& Tildin` ja`miyetlik xιzmeti

&Sanlιqtιn` morfologiyalιq o`zgesheligi ha`m ga`ptegi xιzmeti
Sanlιqlar atlιq so`z ma`nisinde kelgende, seplik qosιmtalarι menen seplenedi, betlik, tartιm qosιmtalarι menen o`zgeredi. Mιsalι: u`sh, u`shtin`, u`shke, u`shti, u`shten, u`shte –bular sepleniwi; bizler besewmiz, sizler besewsiz, olar besew- bular betleniwi; bizlerdin` besewmiz, sizlerdin` besewin`iz, olardιn` besewi-bular tartιmlanιwι.
Sanlιqlar tiykarιnan, to`mendegi ga`p ag`zalarιnιn` xιzmetin atqaradι.
1. Sanlιqlar, ko`binese atlιq so`zlerge qatnaslι bolιp keledi.olar atlιq so`zlerdin` sanιn, mug`darιn anιqlap kelgende, anιqlawιsh xιzmetin atqaradι. Mιsalι: Brigadamιzda 20 salιkesh, 12 mexanizator, 8 suwshι bar. Ag`am menen apam altιnshι bo`limde isleydi. Inim 9-klasta oqιydι
2. Sanlιqlar ga`ptegi qollanιlιw ornιna qaray bas ag`zalardιn` xιzmetinde atqaradι. Mιsalι: Olar u`shewi kinog`a bardι. Xojalιqta besewmiz. Altι u`shke bo`linedi. Bizin` awιldι mektep ekew.
3. sanlιqlar atlιq so`zlerdin` ornιna qollanιlιp, seplik qosιmtalι kelgende, tolιqlawιsh xιzmetin atqaradι. Mιsalι: Ol tog`ιzιnshιnι pitkerdi. Tog`ιzdι u`shke bo`liwge boladι.
4. sanlιqlar feyillerge qatnaslι is-ha`rekettin` sanιn, mug`darιn bildirip kelgende pιsιqlawιsh boladι. Ku`n bir jawsa, terek eki jawadι. Mashinalar qaratawg`a eki ret qatnadι. Mashinalar ekew-ekewden bo`lindi.
Canlιqtιn` stillik qollanιlιwι
Sanlιq so`zler de o`zine ta`n stillik qollanιlιw o`zgesheliklerine iye. Olar o`zlerinin` san, mug`dardι an`latιwιnan basqa (yag`nιy sanlιqlιq ma`nilerinen basqa) ma`nilerde de stillik jaqtan o`zgeshelikleri menen paydalanιlιwι mu`mkin. Ma`selen. Sanaq sanlar bir, eki, bes, ju`z, qιrq t.b barlιq zattιn` sanιn an`latιw menen sheklenip qala bermeydi: bir ku`ni bizin` awιlg`a tsirk keldi. Bul ga`pte bir so`zi ku`ni so`zi menen bir so`z dizbegine enip, ulιwma bir ma`ni an`latιp tur, sanaq ma`nidegi bir, eki, u`sh, to`rt t.b usag`an ma`nilerinen pu`tkilley basqasha sol bir waqιtta, bayag`ιda, o`tkende degen ma`nilerge jaqιn ma`nini bildirip tur, bir ku`ni so`z dizbegi an`latqan ma`nide bir so`z anιqsιzlιq ma`nisin beredi, da`l qashan ekeni belgisiz. Ju`da` bir jaqsι na`rseni isledin` degen ga`pte de bir so`zi sanaq san ma`nisinde emes, ju`da` bir jaqsι dizbeginin` ishinde stillik jaqtan o`zgeshe,Sonday jaqsι ,usιnday jaqsι degen unamlι belgini an`latιwg`a sebepshi bolιp tur.,Sonday-aq bizler to`rtew boldιq ga`pi menen salιstιrιwg`a bolmaydι. Birinshisindegi jιynaqlaw tu`ri ga`pte beriliwi kerek bolgan pikirge ju`da` qonιmlι,stillik jaqtan durιs keledi,a`dette bizler to`rt boldιq dey bermeydi,a`debiy til o`lshemi boyιnsha qaraqalpaq tilinde eki ko`zi to`rt boldι degen turaqlι so`z dizbegi bar .(ko`p ku`ttim,uzaq ku`ttim degendi bildiredi),al eki ko`zi to`rtew boldι dep jιynaqlaw san tu`rinde qollanιlmaydι ,ol stillik jaqtan nadurιs boladι.Altι oqιwshι degen menen altι oqιwshιlar dep qollanιlmaydι ,sanaq sanlar atlιq so`zlerdin` anιqlawshιsι xιzmetinde kelgende,atlιq so`z ko`plik sannιn` -lar/-ler qosιmtalarιn qabιl ete bermeydi ,og`an sanlιqlardιn` qollanιwstili mu`mkinshilik bermeydi.