1- ma’ruza kirish

4.7-rasm. PEYOP ning almashtirish sxemasi. 
Almashtirish  sxemasida  pech  elektr  zanjirining  elementlari  mos  ravishda 
induktiv  va  aktiv  qarshiliklar  bilan  almashtiriladi,  elektr  yoyi  esa  aktiv  qarshilik 
sifatida qabul qilinadi.  
 
Almashtirish  sxemasini  tuzishda  qarshiliklarni  keltirilgan  qiymatlari 
quyidagi tartibda aniqlanadi. Transformatorning ikkilamchi zanjiriga keltirilgan va 
xaqiqiy zanjirlardagi yo‗qolayotgan quvvat bir-biriga teng bo‗lishidan kelib chiqib, 
misol uchun  r

1
   quyidagi tenglamadan topiladi: 
                                    
I
r
I
r
I
r
1
2
1
1
2
1
2
2
1
 


( ' )
'
'
 
                                          (4.5)  
dan 
                                        
r
I
I
r
r
k
'
1
1
2
2
1
1
2








   
                                        (4.6) 
bu erda  
k
I
I

2
1
 - transformatsiyalash koeffitsienti. 
 
SHunday qilib,  
r'
1
 
qiymatini 
aniqlash 
uchun 
r
1
 
qiymatini 
transformatsiyalash  koeffitsienti  kvadratiga  teskari  proporsional  ravishda 
o‗zgartirish talab qilinadi.   Xuddi     shunday    tartibda    
x
r
p
' , '
1
  va  
x
p
'
 qiymatlari 
aniqlanadi.  Zanjirning  to‗la  qarshiligi  almashtirish  sxemasidan,  tegishli 
o‗zgartirishlar  kiritish  orqali  aniqlanadi  (15,b  rasmda  to‗la  qarshiliklar  orqali 
ifodalangan  almashtirish  sxemasi  keltirilgan).  Qisqa  tutashuv  tokining 
transformator  ikilamchi  cho‗lg‗amiga  keltirilgan  (
0
ä

R
)  qiymati  quyidagicha 
aniqlanadi: 
                                            
I
U
r
x
2
2
2
2



                           
 
            (4.7) 
 
PEYOPlarning  energetik  xarakteristikalari  quyida  keltirilgan  tenglamalar 
yordamida aniqlanadi va ularga asosan quriladi..                             
                                               P
iss.y
=
3
2
2
I
r

 
 
                                            (4.8) 
                                              P
foyda
=
2
ä
ä
2
2
3
3
I
U
R
I

 
                                             4.9) 
                                               P
tula
= P
foyda
+ P
iss.y
=
)
(
3
ä
2
2
r
R
I

                            (4.10) 
   
                        
òóëà
ôîéäà
ýë
P
P


  
                                           (4.11) 
                                                     
S
U
I


3
2
2
  
                                          (4.12) 

---

28 
 
 
  
(4.13) 
            (3.13) 
 
PEYOPning texnologik ( ishchi ) xarakteristikalari esa quyidagi tenglamalar 
yordamida aniqlanadi .. 
                                            
 
                                                  (4.14) 
                      
                                                      (4.15) 
                              
 
 
 
                                (4.16) 
bu erda:  q -    1 soatdagi pechp ishlab chiqaruvchanligi ;