” kafedrasi 5111018 “KT: Informatika va at”

     3.1 

STILLARGA 

MISOLLAR……………………………………………………. 

20

 

     XULOSA………………………………………………… 

33 

     FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR………………. 

34 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

 

KIRISH 

O`zbekiston  Respublikasi  Mustaqillikka  erishganidan  so’ng  yurtimizda 

Komputer  texnologiyalari  kundan-kunga  rivojlanib  bormoqda.  Hozirgi  kunda 

insonlarning  Internet  resurslariga  bo`lgan  talabini  hisobga  olgan  holda  Internet 

texnologigalarni rivojlantirish asosiy masala bo`lib qolmoqda. Ayni paytda Internet 

foydalanuvchilari  o`z  ehtiyojini  qondira  oladigan  ma`lumotlarga  Internet  tarmog`i 

orqali ega bo`lishi mumkin.   

Internet  turli  xil  insonlarni  yagona  maqsad  bilan  birlashishiga  sabab 

bo’lmoqda.  Hamma  Internet  tarmog’idan  biror  turdagi  axborot  olishga  harakat 

qiladi.  Internet  tarmog`I    kun  sayin  rivojlanib  bormoqda.  Buning  asosiy  sababchisi 

esa  jamiyatimizning  barcha  sohalari  qamrab  olgon  axborot  resurslari  soning  ortib 

borishi hisoblanadi.  

Dastlabki  web-sahifalar  juda  sodda  tuzilishga  ega  bo’lib,  ular  matnni 

formatlash  va  gipеrko’rsatkichlardan  tarkib  topgan  edi.  Web  tеxnologiyalar 

rivojlanishi  natijasida  Web  sahifalar  tarkibida  Plugin  dasturlar  joylashtirila 

boshlandi,  natijada  Web  sahifalarga  intеraktiv  xususiyati  bеrildi.  Web 

tеxnologiyalarning  rivojlanishining  oxirgi  natijalaridan  biri  bu  skript  tillaridir 

(Script  Languages).  Ularni  ishlatishdan  maqsad  Web  sеrvеrining  ishini 

yеngillashtirish,  har  xil  mayda  ishlar  uchun  Web  sеrvеrini  bеzovta  qilmasdan, 

bunday masalalarni foydalanuvchi kompyutеrining o’zida yaratishdir.  

Web sahifa Intеrnеt tarmoqlarida joylashgan fayllar to’plami bo’lib, ularni soni 

soat sayin ko’payib bormoqda. Bu fayllarda ma'lumotlarni turli xillarini: matn, 

grafik, tasvir, vidеo, audio ma'lumotlarni uchratish mumkin. Bugungi kunda Web 

Intеrnеt rеsurslari ichida eng ommaviysi hisoblanadi. Chunki, avvaldan 

tayyorlangan Web sahifa orqali tеgishli ma'lumotlarni to’ldirish foydalanuvchining 

qanchadan-qancha vaqtini tеjash imkonini bеradi. Shu bois matеmatika va 

informatika yo’nalishida tahsil oluvchi talabalarga Web tеxnologiyalarni alohida 

kurs sifatida o’qitila boshlandi. 

---

 

4 

Front  Page  saytlarining  to’g’ri  ko’rish  xususiyatlarini  ko’rib  chiqish,  grafika 

bilan  bog’liq  muammolarni,  saytni  har  xil  multimediyali  to’ldirish  variantlarini, 

sahifaning  mazmunli  qismi  va  uning  yuklash  tezligi  orasidagi  balansni  topishga 

imkoniyat  yaratib  beradi.  Front  Pageda  qaror  va  usullar  to’plamini  ko’rib 

chiqishdagi  kundalik  ishlarimiz  ma’lumotlardan  foydalanib,  sanoat  saytlarini 

bajarish mumkin. Shunday qilib, saytni korporativ ma’lumotlarni bezashga bog’lash 

va  u  bilan  distanstion  rejimda  to’g’ri  ish  tashkil  etish  mumkin  bo’ladi.  Sayt 

yordamida  mijozlar  bilan  mana  shunday  ishlar  tashkil  etilganda  tashkilot 

xizmatchilari  o’z  ishlarini  ofis  tashqarisida  ham  bemalol  bajarishlari  mumkin 

bo’ladi. Elektron tijorat uchun ham saytlar  yaratish ham uzluksiz axborotli xavfsiz 

sayt  vositalarini  tashkil  qilish  mumkin.  Bu  ishlarning  barchasi  dasturlashsiz  olib 

beriladi. 

   

Internet saytlarni   har bir oynachasi   bir web sahifadir. Har bir  internet 

sahifa HTML ko’dl ari  orqali   yaratiladi . HTML bu Hyper Text Markup 

Language. Bu degani, bir programmalash tilidir.  

  

URL –bu Uniform Resource Locators, ya’ni  bu har bir saytning  nomidir.  

Har bir sayt nomi  hech  yerda qaytarilmaydi   va  boshqa  joyda  ishlatilmaydi. Bu  

qaytarilmas sayt  nomidir. Misol  uchun http://www.mail .uz  faqatgina  bittadir, 

boshqa hech qayerda shu  nomli sayt ochilishi  mumkin  emasdir, va ochilmaydi   

ham. URL to’rt qismdan  iboratdir.  



  Protocol://ServerName:PortNumber/FileName  



  Protocol:  bu http protokolidir.  



  ServerName: mail.uz  



  PortNumber: 80, agarda hech  narsa  yozilmagan bo’l sa  bu avtomatik 

ravishda 80 portdir.  



 

FileName:  Ko’pincha ko’rsatilmaydi , serverning  ishlashiga  bog’liqdir.  

 

---

 

5 

HTML bu Hyper Text Markup Language. Bu degani, bir programmalash 

tilidir.  

"<>" belgi ichidagi yozuvlar teg deb ataladi. Ko‘p teglarning ochiq(<>) va 

yopiq() hollari ishlatiladi. Bu kodda quyidagi teglar mavjud: 

1.... - ochiluvchi va yopiluvchi "html" nomli teg. Bu teg HTML 

hujjat boshlanishini bildiradi va barcha kodlar aynan shu teg ichida yoziladi, teg 

yozishda katta-kichik harflarning farqi yo‘q(...). 

2. ...sahifaning bosh qismi. Bu tegdagi kodlar foydalanuvchilarga 

ko‘rinmaydi. Oddiy sahifalar yaratishda judayam muhim teg hisoblanmaydi. Bu teg 

ichida quyidagi teglar joylashishi mumkin: 

- html meta teglari(meta) 

- sahifa nomi(title) 

- JavaScript kodlarini ulash(JavaScript) 

- stillarni qo‘shish(link) 

3. - sahifa nomini berish. Bu yerga yozilgan yozuvlar brauzerning 

yuqori qismida namoyon bo‘ladi. 

4. ...   

Salom Dunyo  

... ... ...

background="file:///C:/Users/ARSLON/Desktop/kerak/Rasmlar/770542901.jpg"> 

...  tegiga stil berib, dastlabki o’rnatilish(po umolchaniyu) jarayonini 

hosil qilish mumkin. Shunda biror elementga stil berish esdan 

---

 

10 

chiqib qolsa,  tegida ta’luqli stil esdan chiqgan elementga o’rnatiladi.tillari 

o’tmaydi(misol uchun, background), shuning uchun barcha stillarni 

BODY {color: green; 

font-family: "Verdana"; 

background: url(joke.gif) white; }