1 – ma’ruza kirish. “Umumiy kimyoviy texnologiya”fanining mazmuni predmeti va metodi

Muvozanatni o'ng tarafga siljitish uchun, ya'ni maxsulot miqdorini oshirish (muvozanatli chiqishni oshirish) uchun Le shatelьe prinsipiga binoan xarorat t Va maxsulot konsentratsiyasi CD ni kamaytirish kerak, ya'ni reaksion zonadan maxsulotni chiqarish xamda bosim p va reaksion zonada dastlabki moddalar konsentratsiyasi CA va CB ni oshirish kerak. Shuningdek, CA ning oshishi V moddaning to'liqroq O'zgarishiga yordam beradi va aksincha. Bu xol sanoatda ko'p ishlatiladi. Masalan, vodorod hloridning sintezida:

• Muvozanatni o'ng tarafga siljitish uchun, ya'ni maxsulot miqdorini oshirish (muvozanatli chiqishni oshirish) uchun Le shatelьe prinsipiga binoan xarorat t Va maxsulot konsentratsiyasi CD ni kamaytirish kerak, ya'ni reaksion zonadan maxsulotni chiqarish xamda bosim p va reaksion zonada dastlabki moddalar konsentratsiyasi CA va CB ni oshirish kerak. Shuningdek, CA ning oshishi V moddaning to'liqroq O'zgarishiga yordam beradi va aksincha. Bu xol sanoatda ko'p ishlatiladi. Masalan, vodorod hloridning sintezida:
• Cl2 + H2 > 2HCl – H

Muvozanat konstantasi – Xarakatchan muvozanatning miqdoriy o'lchami uchun xizmat qiladi. Fizik kimyoda muvozanat konstantasi termodinamik kattalik kabi aniqlanadi, faqat uni massalar ta'siri qonunidan chiqarish mumkin.
Kimyoviy reyaksiya tezligi reyaksiyaga kirishayotgan moddalarning molyar konsentratsiyalari ko'paytmasiga to'g`ri proporsional.(2.1) reyaksiya uchun to'g`ri reyaksiya tezligi

Teskari reyaksiya uchun reyaksiya tezligi

• Teskari reyaksiya uchun reyaksiya tezligi

Bu erda k1 va k2 – to'g`ri va teskari reyaksiyaning tezlik konstantasi; [A], [B] va [D]
– ayni paytda reyaksiyaga kirishayotgan komponentlarning molyar konsentratsiyasi (yoki parsial bosim), ya'ni vaqt bo'yicha o'zgaruvchan kattaliklar. Muvozanat Konstantasi K muvozanatda turgan to'g`ri va teskari reyaksiyaning tezlik konstantalarining nisbati orqali xisoblanadi, ya'ni

• k [A*]m[B*]n = k2 [D*]p (2.4)
• Teng bo'lganda
• Bu erdan

Bu erda: [A*], [B*] va [D*] – muvozanat xolatdagi reyaksiyaga kirishayotgan komponentlarning koncetraciyasi yoki parsial bosimi