" Filosofiya" ushın sózlik Agnostitsizm

" Filosofiya" ushın sózlik


Agnostitsizm (yun. a - biykar hám gnosis - biliw) - dúnyanı biliw múmkinshiligin tolıq yamasa bólekan biykar etiwshi táliymat.
Anarxizm (yun. anarchia — anarxiya, anarxiya) — hár qanday húkimet hám mámleketke dushpan bolǵan, iri óndiriske tiykarlanǵan jámiyet rawajlanıwına mayda jeke menshik hám mayda dıyxan xojalıǵı máplerin keri qoyıwshı mayda burjua sociallıq-siyasiy aǵıs..
Antropogenez (grekshe anthropos - adam hám genesis - kelip shıǵıwı ) - insannıń social janzat retinde payda bolıwı hám rawajlanıwı procesi bolıp, onıń háreketlendiriwshi kúshi, Engelsning pikrine qaraǵanda, social hám miynet iskerligi edi.
Arxetip (grekshe arche - baslanıw hám typos - forma, naǵıs ) " jámáátlik ongsizlik" (Yungga kóre), " arxaik", insannıń tákirarlanatuǵın turmıslıq jaǵdayları, wazıypaları hám tájiriybesiniń birparalamchi tug'ma strukturaların ańlatadı..
Atribut (latınsha attribuo - biriktiraman, beremen) ob'ekttiń ajıralmaytuǵın ózgesheligi bolıp, olarsız ob'ekt ámeldegi bolmaydı jáne onı oylap bolmaydı.
Baza hám ústki qabat hár bir sociallıq-ekonomikalıq formatsiyaning tiykarǵı strukturalıq elementlerin xarakteristikalaw ushın islep shıǵılǵan tariyxıy materializm kategoriyalari bolıp tabıladı. Tiykar - óndiriwshi kúshler rawajlanıwınıń málim dárejesine muwapıq qáliplesiwi kerek bolǵan jámiyetke tán bolǵan islep shıǵarıw munasábetleri kompleksi. Joqarı struktura - bul ekonomikalıq tiykarlar tárepinen jaratılǵan hám oǵan aktiv tásir kórsetetuǵın óz-ara baylanıslı social hádiyseler sisteması (bularǵa siyasat, huqıq, etika, dinge sıyınıw, estetika, ideologiya kiredi).
Biosfera (grekshe bios - turmıs hám sphaira - shar, region ) - turmıs menen qamtıp alınǵan hám usınıń menen baylanıslı halda ayriqsha geologik hám fizikalıq-ximiyalıq shólkemge iye bolǵan jer qabıǵı.
Bolmıs - ongdan ǵárezsiz túrde ámeldegi bolǵan ob'ektiv dúnyanı, materiyani bildiriwshi filosofiyalıq túsinik.
verifikatsiya (lot. verificare - haqıyqattı tastıyıqlaw ) pozitivizmdagi baslanǵısh princip bolıp, oǵan kóre dúnyadaǵı hár qanday bayanattıń haqıyqatı sońıında onı sezimiy maǵlıwmatlar menen salıstırıw arqalı anıqlanıwı kerek.
" Óz-ózinen zat" hám " biz ushın zat" filosofiyalıq atamalar bolıp, mánisi: birinshisi - bizdan hám bilimimizden ǵárezsiz túrde óz-ózinen ámeldegi bolǵan zatlar ; ekinshisi - biliw processinde shaxs tárepinen ashılatuǵın zatlar.
volyuntarizm (latınsha voluntas - shıdamlılıq) - idealistik filosofiyanıń shıdamlılıqni hámme zattıń tiykarǵı principi retinde tán alatuǵın baǵdarı. Sonday eken, A. Sxopengauer barlıq tiri janzatlardıń háreketlendiriwshi kúshi stixiyali, instinktiv ózgeshelikke iye bolǵan “jasaw shıdamlılıǵı” ekenligin aytıp ótdi.
waqıt hám mákan : waqıt - izbe-iz hádiyselerdiń bar ekenligi izbe-izligin ańlatadı ; mákan - bir waqtıniń ózinde ámeldegi bolǵan ob'ektlerdiń jaylasıwın ańlatadı.
Gipoteza (grekshe hypothesis — tiykar, shama ) — juwmaq qılıw sisteması bolıp, ol arqalı bir qansha faktlar tiykarında geypara zattıń bar ekenligi, hádiysediń baylanısıwı yamasa sebebi tuwrısında juwmaq shiǵarıladı jáne bul juwmaqqa keliw múmkin emes. ulıwma isenimli esaplanadı.