0‘zbekistonda ichki turizmni rivojlantirish mexanizmlari

10-mavzu. O’zbekistonda ichki turizmni rivojlantirishda transport xizmatlarini takomillashtirish yo’llari.
Reja:

1. 
   0‘zbekistonda ichki turizmni rivojlantirish mexanizmlari
   
2. 
   0‘zbekistonda ichki turizmni rivojlantirishda transport xizmatlaridan foydalanish.
   

10.1. OZBEKISTONDA ICHKI TURIZMNI RIVOJFAUTIRISH MEXANIZMLARI
“Iqtisodiy mexanizm" tushunchasining zamonaviy talqini bo‘yicha I.I. Ayubovnmg¹ ilmiy ishlariga to^lxtalib o^tamiz.
“Mexanizm" tushunchasi, tizim dasturchilari tomonidan kiritil- gan tushuncha hisoblanadi. Unga muvofiq, “mexanizm" (jarayon- ning binnchi elementi) “boshqaruv" (jarayonning ikkinchi elementi) yordamida jarayonning funksiyasini amalga oshiradi va uning “kiruvchi"sohasini “chiquvchi" sohagao‘zgarishiga olib keiadi (37- rasm). Shu tarzda, mexanizm jarayonning resurs ta'mmoti bo‘lib, uning moddiy qismi va elementlaming o‘zaro aloqasini aks ettiradi va jarayon funksiyasini amalga oshishini ta’minlaydi.
Mazkur tushuncha yetarli darajada aniq hamda iqtisodiy nazariyada keltirilgan kamchiliklardan holi bo‘lib, mantiqiyjihatdan tabiiy fanlardagi “mexanizm” tushunchasi bilan bog'liq hamda iqtisodiy tadqiqotlarda ishonchli natijalarning olinishida qo‘llanilishi mumkin. “iqtisodiy mexanizm"rung taklif qilinayotgan tarifida Iqtisodiy mexanizm - mazkur iqtisodiy jarayonni amalga oshirish uchun yo^cnaltirilgan iqtisodiy resursiar va ularni harakatga keltirish usullari majmui deb ifodalanadi. “mexanizirTning bu kabi talqin etilislii iqtisodiyotda terminologik noaniqliklarni bartaraf etishga xizmat qiladi.
“ Аюбов И И. Значение инвестиций сфере услуг и период перемен в экономике Узбехксгана < журнал ^Экономим и предпринимательство» / Моста 2019г. Crp. 52X 537.


37-rasm. IVfexanizm jarayonning tarkibiy element! sifatida.

Mexanizm atamasi bo‘yicha o‘tkazilgan taqqoslama talilillar, “mexanizm'" va “jarayonli yondashuv'’ tushunchalarini quyidagicha i zoh 1 anishin i ta'mtni ayd i:

1. 
   "Mexanizm" iqtjsodiyot nazariyasida “iqtisodiy tizimning holatf' sifatida izohlanib, xo‘jalik yuritish uslubi, ishlab chiqarish munosabatlari majmui sifatida talqin qilinadi. Ammo bunda uning bosbqaniv funksiyasi ifodalanrnagaa Natijada mantiqiy bog‘liqlik buzilgan va mexanizm - o‘ziga xos “mustaqil amal qiluvchi ekipaj” sifatida talqin etilgan.
   

2. 
   Iqtisodiyot nazariyasi jarayonning “kirish” va “chiqish’" elementlarini tahlil qilmaydi. Natijada jarayonni dinamiк yondashuv asosida tadqiq qilish va xo‘ja!ik tizimi sifatida qarashda mantiqiy bogiiqlikning noaniqligiga sabab boMadi. shuning uchun iqtisodiy adabiyotlarda qo'sbimcha ravishda aksariyat iqtisodchilar omonidan “mexanizrn’ning boshqanivdan farq qiluvchi moddiy qismini anglatuvchi "instrument" atamasi ham kiritiladi. Natijada
   

ko‘pgina iqtisodchilar tomonidan "mexanizm" va "instrument" atamalari chalkashliklarga yo‘l qo‘yiIib, mexanizm - bir vaqtning o‘zida “integratsiyalashgan instrumenf’lar majmui sifatida taJqin qilinadi;
3.Iqtisodiyot nazariyasida "mexanizm" xo‘jalik tizimlarining turli sohalarga bo‘linishini ta’minlashga ham xizmat qiladi. MasaJan, "moliyaviy mexanizm", "resurs mexanizmi", "takror ishiab chiqarish mexanizmi", "boshqaruv mexanizmi", "ijtimoiy-iqtisodiy rivojlamsh mexanizmi”. Natijada "mexanizm" atamasi iqtisodiy tizimda harakatga keltiruvchi kuch sifatida namoyon bo‘lib, ilmiy tahlil masalaJarining hal qilinishi uchun yetarli boMmaydi.

4. 
   “Mexanizm” atamasi jarayonli yondashuvga ko‘ra “boshqaruv” atamasidan birmuncha cheklangan. Shuning uchun boshqaruv - guruh bo4ib tasir ko'rsatishning asosiy omili, mexanizm esa guruhli ta’sir ko‘rsatish faoliyatini bo‘ysunish, ijro etish va ta’minot bilan bog‘liq resurslami ta’mmlashdir. Shunday qilib, mexanizm boshqaruvni ifodalovchi “mexanika”siz kutish holatida bo‘ladi va mustaqil harakat qila olmaydiyu natijada aynan boshqaruvning mexanizm bilan ta’minlanishi “kirish” jarayonini "chiqish" jarayoniga qadar harakatlantirishga xizmat qiJadi.
   

Tahlillar asosida “iqtisodiy mexanizm” atamasini uni yanada aniqroq ifodalash imkonini beruvchi jarayon - “mexanizm” orqali ifodalash imkonini berdi. Shu asosda iqtisodiyotda mexanizm tushunchasining yangi aniq tarifi va tushunchasi ishiab chiqildi.
Ta’kidlash joizki, jarayon va jarayonli yondashuv tushunchalari mohiyatan mexanizmning asosiy tarkibiy qismi hisoblansada, xronologik nuqtayi nazardan ancha kechroq, axborot texnologiyalari sohasida qo‘llanila boshiangan.
Mexanizm mohiyatini yoritishga qaratilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, “Mexanizm” tushunchasi jarayon sifatida yanada aniqroq va real iqtisodiy tizimlarga nisbatan adekvatdir, shuningdek, ilmiy tadqiqotlar hamda iqtisodiy modeliashtirishda ham qo‘l keladi.
Iqtisodiy masalalarga hal qilishga qaratilgan mexanizmlami tadqiq etish ularning statistik tasnifini ifodalashni taqozo etadi Albatta, iqtisodiy mexanizm atamasining milliy hisoblar tizimi bilan bir vaqtda kirib kelganligiga qaramasdan ular tarqoq holda qo‘Uanilmoqda.
“Mexanizm” alamasi mohiyati bo‘yicha o‘tkazi!gan taqqoslama tahlillar shuni ko‘rsatmoqdaki, iqtisodiy mexanizm quyidagi xususiyatlarga ega:

• 
  mexanizm jarayonsiz amai qiimaydi, chunki u mexanizmning asosiy qismi hisoblanib, funksiyalarning bajarilishiga asoslangan.
  
• 
  mexanizm mustaqil ravishda o‘z-o‘zini boshqara oimaydi, shu boisdan ham boshqaruv tizimisiz “kutish jarayoni"da bo‘ladi.