1 Amaliy mashg‘ulot Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarni tinglashga o‘rgatish Reja

1 - Amaliy mashg‘ulot
Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarni tinglashga o‘rgatish
Reja:
1.Musiqiy ta’lim - bu bolaning shaxsiyatini shakllantirish vositalaridan biri.
2.Musiqa tinglashga o‘rgatish vazifalari
3.Musiqa tinglash bo‘yicha repertuar tanlash

Musiqiy ta’lim tizimining birinchi bo‘g‘ini musiqa tinglashdir. Musiqa tinglash qiziqishni, unga muhabbatni rivojlantiradi, musiqiy dunyoqarashni kengaytiradi, bolalarning musiqaga moyilligini oshiradi, musiqiy didning asoslarini tarbiyalaydi. Guruhdagi musiqa jonli ijro etilishi yoki yozib olinishi mumkin.

Ma’lumki, yozib olish, garchi u o‘quv jarayonini boyitgan bo‘lsa-da, samaraliroq bo‘lgan "jonli" ijroni almashtira olmaydi. Musiqa uchun bastakor va tinglovchilar o‘rtasida vositachi bo‘lishi kerak. Bu vositachi ijrochi hisoblanadi. Musiqa asariga faqat u jon berishi mumkin. Bolalar uchun musiqiy asarlar badiiy, ohangdor bo‘lishi va ularning go‘zalligidan zavqlanishi kerak. Ular bolalar uchun mavjud bo‘lgan his-tuyg‘ularni, kayfiyatni etkazishlari kerak. Bolalarning diqqat doirasi kichik. Shuning uchun tinglash uchun ular yorqin ohang, sodda garmoniya va aniq shaklga ega kichik hajmdagi asarlarni tanlaydilar. Ular cholg‘u musiqasidan ham, hamrohlik bilan yoki jo‘rsiz bo‘lishi mumkin bo‘lgan vokal musiqadan (qo‘shiq, romantika, ariya) foydalanadilar.
"Musiqa tinglash" bo‘limida maktabgacha yoshdagi bolalarni tarbiyalash dasturida aniq vazifalar mavjud:
- bolalarni zamonaviy, klassik, xalq musiqasining badiiy namunalari bilan tanishtirish;
- musiqaga moyillikni rivojlantirish, musiqada ifodalangan his-tuyg‘ularga hissiy munosabatni rivojlantirish;
- musiqa haqida dastlabki ma’lumotlar berish, musiqa asarlarini yod olishga olib borish, mazmuni, xarakteri, ifoda vositalarini farqlay olish, baholash munosabatini shakllantirish.
Maktabgacha yoshda musiqa tinglashda bolalarning yosh xususiyatlarini hisobga olish kerak: Hayotning birinchi - ikkinchi yilida chaqaloqlar umumiy kayfiyatni, musiqaning tabiatini ajratib turadilar, uning hissiy mazmunini idrok etadilar.
– Bog‘chaning kichik guruhlarida bolalar o‘z obrazlarida kichik, yorqin asarlarni, ayniqsa, qo‘shiqlarni yaxshiroq idrok etadilar. Bu yoshda his-tuyg‘ularning tashqi ko‘rinishlari - imo-ishoralar, hayrat, hayrat, sakrash, qarsak chalish bilan ifodalanadi.
To‘rt-besh yoshli maktabgacha yoshdagi bolalar asarning mazmuni bilan qiziqishadi, musiqa nima haqida ekanligini bilish istagi bilan bog‘liq savollar tug‘iladi. O‘yin yoki qo‘shiqni tinglagandan keyin taassurotlar haqida gapirish istagi bor, musiqiy xotiraning namoyon bo‘lishi mavjud.
5-7 yoshli bolalarda etarlicha rivojlangan e’tibor, diqqatni jamlash, musiqani batafsilroq tinglash qobiliyati mavjud. Ular o‘zlarining sevimli asarlari bilan qayta-qayta muloqot qilishlari kerak. Katta maktabgacha yoshdagi bolalar eng ifodali musiqiy vositalarni qayd etadilar va mustaqil ta’riflarni topadilar. so‘z boyligini kengaytirish.
Musiqa tinglash dasturi puxta o‘ylangan tizim asosida qurilgan. U musiqiy obrazlar tobora murakkablashib, tuyg‘u va kayfiyatlar rang-barang bo‘lib, ifoda vositalari murakkablashib boruvchi asarlardan iborat:
1) Musiqa qanday his-tuyg‘ularni ifodalaydi?
2) Musiqa nima haqida?
3) Musiqa qanday aytadi?
Bolalar bog‘chasida musiqa tinglash uchta o‘zaro bog‘liq mavzuga asoslangan bo‘lishi tavsiya etiladi:
Musiqa qanday tuyg‘ularni ifodalaydi?
Bu mavzu bolalar e’tiborini musiqaning hissiy mazmuniga qaratadi.
(musiqa bayramona, tantanali, nozik, qayg‘uli, mehrli, quvnoq);
Musiqa nima haqida?
(musiqa qahramonning xarakterini, uning kayfiyatini, tabiat hodisalarini, hayotiy voqealarni aytib berishi mumkin);
Musiqa qanday aytadi?
Bolalar musiqa tili bilan tanishadilar, bu:
(ohang, ritm, dinamik va registr nuanslari, temp o‘zgarishi).
Bolalar bog‘chasining oxiriga kelib, bola musiqaning:
- alohida qismlari (kirish, misra, xor, xulosa, qism va boshqalar);
- marsh, raqs, beshik;
- asarlarini tavsiflash
Musiqa tinglash repertuari:
Musiqa tinglash bo‘limida muhim o‘rinni repertuar egallaydi.
Ovozli tovush shakli erta yoshdagi bolalar uchun ko‘proq mos keladi.
Bolalarning ilk musiqiy taassurotlarining qimmatli manbasi xalq kuylaridir. Xalq raqslari kuylari alohida o‘rin tutadi ("Oh, qayin", "Biznikidek darvoza oldida", "Dalada qayin bor edi" va boshqalar). Raqs janrining klassik qismlari qiziqarli va rang-barang: Glinkaning "Bolalar polkasi", Chaykovskiyning "Oqqush ko‘li" dan parchalar, Rimskiy-Korsakovning "Shox Saltan haqidagi ertaklari", Raxmaninovning "Polka") G‘arb klassiklarining asarlaridan repertuariga quyidagilar kiritiladi: (Grigning "Qushcha", Shumanning "Dadil chavandoz", Shubertning marshlari va boshqalar). Rus kompozitorlarining asarlariga katta e’tibor beriladi. Ular orasida Prokofev, Shostakovich, Kabalevskiy, Aleksandrov).
Instrumental musiqasi asarlaridan eng qulayi Maykapar, Grechaninovning "Bolalar albomlari" dan parchalardir. Instrumental musiqa yordamida bolalar tabiat hodisalari, qushlar, hayvonlar, turli kulgili personajlarni xarakterlovchi badiiy obrazlar olami bilan ham tanishadilar. Masalan: Kabalevskiyning “Masxarabozlar”, Shostakovichning “Sharmanka ”, Maykaparning “Motilyok ”, Krasevning “Chumchuqlar” va boshqalar.
Bo‘lajak fuqaroni, Vatanimiz vatanparvarini tarbiyalashni unutmaslik kerak. Tinglash repertuariga Vatan haqidagi, armiya haqidagi, xalqlar do‘stligi haqidagi musiqali asarlarni kiritish zarur.