1-amaliy mashg‘ulot. Kinematika mavzusiga doir masalalar yechish. Dinamika mavzusiga doir masalalar yechish. Qattiq jismlarning aylanma harakati mavzusiga doir masalalar yechish

1-amaliy mashg‘ulot. Kinematika mavzusiga doir masalalar yechish. Dinamika mavzusiga doir masalalar yechish. Qattiq jismlarning aylanma harakati mavzusiga doir masalalar yechish.

1-masala. Avtomobil o'z harakati vaqtining birinchi yarmida 80 km/soat tezlik bilan, qolgan vaqtida esa 40 km/soat tezlik bilan harakatlangan. Avtomobil harakatining o'rtacha tezligi topilsin.
2-masala. Vertikal yuqoriga otilgan jism 3 sek dan keyin yerga qaytib tushdi. 1)Jismning boshlang‘ich tezligi qanday bo‘lgan? 2) Jism qanday balandlikka ko'tarilgan? Havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
3-masala. Jismni gorizontga α=30° burchak ostida =14,7 m/sek tezlik bilan otilgandan t=1,25 sek o'tgach uning normal va tangensial tezlanishi topilsin. Havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
4-masala. Og‘irligi 4,9. N bo‘lgan poyezd teplovozning tortishi to'xtalgach, 9,8. N ishqalanish kuchi ta'siri ostida 1 min dan keyin to'xtaydi. Poyezd qanday tezlik bilan harakat qilgan?
5-masala. 0,5 kg massali jism shunday to‘g‘ri chiziqli harakatlanadiki, u o'tgan s yo'lning t vaqtga bog‘lanishi S  A Bt C  D tenglama bilan berilgan, bunda S=5 m/ va D=1 m/ . Harakatning birinchi sekundining oxirida jismga ta'sir qilgan kuchning kattaligi topilsin.
6-masala. 150 kN tormozlovchi kuch ta’siri ostida massasi1500 t bo’lgan poezd tormozlash boshlangandan to to’xtaguncha 500 m yo’lni o’tgan bo’lsa, u qanday tezlik bilan harakatlanayotgan edi?
7-masala. 1m uzunlikdagi va 0,5 kG og‘irlikdagi bir jinsli sterjen vertikal tekislikda o‘z o‘rtasidan o‘tgan gorizontal o‘q atrofida aylanmoqda. Agar aylantiruvchi moment 9,81 Nm ga teng bo‘lsa, sterjen qanday burchak tezlanish bilan aylanadi?
8-masala. R=0,2 m radiusli va m=10 kg massali maxovik aylantiruvchi qayish bilan motorga ulangan. Sirg‘alishsiz harakatlanayotgan qayishning taranglik kuchi o‘zgarmas bo‘lib, T=14,7 N ga teng. Harakat boshlanishidan Δt=10 sek o‘tgandan keyin maxovik sekundiga necha marta aylanadi? Maxovik bir jinsli disk deb hisoblansin. Ishqalanish nazarga olinmasin.
9-masala. Inersiya momenti 245 kg  ga teng bo‘lgan maxovik g‘idirak 20 ayl/sek bilan aylanadi. Aylantiruvchi mometni ta‘siri to‘xtatilgandan bir minut o‘tgach g‘ildirak to‘xtaydi. 1) Ishqalanish kuchining momenti, 2) aylantiruvchi moment ta‘siri to‘xtatilgandan boshlab to g‘ildirak to‘xtaguncha uning aylanishlar soni topilsin .
Uyga vazifa
1.1. Avtomobil yo'lning birinchi yarmini 80 km/soat tezlik bilan, qolgan yo'lni esa 40 km/soat tezlik bilan bosib o'tgan. Avtomobil harakatining o'rtacha tezligi topilsin.
1.2. Tosh 10 m balandlikka otilgan. 1) Tosh qancha vaqtdan keyin yerga qaytib tushadi? 2) Agar toshning boshlang‘ich tezligi ikki marta oshirilsa, u qancha balandlikka ko'tariladi? Havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
1.3. Jism h 19,6 m balandlikdan boshlang‘ich tezliksiz tushmoqda. 1)Jism o'z harakatining birinchi 0,1 sekundida qancha yo'l o'tadi? 2) Oxirgi 0,1 sekundda-chi? Havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
1.4. Tekis tezlanish bilan aylanayotgan g‘ildirak harakat boshidan N 10 marta aylangandan keyin  20 rad/sek burchak tezlikka erishsa, uning burchak tezlanishi topilsin.
1.5. Gorizontal otilgan jism 0,5 sek dan keyin tashlanish joyidan gorizontal bo'ylab 5 m uzoqqa borib tushgan. 1) Jism qanday h balandlikdan tashlangan? 2) U qanday boshlang‘ich tezlik bilan tashlangan? 3) U yerga qanday tezlik bilan tushgan? 4) Uni yerga tushish nuqtasidagi traketoriyasi gorizont bilan qanday tezlikni tashkil qiladi. Havoning qarshiligi hisobga olinmasin.
1.6. Ipga og‘irligi P=1 kG bo‘lgan yuk osilgan. Agar yuk osilgan ip a=5 m/ tezlanish bilan pastga tushayotgan hollarda ipning taranglik kuchi topilsin.
1.7. Ipga tosh osilgan. Bu toshni =2 m/ tezlanish bilan yuqoriga ko'tarilganda, ipning uzilib ketishi mumkin bo‘lgan taranglik kuchidan ikki marta kichik T taranglik kuchi hosil bo‘lgan. Ip uzilib ketishi uchun bu toshni qanday tezlanish bilan yuqoriga ko'tarish kerak?
1.8. Og‘irligi N bo‘lgan avtomobil 5 sek tormozlangandan keyin tekis sekinlanuvchan harakat qilib, 25 m masofani o'tib to'xtaydi. 1) Avtomobilning boshlang‘ich tezligi, 2) tormozlanish kuchi topilsin.
1.9. F=1 kG o'zgarmas kuch ta'sirida jism shunday to‘g‘ri chiziqli harakatlanadiki, u o'tgan s yo'lnipg t vaqtga bog‘lanishi S  A Bt C tenglama bilan berilgan. Doimiylik S=1 m/ bo‘lsa, jismning massasi topilsin.
1.10. Jism gorizont bilan a= 45° burchak tashkil qilgan qiya tekislikdan sirg‘anib tushmoqda. Jism S = 36,4 sm masofani o'tganda υ= 2 m/sek tezlikka erishadi. Jismning tekislikka ishqalanish koeffitsienti topilsin.
1.11. 1 kg massali, 9,8 m/sek boshlang‘ich tezlik bilan yuqoriga otilgan toshning kinetik, potensial va to'la energiyasining vaqtga bog‘lanish grafigi 0  t  2 sek intervalda 0,2 sek dan oralatib chizilsin.
1.12. R = 0,5 m radiusli barabanga ip o‘ralgan, uning uchiga P = 10 kG yuk osilgan. Agar yukning pastga a =2,04 m/ tezlanish bilan tushayotgani ma’lum bo‘lsa, barabanning inersiya momenti topilsin.