1-amaliy mashg’ulot. Matritsalar va ular ustida amallar Nazorat savollari

1-amaliy mashg’ulot. Matritsalar va ular ustida amallar


Nazorat savollari

1. 
   Iqtisodchilar uchun mаtеmаtikа fаni prеdmеti.
   
2. 
   Mаtritsа nimа?
   
3. 
   Mаtritsаlаr ustidа qаndаy аmаllаr bаjаrilishi mumkin?
   
4. 
   Qаndаy mаtritsаlаrni ko‘pаytirish mumkin?
   

Matritsalarni qo’shish
Bir xil o’lchamli va matrisalarni qo’shish mumkin. Bir xil o’lchamli va matrisalarning yig’indisi deb, elementlari ravishda aniqlanadigan uchinchi matrisaga aytiladi. Ravshanki, matrisaning o’lchami oldingi matrisalarning o’lchami bilan bir xil bo’ladi. Masalan:

matrisalar yig’indisi

matritsani songa ko‘paytirish.
matrisani songa ko’paytirish deb uning hamma elementlarini shu songa ko’paytirishga aytiladi, ya’ni

masalan,

matrisani ga ko’paytirsak,

bo’ladi.
Matritsalarni bir-biriga ko‘paytirish.
o’lchamli matrisaning o’lchamli matrisaga, ko’paytmasi deb o’lchamli shunday matrisaga aytiladiki uning elementi matrisa -satri elementlarini matrisa -ustunining mos elementlariga ko’paytmalari yig’indisiga teng, ya’ni:

bo‘ladi.
Matrisalar ko’paytmasi bilan belgilanadi. Demak, matrisalarni ko’paytirish uchun birinchi ko’paytuvchining ustunlari soni, 2- ko’paytuvchining satrlari soniga teng bo’lishi talab qilinadi. Shu sababli, umuman .
, bo’lsa , C = AB =?
Yechish.
C matritsa elementlarini matritsalar ko’paytirish qoidasiga ko’ra aniqlaymiz:
4 × 10 + 2 × 6 + 12 × 4 = 40 + 12 + 48 = 100
4 × 0.5 + 2 × 3 + 12 × 4 = 2 + 6 + 48 = 56
4 × 1 + 2 × 8 + 12 × 2 = 4 + 16 + 24 = 44
4 × 7 + 2 × 2.5 + 12 × 0 = 28 + 5 + 0 = 33
6 × 10 + 0 × 6 + 20 × 4 = 60 + 0 + 80 = 140
6 × 0.5 + 0 × 3 + 20 × 4 = 3 + 0 + 80 = 83
6 × 1 + 0 × 8 + 20 × 2 = 6 + 0 + 40 = 46
6 × 7 + 0 × 2.5 + 20 × 0 = 42 + 0 + 0 = 42

Endi o’zingiz mustaqil oxirgi satr elementlarini hoisoblang. Unda siz

natijaga ega bo’lshingiz kerak.
Shuning uchun matritsalar ko’paytmasi

bo’ladi.

1-varaqa
1. Ushbu
va matrisalarning yig’indisini toping.
2. Ushbu
va matrisalarni ko’paytiring.

2-varaqa
1. Ushbu
va matrisalarning yig’indisini toping.

2. Ushbu

va matrisalarni ko’paytiring.
3-varaqa
1. Ushbu
va matrisalarning yig’indisini toping.
2. Ushbu
va matrisalarni ko’paytiring.
4-varaqa
1. Ushbu
va matrisalarning yig’indisini toping.
2. Ushbu
va matrisalarni ko’paytiring.

Misol va masalalar
1. bulса
2. mаtrisаlаr bеrilgаn. ifоdа hisoblansin.
3. bulса,
4. bulса

1. 
   bo’lsa, va ni toping.
   
2. 
   Matritsa 30 ta elementdan iborat bo’lsa, u qanday tartiblarda berilishi mumkin?
   
3. 
   Hisoblang:
   

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   matritsalar berilgan. matritsani toping:
   

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   
4. 
   
   
5. 
   Ifodani hisoblang:
   
6. 
   Ifodani hisoblang:
   
7. 
   Ifodani hisoblang:
   
8. 
   va bo’lsin. ni hisoblang.
   
9. 
   berilgan. ni hisoblang.
   
10. 
    Quyidagi matritsalarning teskari matritsalarini toping.
    

1. 
   
   
2. 
   
   
3. 
   
   
4.