1. Analitik modellarning kamchiliklari

2. Imitasion model tushunchasi.  
Imitasion modellardan hozirgi kunda 
turli sohalarda juda keng foydalanilmokda. EHM da aholining gripp bilan 
kasallanishining tarqalishi, kimyoviy reaktorning ishi, shahar transportining 
yo’lovchilar bilan ta’minlanishi, zavodda ishlab chiqarishning o’sishi va boshqa 
ko’p ishlar imitasiya qilinadi, ya’ni bu yerda imitasion modellar yordamga keladi. 
Shu maqsadda boshqaruvning avtomatlashtirilgan sistemalari (BAS) tarkib 
topmoqda. BAS keng savollar to’plamiga javoblarni operativ olishni ta’minlaydi,
bu esa boshqaruvda asosli yechimlarni qabul kilish uchun zarurdir, yuqori 
saviyadagi BAS imitasion modellar bilan ta’minlanadi. Imitasion model 
jarayondagi o’zgarishning oqibatlarini darhol ko’rsatadi, tor joylarini aniqlaydi, 
boshqaruv strategiyasini aytib beradi. Bunday model bilan ishlashda har qanday 
aqlga to’g’ri keladigan variantlarni ko’rikdan o’tkazish mumkin. Masalan, asbob-
uskunalarni profilaktik xizmat maqsadida to’xtatish uchun vaqtni tanlash kerak 
bo’lsa, modelda turli variantlarni ko’rish oson va ulardan eng kam zarar 
keltiradigani tanlab olinadi. Bu holda ma’lum amallarining biror ketma-ketligi 
ko’rinishida ro’yobga chiqariladigan matematik modellardan foydalanilgan. 
Bunday modellar algoritmik yoki imitasion modellar nomini oldilar. Imitasiya 
so’zi tarjimada o’xshatmoq ma’nosini beradi. Obyektning vaqt mobaynida 
o’zgarib turadigan tashqi ta’sirlardagi xarakterini aks ettiruvchi matematik model 
imitasion model deyiladi. Imitasion modellashtirish usuli murakkab sistema 
ishlashi jarayonini o’rganish uchun EHM da ruyobga chiqariladigan imitasion 
modellardan foydalanishga asoslanadi. Imitasion modellashtirish usulining 
mohiyati shundan iboratki, murakkab sistema ishlashi jarayoni EHM da amalga 
oshiriladigan ma’lum algoritm ko’rinishida ifodalanadi. Buning amalga oshirilishi 

---

natijalari bo’yicha dastlabki jarayon haqida u yoki bu xulosalar chiqariladi. Bu 
usulni amalga oshirish uchun maxsus modellovchi algoritm ishlab chiqiladi. Bu 
algoritmga mos holda EHM da o’zaro aloqa va o’zaro ta’sirlarni hisobga olgan 
holda o’rganilayotgan sistemaning elementar jarayonlarini bayon qiluvchi 
ma’lumot ishlab chiqariladi. Bunda modellovchi algoritm sistemadagi bo’lib 
o’tadigan jarayonlar ketma-ketligi saqlangan holda va sistemaning asosiy 
holatlarini aks ettirgan holda sistemaning mantiqiy tarkibiga mos keladigan qilib 
tuziladi.