1- ma’ruza simli aloqa asoslari reja

Chastota bo‘yicha zichlashtirish. Chastota bo‘yicha zichlashtiriladigan TOA liniyalarida turli axborot manbalarining boshlang’ich signallariga aniq chastota oraliqlari ajratiladi. Bu holda guruhli liniya signallarini xosil qilish uchun yaqin joylashgan stabil optik tashuvchilar talab qilinadi. Biroq, ayniqsa yuqori tezlikli modulyatsiyalashda yarim o‘tkazgich lazerlarning nurlanish liniyalarining nostabilligi qo‘shni kanallarning ishchi to‘lqin uzunliklari orasida spektr bo‘yicha oraliqlarini informatsion signal oraliqlaridan bir necha marta oshib ketishiga olib keladi. Shuning uchun TOA tizimida spektral yaqin joylashgan kanallarni xosil qilish uchun turli manbalarning turli tashuvchilaridan emas, balki optik tashuvchilarni surish yordamida bitta manbaning turli tashuvchilaridan foydalaniladi.
Guruxlisignallarnishakllanishsxemasi2.3-rasmda tasvirlangan.
Qatorƒ₁, ƒ₂,...,ƒ_n tashuvchilardan iborat optik nurlanishlar lazer nurlanish manbai (NM) chiqishidan analizator A₁ ga tushadi. So‘ng chorakto‘lqinli λ/4 prizmadan o‘tib birinchi kanalning F₁ filtriga uzatiladi.
Bu filtr birinchi kanalning ƒ₁ optik tashuvchisini OM₁ optik modulyatoriga o‘tkazadi va bu yerda u axborot manbaidan berilgan signal bilan modulyatsiyalanadi.
ƒ₁, ƒ₂,...,ƒ_n (ƒ₁, dan tashhari) chastotali optik nurlanish filtrdan aks etib, u ham A₁ analizatorga qaytadi. Yo‘li bo‘ylab u ikkinchi marta chorak to‘lqinli λ/4 prizmadan o‘tib, A₂ analizatorga tushadi. OM₁ optik modulyatorda informatsion signal bilan modulyatsiyalangan birinchi kanalning optik tashuvchisi ko‘zgudan aks etib, A₁ analizatorga qaytadi.

4.3-rasm. Chastota bo‘yicha (geterodinli) zichlashtirishda guruhli optik
signallarning shakllanish sxemasi

Ikki martalab chorak to‘lqinli λ/4 prizmadan o‘tgan optik signalning qutblanish yuzasi boshlang’ich tebranishning qutblanish yuzasiga nisbatan π/2 ga buriladi.

Natijadayorug’likto‘plamiprizmadabirtomongayo‘naladivaundanchiqadi. So‘ngumumiy signal A₂analizatorgatushadivajarayonqaytariladi, faqatginafarqi bunda ƒ₂chastotali optik nurlanishmodulyatsiyalanadi. Shu tarzda optik liniya traktidauzatiladigan optik guruhli signal shakllanadi. Qator modulyatsiyalangan optik tashuvchilardan iborat qabul qilinadigan optik guruhli signal, A₁ analizatorga kelib tushadi, so‘ng esa chorak to‘lqinli λ/4 prizma va birinchi kanalning F₁ filtri orqali o‘tgach optik siljitgichga (OS) beriladi (2.4-rasm), F₁ filtri ƒ₁ chastotali optik signallarni o‘tkazadi, boshqa chastotali signallar aks etib, A₂ ga kelib tushadi. ƒ₁ chastotali modulyatsiyalangan optik tashuvchi OS da ko‘payadi, so‘ng ƒ_or oraliq chastota OF oraliq filtri yordamida ajratib olinadi va FD fotodetektorga beriladi. FD chiqishida elektr axborot signali shakllanadi. Shu tarzda boshqa signallarni qabul qilish amalga oshiriladi.



4.4-rasm. Chastota bo‘yicha (geterodinli) zichlashtirishda guruhli optik
cignallarni qabul qilish sxemasi

Chastota bo‘yicha zichlashtirish usulining afzalligi shundaki, signallarni bunday qabul qilish hisobiga regeneratsiyalash uchastkasi uzunligi 200 km gacha uzayadi va optik tolaning o‘tkazish qobiliyatidan samarali foydalanish koeffitsienti ortadi.

Bu usulning kamchiligi shundaki, bunda qutblanishi saqlanadigan optik uzatish va qabul qilish traktlari, shuningdek bir qator qo‘shimcha qurilmalar, chastota surgichlar, optik ventillar, qutblanish nazoratgichlari, optik kuchaytirgichlar va boshqa qurilmalar talab etiladi. Bu TOATni murakkablashtiradi va narxini oshiradi.