1-Amaliy mashg‘ulot. Mavzu: O‘zgarmas tok elektr zanjirlarini hisoblash

Mustaqil yechish uchun masalalar:
1-masala. Induktivligi L=1.6 G va aktiv qarshiligi R=400 Om. Bo‘lgan g‘altak kuchlanishi U=280 V, chastotasi f=40 Gs li o‘zgaruvchan tok manbaidan ta’minlanadi. Zanjirdagi tok, quvvat koeffisiyenti, aktiv, reaktiv va to‘la quvvatlar uchburchagi qurilsin.
2-masala. Gʻaltakning aktiv qarshiligi R va induktivligi L ni aniqlash uchun uni kuchlanishi U=220 V li o‘zgaruvchan tok tarmoqiga ulandi va g‘altakdagi tok I=3.67 A. quvvat P=485 Vt o‘lchandi. Agar f=50 Gs bo‘lsa, R va L hisoblansin.
3-masala. Quvvatlari P_1nom=60 Vt; P_2nom=200 Vt. va kuchlanishi U_nom=127 V. Bo‘lgan ikkita elektr lampasi, kuslanishi U=220 V. Bo‘lgan elektr tarmoqiga ketma-ket ulangan. Lampalarda kuchlanish qanday taqsimlanadi va ikkala lampa normal ishlay oladimi?
4-masala. Qarshiliklari R= X_L=X_C=20 Om li parallel zanjir, kuchlanishi U=220 V bo‘lgan o‘zgaruvchan tok tarmoqiga ulangan. Qarshiliklardan o‘tayotgan toklar, umumiy tok va zanjirning quvvat koeffisiyenti aniqlansin.


Nazorat savollari:

1. 
   O‘zgaruvchan tok manbai to‘g‘risida gapirib bering?
   
2. 
   Aktiv va reaktiv qarshiliklarni farqlab bering?
   
3. 
   Induktiv va sig‘im qarshiliklar farqini tushuntiring?
   
4. 
   Iste’molchilari ketma-ket ulangan o‘zgaruvchan tok zanjirini tushuntiring?
   
5. 
   Iste’molchilari parallel ulangan o‘zgaruvchan tok zanjirini tushuntiring?
   
6. 
   Quvvatlar uchburchagi deganda nimani tushunasiz?
   
7. 
   Ixtiyorish qiymatlar uchun vektor diagramma qurib tushuntiring?
   
8. 
   Mavzu bo‘yicha xulosa chiqaring.
   

3-Amaliy mashg‘ulot.
Mavzu: Uch fazali o‘zgaruvchan elektr tok zanjirlarini hisoblash
Bir xil chastotali, bir-birga nisbatan bir xil burchakka siljigan va bitta generatorda induksiyalangan bir necha sinusoidal EYUK larga ko‘p fazali tizim deyiladi.
Vaqtning t=0 paytida 1 fazali induksiyalangan EYUKni quyidagicha ifodalash mumkin:

2-fazaning EYUK o‘sha 1- fazaning EYUKga nisbatan 1/3 davrga orqada qoladi ya’ni ,

3-fazaning EYUK dan 1/3 davrga orqada qoluvchi yoki 1-fazaning dan 1/3 davrga ilgarilanma EYUK quyidagicha ifodalanadi:

Generator cho‘lg‘amlari yulduz usulida ulanganda liniya kuchlanishi faza kuchlanishi qiymatidan marta kata bo‘ladi.

Istemolchilarni yulduz usulida ulanganda liniya simlaridagi toklar generatorning mos fazalaridagi toklarga teng bo‘ladi, ya’ni:

iste’molchilarning aloxida fazalaridagi toklar ma’lum formulalarga ko‘ra hisoblanadi;
, , .
Faza toklarining faza kuchlanishlariga nisbatan siljish burchaklari ularning kosinuslari orqali topiladi:
, , .
Faza kuchlanishi:
.
Faza va liniya toklari
.
Quvvat koeffisiyenti
.
Bir fazaning aktiv quvvati:
.
Uch fazali tizimning aktiv quvvati:
.
Bir fazaning reaktiv quvvati:
.
Uch fazali tizimning reaktiv quvvati:
.
Uch fazali tizimning to‘la quvvati:
.