1-Amaliy Topshiriq Talaba : Xushvaqtov Topshiriq №1. Elektromagnit tebranish konturi. Topshiriq rejasi

ω – prujinadagi yukning so‘nuvchi tebranishlari siklik chastotasi;

A₀ va φ₀ – amplituda va fazaning boshlang‘ich qiymati.
(13) va (14) formulalarda m, r va k larni L, R va 1/S lar almashtirib (11) differensial tenglama yechimini topamiz.


(15)

(16)
Shunday qilib, zaryadlangan kondensatorni ketma-ket ulangan induktivlik va elektr qarshilikdan iborat zanjirga ulanganda kondensatordagi zaryad so‘nuvchi tebranishlar hosil qiladi. Shuning uchun qurilayotgan zanjir tebranish konturi degan nom olgan.


(17)
β kattalik so‘nish koeffitsiyenti deb ataladi. (15) dan ko‘rinadiki, kondensator zaryadi q ning tebranishlar amplitudasi A, quyidagiga teng:


(18)
Kondensatorning qoplamalari orasidagi potensiallar ayirmasi zaryad q ga proporsional. Shuning uchun


(19)
(15) va formulalardan tebranish konturidagi tok kuchi uchun quyidagi ifodani hosil qilamiz:

++ (20)

++ (24)
++++ (25)
6. Hozirgi zamon radiouzatgich va radio qabul qilgichning funksional sxemasi 6-rasmda ko‘rsatilgan.
4 5

1

2

3

7

8

mikrofon

9

dinamik

6-rasm.
6
So‘nmas (1) tebranishlar generatori yuqori chastotali tebranishlar hosil qiladi. Tovush tebranishlari mikrofon yordamida elektr tebranishlariga aylantiriladi. (1) generatordan tebranishlar va tovush tebranishlar modulyator deb ataluvchi (2) qurilmaga tushadi. Bu qurilmada tovush tebranishlari ta’sirida generator ishlab chiqqan tebranishlarning amplitudasi (amplitudali moldulyatsiya) yoki chastotasi (chastotali modulyatsiya) o‘zgaradi. Amplitudavay modulyatsiyaning misoli 7-rasmda ko‘rsatilgan.


v
t a)

v
t b)

v



t v)
7-rasm.

7a-rasmda generatorning signali, 7b-rasmda modulyatorda mikrofondan tushuvchi signal, 7v-rasmda modulyatsiyalangan signal ko‘rsatilgan. So‘z va musiqani uzatish uchun modulyatsiya tovush chastotasida (1013)10³ Gs amalga oshiriladi.

(3) kuchaytirgichda kuchaytirilgandan keyin modullangan tebranishlar (4) uzatuvchi antennaga o‘tadilar. Bu antenna ochiq tebranish konturi bo‘lib, efirda elektromagnit to‘lqinlar tarqatadi.
Radiouzatgichdan ma’lum masofada radio qabul qilgich joylashgan. Elektromagnit to‘lqinlar radio qabul qilgichning (5) antennasiga kelib, (5b) konturda elektromagnit tebranishlar hosil qiladilar. (5b) konturda sig‘imi o‘zgaradigan kondensator ulangan. Kondensator sig‘imini o‘zgartirib, konturning xususiy tebranishlar chastotasini o‘zgartirish mumkin. Shunday yo‘l bilan qabul qiluvchi konturni qabul qilinadigan elektromagnit to‘lqinlar chastotasi bilan rezonansga keltiriladi. Qabul qilinayotgan yuqori chastotali tebranishlar (7) – kuchaytirgichga o‘tadi va undan esa detektorga tushadi. Detektorda yuqori chastotali modullangan tebranishlarni past chastotali tebranishlarga aylanish jarayoni sodir bo‘ladi. Keyinchalik past chastotali tebranishlar (9) kuchaytirgich yordamida kuchaytiriladi va dinamikka uzatiladi. Mikrofonga kelib tushayotgan informatsiya dinamik yordamida qayta tiklanadi.
Radioeshittirish uchun radioto‘lqinlarning hamma diapazonlari ishlatiladi.
6.Xulosa
Elektromagnit tebranishlar konturining texnikada ko’lab sohalarda qo’llaniladi . Bu bizning radio aloqa televedeniya aloqasi uchun juda muhin hisoblanadi. Konturning ikki turi borligi ochiq va yopiq ko’rinishlarini bilan tanishib chiqdik nazariy bilimlarni amallda qo’llasak albatta yaxshi natijalarga erishiladi.

7.Foydalanilgan adabiyotlar

1. Q.P.Abduraxmanov, V.S.Xamidov, N.A.Axmedova. FIZIKA. Darslik.
Toshkent. 2018 y.
2. Douglas C. Giancoli. Physics. Principles with Applicathions. January 17,
2004 USA ISBN-13^ 978-0-321-62592-2.
3. Абдурахманов К.П., Тигай О.Э., Хамидов В.С. Физикадан
мультимедиа лекциялар тўплами. Ўқув қўлланма. 2013 й. Pdf + диск +
СНМ.
4. Internet sahifalari.
http://fayllar.org