1 – laboratoriya ishi ims tayyorlash texnologiyasi va klassifikatsiyasi bilan tanishish. Berilgan prinsipial sxemadan ims strukturasi, topologiya va texnologiyasini ishlab chiqish

3 – laboratoriya ishi

BTda yasalgan UE kuchaytirgich cxemasini tadqiq etish

Ishning maqsadi: Umumiy emitter sxemasida ulangan bipolyar tranzistorda yasalgan sodda kuchaytirgich bosqichi parametrlarini o‘lchash.

1. Laboratoriya ishini bajarishga tayyorgarlik ko‘rish:

Ishda 2.1- rasmda ko‘rsatilgan, umumiy emitter sxemada ulangan bipolyar tranzistorda yasalgan sodda kuchaytirgich bosqichi parametrlari o‘lchanadi.

2.1-rasm. UE sxemasidagi BTda bajarilgan
sodda kuchaytirgich bosqichi sxemasi.

Tranzistor aktiv rejimda ishlaydi. R_B va R_K rezistorlar o‘zgarmas tok bo‘yicha ish rejimini ta’minlaydilar. Bu vaqtda R_B yordamida baza tokining o‘zgarmas tashkil etuvchisi o‘rantiladi.

, (2.1)
demak, kollektor toki ham


, (2.2)


R_K rezistor kollektor toki o‘zgaruvchan tashkil etuvchisini kuchlanish manbai orqali qisqa tutashuvdan himoya qiladi. R_K>>R_Yu bo‘lishi tavsiya etiladi. Bir vaqtning o‘zida R_K kattaligi kollektordagi kuchlanish o‘zgarmas tashkil etuvchisiga ta’sir ko‘rsatadi, chunki


. (2.3)

Berilgan E_K va R_K qiymatlarida o‘zgarmas tok bo‘yicha tranzistor ishchi nuqtasi ikkita parametr bilan emas, balki bitta parametr I_B (0) yoki I_K(0) yoki U_KE(0) orqali beriladi. O‘lchashda U_KE(0) dan foydalangan qulay.

Signal manbai u_G va yuklama o‘zgarmas tok rejimida tranzistorga ta’sir ko‘rsatmasligi uchun, U_BE(0) ishchi diapazonda kichik qarshiliklarga ega bo‘lgan bo‘luvchi kondensatorlar S_B va S_K ulanishi kerak.
Kuchaytirgich bosqichi asosiy parametrlarini hisoblash uchun quyidagi formulalardan foydalanish mumkin:


; (2.4)

Bu yerda ; .

Emitter zanjirida manfiy teskari aloqa yuzaga keltiruvchi R_E rezistor mavjud bo‘lganda

; (2.5)

2. Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq:

2.1. O‘zgarmas tok bo‘yicha tranzistor rejimini o‘rnatish.

2.1.1. 2.2 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing (bu 2.1 – rasmda keltirilgan kuchaytirgich bosqichi sxemasining tranzistor ishchi nuqtasini aniqlovchi qismi).

2.2-rasm. Kuchaytirgich ishchi rejimini o‘rnatish.

Ye₂ =10V

R_K =3,3k
R_B =10-56k o‘rnating.

O‘zgarmas , kuchlanishlarni o‘lchash uchun voltmetrlarni ulang.

2.1.2. Ye₁ kattalikni o‘zgartirib borib, (*) bo‘lgan hol uchun tranzistort ishchi nuqtasini tanlang.


kuchlanishni o‘lchang va o‘zgarmas tashkil etuvchilarini aniqlang.

Baza toki

(2.6)
kollektor toki (2.7)
va baza tokini statik uzatish koeffitsienti
(2.8)
---------------------------------------------------------------------------------------
(*) Real sxemalarda Ye₁ = Ye₂ qilib hamda mos R_B kattaliklari tanlanadi
2.1.3. 2.1.2- banddagi o‘lchash va hisoblarni boshqa ikkita ishchi nuqta uchun takrorlang ( = 0,25E₂ va = 0,75E₂).
2.1 - jadval

UKE(0), V	2,5	5	7,5	Formula
Ye1
UBE(0), V
IB(0), mA				3.6
IK(0), mA				3.7
β				3.8

2.2. Kuchaytirgich bosqichi asosiy parametrlarini o‘lchash.

2.2.1. 2.3 – rasmda keltirilgan sxemani yig‘ing (oldingi bandda yig‘ilgan sxemani to‘ldiring).

2.3-rasm. Kuchaytirgich bosqichiga signal berish sxemasi.

2.2.2. U_KE(0) = 0,5E₂ ishchi nuqtani o‘rnating (2.1.2 – bandga qarang).

2.2.3. Voltmetrlarni o‘zgaruvchan kuchlanishlarni o‘lchash rejimiga o‘tkazing.

Sxema kirishi va chiqishiga ossilograf ulang. Signal generatoridan f=1000Gs chastota va U_gm amplitudaga ega bo‘lgan shunday sinusoidal kuchlanish beringki, sxemaning chiqishida amplitudasi U_chiq.m = U_kem =1–2B ga teng bo‘lgan o‘zgaruvchan kuchlanish hosil bo‘lsin.
Ossilograf yordamida signal buzilishlari yo‘qligiga ishonch hosil qiling. Kuchaytirgich kaskadi chiqishidagi kuchlanish fazasi kirishga nisbatan inverslanayotganligiga ishonch hosil qiling. Kirishdagi o‘zgaruvchan kuchlanish U_kir..m=U_bem, chiqishdagi o‘zgaruvchan kuchlanish U_chiq..m=U_kem va (voltmetrni qayta ulab) generator chiqishidagi U_gm kuchlanish amplitudalarini o‘lchang.
O‘lchash natijalarini 2.2 – jadvalga kiriting.

2.2.4. O‘zgaruvchan tashkil etuvchilarning amplitudalarini hisoblang.

Kirish toki

, (2.9)
va chiqish toki
, (2.10)
Hamda kollektor toki o‘zgaruvchan tashkil etuvchisi


. (2.11)
O‘lchashlar asosida kuchaytirish koeffitsientlari qiymatlarini hisoblang.
Kuchlanish bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti
, (2.12)

tok bo‘yicha kuchaytirish koeffitsienti

, (2.13)
kirish qarshiligi
, (2.14)
va baza tokining uzatish differensial koeffitsienti
. (2.15)
Natijalarni 2.2 – jadvalga kiriting.

2.2.5. O‘lchangan baza tokining uzatish differensial koeffitsienti uchun kuchlanish bo‘yicha nazariy kuchaytirish koeffitsienti (2.2) va kirish qarshiligi (2.1) qiymatlarini hisoblang va 2.2 – jadvalga kiriting

( r’_B = 100 Om deb oling).