1. Avstrolopitekler Afrika daǵı dáslepki avstralopitexlerdin’ tasqatqan jayları kartası

Tema:
Orayliq Afrikada tabilg’an avstrolopiteklerdin’ u’yreniliw tariyxi
Reje:
1. Avstrolopitekler
2. Afrika daǵı dáslepki avstralopitexlerdin’ tasqatqan jayları kartası
3. Avstrolopitek túrler
Paydalanilg’an a’debiyatlar

Avstrolopitekler
Avstrolopitek (/ˌɒstrələˈpɪθɪkəs/, OS-trə-la-PITH-i-kes;[1] dan Latin Avstraliya "janubiy" ha’m grekshe choς (pithekos) "maymil"; birlik: avstralopit) bu (supra-)tur nin’ homininlar Afrikada 4,2 million jildan beri bar bo'lgan. Awladlar Parantrop, Kenyantrop ha’m Homo jumladan zamonaviy odamlar, jinsda paydo bo'lgan Avstrolopitek. Avstrolopitek subtribe a'zosi Australopithecina, sonin’ menen, o'z ishine aladi Ardipitek ha’m Praeantrop, "avstrolopiteksin" atamasi ba'zida faqat a'zolarga nisbatan ishlatilsa ham Avstrolopitek. Tu’rlerge kiredi A. garhi, A. afrika, A. sediba, A. afarensis, A. anamensis, A. bahrelghazali ha’m A. aytemeda. Bazilar bor-joqlig’i haqqinda ba’sekiler bar Avstrolopitek turleri bo’legi taksonomik mas kelmesligi sebepli jan’a awladlarg’a ajratiw kerek.
Kimnen paleontologik ha’m arxeologik daliller, Avstrolopitek aftidan Afrikanin’ sharqida taxminan 4.2 million jil oldin rawajlanip, pu’tkil qita boylap tarqalip, axir-aqibet 1,9 million jil oldin yo'q bo'lib ketgan (yoki 1,2 million jil oldin, agar Parantrop kiritilgan).
A’dette ushbu guruhga tuwridan tuwri tayinlang’an toparlardin’ hesh biri aman qalmag’an bolsa ham, Avstrolopitek aniq ma’nide joq bolip ketpegen (tiri awladlar yo'qligi ma'nosida), nasab sifatida Homo dan paydo bo'lgan Avstrolopitek turlari 3 millionnan 2 million jilg’ashekem bolgan dawirde.
Avstrolopitek aling’an u’sh takrarlangan genlerden ikkitasiga iye edi SRGAP2 taxminan 3,4 ha’m 2,4 million jil oldin (SRGAP2B ha’m SRGAP2C ), ekinshisi saninin’ kobeyiwi ha’m migratsiyasiga ja’rdem berdi neyronlar insan miyinde. Qoldag’i sezilarli o'zgerisler, keyinshelik tobilg’an tashlarda paydo bo'ladi A. afarensis taxminan 3 million jil oldin (barmoqlar bosh barmog'iga nisbatan qisqartirilgan ha’m ular orasidagi buwinlardin’ o’zgeriwi ko'rsetkish barmag'i ha’m trapeziya ha’m taslim boliw ).