1-amaliy mashg’ulot. Laboratoriya mashg’ulotlari texnikasi bilan tanishtirish. Eritmalarni tayyorlash. Laboratoriya ishini otkaz1sh tartibi

TRANSPIRATSIYA JADALLIGINI TORZION TAROZIDA ANIQLASH

O’simliklardagi transpirats iya jarayonini tezlik bilan aniqlash maqsadida, torzion tarozilaridan foydalanish mumkin.

Mashg’ulotning maqsadi. O’simlik barglarida sodir bo’layotgan transpiratsiya jarayonini torzion tarozidan foyda lanib aniqlash usulini o’zlashtirish.

Asbob va reaktivlar: torzion tarozi, o’simliklik barglari, parma va boshqalar.

Ishning borish. Torzion tarozi juda ixcham bo’lib, buyumlar vaznini milligramm hisobida aniqlash uchun juda qulay hisoblanadi. Tarozi bilan ishlashdan oldin uning tuzilishi va ishlash qoidalarini o’rganish zarur
15 –rasm. Transpiratsiya jada lligini o’rganishda ishlatiladigan tarzion tarozi Agar tarozi stol ustida to’g’ri o’rnatilgan bo’lsa, uning shtativida joylashtirilgan havo pufagi

(1) markaziy chiziqda joylashishi kerak. Agar havo pufagi markaziy chiziqdan chetga chiqib qolsa, uni markazga keltirish va shu bilan tarozini aniq gorizontal o’rnatish uchun shtativning ikki tomonidagi vintlar (2) asta- sekin buraladi. Vazni o’lchanadigan barg kesmasi tarozining o’ng tomonidagi qutich

(3) ichidagi palla

(4) ga o’rnatiladi. Arretir dastasi (5) o’ng tomonga suriladi. Shu vaqtda tarozi ishga tushishi bilan sifirblat (6) ning pastki tomondagi strelka

(7) chapga siljiydi. Buyum vaznini ko’rsatadigan strelka

(8) dasta (9) yordamida o’ngdan chapga tomon harakatlantirilganda, chap tomonga siljigan strelka

(7) chizig’i (10) gacha olib kelinadi. Strelka (8) ning ko’rsatishiga qarab, shkala (11) dan buyumning vazni topiladi.

Transpiratsiya jadalligini torzion tarozida aniqlash uchun parma yordamida uyib olingan barg doirachalari (2-3 dona)ni tarozida tortib, vazni aniqlangach, vaqt belgilanadi va vazni jadvalga yozib boriladi.

Oradan 3 minut o’tgandan so’ng doiralar vazni qaytadan o’lchanadi. Bu son ham jadvalga yoziladi.

Tajriba 3-4 marta takrorlanadi va ularning o’rtacha vazni topilib, doiralarning umumiy sathi aniqlanadi. Quyida ko’rsatilgan tenglama asosida transpiratsiya jadalligi gramm hisobida aniqlanadi.

U= 1000.a

----------

b

Bu yerda: a-tajribada qo’llanilgan barg kesmalarining 3 minut davomida bug’latgan suv miqdori, gramm hisobida;

b- o’rganilgan doirachalarning umumiy sathi, sm2 hisobida;

1000 sm2 – bu m2ga aylantirish koeffisiyenti.

Jadval O’simliklar nomi	Barg doiralarining umumiy sathi (sm 2)	Doiralarning vazni (g)	3 minut davomida doiralardan bug’langan suv (g)	TranspiratsiyaJadalligi (g /s/ m 2)
1	2	3	4	O’rtacha
o’lchashda