1 amaliy mashg‘ulot Yer osti teodolit yo‘lining so‘nggi nuqtasi xatoligini hisoblash

1 - amaliy mashg‘ulot


Yer osti teodolit yo‘lining so‘nggi nuqtasi xatoligini hisoblash


1. Ishdan maqsad: Nazariy bilimlarni mustahkamlash va kutilayotgan marksheyderlik ishlari aniqligini hisoblash ishlarini o‘rgatish.


2. Ishni bajarish tartibi:
2.1. Kon lahimlari planida yer osti teodolit yo‘llarini loyihalash.
2.2. Yer osti teodolit yo‘lini o‘tishda bajariladigan marksheyderlik ishlari tahlili.
2.3. Teodolit yo‘lidagi so‘nggi nuqta hatoligini hisoblash.


3. Boshlang‘ich ma’lumotlar:
Kon lahimi plani o‘qituvchi tomonidan beriladi.


4. Uslubiy ko‘rsatmalar.
So‘nggi nuqta xatoligi quyidagi ifoda orqali hisoblanadi:


(1)

bunda: - yer osti teodolit yo‘lining boshlang‘ich tomonini orientirlash xatoligi, = 60”;

’’ – radiandagi sekndlar miqdori, ’’=206265”;
- yer osti teodolit yo‘lining so‘nggi nuqtasidan yo‘ldagi birinchi nuqtagacha bo‘lgan eng qisqa masofa;
- yer osti teodolit yo‘lining gorizontal burchak o‘lchash xatoligi, =20”; [1]
- yer osti teodolit yo‘lining so‘nggi nuqtasidan yo‘ldagi har bir nuqtagacha bo‘lgan eng qisqa masofa;
va - tomonlar uzunligini o‘lchashda ta’sir etadigan tasodifiy va sistematik xatoliklar koeffitsientlari; =0,0005, =0,00005; [1]
- yer osti teodolit yo‘llari tomon uzunliklari;
- yo‘lni tugatuvchi so‘nggi uzunlik, Ri ga teng;
R₁, R_i va - qiymatlari grafik usulda aniqlanadi.
Qulaylik uchun hisoblarni jadval ko‘rnishida amalga oshirish tavsiya etiladi (1-jadval).
1 - jadval

Tomonlar nomi			Tomonlar uzunligi
K-1			1-2
K-2			2-3
K-3			3-4
K-4			4-5
K-5			5-6
K-6			6-7
K-7			7-8
K-8			8-9
K-9			9-10
			10-1
…….			………
			n-k

Jadvaldagi ma’lumotlar (1) ifodaga qo‘yib hisoblanadi va natija ruxsat etilgan xatolik bilan solishtiriladi. “Marksheyderlik ishlari yo‘riqnomasi” ga asosan er osti teodolit yo‘llaridagi so‘nggi nuqta xatoligi asosiy ish plani masshtabida 0,4 mm dan oshmasligi kerak, bu 1:1000 masshtabda 0,4 m va 1:2000 masshtabda esa 0,8 m ni tashkil qiladi. Agar M_k < M_rux.et, bo‘lsa, tanlangan marksheyderlik ishlari yo‘riqnoma talablariga rioya qilib, to‘g‘ri bajarilgan hisoblanadi.