” Fizika va texnologik ta’lim fakulteti dekani PhD. H. Sodiqov “ ” 2022 y. “Fizika

1.2 Global muammolarning oqilona yechimlari.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning lavozimga kirishish tantanali marosimga bag’ishlangan Oliy Majlis palatalari qo’shma majlisidagi nutqini tom ma’noda har bir sohadagi yangilanish uchun muhim qadam deyish mumkin. Davlatimiz rahbari tomonidan Yangi O’zbekiston taraqqiyot strategiyasi bo’yicha yeti ustuvor yo’nalish ilgari surildi. Xususan erkin fuqarolik jamiyatini rivojlantirish, adolat va qonun ustuvorligini mustahkamlash, milliy iqtisodiyotni rivojlantirish, adolatli ijtimoiy siyosat yuritish, ma’naviy-ma’rifiiy sohalarni rivojlantirish, global muammolarning milliy va mintaqaviy darajadagi yechimlarini topish, tinchlik va xavfsizlikni ta’minlash, xalqaro hamkorlikni rivojlantirish sohasida ustuvor vazifalar belgilab berdi.
Yurtboshimiz tomonidan barcha sohalar qatori ekologik muammolarni hal etish, atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida ham amalga oshirilishi lozim bo’lgan ustuvor vazifalar belgilab berildi.
Bizning zamonamizning global muammolarini hal qilish sivilizatsiyasining keyingi mavjudligi bog’liq bo’lgan muammolar to’plami sifatida tushunish kerak.
Global muammolar notekis rivojlanish natijasida yuzaga keladi. Turli hududlar zamonaviy insoniyat hayoti va odamlarning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy, mafkuraviy, ijtimoiy-tabiiy va boshqa munosabatlarida yuzaga kelgan qarama-qarshiliklar. Bu muammolar butun insoniyat hayotiga ta’sir qiladi.
“ Insoniyatning global muammolari bular butun sayyoramiz aholisining hayotiy manfaatlariga daxldor muammolar bo’lib, ularni hal etishda dunyoning barcha davlatlarining birgalikdagi say-harakatlarini talab qiladi.”
Bizning zamonamizning global muammolariga quyidagilar kiradi:
Bu to’plam doimiy emas va u rivojlanadi, insoniyat sivilizatsiyasi mavjud global muammolarni tushunish o’zgarmoqda, ularning ustuvorligi o’zgartirilmoqda va yangi global muammolar paydo bo’lmoqda( rivojlanish, kosmik fazo, ob-havo va iqlim nazorati va boshqalar).
Shimol – janub muammosi rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlar muammosi. Uning mazmun-mohiyati shundan iboratki, rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar o’rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasidagi tafovutni bartaraf etish uchun ular
rivojlangan mamlakatlardan turli imtiyozlar berishni, xususan, o’z tovarlarining rivojlangan mamlakatlar bozorlariga chiqish imkoniyatlarini kengaytirishni talab qiladi. Bilim va capital oqimini oshirish, qarzlarni hisobdan chiqarish va ularga nisbatan boshqa choralar.
Asosiy global muammolardan biri qashshoqlik muammosi. Qashshoqlik deganda ma’lum bir mamlakat aholisining ko’pchiligi uchun eng oddiy va eng arzon turmush sharoitlarini ta’minlay olmaslik tushuniladi. Qashshoqlikning yuqori darajasi, ayniqsa rivojlanayotgan davlatlar uchun nafaqat milliy, balki global barqaror rivojlanish uchun ham jiddiy xavf tug’diradi.
Dunyo oziq-ovqat muammosi insoniyat hozirgi kunga qadar o’zini hayotiy oziq-ovqat bilan to’liq ta’minlay olmasligidadir. Bu muammo amaliyotda muammo sifatida namoyon bo’ladi. Mutloq oziq-ovqat yetishmovchiligi kam rivojlangan mamlakatlarda ( to’yib ovqatlanmaslik va ochlik), rivojlangan mamlakatlarda esa oziqlanish muvozanatining buzilishi. Uning yechimi ko’p jihatdan samarali foydalanishga, sohadagi ilmiy-texnikaviy taraqqiyotga bog’liq bo’ladi. Qishloq xo’jaligi va davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash darajasi.
Global ekologiya muammosi hozirgi vaqtda va yaqin kelajakda insoniyatni yoqilg’i va energiya bilan ta’minlash muammosi. Asosiy sabab global energetika muammosining paydo bo’lishi 20-asrda mineral yoqilg’i iste’molining tez o’sishini hisobga olish kerak. Agar rivojlangan davlatlar hozirda bu muammoni birinchi navbatda energiya intensivligini pasaytirish hisobiga o’z talabining o’sishini sekinlashtirish yo’li bilan hal etayotgan bo’lsa, boshqa mamlakatlarda energiya iste’moli nisbatan tez sur’atlar bilan o’sib bormoqda.
Bunga jahon energetika bozorida rivojlangan mamlakatlar va yangi yirik sanoat mamlakatlari ( Xitoy, Hindiston, Braziliya) o’rtasida kuchayib borayotgan raqobatni qo’shish mumkin. Bu holatlarning barchasi , ayrim hududlardagi harbiy va siyosiy beqarorlik bilan birgalikda , energiya resurslari darajasida sezilarli tebranishlarga olib kelishi va talab va taklif dinamikasiga, shuningdek, energiya mahsulotlarini ishlab chiqarish va iste’mol qilishga jiddiy ta’sir ko’rsatishi, ba’zida inqirozli vaziyatlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Jahon iqtisodiyotining ekologik salohiyati insoniyatning iqtisodiy faoliyati tufayli tobora kuchayib bormoqda. Bunga javob shunday edi , ekologik barqaror rivojlanish kontsepsiyasi. Bu dunyoning barcha mamlakatlarini hozirgi ehtiyojlarni hisobga olgan holda , lekin kelajak avlodlar manfaatlariga putur yetkazmasdan rivojlantirishni o’z ichiga oladi.
Atrof – muhitni muhofaza qilish rivojlanishning muhim qismidir. 20- asrning 70-yillarida iqtisodiy rivojlanishning ekologik muammolar uchun ahamiyatini tushundilar. Atrof-muhitning buzilishi jarayonlari o’z-o’zidan paydo bo’lishi mumkin, bu esa jamiyatni qaytarib bo’lmaydigan darajada yo’q qilish va resurslarning tugashi bilan tahdid qiladi.
Global demografik muammo ikki jihatga bo’linadi: rivojlanayotgan dunyoning bir qator mamlakatlari va mintaqalarida va rivojlangan va o’tish davridagi mamlakatlar aholisining demografik qarishi. Birinchisi uchun yechim iqtisodiy o’sish sur’atlarini oshirish va aholi o’sish sur’atlarini kamaytirishdir. Ikkinchisi uchun – emigratsiya va pensiya tizimini isloh qilish.
Aholining o’sishi va iqtisodiy o’sish o’rtasidagi bog’liqlik uzoq vaqtdan beri iqtisodchilarning tadqiqot ob’ekti bo’lib kelgan. Tadqiqotlar natijasida aholi o’sishining ta’sirini baholash uchun ikkita yondashuv ishlab chiqildi. Birinchi yondashuv aholining o’sishi haddan oshib ketadi va shuning uchun dunyo aholisi muqarrar deb hisoblagan. Aholining iqtisodiyotidagi rolini baholashning zamonaviy yondashuvi murakkab bo’lib, aholi o’sishiga ta’sir qiluvchi ijobiy va salbiy omillarni ochib beradi.
Ko’pgina ekspertlarning fikricha, haqiqiy muammo aholining o’sishi emas, balki quyidagi muammolar:

• 
  Kam rivojlanganlik – rivojlanishda qoloqlik;
  

• 
  Dunyo resurslarining tugashi va atrof-muhitning buzilishi;
  

Bu muammolarni hal qilish bugungi kunda butun insoniyatning dolzarb vazifasidir. Odamlarning omon qolishi ular qachon va qanday hal qilina boshlaganiga bog’liq. Zamonamizning global muammolarini hal qilishning quyidagi yo’llari ajratib turadi.

Jahon urushining oldini olish sivilizatsiyani yo’q qilish bilan tahdid qiluvchi termoyadro qurollari va boshqa ommaviy qirg’in vositalarini qo’llsh bilan , bu qurollanish poygasini cheklash, ommaviy qirg’in qurollari tizimlarini, inson va moddiy resurslarni yaratish va ulardan foydalanishni taqiqlash, yadro qurolini yo’q qilish va hokazolarni nazarda tutadi. Inqirozni yengish atrof-muhiting misli ko’rilmagan ifloslanishi va tabiiy resurslarning kamayishi ko’rinishidagi halokatli oqibatlar bilan tavsiflangan insoniyat va tabiatning o’zaro ta’siri.


Xulosa.
Bitiruv malakaviy ishi XXI asrning global muammolari mavzusini mustaqil o’rganish mavzusida olib borildi. Unda ekologik, ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy, antropogen omillar sababli yuzaga keladigan tahdidlarning vujudga kelishi va tarixi, hamda ularning jahon mamlakatlariga , shu bilan birga jamiyatimizga ta’siri va oqibatlari atroflicha o’rganildi. Bundan tashqari mamlakatimizdagi ekologik holat va uni bartaraf etishning huquqiy jihatlari o’rganishga xarakat qilindi. Ayniqsa global muammoga aylanishi tayin bo’lib turgan chuchuk suv muammosi va undan oqilona foydalanish usullariga alohida to’xtalib o’tildi va tahlil qilindi. Shu sababli tabiatni muhofaza qilishda huquq alohida ahamiyatga ega bo’lib, u yuridik va jismoniy shaxslarga tabiatdan oqilona foydalanish hamda muhofaza etish tartib qoidalarini belgilab beradi. Harakatdagi tabiatni muhofaza qilish va global muammolarga bag’ishlangan qonunlardagi talablarga rioya etilishini , ularni amaliyotda to’g’ri tadbiq qilinishini ta’minlashda qonunchilikni mukammal bilish zarur bo’ladi. Chunki , global muammolar ko’pincha ushbu qonunlarni bilmaslik hamda ularga rioya etmaslik oqibatida kelib chiqadi. Ushbu bitiruv malakaviy ishini yozish davomidagi izlanishlardan kelib chiqib , quyidagi takliflar ilgari surildi:

• 
  Tabiat ob’ektlarini muhofaza qiladigan me’yoriy hujjatlarni birlashtirish, ularni yagona bitta normativ hujjatda umumlashtirish maqsadga muvofiqdir. Ma’lumki, huquq tartibga soladigan munosabatlar, ob’ektlar turli xil bo’lib, ularning har biri mustaqil va o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lsa, ular majmualashgan me’yoriy hujjat, ya’ni kodeks bilan tartibga solinishi kerak. Shuning uchun tabiatni huquqiy muhofaza qilish munosabatlarining umumiyligi, ya’ni tabiat ob’ektlari ekanligi, shuningdek har bir tabiat ob’ektining alohida avtonomligini e’tiborga oladigan bo’lsak bunday huquqiy munosabatlar, tabiiyki kodeks bilan tartibga solinishi lozim. Bu kodeksni ekologiya kodeksi deb atash maqsadga muvofiq bo’lib, unda atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish bilan bog’liq bo’lgan ijtimoiy munosabatlar huquqni tartibga solinishi lozim. Shu o’rinda ta’kidlash lozimki, tabiiy resurslardan foydalanish huquqini ekologik munosabatlar doirasiga kiritmaslik, bu munosabatlarni tabiiy resurslardan foydalanish huquqining alohida sohalari: yer, suv, kon, o’rmon huquqi normalari bilan tartibga solish maqsadga muvofiqdir. Ekologiya kodeksi bilan esa faqat tabiat ob’ektlarini huquqiy muhofaza qilish munosabatlari tartibga solinishi lozim deb o’ylayman.
  

Bu bilan, menimcha , birinchidan, atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishni tabiiy resurslardan foydalanishdan ustuvorligini ta’minlash, ikkinchidan, atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish bilan bog’liq munosabatlarni majmualashgan bitta qonun bilan tartibga solish, uchinchidan, atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish qonunchiligi sifati va ta’sir kuchini oshirish, to’rtinchidan, tabiatni huquqiy muhofaza qilish samaradorligini yanada oshirishga erishish mumkin. Bu kodeksda atrof tabiiy muhitni muhofaza qilish vazifalari, maqsadlari, tamoyillari o’rnatilishi lozim. Shuningdek , ekologiya kodeksi o’zida davlat hokimyati va boshqaruvi organlarining tabiatni muhofaza qilishga tegishli vakolatlari, tabiiy muhit sifati normativlari va standartlari, ekologik monitoring, ekologik ekspertiza, ekologik nazorat, tabiat ob’ektlari ( yer, suv, yer osti boyliklari, o’simlik va hayvonot dunyosi, atmosfera havosi, alohida muhofaza hududlari)ni huquqiy muhofaza qilish, tabiatni muhofaza qilish qonunchiligini buzganlik uchun yuridik javobgarlik kabi munosabatlarni tartibga solishni mujassam etish kerak.

• 
  Orol dengizidagi ahvolni yaxshilash masalasiga kelsak, bunda Qozog’iston Respublikasi tutgan yo’lni tanlasak maqsadga muvofiq bo’lar edi. Ya’ni Orol dengizining O’zbekistonga tegishli qismida Qozog’istondagi qismidagidek orol tashkil qilish kerak. Sababi Qozog’iston o’z qismida Ko’korol tashkil qilib o’sha qismini damba bilan yopib, Sirdaryoni suvini to’plab, baliqchilikni rivojlantirmoqda. O’zbekiston ham Amudaryo qismida shunday ishlarni amalga oshirsa maqsadga muvofiq bo’lib, orol va orolbo’yidagi vaziyat ijobiy tomonga o’zgarishi mumkin. Buning uchun chet el invistitsiyasini jalb qilish kerak bo’ladi.
  
• 
  Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishning iqtisodiy mexanizmi samaradorligini oshirish uchun tabiiy resurslardan foydalanganlik uchun to’lov normativlarini hamda ularni undirish mexanizmini ishlab chiqish lozim.
  
• 
  Bundan tashqari, yerga oid huquqbuzarliklar sodir etganlik uchun fuqarolik-huquqiy javobgarlik yuklatishning maxsus normalari ham ishlab chiqilishi kerak.
  
• 
  Shuningdek , ekologik zararni hisoblab chiqish uslubi va ekologik zararni aniqlash masalalarini tartibga soluvchi davlatlararo bitimlar va shartnomalarning mavjud emasligi ham katta muammo bo’lib turipti. Shu nuqtai nazardan ekologik munosabatlarda xorij tajribasidan keng foydalanish va ularni qonunchiligimizda tatbiq etish zarur.
  

• 
  Mamlakatimizda tabiatni muhofaza qilish tadbirlariga sarflanadigan budjet mablag’lari hajmi yetarli darajada emas. Shu sababdan, ko’rsatilgan to’lovlarni sarflashning amaldagi tartibi atrof muhit muhofazasi uchun samarasiz bo’lib qolmoqda. Mahalliy ijro organlari bu mablag’lar hisobidan faqat o’zlarining mahalliy muammolarini hal etmoqdalar xolos. Shuning uchun , ekologik tadbirlarni moliyalashtirish, ya’ni ularni mablag’ bilan ta’minlash mexanizmini qaytadan ko’rib chiqish, ekologiya jamg’armalari avtonomligini , budjetga qaram bo’lmasligini ta’minlash lozim.
  
• 
  Fuqarolar hamda yuridik shaxslarni sog’ligiga va mulkiga zarar yetkazganlik, shuningdek, atrof muhitni ifloslantirish natijasida zarar yetkazganlik sug’urtaning mavjud bo’lishini taqozo etmoqda. Buning uchun birinchi navbatda “ Majburiy sug’urtani tashkil etish va amalga oshirish shartlari to’g’risida” gi nizom ishlab chiqilishi kerak. Yuritilayotgan xo’jalik faoliyati oshiqcha ekologik xavf tug’diradigan korxonalar majburiy ravishda ekologik sug’urtalanishi lozim. Bozor munosabatlari tizimida faoliyat yuritayotgan tovar ishlab chiqaruvchilarga nisbatan majburiy sug’urta shaklini qo’llash, ya’ni ularni majburiy tarzda sug’urtalash ularning erkin xo’jalik yuritish huquqini qandaydir ma’noda cheklangandek tuyuladi. Ammo odamlarga yetkaziladigan zarar, shuningdek atrof muhitga yetkaziladigan zarar yetkazuvchi tomonidan har qanday hollarda ham qoplanishiga jamiyat har doim amin bo’lishi lozim.
  
• 
  Yoshlar o’rtasida bo’layotgan turli hil qonunbuzarliklar, tartibsizliklar va jinoyatlarni oldini olish maqsadida qator chora-tadbirlarni ishlab chiqish. Bu ishlarga mahalla , maktab va oilaning ahamiyatini his qilgan holda tushuntirish ishlarini olib borish. Ishsizlikni kamaytirish , yoshlarni bo’sh vaqtlarini mazmunli o’tkazish uchun yoshlarni bandligini ta’minlash hozirgi kunda global muammolar bo’lib turgan terrorchilik, odam savdosi, giyohvandlik alkogolizmni kamaytirish va yo’q qilishga yordam berishini anglagan holda harakat qilish zarur.
  
• 
  Qayd etib o’tilgan nuqtai nazarlarni amalga oshirish va aniqlashtirish tartibida tabiatni muhofaza qilish borasidagi turli tadbirlarni loyihalashtirishadigan organlarning mansabdor shaxslari va mas’ul xodimlarining javobgarligini belgilab qo’yish taklif etiladi. Ko’ra bila turib g’ayriilmiy, moslashtirilmagan loyihalar tuzilishiga yo’l qo’ygan rahbarlar javobgarlikka tortilishlari lozim. Bundan tashqari, korxona atrof muhit muhofazasi bo’yicha tuzilgan rejalar va tadbirlarni bajarmasa ,
  

jumladan, atrof-muhit muhofazasi uchun ishlatiladigan mablag’ aybli ravishda o’zlashtirilsa , tabiat muhofazasi uchun ishlatiladigan aslahalar va moslamalar to’liq holda ishlab chiqarilmasa yoxud sifatsiz va andozaga mos kelmaydigan holda ishlab chiqarilsa, shuningdek ularning yo’qligi hamda sifatsizlarning qo’llanilishi tabiiy muhitga sezilarli darajada zarar yetkazishi mumkin bo’lsa, tabiatga chiqarilgan zararli moddalarning labaratoriya tashxislari natijalari buzib ko’rsatilsa va ularning tabiat boyliklari tarkibidagi ulushi oshib ketsa, tabiatni muhofaza qilish borasidagi amalga oshirilgan tadbirlar holati to’g’risida ko’ra-bila yolg’on ma’lumotlar berilsa, atrof-muhitga katta xavf manbai bo’lishi mumkin bo’lgan inshootlarni qurishda qurilish normalari va qoidalari hamda loyiha texnologiyalari qo’pol tarzda buzilsa, tabiat muhofazasi borasidagi inshootlar va qurilmalardan foydalanish qidalari buzilsa ham mansabdor hamda mas’ul shaxslar javobgarlikka tortilishi shart.

Bundan tashqari, insonning antropogen faoliyati XX asr davomida tabiiy muvozanatning shu qadar izdan chiqardiki, yuzaga kelayotgan global muammolar murakkablashib , qamrov hududi kengayib globallashib bormoqda. Xususan , Orol ekologik muammosi ham mintaqaviy muammo darajasidan chiqib ulgurdi.

Hozirgi vaqtda ekologik muammolar , ular yuzaga kelishi hamda global tizimning rivojlanishi haqida bilimga ega bo’lish, ularni bartaraf etishda xalqaro birdamlik naqadar katta ahamiyatga ega ekanligini bilish katta ahamiyat kasb etadi.
Hududiy ijtimoiy-ekologik tizim inson faoliyati davomida o’zaro uyg’unlashib ketgan tabiiy va ijtimoiy voqelikning inson hayoti bilan chambarchas bog’liq qobig’ini qamrab oladi. Tabiiy sharoit komponentlarining holati bevosita insonning sog’ligi va fiziologik tuzilishini aks ettiradi.
Dunyoning rivojlanish modelida agar aholi sonining ortishi, sanoat va qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarishning o’sishini muvofiqlashtirish bo’yicha , shuningdek , atrof-muhitni muhofaza qilish borasida tegishli chora-tadbirlar belgilanmasa , kelgusida dunyoda nimalar yuz berishi mumkinligi ko’rsatib o’tiladi.
Hozirda geografik qobiqning barcha qismlarida butun dunyoni qamrab olgan muammolar yuzaga kelmoqda.
Atmosferadagi azot va kislorodning miqdori juda katta bo’lishiga qaramasdan salbiy ta’sir tobora kuchayib bormoqda. Oxirgi 150 yil davomida inson faoliyati natijasida atmosferadagi uglerod qo’shoksidi ortgan. CO2 zaharli emas, o’simliklar uchun ozuqa hisoblanadi. CO2 qisqa to’lqinli quyosh nurlarini o’tkazadi, lekin yerdan qaytarilgan uzun to’lqinli issiqlik nurlanishini ushlab qoladi. Natijada “ issiqxona effekti” vujudga keladi. Yoqilg’ining ko’plab ishlatilishi muammoni keskinlashtiradi. Atmosferada metan va azot chala oksidi miqdorining ortishi issiqxona effektini kuchaytirmoqda. Bu iqlim o’zgarishini keltirib chiqarmoqda.
Atmosferaning 20-30 km oralig’ida joylashgan o’ziga xos himoya qobig’I ozon qatlamining siyraklashuvi ham dolzarb muammolardan hisoblanadi. Yer yuzida dastlab 1970-yillarda stratosferadagi ozonning kamayishi kuzatildi. 1980-yillarda Antarktida ustida ozonning 50% ga kamayishi qayd qilindi. Ko’pchilik mutahassislar ozonning kamayishi texnogen yo’l bilan kelib chiqqan deb hisoblaydilar. Atmosferada ozon miqdorining o’zgarishi tabiiy jarayonlar, jumladan, quyosh faolligining o’zgarishi , boshqa omillar tasirida ham o’zgargan bo’lishi ham mumkin. Lekin , sabablaridan qatiy nazar ushbu muammoni ijobiy hal qilish yo’llarini izlash , choralar ko’rish lozimdir.
Tuproq – quruqlikning yuqori qismi bo’lib, o’simliklar, hayvonlar, mikroorganizmlar va iqlim ta’sirida “ona” tog’ jinslaridan hosil bo’lgan. U biosferaning boshqa qismlari bilan uzviy bog’langan muhim va murakkab tarkibiy qismi. Tuproqning ifloslanishi biosferada moddalar aylanishining buzilishiga olib keladi. Bundan tashqari, zararli moddalar ekologik oziqlar zanjiriga qo’shiladi. Ular tuproq va suvdan o’simliklarga, keyin hayvonlarga va oxir-oqibatda oziq-ovqat orqali inson organizmiga o’tadi. Hozirgi kunda 100 mln. ga ortiq tuproq fondi degradastiyaga uchragan. U nafaqat madaniy va tabiiy landshaftlardagi buzilishlar , balki insoniyatni oziq – ovqat mahsulotlari bilan taminlanishidagi muammolarni kuchaytiradi.
Suv ona sayyoramizda eng ko’p tarqalgan noorganik moddadir. Suvsiz yerda hayot yo’q. Suv – Yerdagi asosiy hayotiy jarayon hisoblanmish fotosintezda yagona kislorod manbaidir. U ob-havo va iqlimning shakllanishida katta ahamiyatga ega .
Dengizning atmosfera bilan o’zaro ta’siri yerdagi ob-havo sharoiti va iqlimning shakllanishiga katta ta’sir ko’rsatadi. 2000-yilda birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov BMT da bo’lib o’tgan ming yillik sammitining 55-sessiyasida Orol muammosini yana ilgari surdi va bunda Orolning muammoga aylangani e’tirof etildi. Aslida Orol dengizi muammosi uzoq o’tmishga borib taqaladi.
Darhaqiqat, bugungi globallashuv davrida biz insonlarni yengadigan, va bizda yagona bo’lgan Yerni hayot yo’q bo’lgan boshqa sayyoraga aylanib qolishiga olib keladigan eng xavfli holat bu loqaydlikdir. Loqaydlik shunday illatki , na atrofdagilarga van a insonnning o’ziga naf keltiradi. Yuqimliligi bilan atrofdagilarni zaharlaydi. Millatni parokandalikka uchratib, xalqni jar yoqasiga olib keladi.
Shunday ekan , har birimiz bugungi global muammolar avf olib borayotgan davrda loqayd bo’lmaylik. Farzandlarimiz kelajagi, tinch va farovon hayoti uchun zamin yaratib ketaylik. Garchi ularga juda ko’p narsa yaratib ketolmasakda, hozir bizda mavjud bo’lgan ne’matlarni ularga ham yetib borishi uchun o’z hissamizni qo’shaylik.
Buning uchun har kuni ochiq turadigan suv kranini yopib qo’yishingiz, hovlingizdagi daraxtni chopish o’rniga yoniga nihol ekishingiz, bolalaringizga miltiq o’yinchoq emas, balki kitob olib berishingiz so’raladi holos. Agar hamma shunday qilganda edi mening bitiruv malakaviy ishimga bu mavzu berilmasdi. O’ylab ko’ring! Bu ham biz uchun katta yaxshilikdir.
Abduvaitova.D