1 – Amaliyot Optik tolaning geometrik va fizik parametrlarini hisoblash

1- topshiriqning 2-bandini bajarish bo’yicha ko’rsatma

Sindirish ko’rsatkichining nisbiy farqi

(1.1)

munosabat bilan aniqlanadi.

Yorug’lik nurining ikki muhit chegarasidan to’liq ichki qaytish burchagi quyidagi munosabat bo’yicha aniqlanadi:

. (1.2)

Apertura soni quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:


, (1.3)

bu erda n_0, n₁ va n₂ lar mos ravishda havo, optik tola o’zagi va qobig’ining sindirish ko’rsatkichlari, _A - apertura burchagi.

Havo uchun n₀=1 ekanligi e’tiborga olinsa, apertura soni uchun quyidagi munosabatga kelamiz:

, (1.4)

Bu kattalik pog’onali sindirish ko’rsatkichli optik tolalar uchun (1.4) munosabat bilan, parabolik ko’rinishdagi gradient sindirish ko’rsatkichli optik tolalar uchun esa,

(1.4)

Munosabat bilan anqlanadi. Bu erda n₁(0) – sindirish ko’rsatkichining gradient optik tola o’zagining o’qiga mos kelgan qiymati.

Normalashtirilgan chastota quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

, (1.5)

bu erda d – optik tola o`zagining diametri;  - tola bo’ylab tarqalayotgan optik nurlanish to’lqin uzunligi.
Optik tola bo’ylab tarqalayotgan modalarning soni umumiy holda munosabat bilan,
pog’onali optik tola uchun
(1.6)
munosabat bilan,
gradientli optik tola uchun

(1.7)

munosabat bilan aniqlanadi.
Kesish to’lqin uzunligi quyidagi munosabat orqali aniqlanadi:

(1.8)

YUtilish hisobigi ro’y beradigan yo’qotishlar optik tola materialining dielektrik sindiruvchanligi ( tg) ga bog’liq bo’ladi va quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

, dB/km (1.9)

bu erda  - Yorug’lik signalining to’lqin uzunligi, tg - optik toladagi dielektrik yo’qotishlar burchagining tangensi, n₁- optik tola o’zagining sindirish ko’rsatkichi.

Optik tola materialining nobirjinsliklarida sodir bo’ladigan sochilish tufayli yuzaga keladigan yo’qotishlarni quyidagi munosabat bilan ifodalash mumkin:
, dB/km (1.10)

bu erda K_r- sochilish koeffitsienti (kvarts uchun reley sochilish koeffitsenting son qiymati ga teng).

Optik toladagi xususiy yo’qotishlar _yut va _soch larning yig’indisi sifatida aniqlanadi:

, dB/km. (1.11)

Optik tolada Yorug’lik spektrining infraqizil diapazonida beradigan yo’qotishlar quyidagi munosabat bilan aniqlanadi:

, dB/km (1.12)

bu erda S va k lar - o’zgarmas koeffitsientlar (kvarts uchun S=0,9 dB/km, k=0.7-0.9 mkm);
_iq - Yorug’lik uzatgichning infraqizil diapazonga mos kelgan to’lqin uzunligi, _iq=2,3 mkm.
Yorug’lik impulsining optik tolada tarqalishi jarayonidagi dispersiyasi «pog’onali» optik tola uchun


, (1.13)

«gradientli» optik tola uchun

(1.14)
munosabat bilan aniqlanadi.
Bu erda l - optik liniya uzunligi, km;
l_a- modalararo aloqa uzunligi, km;
- «pog’onali» optik tola uchun l_a= (5-7) km;
-«gradientli» optik tola uchun l_a= (10-15) km;
Optik liniya uzunligi regeneratsiya uchastkasining uzunligi l bilan l_a deyarli bir xil ekanligini e’tiborga olinsa etarli darajadagi aniqlik bilan l = l_a deb qabul qilish mumkin.
U holda (1.13) va (1.14) ifodalar mos ravishda quyidagicha ko’rinishni oladi:
, ns (1.13)

, ns. (1.14)

 - impulslar kengayishi aniqlangach, optik tolaning o’tkazish polosasi quyidagi munosabat orqali hisoblanadi:

mГц. (1.15)