£ з б е к и с т о н р е с п у б л и к а с и о л и й в а

Er egaligi munosabatlari. Ilk o’rta asrlardayoq ijtimoiy-iqtisodiy hayotda muhim 

o’zgarishlar yuz berdi. Vohalarda yirik sug’orish inshootlari barpo etilib, yangi erlar 

o’zlashtirish ishlari kengayib bordi. Yangi erlarni o’zlashtirish ishlariga urug’ boshliqlari, 

qishloq oqsoqollari boshchilik qiladi. Shu boisdan ular o’zlashtirilgan erlarni katta 

qismini, sug’orish inshootlari yonidagi erlarni egallaydilar. Shu tariqa katta er egaligiga 

---

 

78

asoslangan mulkdorlar tabaqasi shakllanadi, ular bora-bora ziroatkor aholi ustidan 

xukmronlik qila boshlaydilar. O’sha zamonda ular dehqonlar deb atalgan. Dehqonlarning 

shaharlarda hashamatli uylari, qishloqlarda esa qo’rg’onlari bo’lib, xizmatkor-cho’rilarga 

qo’riqlovchi choparlarga ega bo’lgan. 

 

V asrda obikor erlarning asosiy qismi hali qishloq jamoalarining qaramog’ida edi.  

Qishloq jamoalarida yashab er va suvdan iborat umumiy mulkda o’ziga tegishli erlari 

bo’lgan erkin ziroatchilar kashovarzlar deyilar edi. Ularning bir qismi o’ziga tegishli 

erlaridan dehqonlar foydasiga mahrum bo’lib, bora-bora Kadivarlarga aylanib borganlar. 

Kadivarlar dehqonlar erida ijarador bo’lib ishlashga majbur bo’ladi, dehqonlarga qaram 

tabaqaga aylanib boradilar. Shu tariqa qishloq ahli uch tabaqaga bo’linadi.       

 

¾  Eng asosiy o’zgarish – erga egalik qilish munosabatlarining 

vujudga kelishi 

¾  Yirik mulkdorlar – dehqon xo’jaliklari salmog’ining kuchayishi

¾  Ularga qaram – ijarador – kadivarlar tabaqasining ortib borishi