1-Амалий машғулот. Норматив ва техник ҳужжатлар билан таништириш. Қурилиш худудларининг иқлимий таснифларини аниқлаш

 
ЁНҒИН ХАВФСИЗЛИГИ, ЭВАКУАЦИЯ ЙЎЛЛАРИ 
Турар-жой биноларни лойиҳалашда Ушбу нормалар ва ШНҚ 2.01.02 
талабларини, шу жумладан функционал ёнғин хавфи бўйича бинолар 
классификациясини хисобга олиниши керак. 
ф1.1 – қариялар ва ногиронлар уй-интернати;
ф1.2 – ётоқхоналар; 
ф1.3 – кўпквартирали турар-жой уйлар, шу жумладан қариялар ва 
ногиронлар квартирали уйлар; 
ф1,4 – бирквартирали ва блоклаштирилган турар-жой уйлар. 
Квартирали турар-жой биноларнинг йўл қўйилаган баланлиги ва ёнғинга оид 
бўлинма чегарасида қават юзаси ўтга чидамлилик даражаси ва конструктив ёнғин 
хавфи классига қараб 4 жадвалга мувофиқ қабул қилинади.
4 жадвал 
Бинонинг ўтга 
чидамлилик 
даражаси 
Бинонинг 
конструктив ёнғин 
хавфлилик класси 
Бинонинг йўл 
қўйилган энг катта 
баландлиги, м 
Қаватнинг ёнғинга 
оид бўлинмасини 
йўл қўйилган энг 
катта юзаси, м
2
I, II 
CО 
50 
2500 
II 
СI 
28 
2200 
III 
CO 
CI 
22 
16 
1800 
1600 
IV 
CO 
CI 
C2 
5 
3 
5 
3 
5 
3 
1000 
1400 
800 
1200 
500 
900 
V 
Нормаланмайди 
5 
3 
500 
800 
Изоҳлар: 1. Бинонинг иситилмайдиган жуфтланган қурилишларни ўтга 
чидамлилик даражасини, бинонинг иситиладиган қисмининг ўтга чидамлилик даражаси 
бўйича қабул қилиш лозим. 
2. Шамолнинг ойлик ўртача тезлиги 4м/сек ва ундан юқори худудларда, жадвал 
кўрсаткичлари 0,7 коэффицент Билан қабул қилинади. 
Бинони баландлиги юқори қаватни жойлашиш баландлигибилан 
аниқланади, устки техник қават ҳисобланмайди, қаватни жойлашиш баландлиги 

---

ўт ўчириш машиналари юрадиган юза сатхи билан, ташқи девордаги очиладиган 
дераза таги сатхининг фарқи билан аниқланади. 
Квартирали турар-жой биноаларининг йўл қўйилган баландлиги ва 
ёнғинга оид бўлинма чегарасида қават юзаси ўтга чидамлилик даражаси ва 
конструктив ёнғин хавфи классига қараб 4 жадвалга мувофиқ қабул қилинади. 
Бинони баландлиги юқориги қаватини жойлашиш балагдлиги билан аниқланади, 
устки техник қават ҳисобланмайди, қаватни жойлашиш баландлиги эса ўт 
ўчириш машиналари юрадиган юза сатхи билан, ташқи девордаги очиладиган 
дераза таги сатхининг фарқи билан аниқланади
. 
5.2. Қариялар ва ногиронлар оиласи квартирали уйлари, кариялар ва 
ногиронлар уй-интернатларини ўтга чидамлилик даражаси II дан паст 
бўлмаслиги керак. 
5.3. Ётоқхона биноларида ёнғинга қарши деворлар оралиғидаги 
қаватнинг юзаси ва бинони энг катта баландлиги, ўтга чидамлилиги даражаси ва 
конструктив ёнғин хавфлилиги классига қараб: секция типидаги турар-жой 
бинолардаги ётоқхоналар учун – 4 жадвал бўйича, йўлакли типдаги бинолардаги 
ётоқхоналар учун эса – 5 жадвал бўйича қабул қилиниши керак. 
5 жадвал 
Бинонинг ўтга 
чидамлилик 
даражаси 
Бинонинг 
конструктив ёнғин 
хавфлилик класси 
Бинонинг йўл 
қўйилган энг катта 
баландлиги, м 
Қаватнинг йўл 
қўйилган энг 
катта юзаси, 
м
2
I, II 
CО 
СI 
28 
16 
2500 
1000 
III 
CO 
CI 
15 
9 
1000 
1200 
IV, V 
Нормаланмайди 
3 
400 
IV ва V ўтга чидамлилик даражали ётоқхона бинолари ёнғинга оид
бўлинмаларни улар иккитагача бўлганда 2-типдаги ёнғинга қарши девор билан 
ажратишга йўл қўйилади. 
5.4. I, II ва III ўтга чидамлилик даражали биноларнинг юк кўтарувчи унсурларини 
(элементларини) ўтга чидамлилигини талаб даражасини таъминлаш учун фақат 
конструктив ўтдан ҳимоялаш қўллашни йўл қўйилади. 
I, II ва III ўтга чидамлилик даражали биноларда секциялараро девор ва 
пардеворлар, бошқа хоналардан умумий йўлакни ажратувчи пардеворларни 
чидамлилик даражаси(чегараси) камида ЕI45, IV даража ўтга чидамли 
биноларда-камида ЕI15 бўлиши керак. 
I, II ва III ўтга чидамлилик даражали биноларда квартиралараро юккўтарувчи 
девор ва пардеворларни ўтга чидамлилик даражаси камида ЕI30 ва ёнғин хавфи 
класси КО, IV даража ўтга чидамли биноларда-ўтга чидамлилик даражаси 
камида ЕI15 ва ёнғин хавфи класси – К1 дан паст бўлмаслиги керак. 
Хоналараро пардеворларнинг (шу жумладан шкафли, йиғилиб-
ажралувчи, эшикли ва суриладиган) ёнғин хавфи класси нормаланмайди. 
5.5. I, II ва III даража ўтга чидамли галереяли (бинонинг олд томонида 
узун умумий йўлакли) уйларни галерея (узун айвон, йўлак)си конструкциясини 

---

R аломати бўйича ўтга чидамлилик даражаси, бинони қаватёпмалари учун қабул 
қилинган қийматларга мос бўлиши ва ёнғин хавфи КО бўлиши керак. IV даража 
ўтга чидамли бинолардаги галерея конструкцияларини ўтга чидамлилик 
даражаси камида R15 ва ёнғин хавфи класси КО бўлиши керак. 
5.6. IV даража ўтга чидамли 2 қаватли биноларнинг юк кўтарувчи 
элементларини ўтга чидамлилик даражаси R30 дан кам бўлмаслиги керак. 
5.7. Юқоризичли камқаватли қурилишларда (1-2 қаватли уйлар билан) 
яшов блоклари оралиғи ШНК 2.07.01 бўйича қабул қилиниши керак. Бунда
ёнғинга қарши деворлар оралиғидаги юза 600м2 дан ошмаслиги керак. 
5.8. I, II ва III даража ўтга чидамли бинолар устига 4 жадвалда ўрнатилган 
бинонинг баландлигидан қатъий назар, юк кўтарувчи элементлари ўтга 
чидамлилик даражаси R45 дан кам бўлмаган ва ёнғин хавфи класси КО бўлган 
болохона (мансард) қаватлар қурилиши мумкин. Ушбу қават ташқи деворлари, 
устига қурилаётган қуйи қават конст-рукцияларига қўйиладиган талаб-ларга 
мувофиқ келиши керак. 
5.9. Биноларда 150м оралиқда транспорт ўтадиган эни 3,5 м дан, 
баландлиги 4,25 м дан кам бўлмаган йўлаклар кўзда тутилиши керак. зинапоя 
бўлмаларида ўтиш йўлаклари хар 100м масофада бўлиши керак. 
Транспорт ўтиш йўлак-ларини икки қарама-қарши томонида ўт ўчириш 
гидрантлари ўрнатилганда, зинапоя бўлмаларида ўтиш йўлаклари бўлмаслиги 
мумкин. 
5.10. 3 ва унда ортиқ қаватли биноларда лоджия ва биноларни ўраш 
(ойнаванд 
конструкциялардан 
ташқари) 
ёнмайдиган 
материаллардан 
бажарилиши керак. 
5 ва ундан ортиқ каватли I, II ва III даража ўтга чидамли биноларда 
ташқи соябонлар ёнмайдиган материаллардан бажарилиши керак. Бунда соябон 
конструкцияал ўт ўчирувчи ва қутқарувчини квартирага Кириши ва ундан 
яшовчиларни эвакуация қилиш имконаятини таъминлаши керак. 
5.11. Ичига – ёпиштириб қурилган қисми томининг юк кўтарувчи 
конструкцияларини ўтга чидамлилик даражаси R45 дан кам бўлмаслиги ва ёнғин 
хавфи класси КО бўлиши керак. Турар-жой уйда, бинонинг ичига – 
ёпиштирилган қисмига қаралган деразалар бўлганда, туташган жойда том сатхи, 
асосий бинонинг юқори қаватиларида жойлашган яшаш хоналари поли сатхидан 
баланд бўлмаслиги керак; том ёпма иситгичи (утеплитель) ёнмайдиган бўлиши 
керак. 
5.12. Чордоқли томларда томқопламаси, стропила ва обрешеткаларни 
ёнадиган материаллардан қилиш мумкин. Чордоқли биноларда (V даража ўтга 
чидамли бинолардан ташқари ) стропила ва обрешёткалар ёнувчи
материаллардан қилинганда, томқоплама ёнмайдиган бўлиши, стропила ва 
обрешёткаларга эса ўтдан ҳимоялаш ишлови берилиши керак. Бу 
конструкцияларни конструктив ҳимоялаш таъминланганда, улар ёнишни 
ичкарисидан тарқалишига имкон туғдирмасликлари керак. 
5.13. Жамоат ҳоналари яшаш қисми хоналаридан 1-тип пардевор ва 3 тип 
тешикларсиз қаватёпма билан I даража ўтга чидамли биноларда 2-тип қаватёпма 
билан ажратилиши керак.