1-Amaliy mashg’ulot. O’txonadan chiqishidagi yoqilg’i yonganda hosil bo’ladigan gazlarni hajmini aniqlash

1-Amaliy mashg’ulot. O’txonadan chiqishidagi yoqilg’i yonganda hosil bo’ladigan gazlarni hajmini aniqlash.

1 kg qattiq, suyuq yoki 1 m³ quruq gazsimon yoqilg’i uchun havoning hajmini, yonish mahsulotlarining hajmi va massasini normal sharoitlarda aniqlanadi.
Yoqilg’ini yoqish uchun zarur bo’lgan havoning hajmi. O’txonadagi havoning ortiqchalik koeffisiyenti _yo = 1 bo’lgan hol uchun 1 kg qattiq yoki suyuq yoqilg’ining to’liq yonishiga zarur bo’lgan quruq havoning nazariy hajmi, m³/kg, quyidagi formuladan aniqlanadi:

1 m³ quruq gazsimon yoqilg’ining to’liq yonishi uchun zarur bo’lgan havoning nazariy hajmi, 1 m³/m³, quyidagi formuladan aniqlanadi:

(27) – formulada yoqilg’i tarkibidagi elementlar 1 kg og’irlik massasiga nisbatan foiz ulushlarida keltirilgan bo’lsa, (28) – formulada bu ko’rsatkichlar 1 m³ hajmga nisbatan keltirilgan.
Ikkita qattiq, suyuq yoki gazsimon yoqilg’ilar aralashmasini yoqish uchun zarur bo’lgan quruq havoning nazariy hajmini aniqlash uchun quyidagi formuladan aniqlanadi:

bu yerda b₁ – aralashmadagi birinchi tur yoqilg’ining massaviy ulushi.
O’txonaqa kiritilayotgan havoning haqiqiy hajmi (m³/kg, m³/m³) quyidagicha aniqlanadi:
V_h = _yoV^o, (30)
Yoqilg’ining yonish mahsulotlarini hajmi va tarkibi. Yoqilg’i to’liq yonganda yonish mahsulotlari tarkibi CO₂, SO₂, N₂, O₂ gazlari va suv bug’lari H₂O dan iborat bo’ladi, ya’ni:

Yonish mahsulotlarining to’liq hajmi (m³/kg) quruq gazlar hajmi va suv bug’lari hajmi yig’indisidan tashkil topadi:

bunda: , bo’lib, bu yerda - uch atomli gazlar hajmi, m³/kg; ikki atomli gazlar hajmi, m³/kg.
Slanes yoqilg’isidan tashqari barcha turdagi qattiq va suyuq yoqilg’ilarda _yo = 1 bo’lgan hol uchun to’liq yonish mahsulotlarining nazariy hajmi, m³/kg, quyidagi formulalardan aniqlanadi:
ikki atomli gazlar hajmi:

uch atomli gazlar hajmi:

quruq gazlar hajmi:

suv bug’larining hajmi:

yonish mahsulotlarining to’liq hajmi:

Yonuvchi slaneslar uchun uch atomli gazlarning hajmi quyidagicha aniqlanadi:

bu yerda K – karbonatlarni parchalanish koeffisiyenti: qatlamli yoqishda K=0,7, kamerali yoqishda esa – K=1,0.
Gazsimon yoqilg’ilar uchun _yo = 1 bo’lganda yonish mahsulotlarining nazariy hajmi, m³/ m³, quyidagi formulalardan aniqlanadi:
ikki atomli gazlar hajmi:

uch atomli gazlar hajmi:

quruq gazlar hajmi:

suv bug’larining hajmi:

bu yerda d_g – 1 m³ quruq gazga nisbatan gazsimon yoqilg’ining namlik sig’imi, g/ m³;
yonish mahsulotlarining to’liq hajmi:

Slanes yoqilg’isidan tashqari barcha turdagi qattiq va suyuq yoqilg’ilarda _yo > 1 bo’lgan hol uchun to’liq yonish mahsulotlarining hajmi, m³/kg, quyidagi formulalardan aniqlanadi:
quruq gazlar hajmi:

suv bug’larining hajmi:

yonish mahsulotlarining to’liq hajmi (1.31) – formuladan aniqlanadi.
_yo > 1 bo’lgan hol uchun yonuvchi slaneslarning to’liq yonish mahsulotlarining hajmi, m³/kg, quyidagi formulalardan aniqlanadi:

Yoqilg’i to’liq yoqilganda quruq gazlar tarkibidagi CO₂, SO₂ va RO₂ gazlarining foizda hisoblanadigan ulushlari quyidagi formulalardan aniqlanadi:

Yoqilg’i to’liq yonganda quruq gazlar tarkibidagi uch atomli gazlarning maksimal miqdori (%) quyidagi formuladan aniqlanadi:

bu yerda:  - yoqilg’i хarakteristikasi bo’lib, uning qiymati qattiq va suyuq yoqilg’ilar uchun (1.50), gazsimon yoqilg’ilar uchun esa, (51) – formulalardan aniqlanadi:

Aynan shu jarayon uchun quruq gaz tarkibidagi azot N₂ va kislorodning O₂ miqdori esa (%):
N₂ = 100 – RO₂ – O₂; (52)
O₂ = 21 – RO₂ – RO₂; (53)
Yonish mahsulotlarining massasi qattiq (slanesdan tashqari) va suyuq yoqilg’ilar uchun, kg/kg, (54), gazsimon yoqilg’ilar uchun esa, kg/m³, (55) – formulalardan aniqlanadi:

bu yerda – quruq gazlar zichligi, kg/m³; d_yo.g – yoqilg’i tarkibidagi namlik miqdori, kg/m³;
slaneslar uchun (kg/kg):

bu yerda – yoqilg’i tarkibidagi parchalanmaydigan karbonatlarni hisobga oluvchi hisobiy kul miqdori, %; K – karbonatlarni parchalanish koeffisiyenti: qatlamli yoqishda K=0,7, kamerali yoqishda esa – K=1,0.
Yoqilg’i tarkibidagi parchalanmaydigan karbonatlarni hisobga oluvchi hisobiy kul miqdori (%):

Qattiq turdagi yoqilg’ilarni yonish mahsulotlarining tarkibidagi kul konsentrasiyasi quyidagicha aniqlanadi:

bu yerda _ush – yonish mahsulotlari tarkibidagi yoqilg’i kuli ulushi.