejerlar yuqori pog‘onadagi menejerlar, o‘rta pog‘onadagi menejerlar avtokratik, liberal va demokratik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yuqori pog‘onadagi menejerlar # firma istiqbolini belgilash uning kelajagi uchun ahamiyatli chora tadbirlarni ishlab chiqish bilan shug‘ullanadi. firma faoliyatining ayrim tomonlarini, ishlab chiqarish, mehnatni tashkil etish kabilarni boshqarish bilan shug‘ullanadi. sex bo‘lim brigada doirasida ishni tashkil etish, kunlik, xaftalik, oylik ish topshiriqlarining bajarilishini boshqarib boradi moliya faoliyati yangi tovarlarni o‘zlashtirish texnologiyani qo‘llash mehnatni tashkil etish kabilarni boshqarish bilan shug‘ullanadi. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv uslubi… # bu boshqaruv jarayonida kelib chiqadigan muammolarni hal qilish usullari, yo‘llari majmuasidir bu boshqaruvning tarkibiy tuzilmasi bu boshqaruv jarayonida kelib chiqadigan nizolarni hal qilish usullari, yo‘llari majmuasidir bu boshqaruv funksiyalarini samarali bajarish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment fani qaysi fanlar bilan uzviy bog’liqlikda o’rganiladi? # iqtisodiyot, statistika, psixologiya, axborot va komunikatsiya texnologiyalari biologiya, kimyo iqtisod, kibernetika, fizika psixologiya, antropologiya, iqtisod ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerga qo‘yiladigan eng asosiy talablardan biri… # kishilarni o‘ziga qarata olishi, ularda ishonch hissini uyg‘ota olishidan, axloqiy sifatlarga ega bo‘lish berilgan ma’lumotlarni taqqoslash, bir kishi haqida ma’lumot to‘plashdan psixologik tashxis qo‘yish, ma’lumotlarni sir saqlashdan boshqaruv texnologiyalarini yangilash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv vazifalari deganda… # boshqaruv ichidagi faoliyatning maxsus turlari boshqaruv faoliyati rejalashtirish tashkil etish ------------------------------------------------------------------------------------------------Mahsulot sifatini boshqarish tushunchasi # iste’molchilar talablariga mos keluvchi sifat tasniflari bilan ishlab chiqarishni boshqarish iqtisodiy va ijtimoiy omillar strategiya va struktura boshqaruv tartib qoidasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona quvvati deganda nima tushuniladi? # dastgoh va ishlab chiqarish maydonlaridan ilg‘or texnologiya, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishning ilg‘or usullaridan to‘liq foydalangan sharoitda yiliga korxonaning eng ko‘p mahsulot ishlab chiqarish yoki xom ashyoni qayta ishlash imkoniyatiga aytiladi. maqsadga erishishning vosita va usullari bir xil muammoga daxldor bo‘lib, barcha bo‘g‘inlar uchun birdek eng ko‘p mahsulot ishlab chiqarish yoki xom ashyoni qayta ishlash imkoniyatiga aytiladi tor doiradagi muammoga taalluqli bo‘lib, korxonaning muayyan bir bo‘limi yoki bir guruh eng ko‘p mahsulot ishlab chiqarish yoki xom ashyoni qayta ishlash imkoniyatiga aytiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona qudratini belgilovchi omillar deb qaysilar nazarda tutiladi? # mahsulot sifati, korxona imidji, raqobatbardoshlik, hamkorlar bilan aloqadagi mavqening yuqoriligi, innovatsion texnologiya va texnika bilan ta’minlanganlik darajasi korxona balansi mahsulot sifati, korxona imidji reklama ------------------------------------------------------------------------------------------------ Axborot almashinuvining samaradorligiga ta’sir qiladigan muhim omil nima? # teskari aloqaning mavjudligi bir tomonlama aloqa bir tomonlama aloqa axborotning kamligi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yalpi foyda nimani ifodalaydi? # korxona yalpi daromadining barcha majburiy to‘lovlarni chiqarib tashlagandan so‘ng korxona ixtiyorida qoluvchi qismi korxona faoliyatining yakuniy natijalarini tavsiflaydi yalpi pul tushumi va mahsulot ishlab chiqarish va sotishga sarflanuvchi barcha harajatlar o‘rtasidagi balansni ifodalaydi mahsulot ishlab chiqarish va sotishga sarflanuvchi barcha harajatlar o‘rtasidagi salbiy zararni ifodalaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv samaradorligi deganda: # erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi bozor muvozanati yalpi ichki mahsulot tushuniladi yalpi investitsiya tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Fond sig‘imi deganda: # fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat. Asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi o‘z faoliyatini bozor munosabatlari sharoitida amalga oshirish va bunda ishlab chiqarishni ilmiy-texnik jihatdan takomillashtirish, hodimlarni rag‘batlantirish va mahsulot sifatining yuqori bыlishini ta’minlashga yetarli bo‘lgan foyda olish erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi sarflangan harajatning erishilgan samaraga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Raqobatbardoshlik deganda nima tushuniladi? # shaxs, kompaniya yoki mamlakatning boshqa raqobatchilariga nisbatan bozorda rentabellik qobiliyati ya’ni o’ziga o’xshash raqobatchilar bilan olib boriladigan bahs, musobaqa kurashida tenglikni saqlab turish, ba’zi holatlarda ustunlikka erishish fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat bo’lib asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi sarflangan harajatning erishilgan samaraga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Uskunalarni zamonaviylashtirish deganda nima tushuniladi? # harakatdagi uskunalar konstruksiyasiga, uning texnik darajasini oshiruvchi hamda texnik va iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilovchi sezilarli o‘zgarishlar kiritish asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi sarflangan harajatning erishilgan samaraga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mehnat unumdorligi deganda nima tushunasiz? # insonlar ishlab chiqarish faoliyatining samaradorligi ya’ni hodim moddiy ishlab chiqarish sohasida ish vaqti birligida ishlab chiqargan mahsulotlar miqdori yoki mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun sarflangan vaqt bilan o‘lchanadi harakatdagi uskunalar konstruksiyasiga, uning texnik darajasini oshiruvchi hamda texnik va iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilovchi sezilarli o‘zgarishlar kiritish fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat bo’lib asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Umumiy daromad bilan umumiy xarajatlar o‘rtasidagi farq nimani belgilaydi? # foydani tovarni sotishdan kelib tushgan pul korxonaning bank hisobida turgan pul mablag‘lari ishlab chiqarish sohasidagi tadbirkorlik faoliyati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Samaradorlik deganda nima tushuniladi? # korxona uchun maksimal qiymat yaratish maqsadiga yo‘naltirilgan faoliyat natijasini aks ettiruvchi kategoriya harakatdagi uskunalar konstruksiyasiga, uning texnik darajasini oshiruvchi hamda texnik va iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilovchi sezilarli o‘zgarishlar kiritish fond qaytimiga teskari bo‘lgan nisbat. Asosiy ishlab chiqarish fondlari o‘rtacha qiymatining ishlab chiqarilgan mahsulot hajmiga nisbati sifatida hisoblanadi erishilgan samaraning sarflangan xarajatga bo‘lgan nisbati tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning tijorat sirlari # korxonaning ishlab chiqarish, texnologiyalar, boshqaruv va boshqa turdagi faoliyati bilan bog‘liq, oshkor qilinishi korxona manfaatlariga zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan, davlat sirlariga aloqasi bo‘lmagan ma’lumotlar korxonaning boshqaruvga oid hujjatlar to‘plami korxona ustavi va moliyaviy hisobotlari korxonaning aksiyadorlar kengashi ro‘yhati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Konversiya nima? # korxonaning umuman boshqa turdagi mahsulot ishlab chiqarishga o‘tishi korxonaning mahsulot sifatini yaxshilashi korxonaning boshqaruv sifatini yaxshilashi korxonaning kadrlar sifatini yaxshilashi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Investor bu… # biron-bir faoliyatga, korxonaga foyda olish maqsadida uzoq muddatli kapital kiritishni amalaga oshiruvchi xususiy tadbirkor, tashkilot yoki davlat korxona egasi foyda olishni maqsad qiluvchi shaxs faoliyat olib borayotgan xususiy tadbirkor, tashkilot yoki davlat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Konglomerat deganda nima tushunasiz? # turli strukturalarni birgalikda qo‘shib olib borilishini anglatadi muayyan strukturadan birini tanlashni anglatadi qaror qabul qilish usuli hisoblanadi strategiyani amalga oshirish usuli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Aksiya bu… # aksiyadorlik jamiyati tomonidan chiqariluvchi hamda uning egasi, aksiyadorlik jamiyatining a’zosiga jamiyatni boshqarish va foydadan dividend olish huquqini beruvchi qimmatbaho qog‘oz aksiyadorlik jamiyati tomonidan chiqariluvchi maxsus hujjat qarz majburiyati turidagi hujjat muayyan strukturadan birini tanlashni anglatadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning raqobatbardoshligi salohiyati standartlari qanday turlarga bo‘linadi? # iqtisodiy va sotsial umumiy va aniq maxsus va oddiy uzoq muddatli va joriy ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerning korxonadagi mavjud resurslardan muvofiq foydalanish qobiliyati? # menejerning tayyorgarligi, ist’edodi va kasbiy moslashganligi, korxona tashkiliy tuzilmasini yaratish va yangilashni bilishi korxonaning raqobatbardoshligi, moliya sohasidagi ichki va tashqi qarzdorligi Ishlab chiqarish jarayonini nazorat qilish Axborotlardan foydalanish “qo‘shimcha ishlov berish” usuli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi maktab nazariyasida “Ishchi-bu robot emas, balki obroʻ-e’tiborga, oʻz-oʻzini hurmat qilishga, oʻz qadr qimmatini his eta oladigan individdir” deb ta’rif etilgan? # insoniy munosabatlar maktabi boshqaruvning klassik maktabi ijtimoiy tizimlar maktabi imperik maktab ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozor iqtisodiyoti sharoitida O’zbekistonda davlat quyidagi qaysi prinsiplarga asoslanib boshqariladi: #demokratiyalash, iqtisodiy munosabatlarni demokratiyalash va milliy xavfsizlikni ta’minlash, yuksak ma’naviyat prinsiplari hukumronlik prisipiga avtokratiya prinsipiga umuminsoniylik prinsipi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Oʻz qoʻl ostidagilarni “qoʻrquv bilan umid oʻrtasida ushlash” boʻyicha boshqargan shaxs kim edi? # Amir Temur F.Teylor A.Fayol D.Makgregor ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rahbar avtoriteti – bu: # emotsional-irodaviy ta’sir qobiliyati tug‘ma layoqat kommunikativ xususiyat rahbarning qattiqqo‘lligi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik reja bu: # bozor holatini asosli o’rganish va oldindan baholash bilan tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish, hamda shu yo’sinda yaxshi foyda topishni uyushtirishga qaratilgan faoliyatdir korxona faoliyatidagi joriy tadbirkorlarni ma’lum tartibga va qonun - qoidalarga solib turuvchi rejalardir korxona faoliyatidagi joriy tadbirkorlarni ma’lum tartibga va qonun - qoidalarga solib turuvchi rejalardir, korxonaga uzoq davrga berilgan topshiriqdir tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni tashkil etish, hamda shu yo’sinda yaxshi foyda topishni uyushtirishga qaratilgan faoliy ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning boshqaruv modeli deganda nimani tushunasiz? # korxonaning boshqaruv strukturasining sxemasi, boshqaruv apparati xodimlari o’rtasidagi munosabat, boshqaruvchi va boshqariluvchi o’rtasidagi munosabat korxonaning boshqaruv strukturasining sxemasi boshqaruv apparati xodimlari o’rtasidagi munosabat boshqaruvning quyi va oliy bosqichi orasidagi munosabat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Insoniy munosabatlar yoki xulq - atvor maktabi fikrlarining rivojlanish davri: # 1950 hozirgi davrgacha 1920 - 1950 yil 1885-1920 yil 1950 -1985 yil ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ta’minotchilar, iste’molchilar, raqobatchilar quyidagilarning elementlaridir: # tashqi muhitning ichki muhitning ijtimoiy – madaniy muhitning xalqaro va ijtimoiy – madaniy muhitning ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kommunikasiya bosqichlari quyidagilardir: # g’oya yoki axborotni paydo bo’lishi, axborotni kodga solish va uzatish kanalini tanlash, axborotni aynan uzatish, kodlashtirilgan axborotni asl holiga keltirish g’oyani yoki axborotni paydo bo’lishi va uzatilishi axborotni uzatish va qabul qilish axborot jo’natuvchi, aynan axborotning o’zi, uzatish kanali, axborotni qabul qiluvchi ------------------------------------------------------------------------------------------------ «Insoniy munosabatlar» maktabi: # «ishchi — bu fikrsiz robot emas» degan g’oyani ilgari surgan va «Teylorizm» ga qarshi turuvchi maktabdir «Teylorizm»ni qo’llab quvvatlovchi maktabdir mehnatni texnokratik boshqarilishiga asos solgan maktabdir mehnatni ilmiy tashkil etishga yo’naltirilgan maktabdir ------------------------------------------------------------------------------------------------ SWOT tahlilidagi W harfi nimani anglatadi: # tahlil qilinayotgan ob'ektning ichki muhitining kuchsiz tomonlari tahlil qilinayotgan obyektning imkoniyatlar tahlil qilinayotgan ob'ektning ichki muhitining kuchli tomonlai tahdidlar atrof-muhit omillari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyidagi usullardan qay biri xodimlarga ta’sir etish bo’yicha eng unumli sanaladi: # taqdirlash majburlash ibrat asosida ishontirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd qilingan ehtiyojlarning qaysi biri birlamchi ehtiyojlarga kiradi: # fiziologik ehtiyojlar ma’rifatga bo’lgan ehtiyojlar ma’naviyatga bo’lgan ehtiyojlar o’zlikni anglashga bo’lgan ehtiyojla ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kommunikasiya-bu: # kishilar o’rtasida o’zaro axborot almashuvidir ma’lumot va xabarlarni to’plashdir davlat nazorati va boshqaruvi ostidagi obyektdir ma’lumotlar bazasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashqi kommunikasiya deganda: # tashkilot bilan tashqi muhit o’rtasidagi axborot almashuvi tushuniladi rahbar atrofidagi shov-shuvlar tushuniladi korxona ichidagi bo’limlar o’rtasidagi axborot almashuvi tushuniladi rahbar va bo’ysunuvchi o’rtasidagi kommunikasiya tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ilmiy boshqaruv maktabi fikrlarining rivojlanishi davri: # 1885-1920 yil 1920-1950 yil 1930-1950 yildan hozirgi davrgacha 1950-1985 yil ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning iqtisodiy usullarining jumlasiga quyidagilar kiradi: # kredit va foiz stavkasi, soliq va soliq yuki, boj to’lovlari, subsidiya va sanksiya, narx - navo boj to’lovlari subsidiya va sanksiya ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv jarayonidagi vazifasiga qarab axborotlar qanday turlarga bo’linadi? # direktiv axborotlar, nazorat qilish bo’yicha axborotlar hisobot ko’rinishidagi axborotlar hisobga olish bo’yicha axborotlar nazorat qilish bo’yicha axborotlar demping ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvchi – bu: # boshqaruv sub`yekti boshqaruv devoni boshqarish obyekti boshqaruv elementi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqariluvchi obyekt yaxlit tizim tarzida qaraladigan bo‘lsa, boshqaruvning qanday usuli qo’llaniladi #sistemali yondashuv usuli; kompleksli yondashuv usuli; sotsiologik yondashuv usuli; eksperement usuli; ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqariluvchi obyektni boshqarishda turli chizma, grafik, sxemalar qo’llanilsa, boshqaruvning qanday usulidan foydalaniladi #modellashtirish usulidan kuzatish usulidan integratsion usulidan iqtisodiy-matematik usulidan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqariluvchi - bu #boshqarish obyekti boshqaruvchi subyekt boshqaruv devoni menejer ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning dasturli maqsadli strukturasi qanday ko’rinishga ega bo’ladi? #loyiha bo’yicha boshqaruvga va matritsaviy strukturaga ega bo’ladi boshqaruvga ega boladi mahsulotga ko’ra boshqaruvga ega bo’ladi loyiha bo’yicha boshqaruvga va matritsaviy strukturaga ega bo’ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning dasturli maqsadli strukturasini aniqlang #chiziqli va funksional stukturalarga tuzatishlar kiritish yo’li bilan boshqaruv faoliyati amalga oshiriladi rahbar va struktura bo’g’inlarining faoliyati ixtisoslashtirishga qaratilgan bo’ladi rahbar faoliyatida ixtisoslashgan xizmatlar, maslahatchilar kengashi, rahbar qaror qabul qilishida yordam beradi rahbar o’ziga topshirilgan bo’linma faoliyatini yakkaboshlik asosida boshqarish ------------------------------------------------------------------------------------------------ SWOT tahlilidagi O harfi nimani anglatadi: # tahlil qilinayotgan obyektning imkoniyatlari tahlil qilinayotgan ob'ektning ichki muhitining kuchsiz tomonlari tahlil qilinayotgan ob'ektning ichki muhitining kuchli tomonlai tahdidlar atrof-muhit omillari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning huquqiy vositalari deganda #jinoiy javobgarlik tushuniladi korxona ichki tartib intizom normalari majmui tushuniladi intizomiy javobgarlik tushuniladi ma'naviy javobgarlik tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv funksiyasi deganda – bu: # u yoki bu obyektni boshqarishga oid aniq vazifalarni hal etishga qaratilgan faoliyat tushuniladi xodimlarni korxonaning rejasini bajarishga safarbar qilishga qaratilgan faoliyat tushuniladi xodimlarni korxonaning rejasini tuzishga safarbar qilingan faoliyat tushuniladi korxonaning moddiy – texnik bazasini yaratishga qaratilgan faoliyat tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv strukturasini maqbullashtiruvchi belgilarni aniqlang # yuqori malakali xodimlarga ega bo’lgan bo’limlar va bo’g’imlar, o’zgarishlarga nisbatan sezgirlik, ish grafigining iste’molchilarga moslashganligi boshqaruv maqsadi, boshqaruv funksiyalari va vazifalari, iste’molchilar guruhi texnologiya, tashqi muhit, korxonaning katta-kichikligi bo’g’in va bosqichlar sonini ko’payib ketishi, harakatlarni ortib ketishi, mas’uliyatsizlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv strukturasini muvaffaqiyatsizlikka olib keluvchi omillar: #bo’g’in va bosqichlar sonini ko’payib ketishi, harakatlarning ortib ketishi, mas'uliyatsizlikka yo’l qo’yilishi boshqaruv maqsadi, boshqaruv funksiyalari va vazifalari, iste'molchilar guruhi texnologiya, tashqi muhit, korxonaning katta kichikligi, biznes strategiyasi, xodimlar soni, shakllangan sturktura, qarorlar tizimi yuqori malakali xodimlarga ega bo’lgan bo’limlar va bo’gimlar o’zgarishlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvchilarning javobgarligini nazarda tutadigan tamoyilni aniqlang #javobgarlik tamoyili rejalashtirish tamoyili ilmiylik tamoyili demokratiyalash tamoyili ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda amaldagi strukturani soddalashtirish (optimallashtirish) usuli qanday amalga oshiriladi? #boshqaruv bog‘inlari sonini qisqartirish orqali gorizontal tabaqalanishdagi keskinlik venchur va innovasiya, biznes markazlar, ekspert guruhlari tashkil qilish orqali turli strukturalarni birgalikda qo‘shib olib borish orqali ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvni chiziqli-funksional strukturasini salbiy tomonlarini aniqlang? #bunday boshqaruv sharoitida buyruqbozlik va rasmiyatchilikning paydo bo’lish xavfi kuchli, strukturaning har bir bug’inidagi rahbar o’z lavozimi bo’yicha farmoyish berish huquqlariga ega boshqaruv tizimida ortiqcha bo’g’inlarning paydo bo’lishi, xarajatlarni o’sishi bo’limlar faoliyatini muvofiqlashtirish darajasi yo’qori emasligi xizmatlar o’rtasidagi a’loqalar juda cho’zilib ketadi, bahs va nizolar kelib chiqishiga sabab bo’ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvni funksional strukturasini salbiy tomonlarini aniqlang #boshqaruv tizimida ortiqcha bo’g’inlarning paydo bo’lishi, xarajatlarni o’sishi bunday boshqaruv sharoitida buyruqbozlik va rasmiyatchilikning paydo bo’lish xavfi kuchli, chunki strukturaning har bir bo’g’inida rahbar o’z lavozimi bo’yicha farmoyish berish huquqlariga ega bo’limlar faoliyatini muvofiqlashtirish darajasi yuqori emasligi, mas’ul xodimlarning yo’qligi xizmatlar o’rtasidagi a’loqalar juda cho’zilib ketadi,natijada baxs va nizolar kelib chiqishiga sabab bo’ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozor obyektiv qonunlarining o’zaro ta'sir va bog’liqlikda amal qilish shakli qaysi qatorda to`g`ri ko`rsatilgan? #bozor mexanizmi bozor kon’yunkturasi bozor subyekti bozor obyekti ------------------------------------------------------------------------------------------------ Davlat tomonidan aniq maqsad yo’lida ishlatish uchun qaytarib olmaslik sharti bilan ajratiladigan pul mablag’ nima deb ataladi? #subsidiya dotatsiya soliq sonatsiya ------------------------------------------------------------------------------------------------ Dotatsiya bu-… #zararga ishlovchi korxonalarning daromadlaridan ortiqcha xarajatlarini qoplash uchun davlat tomonidan beriladigan pul mablag’lari aniq tovarlarga belgilangan va nisbatan uzoq vaqt amal qiladigan barqaror narx korxona, tashkilot va aholining bankda saqlanayotgan puli moliyaviy yordam ------------------------------------------------------------------------------------------------ F. Teylor ta’limotining mohiyati #boshqaruvchi bilan boshqariluvchi ma’suliyatni aniq belgilash va vazifalarni to’g’ri taqsimlash umum tashkilot miqyosidagi samaradorlikka erishish mehnatni rejalashtirish rag’batlantirish va nazorat qilish o’zgaruvchan omillarni boshqaruvga bo‘lgan ta’sirini aniqlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Farmoyishli ta’sir ko’rsatish usuli qanday talablarga javob berishi kerak? #nimaga asoslanib chiqarilganligi aniq ko’rsatilishi kerak, qabul qilingan qaror mohiyati qisqa va ravon bayon etilishi kerak, ijroni nazorat qilish shakli, farmoyishning kuchga kirishi va bajarilish muddati ko’rsatilishi kerak ijroni nazorat qilish shakli, farmoyishning kuchga kirishi va bajarilish muddati ko’rsatilishi kerak nimaga asoslanib chiqarilganligi aniq ko’rsatilishi kerak, ijroni nazorat qilish shakli qabul qilingan qaror mohiyati qisqa va ravon bayon etilishi kerak, farmoyishning kuchga kirishi va bajarilish muddati ko’rsatilishi kerak ------------------------------------------------------------------------------------------------ Funksional strukturani ijobiy tomonlarini aniqlang? # boshqaruv faoliyati chuqur ixtisoslashadi, bir-biriga zid chalkash topshiriqlar berilish hollarini kamaytiradi, shaxsiy javobgarlikni mustahkamlaydi, vazifalar tezkor hal etiladi boshqaruv bosqichlarida, mustaqil uchastkalarni boshqarish faoliyatida chiziqli rahbarlar ajratiladi, vazifasi boshqaruv qarorlarini tayyorlash hamda rahbarlarga malakali yordam berishdan boshqaruv jarayonidagi gorizontal aloqalarni uzunligini qisqartiradi, qaror qabul qilishni tezlashtiradi, byurokratiyaga bo’lgan moyillikni so’ndiradi muvofiqlashtirish ishini yaxshilaydi, moddiy xarajatlarni kamaytiradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ikkilamchi ehtiyojlar tarkibiga qanday ehtiyojlarni kiritish mumkin? #ijtimoiy ehtiyojlar, hurmatga bo’lgan ehtiyojlar, shaxsiy kamol topish ehtiyojlari shaxsiy muhofazaga oid ehtiyojlari fiziologik ehtiyojlar, hurmatga oid ehtiyojlar, ijtimoiy ehtiyojlar ijtimoiy ehtiyojlar, hurmatga bo’lgan ehtiyojlar, fiziologik ehtiyojlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Insonning qonidagi o'zgarishlarga qarab ularni temperamentini aniqlagan shaxs kim? #Gippokrat Ibn Sino Arximed Da Vinchi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Iqtisodiy munosabatlarni demokratiyalash tamoyili deganda #monopollashgan iqtisoddan erkin iqtisodiyotga o’tish tushuniladi mustaqillik fikrini kengroq anglash tushuniladi davlat va jamiyat boshqaruvida qonunning ustuvorligi tushuniladi respublikaning dunyo jamiyatiga kirish sur’atlarini tezlashtirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ SWOT tahlilidagi T harfi nimani anglatadi: # tahlil qilinayotgan obyektning atrof-muhit omillari tahdidlari tahlil qilinayotgan obyektning imkoniyatlar tahlil qilinayotgan ob'ektning ichki muhitining kuchli tomonlai tahlil qilinayotgan ob'ektning ichki muhitining kuchsiz tomonlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Jahon amaliyotida motivatsiya vositasida unumli mehnatga chorlashning qanday nazariyalari mavjud? #X (iks) va Y (igrik) nazariyasi; kutish nazariyasi; boisiy (gigiyenik) tozalanish nazariyasi adolatlilik (haqqoniylik) nazariyasi; ehtiyojlar ustunligi nazariyasi boisiy (gigiyenik) tozalanish nazariyasi kutish nazariyasi; boisiy (gigiyenik) tozalanish nazariyasi; ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kimlar inson munosabatlari maktabining nomondalari bo’lgan? #E.Meo, A.Maslou, E.Laykert R. va boshqalar Teylor F., Emerson va boshqalar Fayol A. Veber M. va boshqalar Saymon G, Druker P, Deyl E va boshqalar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kimlar miqdoriy, tizimli yoki zamonaviy menejment (1950dan hozirgacha)ning namoyondalari bo’lgan #Saymon G, Druker P, Deyl E va bosh Fayol A, Veber M va bosh Teylor F, Emerson G va bosh Meo E, Laykert R va bosh ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kimlar mumtoz yoki ma’muriy menejmentning (1920-1950) namoyandalari bo‘lgan #Fayol A, M .Veber va boshqalar Teylor F, Emerson G va boshqalar Meo E, Laykert R va boshqalar Saymon G, Druker P, Deyl E va boshqalar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Konsern – bu… #ishlab chiqarishning diversifikatsiyasi asosida tarkib topadigan yirik, ko’p tarmoqli korporatsiyadir bu nizoli holatda muvaffaqiyatli chiqishning eng muhim sharti- bu murosaga kela olishlikdir bu muayyan masalani muhokama etish va oqilona qaror qabul qilish maqsadida uyushtiriladigan majlisdir korxonalar birlashuvi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada ishlab chiqarish tezkor boshqarish bo’limi qanday aniq funksiyasini bajaradi #korxonani bir maromda ishlashini taminlaydi korxonada jihozlarni to’g’ri ishlatishni ustidan nazorat o’rnatadi tayyor mahsulot sifatini va korxonaga keltirilgan hom-ashyo va materiallar sifatini tekshiradi korxonaga qarashli binolar va hududlarni holatini yaxshilashni ta’minlaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada kadrlar bo’limi qanday aniq funksiyani bajaradi? #mehnat intizomining holati va ichki tartib qoidalariga rioya qilinishini nazorat qiladi hujjatlashtirish texnikasini va yangi mahsulotni nazorat qiladi mahsulotning texnik estetikasiga, ishlab chiqarishning iqtisodiy texnologiyasi hamda xavfsizlik texnikasi talablariga mos kelishini ta’minlaydi moddiy va mehnat xarajatlari normativlarini ishlab chiqadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada moddiy-texnika ta’minoti qanday aniq funksiyasini bajaradi? #korxonani har xil materiallar, texnikani yoqilg’ilar bilan ta’minlash, moddiy resurslarga bo’lgan talabni rejalashtirish tayyor mahsulot sifatini va korxonaga keltirilgan xom-ashyo va materiallar sifatini tekshiradi korxonada ishchilarning to’g’ri ishlatishi ustidan nazorat o’rnatadi mehnat intizomining holati va ichki tartib qoidalariga rioya qilinishini nazorat qiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada standartlashtirish bo’limi qanday aniq funksiyani bajaradi? #ishlab chiqarishning iqtisodiy texnologiyasi hamda xavsizlik texnikasi talablariga mos kelishini nazorat qiladi mehnatni normalash ishini uyushtiradi va uni amalga oshiradi mahsulotning texnik estetikasiga moddiy va mehnat xarajatlari normativlarini ishlab chiqadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning faoliyati va uning imkoniyatlariga bevosita tegishli muhit? #mikro muhit makro muhit ochiq muhit yopiq muhit ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning qanday turdagi xarajatlari mavjud? #doimiy va o’zgaruvchan asosiy va qo’shimcha doimiy va qo’shimcha noaniq ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonaning strategik masalalari bilan qaysi pog'ona menejerlari shug'ullanadi? #yuqori pog'ona (top menejerlar) quyi pog'ona menejerlari o'rta pog'ona menejerlari ofis menejerlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kutish nazariyasining asoschisi kim? #Vrum Adams Gertsberg Laykert ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ma’muriy buyruqbozlik tizimi sharoitida davlat qanday tamoyillarga asoslanib boshqarilgan? #rasmiyatchilik, maxdudlik demokratiyani tan olmaslik kuchli ijtimoiy siyosat iqtisodiy munosabatlarni demokratiyalash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Maqsadli boshqaruv usulining birinchi pog’onasida #korxonaning uzoq muddatli va strategik maqsadlari aniqlanadi faoliyat sohasidagi korxonaning umumiy maqsadlari aniqlanadi ishlarni rejalashtirish va ularning bajarilish usullari ishlab chiqiladi qabul qilingan rejalarga ayrim tuzatishlar kiritiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerlarni nechta pog'onaga ajratish mumkin? #3 2 4 5 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment jarayoni bosqichlarini ayting va asoslang # maqsad, holat, muammo, yechim rahbarning boshqaruv sistemalariga real ta’sir ko’rsatish, axborot-analitik ishlari maqsadni aniqlash, sistema holatini aniqlash. rahbarning tashkiliy ishlari,qaror nazorati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning 1-funksiyasini aniqlang #rejalashrtirish nazorat rag'batlantirish muvofiqlashtirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning 4-funksiyasini ko'rsating #nazorat rejalshtirish muvofiqlashtirish rag'batlantirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentning nechta tamoyillari bor? #7 6 8 5 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mexanik tarzda tashkil etilgan strukturani qanday salbiy tomoni bor? #gorizontal tabaqalanishdagi keskinlik kuzatiladi innovatsiya, biznes markazlar, ekspert guruhlari tashkil etiladi hamma strukturalarni birgalikda qo’shib olib boriladi bir strukturani turli yo`nalishlarda olib boriladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Motivlashtirishda adolat nazariyasining asoschisi kim? #J.Adams R.Laykert V.Pareto A.Maslou ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qanday motivlashtirish modellari ishlab chiqilgan? #оqilоnа vа insоniy munоsаbаtlаrni mоtivlаshtirish, o'z-o'zini mukаmmаllаshtirishni mоtivlаshtirish mоdеli, kompleks modellari; оqilоnа vа insоniy munоsаbаtlаrni mоtivlаshtirish mоdеli mоtivlаshtirishning оqilоnа mоdеli insоniy munоsаbаtlаrni mоtivlаshtirish mоdеli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qandaydir talablari (ehtiyojlari) qondirilmay qolgan iste'molchilar guruhiga nima deyiladi? #bozor bo`g`ini bozor bozor ulushi bozor sig’imi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qarorlarni ishlab chiqish jarayonida barcha bahsli masalalar va turli-tuman fikrlar yuzasidan bir bitimga kelish yoki kelishish bu-… #konsensus konsern kon'yunktura kollektiv ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi belgilar boshqaruv strukturasini aniqlovchi belgilari hisoblanadi? #boshqaruv maqsadi, boshqaruv funksiyalari va vazifalari yuqori darajadagi unumdorlik, past darajadagi xarajatlar tashqi muhit, texnologiya, korxonaning biznes strategiyalari ish vaqtining tartibi va oralig’i ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd etilgan rahbariyatlarning qaysi biri o’z-o’zini boshqarish organlari hisoblanadi #jamoa fuqarolar yig’ini kasaba uyushmalari assotsiatsiyalar shirkat xo’jaliklari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd etilgan rahbarlarning qaysi biri boshqarishning mahalliy organlariga kiradi? #tuman hokimliklari vazirlik va qo’mitalar vazirlar mahkamasi oliy kengash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd etilgan rahbarlarning qaysi biri tarmoq organlari bo’lib hisoblanadi? #vazirlik, qo’mitalar siyosiy firqalar kasaba uyushmalari ijodiy uyushmalar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd etilgan uslublarning qaysi biri boshqarish uslubi bo’lib hisoblanadi: #tashkiliy-ma’muriy, iqtisodiy, sotsial-ruhiy metodlar tashkiliy-ma’muriy iqtisodiy sotsial ------------------------------------------------------------------------------------------------ Samaradorlik, tezkorlik, oddiylik va ilg’orlik kimga xos? #menejerlikga ta’minotchilarga ishchilarga iste’molchilarga ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik rejalashtirishdan strategik boshqaruvga qaysi yillarda o‘tildi? #1980 - yillardan boshlab 1960 - 1970 yillardan boshlab 1990-yildan boshlab 1950-1960 yillardan boshlab ------------------------------------------------------------------------------------------------ Struktura so`zi qaysi tildan olingan? #lotin ingliz rus yunon ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkiliy ta’sir ko’rsatish yo’llari qanday shakllarda #loyihalash, reglamentlash va normalash, qo’llanmalar reglamentlash va normalash, qo’llanmalar normalash loyihalash, reglamentlash va ko’rsatma ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tovar – bu: #talab va ehtiyojni qondiruvchi, hamma narsa va bozorga e’tiborni jalb qilish, foydalanish yoki iste’mol qilish maqsadida taklif qilinuvchi mahsulot, ishlab chiqarilgan mehnat mahsuli mahsulotning nafliligi madaniyat darajasi va individ shaxsiyati bilan mutanosiblikda o’ziga xos shaklni qabul qilgan hamma narsa madaniyat darajasi va individ shaxsiyati bilan mutanosiblikda o’ziga xos shaklni qabul qilgan hamma narsa ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tovar tannarxidan past narx bu-… #demping narx boshlang`ich narx tannarx jahon narxi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Transmilliy korxonalari funksiyasi nimada? #korxonalar o’z faoliyatini davlat tashqarisida amalga oshiradi korxonalar o’z faoliyatini davlat ichida amalga oshiradi xorijiy korxonalarni investitsiyalash xorijiy investorlarni jalb qilish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xarajatlar tarkibiga #mahsulot tannarxi va ma’muriy xarajatlar, ijara va foiz to’lovlari, ish haqi va soliqlar amortizatsiya xarajatlari ijara va foiz to’lovlari, boshqa xarajatlar davriy xarajatlar, ustama haq ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xarid qobiliyati bilan mustahkamlangan zarurat – bu #talab ehtiyoj bitim ayirboshlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xodimlar nechi guruh tamoyillаrgа asoslanib bоshqаrilаdi? #2 ta: Xоdimlаr bilаn ishlаshning umumiy tаmоyillаri vа xоdimlаr bilаn ishlаshning tаshkiliy tаmоyillаri 1 ta: Xоdimlаr bilаn ishlаshning umumiy tаmоyillаri 2 ta: xоdimlаr bilаn ishlаshning salbiy tаmоyillаri, xоdimlаr bilаn ishlаshning zаmоnаviy tаmоyillаri 2 ta: xоdimlаr bilаn ishlаshning individual va zаmоnаviy tаmоyillаri ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yangi mahsulotni yaratish jarayonida birinchi bosqichi bu-… #g`oyani yaratish tovarlarni konstruksiyalash o`sish pasayish ------------------------------------------------------------------------------------------------ X va Y nazariyasining asoschisi kim? #D.Mak Gregor F.Teylor R.Laykert A.Maslou ------------------------------------------------------------------------------------------------ Motivatsiya so`zi qaysi tildan olingan? #rus ingliz lotin yunon ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment so`zi qaysi tildan olingan? #ingliz rus lotin yunon ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer so`zi qaysi tildan olingan? #ingliz rus lotin yunon ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi prinsp boshqarishning pog’onaligiga asoslanadi? #ierarxiya demokratiya ilmiylik yakkahokimlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi prinsip boshqarishning oshkoraligiga asoslanadi? #demokratiya ierarxiya ilmiylik yakkahokimlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ “Menejment” kursining asosiy maqsadi nimadan iborat? #bozor munosabatlari sharoitida faoliyat yurita oladigan malakali, ishbilarmon boshqaruvchilarni tayyorlash operativ jarayonni to‘g‘ri tashkil etishdir boshqaruv tizimi foliyatini to‘g‘ri tashkil etishdir boshqaruv jarayoni elementlarini to‘g‘ri yo‘naltirishdir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer qo’l ostidagi asosiy resurslaridan biri nima? #inson resurslari texnologiya nodir metallar kapital ------------------------------------------------------------------------------------------------ Umumjamiyat miqyosidagi munosabatlarni aks ettirishga qarab maqsadlar qanday guruhlarga bo‘linadi? #sotsial maqsadlar korxona maqsadlari bo‘lim maqsadlari yakka xodim maqsadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Uzluksiz maqsadlar deganda: #har kuni qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar tushuniladi biror bir muammoni hal etish zarurati tug‘ilgan hollarda paydo bo‘ladigan maqsadlar tushuniladi besh yillik yoki undan ko‘proq davr mobaynida amalga oshiriladigan maqsadlar tushunildi bir yil ichida, kvartal, bir oy mobaynida va undan ham kamroq muddat ichida amalga oshiriladigan maqsadlar tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer bajarishi lozim bo’lgan asosiy funksiyalarni ko’rsating? #rejalashtirish, qarorlarni qabul qilish, tashkillashtirish, motivatsiyalashtirish, muvofiqlashtirish rejalashtirish, qarorlarni qabul qilish tashkillashtirish motivatsiyalashtirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qayerda birinchi marotaba sifat nazorati to’garaklari shakllangan? # Yaponiya AQSh Fransiya Rossiya ------------------------------------------------------------------------------------------------ Vertikal aloqalar bu… o’rtasidagi munosabat # rahbar va bo’ysunuvchi buxgalterlar tashkilotlar xodimlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejment jarayoni bosqichlarini ayting va asoslang # maqsadni aniqlash, tizim holatini aniqlash, muammoni aniqlash, boshqaruv sistemalariga real ta’sir ko’rsatish (maqsad, holat, muammo,yechim) rahbarning axborot-analitik ishlari rahbar va boshqaruv apparatining maqsadga yo’naltirilgan faoliyat rahbarning tashkiliy ishlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qanday boshqarish usullarini bilasiz? # tashkiliy-ma’muriy, iqtisodiy, sotsial-ruhiy metodlar tashkiliy-ma’muriy iqtisodiy sotsial ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ehtiyojlar piramidasining asoschisi to'g'ri keltirilgan qatorni ko'rsating #A.Maslou V.Pareto R.Laykert J.Adams ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mehnat resurslarini boshqarishning asosiy maqsadi nimadan iborat? #ishchilar va xodimlarning qobiliyatlarini, yanada jadal va unumli mehnat qilishga qo’zg’atish ishchi va xodimlarni nazorat qilish mehnatni to’g’ri taqsimlash mehnatni to’g’ri olib borish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mumtoz menejment ta’limotining mohiyati #boshqaruvchi bilan boshqariluvchi mas’uliyatni aniq belgilash va vazifalarni to’g’ri taqsimlash umumiy tashkilot miqyosidagi samaradorlikka erishish mehnatni rejalashtirish, rag’batlantirish va nazorat qilish o’zgaruvchan omillarni boshqaruvga bo’lgan ta’sirini aniqlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqariluvchi obyekt to’g’risidagi ma’lumotlarni rejali va ilmiy uyushtirilgan asosida to’planiladigan bo’lsa, boshqaruvning qanday usuli qo’llaniladi #kuzatish usulidan modellashtirish usulidan iqtisodiy-matematik usulidan vaziyatli yondashuv usulidan ------------------------------------------------------------------------------------------------ SWOT qisqartmasi nechanchi yilda birinchi marta kiritilgan? #1963-yilda 1970-yilda 1988-yilda 1991-yilda ------------------------------------------------------------------------------------------------ …. – firma boshqaruv apparatining belgilangan vaqtda aniq natijaga erishish majburiyatidir #maqsad strategiya funksiya nazorat ------------------------------------------------------------------------------------------------ AQSh dagi monopoliyaga qarshi qonunchilik nechta qonunchilik hujjatlariga asoslanadi? #3 5 7 8 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Axborot manbalaridan birlamchisiga quyidagilardan qaysi biri kiradi? #kuzatuv va so’rov natijalari eksperiment natijalari davlat byudjetining bajarilishi xaqidagi axborotlar to’plami kuzatuv va surov natijalari eksperiment natijalari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Biznes faoliyati va menejerning etik qobiliyati strategiyaga ta'sir ko’rsatadimi? #ta’sir ko’rsatadi ta’sir ko’rsatmaydi ta'sir ko’rsatadi biroq aytarlik darajada emas ba'zi bir xollarda ------------------------------------------------------------------------------------------------ Biznes muhitini to’g’ri aniqlash uchun qanday omillarni hisobga olishi kerak? #xaridorni ehtiyoji bo’lgan mahsulotni ishlab chiqarish kerak firmaning texnik imkoniyatlariga ishlab chiqarishni texnologik alohidaligiga firmani mehnat, moliyaviy resurslariga ------------------------------------------------------------------------------------------------ Biznes reja bu- #biznesning yangi turlarini yaratish, faoliyatning yangi sohalarini egallash rejasi qisqa muddatli rejalashtirish uzoq muddatli rejalashtirish biznes strukturasini aniqlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Biznes sohasini aniqlash va asosiy vazifalarni ishlab chiqish qanday faoliyat hisoblanadi? #strategik boshqaruvning asosiy bosqichi hisoblanadi strategik boshqaruvga taktik o’zgarishklar kiritish yangi mahsulotlarni joriy qilish tovarga yangilik kiritish, texnologiyalarni tez o’zgartirish kompaniyani vaziyatli tahlil qilish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bo’linmalar va xizmatchilar ishining asosiy ko’rsatkichlari nimalardan iborat? #qo’yilgan maqsadlarga erishish mehnat unumdorligini pasaytirish byudjetni taqchilligi talab pasayishi ------------------------------------------------------------------------------------------------ SWOT qisqartmasi birinchi marta kim tomonidan kiritilgan? #Kennet Endryu Filip Kotler Fridrix Teylor Abraxam Maslou ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv jarayoni strategiya bajarilishida menejer rahbarlik xususiyatlarining ahamiyati nimada? #biznes sohasidagi bilim va tajribasida yoshligi yoki qariganligida jinsi va yoshida boshqa xodimlar bilan shaxsiy aloqalarida ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozor iqtisodiyotining so'nggi bosqichi nima? #iste'mol ishlab chiqarish taqsimlash ayirboshlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Diversifikatsiyalangan kompaniya deganda qanday kompaniyani tushunasiz? #keng iste’molchilar va keng bozor segmenti uchun tovar va xizmat ishlab chiqaruvchi kompaniyalar tor iste’molchilar segmentiga mahsulot ishlab chiqaruvchi kompaniya bozorning bir segmenti uchun mahsulotni sotishga chiqaruvchi kompaniya narxlarni tushurish uchun xarajatlarini kamaytirishga urunayotgan kompaniya ------------------------------------------------------------------------------------------------ Diversifikatsiyalangan kompaniyalarning ta’sischilari o’z kapitallaridan qanday yo’l bilan foyda olishadi? #dividentlardan ishlab chiqarishdan strategiya yaratish orqali narx belgilashdan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Diversifikatsiyalash qaysi usullar bilan amalga oshirilishi mumkin? #tovar va xizmatlarni eksport qilish yo’li bilan resurslarni ichki bozorga yo’naltirish orqali kompaniyani qayta tarkiblashtirish orqali ichki kapitallar bozorini kengaytirish orqali ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv usullari: #tashkilotning maqsadlari va vazifalariga erishish uchun jamoaga, shuningdek alohida ishchilarga ta'sir o'tkazish usullari va missiyasi resurslarni tanlash va yo'q qilishga yondashuvlar ishlatilgan resurslarning samaradorligini oshirish usullari boshqarish jarayonining asosiy mazmuni ------------------------------------------------------------------------------------------------ Amal qilish davriga ko’ra qarorlar necha turga bo’linadi? # 2 1 3 5 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bugungi amaliyotda xodim va uni boshqarish muammosiga necha xil yondoshuv mavjud? # 2 3 4 5 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada band bo`lgan barcha xodimlar necha toifaga bo'linadi? # 2 3 4 5 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv jarayonida boshqarishning nechta funksiyalariga amalga qilinadi? # 5 4 3 = 2 ------------------------------------------------------------------------------------------------ «Umumiy tizim nazariyasi» qachon paydo bo‘lgan? # 1930 1970 1980 1950 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentda "Ma'muriy sig’im" nazariyasi qachon va kim tomonidan ishlab chiqilgan # 1950 yil FR Dunayevskiy tomonidan 1938 yil Uester Berkard tomonidan 1949 yil Norbert Vinner va boshqalar tomonidan 1938 yil GusteAK tomonidan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tizimli menejment qachon rivojlangan? # 1950 yillardan hozirgi davrgacha 1980 -1990 yillar 1990 yillardan hozirgi davrgacha 1930 -1950 yillar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik rejalashtirishdan strategik boshqaruvga qaysi yillarda o‘tildi # 1980- yillardan boshlab 1960-1970 yillardan boshlab 1990-yildan boshlab 1950-1960 yillardan boshlab ------------------------------------------------------------------------------------------------ «Shaxsiy ishlarini to‘g‘ri tashkillashtira olgan rahbargina muvaffaqiyatga erisha oladi» deb kim ta’kidlagan? # A.Fayol F.Teylor R.Kalman A.Bagdanov ------------------------------------------------------------------------------------------------ Аmerikalik olim DMak-Gregor qaysi nazariyaning namoyondasi? # x (iks) va y (igrik) umumiy tizim nazariyasi ma'muriy sig’im nazariyasi boisiy tozalanish nazariyasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Funksional struktura qanday tashkil etiladi? # har bir boshqaruv bo‘g‘iniga muayyan funksiyalarni biriktirib qo‘yish orqali tashkil etiladi barcha quyi rahbarlar va ishlab chiqarish yacheykalarini korxona rahbariga bo‘ysindirish orqali tashkil etiladi har bir chiziqli rahbar qoshida ixtisoslashgan xizmatlar, maslahatchilar kengashi, ya’ni shtablar tuzish orqali tashkil etiladi = bir-biri bilan bog‘liq va bir-biriga ta’sir etadigan elementlar majmuasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tizim bu-…. # bir-biri bilan bog‘liq va bir-biriga ta’sir etadigan elementlar majmuasi ma’lum bir jarayonning bir-biri bilan bog‘liq ketma-ket bosqichlari majmuasi bir-biri bilan bog‘liq, biroq bir-biriga ta’sir etmaydigan elementlar majmuasi bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan elementlar majmuasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik rejalashtirish kimning vazifasi? # bosh direktor iqtisodiy savollar bo‘yicha boshqaruvchi muovini marketing bo‘yicha boshqaruvchi muovini bozorni kon’yukturasini o‘rganish boshlig‘i ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilotlarda iqtisodiy ishga kim boshchilik qiladi? # bosh iqtisodiy-moliyaviy boshqaruvi bosh iqtisodiy-rejaviy boshqaruvi bosh tijorat boshqaruvi bosh moliyaviy boshqaruvi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvda amaldagi strukturani soddalashtirish usuli qanday amalga oshiriladi? # boshqaruv bog‘inlari sonini qisqartirish gorizontal tabaqalanishdagi keskinlik venchur va innovasiya, biznes markazlar, ekspert guruhlari tashkil qilish orqali turli strukturalarni birgalikda ko‘shib olib boorish orqali ------------------------------------------------------------------------------------------------ Unumdorlikni oshirish uchun nima muhim ahamiyatga ega? # boshqaruvni to‘g‘ri tashkil etish mahsulot sifatini oshirishda befarqlik qilish ma’muriy buyruqbozlik talab va taklifning muvozanati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firmaning qaysi boshqaruv darajasi hamma bo’linmalar faoliyatiga muvofiqligi (mosligi) xolda firmaning samarali ishlashi va rivojlanishi ta’minlanishini amalga oshiradi? # boshqaruvning o’rtacha darajasi-Middle management boshqaruvning oliy darajasi-Top management boshqaruvning quyi darajasi-Lower management boshqaruvning oliy darajasi-Top management, Boshqaruvning kuyi darajasi-Lower management ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tartibsiz raqobat bozorda qanday yuzaga keladi? # bozor kuchlarining ta'sirida, tabiiy ravishda ro`y beradi buxgalteriya hisobi to’g’ri yuritilmaganidan talab va taklif muvozanatidan yuzaga keladi nazoratning ortishidan yuzaga keladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer faoliyati samarasi nimalarga bog’liq? # vaziyatga qarab firma faoliyatini yo’naltirish, yaxshi strategiyani ishlab chiqish va uni hayotga tadbiq etishga bozor konyukturasini o’rganish qobiliyatiga tashqi muhit omillarini tahlil qilishiga ta’minotchilarni o’rganishdan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Sof monopoliya bu # bozorda faqat bitta sotuvchi va ko’p xaridor bo’lishi bozorda ko’p sotuvchilarning va bitta haridor bo’lishi bozorda ko’p haridor va sotuvchilarning bo’lishi bozorda faqat bitta sotuvchi va bitta haridor bo’lishi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Asosiy maqsadi sotuvchi bilan xaridorni uchrashtiruvchi va ularga o’zaro kelishishda yordam beruvchi shaxs # broker diler agent distribyutor ------------------------------------------------------------------------------------------------ Raqobatning iqtisodiy asosi # bu ishlab chiqaruvchilar, resurs egalari va iste'molchilarning tadbirkor, mulk va daromad egasi sifatida erkin hamda mustaqil bo`lishidir bozorda doimo muvozanat saqlashda daomadlarning mavjud darajasida ko`proq miqdordagi tovarlarni sotib olishga yoki sotishga asoslanadi tadbirkorning erkin faoliyati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Agar boshqarishning hamma funksiyalari korxona rahbari qo‘lida to‘planib barcha quyi rahbarlar va ishlab chiqarish yacheykalari unga bo‘ysinsa, u holda boshqarishning bunday tashkiliy strukturasi # chiziqli (pog‘onali) struktura ko‘rinishida bo‘ladi chiziqli funksional struktura ko‘rinishida bo‘ladi chiziqli shtabli struktura ko‘rinishida bo‘ladi funksional struktura ko‘rinishida bo‘ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaror qabul qilishda yakkabosh, jamoa fikri bilan hisoblashmaydigan rahbarlarni: #avtokratik rahbarlar liberal rahbarlar demokratik rahbarlar ishga sust qaraydigan rahbarlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaror yechimlarilani bo’ysinuvchilarga taklif orqali yetkazuvchi rahbarlarni: # demokratik rahbarlar deyishadi liberal rahbarlar deyishadi avtokratik rahbarlar deyishadi konservativ rahbarlar deyishadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyi pog‘onadagi menejerlar # sex, brigada doirasidagi ishni tashkil qilish va uni boshqarish bilan shug‘ullanadi firma istiqbolini belgilash bilan shug‘ullanadi firma faoliyatining ayrim tomonlarini boshqarish bilan shug‘ullanadi ishlab chiqarishni tashkil etish ------------------------------------------------------------------------------------------------ (Itiqboldagi) Perspektiv maqsadlar bu: # besh yil yoki undan ko’p davr mobaynida amalga oshiriladigan maqsadlar bir yil mobaynida amalga oshiriladigan maqsadlar har kunlik maqsadlar doimiy, uzluksiz maqsadlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvning avtoritar uslubida boshqaruvchi # hamma muammolarni yakka o’zi xal qiladi bir qarorga kelishga oldin qo’l ostidagilar bilan maslahatlashadi yuqoridan topshiriqlarni kutadi hamma javobgarlikni uzidan soqit qiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Har kuni qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar bu: # uzluksiz maqsadlar joriy maqsadlar perspektiv maqsadlar to’rtinchi guruh maqsadlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik maqsadning qator taktik maqsadlarga, istiqbolli maqsadning esa o’rta va qisqa muddatli maqsadlarga bog’liqligi bu: # maqsadning tobeligi maqsadning uzluksizligi bir marttalik maqsadlar maqsadlar shajarasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mavjud bozorda firma o’z mavqeini saqlab qolishga yo’naltirilgan strategiya # himoyalanuvchi imitatsion kirish marketing ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxona boshqarish jarayoniga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi? # ichki va tashqi omillar siyosiy omillar, diniy omillar ijtimoiy omillar, geografik, siyosiy omillar, demografik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Demokratik rahbarlar muomalada # ijobiy, muloqotda kirishimli va faol bo‘ladilar salbiy, bo‘ysinuvchilardan masofa saqlaydilar tashabbus ko‘rsatmaydilar mas’uliyatsiz bo’ladilar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion menejment deganda-? = # ilmiy fan asosida yangiliklarni ishlab chiqarish jarayonini boshqarish tushuniladi yangi g’oyalarni ishlab chiqishni boshqarish tushuniladi ishlab chikarishni boshqarish tushuniladi davlatning asosiy faoliyatini boshqarish tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xorijda innovatsion faoliyatni moliyalashtirish- # innovatsion jarayon sarmoyalarni xususiy hamda davlat manbalaridan amalga oshiriladi innovatsion jarayon sarmoyalarni davlat manbalaridan amalga oshiriladi innovatsion jarayon sarmoyalarni xususiy sektor manbalaridan amalga oshiriladi innovatsion jarayon sarmoyalarni korxona manbalaridan oladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion loyiha tushunchasi- # innovatsion faoliyatni maqsadli boshqarish shakli va innovatsiyalarni amalga oshirish jarayoni hamda hujjatlar majmuasi innovatsiyalarni amalga oshirish jarayoni innovatsion faoliyatni maqsadli boshqarish shakli innovatsion faoliyatni maqsadli boshqarish shakli va hujjatlar majmuasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xodimlarning ichki salohiyatini aniqlashda Gilford testi nimalarni aniqlaydi? # intellektni, ijtimoiy intellektni intellektni ijtimoiy intellektni psixoanalizni ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning iqtisodiy mеtodlari: # iqtisodiy manfaatlardan foydalanishga asoslanadi = buyruqlar, farmoyishlar va qullanmalar chiqarish, ularning bajarilishini nazorat qilishga asoslanadi kadrlarni to’g’ri tanlashga asoslanadi boshqarish apparatining muayyan strukturasini tuzishga asoslanadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ "Firmani boshqarishni asosiy vazifalari" degan tushunchaga nimalar kiradi? # ishlab chiqarish, boshqarish, marketing, sifat ta'minot, ishlab chiqarish ishlab chiqarish, xodimlar, ilmiy tadlqiqotlar ta'minot, ishlab chiqarish, moliya, marketing, xodimlar, ilmiy tadqiqotlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Chakana savdo deganda nima tushuniladi? # iste’molchilarga yakuniy notijorat ishlatilishi uchun tovar va xizmatlarni yetkazish bilan shug’ullanuvchi faoliyat tovar va xizmatlarni qayta sotib olmaslik maqsadida sotib oluvchilarga sotish bilan shug’ullanuvchi faoliyat reklama yordamida sotish bilan shug’ullanuvchi faoliyat tovar va xizmatlarni marketingi bilan shug’ullanuvchi faoliyat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada “funksional” strategiyalar qanday maqsadda ishlab chiqiladi? # korxonada ayrim bo‘limlar o‘z oldidagi vazifalarini amalga oshirish maqsadida ishlab chiqadi juda etiborli holatlarni oldindan bashorat qilish maqsadida ishlab chiqiladi korxonani yaxlit faoliyatini o‘zida jamlagan holda ishlab chiqiladi korxona va firmalarda faoliyat sohalarini o‘zgartirish, ishlab chiqaradigan mahsulot turlarini kengaytirish maqsadida oldidagi vazifalarni amalga oshirish uchun ishlab chiqiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xodimlarni boshqarish tushunchasi nimani anglatadi? # kadrlar bilan ishlashni kadrlar tayyorlashni kadrlar qabul qilishni kadrlarni o’rgatishni ------------------------------------------------------------------------------------------------ Chiziqli-shtabli strukturaning avfzalligi nimada: # chiziqli rahbarlar o’z diqqatlarini ilmiy-tadqiqot ishlarga emas, korxonaning joriy faoliyatiga qaratadilar chiziqli rahbarlar o’z diqqatlarini qo’shimcha shtablar faoliyatiga qaratadilar talablar va standartlarni o’zgartirish agar mavjud natijalar prognoz qilingan natijalarga mos kelsa ishni tugallash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Franchayzing nima? # korxona va diler o’rtasida o’zaro faoliyat yuritish haqidagi kelishuvi bo’lib, unga ko’ra diler korxonaning savdo belgisidan foydalangan holda faoliyat yuritish huquqiga ega bo’ladi korxonaning o’zini aktsiyalarini bir qismini sotishga bo’lgan roziligi korxonaning o’zini filiallaridan birini yopishga bo’lgan roziligi korxona va diler o’rtasida o’zaro faoliyat yuritish haqidagi kelishuvi bo’lib, unga ko’ra diler korxonaning savdo belgisidan foydalanish huquqiga ega bo’lmaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Moliyaviy ko’rsatkichlar bu # korxonalarning moliyaviy faoliyatini xarakterlab, moliyaviy-xo’jalik faoliyati baholanib, yakuniy umumlashtiruvchi ko’rsatkich buxgalteriya balansidagi aktiv va passivlar xo’jalik yurituvsi shaxslar rentabellik, to’lov qobiliyati va likvidlilik ko’rsatkichlari korxonalarni to’lovga layoqatlilik ko’rsatkichi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tizimli yondashuv qaysi holatda qo‘llaniladi? # korxonaning missiyasini ishlab chiqish chiziqli va funksional rahbarlarning majburiyatlarini taqsimlash boshqaruv masalalarining optimal yechimini aniqlash rahbarlarning ish faoliyati jihatlarini aniqlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Maqsadli boshqaruv usulining birinchi pog’onasida # korxonaning uzoq muddatli va strategik maqsadlari aniqlanadi faoliyat sohasidagi korxonaning umumiy maqsadlari aniqlanadi xususiy, yakka maqsadlarni rejalashtirish va ularning bajarilish usullari ishlab chiqiladi qabul qilingan rejalarga ayrim tuzatishlar kiritiladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarishning sir-asrorlarini ilmiy asosda o’rganishda menejment fani quyidagi usullarni qaysi birini qo’llaydi # kuzatish, eksperiment va modellashtirish usullari modellashtirish va moliyalashtirish usuli eksperiment va boshqaruv usuli kuzatish va loyixalashtirish usuli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Umumiy tizim nazariyasi muallifi … # L.Bertalanfi Filip Kotler Jan Jak Lamben Armstrong ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firma rivojlanishiga uchta asosiy strategiyani kim qo’shgan ? # Marks Porter Tom Peters Frederik U Teylor Anri Fayol ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonada kadrlar bo’limi qanday aniq funksiyani bajaradi? # mehnat intizomining holati va ichki tartib qoidalariga rioya qilinishini nazorat qiladi = hujjatlashtirish texnikasini va yangi mahsulotni nazorat qiladi = mahsulotning texnik estetikasiga, ishlab chiqarishning iqtisodiy texnalogiyasi hamda xavfsizlik texnikasi talablariga mos kelishini ta’minlaydi = moddiy va mehnat xarajatlari normativlarini ishlab chiqadi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Motivatsiya bu - ? # xodimlarni mqasad sari undash, turtki berish chegirma va aksiyalar intellektual rag’batlantirish moddiy va intellektual jarimalar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Guruh dinamikasi bu: #kichik guruh aʼzolari oʻrtasidagi oʻzaro taʼsir jarayonlari, shuningdek, ushbu jarayonlarni oʻrganadigan ilmiy yoʻnalish strategik boshqarish = o‘sish strategiyasi = strategik menejmentning predmeti ------------------------------------------------------------------------------------------------ Zamonaviy menejment tashkilotni …. tizim sifatida ko‘rib chiqadi # ochiq yopiq texnik izolyasiyalangan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xodimlarni rivojlantirish va o’qitish qanday jarayon hisoblanadi? # hissiy jarayon oddiy jarayon murakkab jarayon hissiy bo’lmagan jarayon ------------------------------------------------------------------------------------------------ Liberal rahbarlar rag‘batlantirishga kelganda # aniq mo‘ljallari bo‘lmaydi onda-sonda rag‘batlantirib, tez-tez jazolab turish tarafdori bo‘ladilar onda-sonda jazolab, tez-tez rag‘batlantirib turish tarafdori bo‘ladilar Barcha ishchilarni rag’batlantiradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion menejerdan talab etiladigan sifatlar- # tashabbuskorlik, yetakchilik, hodimlarga munosabat, mas’uliyatli bo’lishlik, tashkilotchilik qobiliyati, qat’iylik maqsadga erishishdagi tirishqoqlik, ilmiy bilim, malaka va ko’nikmalar qat’iylik maqsadga erishishdagi tirishqoqlik hodimlarga munosabat, mas’uliyatli bo’lishlik tashabbuskorlik, etakchilik, hodimlarga munosabat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firma faoliyatini, ya’ni ishlab chiqarish, tovarlarni sotish, narx belgilash, moliya faoliyati, yangi tovarlarni o‘zlashtirish, yangi texnologiyani qo‘llash, mehnatni tashkil etish kabilarni boshqarish bilan # o‘rta pog‘onadagi menejerlar shug‘ullanadi quyi pog‘onadagi menejerlar shug‘ullanadi yuqori pog‘onadagi menejerlar shug‘ullanadi vazirlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kim o‘zining asarlarida tizimga aniq matematik bayon keltirgan? # R.Kalman L.Bertalanfi F.Teylor A.Bagdanov ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv jarayonida u yoki bu masalalarni hal qilishda rahbarning o‘ziga xos yondoshishi menejmentda? # rahbarning ish uslubi ish uslubi deb yuritiladi boshqaruv metodi deb yuritiladi boshqaruv funksiyasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rahbarning ish uslubi – bu: # boshqaruv jarayonida u yoki bu masalalarni hal qilishda rahbarning o‘ziga xos yondoshishi iste’molchilarning o‘ziga xos yondashuvi boshqaruv jarayonida kelib chiqadigan muammolarni hal qilish usullari, yo‘llari, majmuasidir rahbatning rag’batlantirish jarayoni ------------------------------------------------------------------------------------------------ …bu yuqori foyda va omilli daromad olish hamda naflilikni eng yuqori darajaga yetqazish maqsadida bozor subyektlari iqtisodiy manfaatlarining to`qnashishidir # raqobat tadbirkorlik layoqati foyda ishbilarmonlik ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bugungi amaliyotda xodim va uni boshqarish muammosiga ikki xil yondashuv mavjud: # inson resurslarini boshqarish va xodimlarni boshqarish resurslarini boshqarish va xodimlarni boshqarish inson resurslarini boshqarish va mehnatni boshqarish insonni boshqarish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strategik rejalashtirish qanday ikkita asosiy maqsadni ko’zlaydi? # resurslarni samarali taqsimlash va foydalanish hamda tashqi muhitga moslashish resurslarni samarali taqsimlash va foydalanish tashqi muhitga moslashish resurslarni samarali taqsimlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kimlar miqdoriy, tizimli yoki zamonaviy menejment (1950 dan hozirgacha)ning namoyondalari bo’lgan # Saymon G., Druker P., Deyl E. va bosh Fayol A., Veber M. va bosh = Teylor F., Emerson G. va bosh = Meeo E., Laykert R. va bosh ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mazmuni va amal qilish xususiyatiga ko’ra qarorlar to’g’ri berilgan qatorni toping? # ijtimoiy – iqtisodiy qarorlar, texnikaviy qarorlar strategik qarorlar, taktik qarorlar an'anaviy qarorlar, tavsiyali qarorlar aniq qarorlar, noaniq qarorlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Samarali tashkilot quyidagi bir-biriga bog’liq bo’lgan yettilik asosida shakillanadi # strategiya, tuzilish, tizim, shtat, uslub, malaka, bo’lingan qiymat strategiya, tuzilish, tizim, shtat uslub, malaka, bo’lingan kiymat uslub, malaka, hokimiyat, uslub, malaka, bo’lingan qiymat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion loyihalar tuzish nimalardan iborat? # ilmiy izlanish, innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va tasdiqlashdan tajriba konstruktorlik izlanishlardan ilmiy izlanishdan texnologik ishlanmalardan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korxonani bir-biri bilan bog‘langan, yaxlit bir butunlik sifatida o‘rganish qanday yondashuvga xos? #tizimli iqtisodiy texnologik ijtimoiy ------------------------------------------------------------------------------------------------ Avtokratik rahbarlar mas’uliyatni taqsimlashda # to‘la-to‘kis o‘zining vakolatiga binoan o‘zlari taqsimlaydi to‘la-to‘kis ijrochilarning fikriga binoan taqsimlaydi ishchilarning o’zlari taqsimlaydi talab va taklifning muvozanati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Delegirovaniye bu – # topshiriqlarni bajarilish majburiyatini o'z zimmasiga oladigan vakolatli shaxsga berish mavjud topshiriqni bajarish va ularning koniqarli javoblarining majburiyati tashkilot resurlaridan fodalanishni cheklash huquqi xarakat qila olish qobiliyati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Maqsad va topshiriqlarni aniqlash jarayoni qanday jarayonlardan tuzilgan? # topshiriqni aniqlash, uzoq muddatli maqsadni aniqlash, qisqa muddatli maqsadni aniqlash uzoq muddatli maqsadni aniqlash topshiriq tanlash, strategiya bajarilishi, strategiya tanlash strategiya tanlash, strategiya bajarilishi, nazorat ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv qarorlariga qo’yiladigan talablar: # tеzkor bo’lishi, ilmiy asoslangan bo’lishi bir – biri bilan aloqadorligi bir marotaba qabul qilinishi kerak samarali bo’lishi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xodimlarni o’qitishda qanday ishlarni amalga oshirish lozim? # jamoaning professional madaniyati va uyg’unligini oshirish, yangi topshiriqlarni yechishga tayyorlash ustozlik qilish, topshiriq berish ishni taqsimlash kerak ustozlik qilish, yangi topshiriqlarni yechishga tayyorlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xodimlarni rivojlantirish usullari qaysi javobda to’g’ri berilgan? # kauching, o’z ustida ishlash ustozlik qilish, topshiriq berish ustozlik qilish, madaniyatni rivojlantirish kauching, topshiriq berish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Seleng firmalar bu: #jismoniy va yuridik shaxslarning mulklarini jalb qilish va bu mulklardan o’z ehtoyijlari bo’yicha erkin foydalanish masalalari bilan shug’ullanadilar jismoniy va yuridik shaxslarning mulklarini ijaraga berish bilan shug’ullanadilar turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalash, qurish bilan shug’ullanadilar tavakkalchilik firmalari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Stabil menejmentining maqsadi: #tashkilotning moliyaviy, kadrlar, texnik-texnologik, ichki va tashqi tuzilmalarini barqarorlashtirishga qaratilgan tadbirlarni doimiy ravishda joriy etish va o'tkazish kompaniyaning moliyaviy holatini barqarorlashtirishga ta'sir ko'rsatadigan tadbirlarni ishlab chiqish kompaniyaning moliyaviy holatini barqarorlashtirish uchun tarmoq va tarmoqlararo tuzilmalarga qo'shilishi har kuni qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Intizom menejment prinsipi sifatida nimani nazarda tutadi? # korxona ma'muriyati va uning xodimlari tomonidan tuzilgan jamoaviy bitim va shartnomaga qat'iy rioya qilish barcha xodimlar tomonidan berilgan vazifalarni bajarish menejerlar tomonidan belgilangan vazifalarni bajarish boshqaruv apparati xodimlari tomonidan belgilangan vazifalarni bajarish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Nazorat bu: # muayyan vazifalarni bajarish va tashkilot maqsadlariga erishishni ta'minlash uchun boshqaruv funksiyalaridan biri va boshqaruv faoliyatining turi inson faoliyatining turi tashkilot xodimlarining ishini bashorat qilish xodimlarning individual vazifalarni bajarishini kuzatish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion strategiyalarni turlari: # an’anaviy, opportunistik, imitatsion, mudofaaviy, bog’liq, hujumkor an’anaviy opportunistik imitatsion ------------------------------------------------------------------------------------------------ Imitatsion strategiya nima? # yangi texnologiya boshqalardan, masalan, litsenziyalarni sotib olish yo’li bilan xarid qilinadi litsenziya shaxsiy ishlamalar, yangi kashfiyotlarga nisbatan ancha arzon, tezroq xarid qilinadi va ishonchli harakat qiladi shoshilich strategiya erishilgan darajani qo’llab quvvatlash bo’yicha tadbirlarning butun bir majmuasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqarish nazariyasining dastlabki kurtaklari kimlar? # Yuli Sezar, A.Makedonski, A.Temur F Kotler, A.Smit, Yuli Sezar F. Magellan, J.Belford, Ch.Nobel A. Smit K, Kalumb, F. Kotler ------------------------------------------------------------------------------------------------ Dastlabki paytlarda boshqaruv oddiy bo’lib qaysi tavsif sifatida foydalanilgan? # xarbiy menejment marketing iqtisod ------------------------------------------------------------------------------------------------ Dastlabki davrlardagi menejerlar esa xarbiy intizomni o’rnatish maqsadida xodimlarni jazo bilan qo’rqitish, xar qanday buyruq va farmonlarga so’zsiz itoat etish kabi usullarni qo’llaganlar. Bunday boshqaruv usuli qanday samara keltirgan? # mehnat resurslaridan foydalanish, ulardan iloji boricha ko’proq qo’shimcha qiymat undirish monarxiya shakllantirish, yakka hokimlik tuzumini o’rnatish menejment shakllanishini keng tashkil etilishini qo’llab quvvatlash monarxiya shakllantirish, liberalizm tuzumini o’rnatish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kapitalizm tuzumining boshlang’ich davrida kim o’zining shaxsiy tajribasiga tayanib ishlab chiqarishni boshqargan ? # mulk egasi F.Kotler A.Temur Menejer ------------------------------------------------------------------------------------------------ 60 - 70 yillarda boshqaruv sohasida nimalar vujudga keladi? # strategik rivojlantirish tashkiliy tarkib sanoat rivojlanishi ijtimoiy injinering
marketing boshqarish siyosati menejment ------------------------------------------------------------------------------------------------ “Ilmiy menejment” maktabi qayerda shakllana boshlagan? # Amerikada Angliyada Osiyoda
Rossiyada ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaysi kompaniya egasi A. Fayol tamoyillariga asoslangan “texnokratik” boshqarish usuli orqali yuqori rivojlanishga erishdi ? # G.Ford Ferrari F.Lamborjini K. Benz ------------------------------------------------------------------------------------------------ 1920 yilning boshlarida Kerjentsev tashabbusi bilan qanday liga tashkil etiladi? === # vaqt ligasi boshqarish ko’nikmalari ligasi boshqarish asoslari ligasi mehnat unumdorlik ligasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaror qabul qilish usullari: # sezgirligi (ichki hissiga) asoslangan usul, sog’lom fikrlash orqali, ko’plab axborotlarga ishlov berish asosida, optimal yechimni tanlashni nazarda tutadigan usul imitatsion modellashtrish usullari matematik programmalashtirish usullari tizimli tahlil usuli ------------------------------------------------------------------------------------------------ Liberal rahbarlar kadrlarni tanlashda: # beparvolarcha yondashadilar va tashqaridan madad kutadi tanish-bilishchilik asosida qabul qiladi kuchli raqobatdoshlardan qutulish payida bo’ladilar juda mas’uliyat bilan yondoshadilar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Firmaning tashkiliy tuzilmasiga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi? # iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, ilmiy, texnikaviy omillar ish vaqti va mehnat sharoitlari ishlab chiqarish omillari boshqarish prinsiplari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qaror qabul qilishdagi delfa usuli qanday usul? # qaror qabul qilish jarayonida qatnashuvchi a’zolarni to’plash imkoniyati bo’lmagan hollarda qo’llaniladi qaror qabul qilish jarayonida qatnashuvchilar ishtiroki asosida qo’llaniladi guruhlarning pur fikrliligida qo’allaniladi kengash a’zolari nazorati ------------------------------------------------------------------------------------------------ Fazilat bu: # ijobiy xislat, yaxshi sifat yoki xususiyatdir xarakter aql va idrok sog’lom fikr ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ilmiylik, yakka hokimlik, ierarxiya, demokratiya, mashvarat tamoyillari asosida davlatni kim boshqargan? # Amir Temur Zahriddin Muhammad Bobur Anri Fayol Filip Kotler ------------------------------------------------------------------------------------------------ Axborot almashinuvining samaradorligiga ta’sir qiladigan muhim omil? # teskari aloqaning mavjudligi axborotning kamligi bir tomonlama aloqa murakkab axborot tizimi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Korporasiya – bu: # bu aniq vazifalar, yirik maqsadli dasturlar va loyihalarni amalga oshirish maqsadida tashkil etiladigan birlashma moliyaviy jamg’arma bo’lib, sarmoyalarni birlashtiradi jismoniy va yuridik shaxslarning ko’ngilli jamoat birlashmalari ishlab chiqarishning diversifikasiyasi asosida tarkib topadigan yirik tarmoq ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyidagilardan qaysi biri zamonaviy menejment tamoyili hisoblanadi? #konservatizm tamoyili nomenklatura tamoyili formalizm, rasmiyatchilik tamoyili ierarxiya tamoyili ------------------------------------------------------------------------------------------------ Axborotlar funksional mazmuniga qarab quyidagicha turkumlanadi: # direktiv, hisobot, xisobga olish va nazorat ko’rinishidagi axborotlar ichki va tashqi axborotlar birlamchi, oraliq va yakuniy axborotlar tarixiy, joriy, perspektiv axborotlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kommunikasiya jarayonidagi asosiy elementlar: #axborot jo’natuvchi, aynan axborotning o’zi, uzatish kanali, axborotni qabul qiluvchi axborot jo’natuvchi va kanal axborotni qabul qiluvchi axborot jo’natish va qabul qilishda vositachi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Amal qilish xarakteriga qarab boshqaruv qarorlari quyidagi turlarga bo’linadi: # vaqtinchalik qarorlar, tezkor (operativ) qarorlar, muntazam qarorlar, vaqti —vaqti bilan qabul qilinadigan qarorlar vaqtinchalik qarorlar tezkor (operativ) qarorlar muntazam qarorlar
# fundamental tadqiqotlar (nazariy va izlanishli)dan firmaning foydasi ko‘paytirishdan ilmiy xodimlar ro‘yhatini tasdiqlash sponsorlik yordamini topish
# yangiliklarni qabul qilishga munosabat xos bo‘lgan omil menejmentning bir usuli innovatsion faoliyatni boshqarish natijaviyligi menejment funksiyasi
# ITTKI, yangi texnologiyalar, mahsulotning yangi namunalari iqtisodiyotda sodir bo‘layotgan har bir o‘zgarishga ahamiyat bilan qarash yuqori organlarni maslahatini kutmasdan o‘zi ko‘pgina masalalarni xal qilishga intilish qarorlarni qabul qilish va ijrochilarga yetkazish
# rejalashtirish yangi texnikani qo‘llash korxonalarni davlat tassarufidan chiqarish yangi qonunlarning chiqishi
# innovatsiyalar portfeli ko‘rsatmaning talabi iste’molchining tashabbusi va mahsulot sifati rejalashtirish metodi
# iqtisodiy usullar ma’muriy boshqaruv usullari ijtimoiy – psixologik usullar iste’molchining tashabbusi va mahsulot sifati
# innovatsiyalarni yaratilishi, amalga oshirilishi va tarqatilishini o‘rab turuvchi holat tubdan yangi mahsulotlar texnologiyalarni o‘zlashtirish va tarqatish infratuzilma tarkibi, innovatsion texnologik markazlar, texnologik inkubatorlar takomillashtirilgan texnologik jarayonga qaratilgan jarayon
# korxona strategiyasi monopolistik kapitalizm davri bozor iqtisodiyoti sharoit xalq xo‘jaligida tadbirkor, uddaburon va ishbilarmon boshqaruvchilar
# turli inshootlar va tuzilmalarni loyihalarini tuzish va qurishda foydalaniladi ishlab chiqarish muammolarida foydalaniladi xususiy shaxslar uchun xizmat qiladi tavakkal ish boshlash
# ishlab chiqarish va noishlab chiqarish faoliyatida turli tuman tadbirkorlik foaliyatini anglatadi mehnat unumdorligini ko`paytirish bilan shig`ullanadi yangi mahsulotlar o`zlashtirish bilan shug`ullanadi tashkilotlar o`zgarishlarini o`rganadi
# xususiy shaxslar va tashkilotlar uchun sir saqlanadigan xizmatlarni bajaradi tashkilot faoliyatining samaradorligi jismoniy va yuridik shaxslarning muklarini jalb etish yangi mahsulot yaratish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yapon kompaniyalariga ustunlik beruvchi element bu ? # inson omili mehnat omili kapital omil texnika omili ------------------------------------------------------------------------------------------------ Yevropa va Amerika kompaniyalari ishchilarni tanlashda qanday usuldan foydalanishadi? #psixologik testlardan ishchi malakasidan bir hafta davomida ishchi salohiyati ishchining kelib chiqish darajasi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlarni rejalashtirishdan maqsad nima? #tashkilotning kadrlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish, jamiyatning manfaatlarini ta’minlash, inson omiliga bo‘lgan ehtiyojni oldindan aniqlash jamiyatning manfaatlarini ta’minlash inson omiliga bo‘lgan ehtiyojni oldindan aniqlash tashkilotning kadrlarga bo‘lgan ehtiyojlarini qondirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlarning vazifalari nimalardan iborat? #tashkilot maqsadlariga erishish uchun zarur bo’lgan mehnat samaradorligini kerakli vaqt va kerakli joyda zarur miqdor va sifatda ta’minlash tashkilotning bo’lajak siyosatining asosi. = kadrlar vazifalari va kadrlar strategiyasidan kelib chiquvchi har bir xizmatchining aniq maqsadlarini belgilash har bir xizmatchining aniq maqsadlarining amalga oshishiga imkon beruvchi rejalar tadbiri ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlarni ishga olishda tanlovning qanday usullaridan qo‘llaniladi? #xodimdan so‘rovnomani to‘ldirish yoki ishi va unga qo‘yiladigan talablarni yoritish talab etiladi, xodimning bevosita boshlig‘i bilan suhbatlashish xodimning bevosita boshlig‘i bilan suhbatlashish = xodimni kuzatish va u bajarayotgan vazifa va harakatlarini aniqlash xodimni o’rganish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejer va tadbirkor o`rtasida qanday farq bor? #birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi esa mulk egasi ikkalasi ham faqat mulk egasi birinchisi yollanma boshqaruvchi, ikkinchisi uning faoliyatini nazorat qiluvchi birinchisi buyruq beradi, ikkinchisi bajaradi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Innovatsion maqsadlar deganda: #yangi mahsulotni ishlab chiqarish, yangi texnologiyani joriy qilish bo’yicha qo’yiladigan maqsadlar tushuniladi korxonaga va ayrim xodimlarga qiyinchiliklar tug’diradigan maqsadlar tushuniladi har kun qabul qilinadigan va amalga oshiriladigan odatiy maqsadlar tushuniladi xodimlar malakasini oshirish sohasidagi maqsadlar tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlarni rejalashtirish qaysi bosqichlarni qamrab oladi? #kadrlar bo‘yicha loyihalar ishlab chiqish bosqichi qaror qabul qilish bosqichi axborot bosqichi nazorat jarayoni ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mehnat shartnomasi nima? #ish beruvchi va yollanma ishchining shaxsiy muzokaralari natijasida mehnat mazmuni va sharoiti haqidagi, ish haqi, ishdan boshqa majburiyatlari haqidagi kelishuvdir ish beruvchi va yollanma ishchining shaxsiy muzokaralari natijasida ish haqi bo‘yicha kelishuvidir. ish beruvchi va yollanma ishchining shaxsiy muzokaralari natijasida ishdan boshqa majburiyatlari haqidagi kelishuv ish beruvchi va yollanma ishchining shaxsiy muzokaralari natijasida mukofot bo‘yicha kelishuvidir. ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mehnat bozorining asosiy maqsadi nima? #iqtisodiy faol aholining kasbiy-mehnat va turmush ehtiyojini qondirish, xalq xo‘jaligini zaruriy kadrlar bilan ta’minlash, maksimal to‘la bandlikka erishish xalq xo‘jaligini zaruriy kadrlar bilan ta’minlash maksimal to‘la bandlikka va minimal qoloq bandlikka erishish minimal qoloq bandlikka erishish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ichki va tashqi manbalardan kadrlarni yig‘ishning afzalliklarini ko‘rsating #xizmatchilar amalga oshirilgan imkoniyatlarning namunasini ko‘radi, kompaniya o‘zi biladigan xizmatchilar bilan ishlashda davom etadi muvaffaqiyatli ishning rag‘batlantirishning eng samarali usullaridan foydalanadi. kompaniya o‘zi biladigan xizmatchilar bilan ishlashda davom etadi. nizolar sodir bo’lmaydi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlar bilan ishlashning asosiy vazifasi nimadan iborat? #kadrlarni rivojlantirish bo‘yicha muvaffaqiyatli dastur ishlab chiqish, ish kuchini to‘plash va tanlash, kadrlar imkoniyatlarini har tomonlama o‘stirish ustida ish olib borish kadrlar imkoniyatlari har tomonlama o‘stirish ustida ish olib borish ishchi kuchini to‘plash va tanlash malaka oshirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jihatidan ko’tarilish deyilganda nimani tushunasiz ? #tashkilot tomonidan turli darajalar (lavozimlar, ish o'rinlari, jamoadagi mavqe-martabalarni taklif qilish) izchilligi tushuniladi jamoadagi mavqe tushuniladi martaba tushuniladi menejerlik tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tezkor qarorlar bu: #kechiktirmay ijro uchun chiqariladi, tabiiy ofatlar kutilmagan vaziyatlarda Odatiy vaziyatlarda qabul qilinadigan qarorlar Tashabbusli qarorlar Belgilangan muddatlarda qo’llaniladigan qarorlar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jixatidan ko’tarilish tiziminida muntazam rahbarlar tayyorlashning nechta asosiy bosqichi bor ? #5 3 2 4 ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jixatidan ko’tarilish tizimining birinchi bosqichida kimlar bilan ishlanadi #bazaviy institutlar yuqori kurslari talabalari yoki boshqa oliy o'quv yurtlaridan amaliyotga yuborilgan talabalar bilan ishlash bosqichidir eski kadrlar bilan ishlash bosqichidir malaka oshiruvchilar bilan ishlash bosqichidir kadrlar imkoniyatlari har tomonlama o‘stirish ustida ish olib borishbosqichidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jihatidan ko’tarilish tizimining ikkinchi bosqichida kimlar bilan ishlanadi #tashkilotga ishga qabul qilingan yosh mutaxassislar bilan ishlash bosqichidir malaka oshiruvchilar bilan ishlash bosqichidir kompaniya o‘zi biladigan xizmatchilar bilan ishlashda davom etadi eski kadrlar bilan ishlash bosqichidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jixatidan ko’tarilish tizimining uchinchi bosqichida kimlar bilan ishlanadi #boshqarishning quyi bo'g’ini muntazam rahbarlari bilan ishlash bosqichidir tanlab olingan ishchilar bilan ishlash bosqichidir o'z jamoalarida muvaffaqiyatli ishlab kelayotgan ishchilarbilan ishlash bosqichidi eski kadrlar bilan ishlash bosqichidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jixatidan ko’tarilish tizimining to’rtinchi bosqichida kimlar bilan ishlanadi #boshqaruvning o'rta bo'g’ini muntazam rahbarlari bilan ishlash bosqichidir kompaniya o‘zi biladigan xizmatchilar bilan ishlashda davom etadi eski kadrlar bilan ishlash bosqichidir tanlab olingan ishchilar bilan ishlash bosqichidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Xizmat-kasb jixatidan ko’tarilish tizimining beshinchi bosqichida kimlar bilan ishlanadi #boshqaruvning oliy bo'g’ini muntazam rahbarlari bilan ishlash bosqichidir tanlovdan o’tgan ishchilar bilan ishlash bosqichidir tanlab olingan ishchilar bilan ishlash bosqichidir o'z jamoalarida muvaffaqiyatli ishlab kelayotgan ishchilar bilan ishlash bosqichidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kadrlar zaxirasini rejalashtirishning maqsadi nima ? #kadrlar zaxirasini rejalashtirish xodimlarning lavozimlarga ko’tarilib borishini maqsad qilib qo'yadi u muayyan xodimlar lavozimlarga ko’tarilishi talab qiladi xodimlar almashinishi, talab qiladi tanlab olingan ishchilar bilan ishlash bosqichidir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Insonni maqsadga erishish uchun faoliyatga undash jarayoni bu? #motivatsiya o‘zaro aloqa boshqaruv bosqichi stimul ------------------------------------------------------------------------------------------------ Sotsial ehtiyojlarga nimalar kiradi? #ijodiy mehnat oila va muhabbat, bilim va axborot kadrlar zaxirasini rejalashtirish boshqaruv bosqichi ishchilarni xursand qilish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy siyosat – bu: #ijtimoiy masalalarni yеchish maqsadida butun aholini, boshqaruv tuzilmalari subyеktlari kuchini birlashtirishga qaratilgan davlatning ijtimoiy sohadagi faoliyati fuqarolarning yaxshi yashash sharoitlari, jamiyat qayotida erkin ishtirok etish ququqlarini davlat nazorati orqali amalga oshirish ijtimoiy muammolarni xal etish, ijtimoiy maqsadlarga erishishning samarali yo’llarini qidirish kabi chora-tadbirlar yiqindisi ijtimoiy manfaatlar muvozanati asosida ------------------------------------------------------------------------------------------------ Jamiyatni ijtimoiy rivojlanishiga yo’naltirilgan mеzonlar: #eng kam yashash darajasi “Istе'mol savatini” ta'minlash aholini bandlik tizimini yaratish xodimlarni malakasini oshirish va yangi ish joylarini yaratish aholini ijtimoiy qimoyalash chora-tadbirlarini ta'minlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy boshqarish jarayonida mеnеjеr qanday mе'yorlarga amal qiladi? # moddiy, mеhnat va moliyaviy rеsurslar harakati mе'yori xodimlar bilan ishlashda hulq mе'yori tеxnik, iqtisodiy, yuridik, tashkiliy, ruhiy, estеtik mе'yorlar ishlab chiqarish rеntabеlligi mе'yori ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv madaniyati elementlarini aniqlang? #boshqaruv qarorlarini qabul qilishda jamoa fikrini inobatga olish, rahbar odobi va iqtidori o`rtasidagi dialektik bog`lanish jamoaga nisbatan haqqoniy munosabatda bo‘lish jamoa fikri bilan tanishish nizolar kelib chiqishiga sababchi bo‘lish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy munosabatlarni boshqarish nimadan iborat? #insonni, kishilarni boshqarishdan = texnika-texnologiyalarni boshqarish davlatni boshqarish sanoatda tovarlarni boshqarishdan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Iqtisodiy faol aholi deganda nima tushuniladi? #aholining tovarlarga va xizmatlar ko’rsatishda ishchi kuchiga talabni taminlovchi qisim tushuniladi to’la yoki to’liqsiz ish kunida xaq olib mehnat qilayotgan aholi tushuniladi mehnat yoshidan o’tgan ishlayotgan shaxslar va ishlayotgan o’smirlar tushuniladi ish bilan band aholi tushuniladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Personal tarkibida xodimlarning ijtimoiy turlari qanday? #ijtimoiy yetuk bo’lmagan, nisbatan ijtimoiy yetuk xodimlar ijtimoiy yetuk va ijtimoiy yetuk bo’lmagan xodimlar faqatgina ijtimoiy yetuk xodimlar kadrlar zaxirasini rejalashtirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rag’batlantirishning shakllaridan biri bo’lgan joriy mukofot nima? #ishning pirovard muvaffaqiyatli natijalari uchun beriladigan mukofot kadrlarga oid yangiliklarni yirik bosqichini tashkil etuvchi vazifalar majmuini muvaffaqiyatli hal qilganlik uchun beriladigan mukofot joriy ish natijalari va kadrlarga oid yangiliklarni amalga oshirganlik uchun beriladigan mukofot tanlash, baholash va kadrlarni ish joyiga quyish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Rag‘batlantirish deb nimaga aytiladi? #bu ruhiy omil bo‘lib shaxs faolligining manbai, sababi, dalili va xar xil turli ehtimollaridir korxona xodimlari farzandlarini oromgohlarga jo‘natish ishchilarga nisbatan ma’lum maqsadga yo‘naltirilgan yoki yo‘naltirilmagan munosabatlar sex boshlig’i ------------------------------------------------------------------------------------------------ Personalni boshqarishning zarur obyekti nimadan iborat ? #korxona va tashkilotning ijtimoiy muhitini rivojlantirishdir texnika-texnologiyalarni boshqarish nizolar kelib chiqishiga sababchi bo‘lish jamoa fikri bilan tanishish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ehtiyoj bu.. #insonning hayot kechirishi, shaxs va ijtimoiy guruhni rivojlantirish uchun obyektiv zarur narsalar insonning hayot kechirishi uchun zarur bo’lgan birlamchi ehtiyojlar birlamchi va ikklamchi ehtiyojlar yeg’indisi zarur bo’lgan narsa va buyumlarga talab ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ijtimoiy mеnеjmеnt tizimi quyidagi qaysi omillar bilan xaraktеrlanadi. Eng muhimini aniqlang #aholi jon boshiga to’g’ri kеluvchi daromad, oilaviy daromad, eng kam hayot darajasi, istе'mol savati, bandlik shaxsiy xavfsizlik holati, jinoyatchilik darajasi, ijtimoiy kommunikatsiyalar ahvoli aholini ijtimoiy himoyalash chora-tadbirlarini ta'minlash ta'lim, mеditsina xizmati, ovqatlanish sifati, ekologik holat, dеmografik muhit ------------------------------------------------------------------------------------------------ Ehtiyojlar ustunligi nazariyasi kim tomonidan yaratilgan? #A.Maslou l.Kerjensev A.Fayol F.Kotler ------------------------------------------------------------------------------------------------ Kasbga yo’naltirish tizimi nimalardan iborat? #aholiga kasbga yo’naltirish bo’yicha xizmat ko’rsatish, kasbiy maslaxat berish, kasbiy tanlash xodimlarni kasbiy maxorati bo’yicha ishga joylashtirish kasbiy maslaxat berish kasbga qayta yo’naltirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruv personalining uch toifasi ajratib ko‘rsatiladi ular qaysilar: #rahbarlar, mutaxassislar va boshqa xizmatchilar ishchilar, hodimlar, buxgalterlar auditorlar, iste’molchilar, ta’minotchilar huquqshunoslar, o’rinbosarlar, mutaxassislar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Aniq maqsadni amalga oshirish uchun, institutlar faoliyatini tartibga soladigan umumiy, xususiy, tezkor, taktik boshqaruv turlaridan shaklan va mazmunan dolzarblik, muhimlik jihatlari bilan ajralib turadigan jarayonning alohida turi? #strategik boshqaruv tashkilotchilik asosidagi boshqaruv liderlik boshqaruv tizimli boshqaruv ------------------------------------------------------------------------------------------------ Istiqbolli rejalashtirish vazifalari va ularni yechish yo’llari bilan bog’liq harakatlarni inobatga olish nima deb ataladi? # loyihalash patent smeta buxgalteriya schotlari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Vakolat bu : #vakillik xuquqi bulsa, ma’suliyat biror ish, hatti-harakat oqibati, natijasi uchun bo’lgan javobgarlikdir. qarorlarni ishlab chiqish jarayonida barcha baxsli masalalar vav turli-tuman fikrlar yuzasidan bir bitimga kelish yoki kelishishdir o’ziga tegishli tarmoqning xo’jalik tizimida boshqarishning eng oliy bo’g’inidir muayyan masalani muhokama etish va oqilona qaror qabul qilish maqsadida uyushtiriladigan majlisdir ------------------------------------------------------------------------------------------------ Skalyar zanjiri bu…? #ierarxiyani shakllantiradigan buyruqlar tizimi sistemali boshqaruv tizimi innovatsion boshqaruv tizimi kompleks boshqaruv tizimi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Matritsali boshqaruv turning kamchiligi nimadan iborat? #ikki tomonlama bo’ysunish, ijro munosabatlari yaratiladi. Boshqaruv mexanizmini murakkablashtiradi va ziddiyatli vaziyatlarning paydo bo’lish xavfi kuchayadi boshqaruv apparatida muayyan lavozimni egallaganligi iqtisodiy munosabatlarni demokratiyalash boshqarish apparati xodimlari o’rtasida ma’suliyatlarni belgilash ------------------------------------------------------------------------------------------------ To'g'ri strategiyani tanlash uchun menejer avvalo ….ni bilishi zarur #firmaning iqtisodiy potensialini firmaning siyosiy potensialini firmaning ijtimoiy potensialini firmaning innovatsion potensialini ------------------------------------------------------------------------------------------------ Supply chain managementning asosiy maqsadi nimadan iborat? #xarajatlarni kamaytirish talabni oshirish talab va taklifning muvozanatiga erishish narxlarni oshirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Strukturaning asosida nima yotibdi? #mehnat taqsimoti xarajatlar taqsimoti ishchilar taqsimoti tovarlar taqsimoti ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozor samaradorligni oshirish uchun resurslarni birlashtirish maqsadida tashkil etilgan rasmiy ittifoq va h.k lar … deb ataladi? # strategik alyans konsern assotsiyatsiya venchur korxonalar ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilotning pirovard natijalarga erishish uchun foydalanadigan asosiy resurslari quyidagilar # odamlar, materiallar, texnologiyalar, kapital, axborot xarajatlar, talab va taklif buxgalteriya schotlari nou xau, innovatsiyalar, patent + +++ Missiya kompaniyaning 3 ta asosiy omillarini tavsiflashi kerak? # faoliyat sohasi, yo‘naltirilgan auditoriya, noyob xususiyatlar talab, taklif, narx G’oya, investitsiya. tovar Yo’naltirilganlik, qayta aloqa ------------------------------------------------------------------------------------------------ "Biz nima ishlab chiqaramiz?", "Bizning iste'molchilarimiz kim?", “Bizning o’ziga xos xususiyatlarimiz nimalardan iborat?” kabi savollarga odatda _______ javob beradi: # missiya taktika strategiya g’oya ------------------------------------------------------------------------------------------------ Iqtisodiy muhit qaysi omilga tegishli? # bilvosita ta’sir qilish omiliga bevosita ta’sir qarama-qarshi ta’sir Ilmiy-texnkaviy ------------------------------------------------------------------------------------------------ Qanday sharoitlarda tashkilot missiyasi o’zgaradi? # tashkilot faoliyat turi o’zgarganda bozor muvozanati taklif tushib ketsa kuchli raqobat sharoitida ------------------------------------------------------------------------------------------------ Bozorning mohiyati nimada? # sotuvchi va xaridor o‘rtasidagi o’zaro munosabatlarda reklama faoliyati talab va taklifning tengligida tovar assortimentida ------------------------------------------------------------------------------------------------ P.Druker bo’yicha boshqaruvning mohiyati # boshqaruv san’atida Rejalashtirish jarayoni Nazorat Boshqaruv funksiyalari ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejmentda qayta aloqaning asosida…yotadi? # nazorat taqsimlash rejalashtirish muvofiqlashtirish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Quyida qayd qilinganlarning qaysi biri boshqarish funktsiyasi hisoblanadi: #rejalashtirish tavakkal qilish tahlil qilish prognoz qilish ------------------------------------------------------------------------------------------------ Agar boshqarishning hamma funktsiyalari korxona rahbari qo’lida to’planib barcha quyi rahbarlar va ishlab chiqarish yacheykalari unga bo’ysinsa, u holda boshqarishning bunday tashkiliy strukturasi: #chiziqli (pog’onali) struktura ko’rinishida bo’ladi chiziqli shtabli struktura ko’rinishida bo’ladi funktsional struktura ko’rinishida bo’ladi chiziqli funktsional struktura ko’rinishida bo’ladi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Menejerni tashkilotni boshqarishdagi asosiy roli – bu… #liderlilik, kuzatuvchilik, ma’lumot uzatuvchanligi, resurslarni taqsimlash kuzatuvchilik ma’lumot uzatuvchanligi resurslarni taqsimlash ------------------------------------------------------------------------------------------------ Boshqaruvning eng quyi va eng yuqori vazifasini aniqlang? #rejalashtirish, nazorat motivatsiya, nazorat rejalashtirish, muvoiqlashtirish rejalashtirish, tashkil etish ------------------------------------------------------------------------------------------------ 100% lik sifat siyosatining mohiyati nimadan iborat? #rejalashtirilgan sifat darajasiga erishish; xatoni bartaraf qilish uskunaning sifatga ta’siri ishlab chiqarishni muvofiqlashtirish. ------------------------------------------------------------------------------------------------ “Lider” so’zi qaysi tildan kelib chiqqan? #lotin tilidan ingliz tilidan nemis tilidan qadimgi yunon tilidan ------------------------------------------------------------------------------------------------ Mahsulotning nafliligi deganda nimani tushunasiz? #bu mahsulotning iste’molchilarga qanchalik ijobiy natija keltirishidir mahsulotning ekologik sofligi iste’molchi uchun mahsulotning uzoq xizmat qilishi mahsulot sifatining pastligi ------------------------------------------------------------------------------------------------ Tashkilot faoliyatiga ta’sir etuvchi ichki omillar nimalardan iborat? #tabiiy va moddiy resurslar, tashkilotning tashkiliy tuzilmasi va ishlab chiqarish texnologiyasi, mehnat resurslari bilan ta’minot darajasi tabiiy resurslar tashkilotning tashkiliy tuzilmasi mehnat resurslari bilan ta’minot darajasi Download 0.79 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2