1. Avstrolopitekler Afrika daǵı dáslepki avstralopitexlerdin’ tasqatqan jayları kartası

Avstrolopitek túrler
Tiykarınan mıywe, palız eginleri hám túbir miywelerin tutınıw etken dep oylasadı hám, itimal, kishi kesirtkeler sıyaqlı haywanlardı tutıw ańsat.
Kóplegen izertlewler Qubla Afrika túrlerin salıstırıwlawǵa qaratılǵan A. Afrika hám Paranthropus robustus. Bul eki túrdegi tıs mikroto'lqinlarinin’ dáslepki analizleri, salıstırǵanda P. robustus, A. Afrika onıń mikroto'lqinli qásiyetleri kemrek hám sızıw sızıǵı onıń molyar kiyiw tárepindegi tesiklerden ayrıqsha bolıp esaplanıw edi.
Jaq tislerine mikroto'lqinli naǵıslar A. afarensis hám A. anamensis sonı kórset A. afarensis tiykarınan mıywe hám japıraqlardı tutınıw eter edi, holbuki A. anamensis ot hám urıwlar (mıywe hám japıraqlardan tısqarı ) kiritilgen.
Australopitlarda emalnin’ qalıńlasıwı, topıraq, ǵoza hám donli dán sıyaqlı kóbirek topıraqlı azıq-túliklerdi maylı kir hám basqa mayda bóleksheler menen emalni buzıwǵa juwap bolıwı múmkin.
Gracile australopiths-de úlken tisler bar edi, bul azıq-túlikti jırtıp taslawdıń zárúrligini, itimal maydanlanǵan góshni tutınıw etiwin kórsetedi. Soǵan qaramay, tislerge taqilgan naǵıslar tiykarınan o'txo'r dietanı qollap -quwatlaydı.
1992 jılda bekkem avstralopit qaldıqlarında stronsiy / kaltsiy koefficientlerdi ız elementleri izertlewleri haywanlardı tutınıw qılıw múmkinshiligin usınıs etdi, sebebi olar 1994 jılda turaqlı uglerod izotopik analizinen paydalanǵanler.
2005 jılda bul orından 2, 6 million jıllıq qassaplıq belgilerine iye bolǵan toshqotgan haywanlardıń suyekleri tabılǵan Gona, Efiopiya. Bul sol dáwirde júz bergen gomininlarnin’ úsh túrinen keminde birewi tárepinen gósh tutınıw etiliwin názerde tutadı: A. Afrika, A.garhiha’m / yamasa P. aethiopicus.
2010 jılda Efiopiyada avstralopit qaldıqları tabılǵan regionlarǵa jaqın orında shoqmarǵan haywanlardıń suyekleriniń 3, 4 million jıllıq qaldıqları tapildi.
Saw avstralopitexinlar (Parantrop) ashshı australopitlarga qaraǵanda úlkenlew bettiń alması tisleri bar edi, itimal bekkem avstrolopitekinlarnin’ dietasida qattılaw, talshıqlı ósimlik elementları bolǵanlıǵı sebepli, grasil avstralopitlar qattılaw hám mort awqatlardı tutınıw etiwgen.
Biraq, shaynawǵa iykemlesiw degi bunday kelispewshilik, kerisinshe, azıq-túlik ónimleriniń etiwmasligiga juwap bolıwı múmkin.
Jalańash dáwirlerde bekkem hám kelisikli avstrolopitektsiyalar hár qıylı tómen sapalı azıq-túlik ónimlerine aynalǵan bolıwı múmkin (birinshisi ushın talshıqlı ósimlikler, ekinshisi ushın qattı azıq-túlik), biraq bereketli payıtlarda olar kóbirek ózgeriwshen hám bir-biriniń ústine túsetuǵın dietalarǵa iye edi.
2018 jılda ótkerilgen izertlewler tapildi jatır moynı jaraları, sebep bolǵan kislota erroziyası, tislerine A. Afrika, itimal, kislotalı miywelerdi tutınıw qılıw nátiyjesinde júzege keledi.
Texnologiya - Burınları sonday dep o'ylaganlar Avstrolopitek sıyaqlı ásbaplardı islep shıǵara almadı Homo, biraq jańa ashılıw A.garhi tas qurallar menen qayta islewge dálil bolǵan iri sutemizuvchilar suyekleri menen baylanıslı bolıp, bunday bolmaǵan.
1994 jılda jańalıq ashılǵan, bul sol waqıttaǵı óndiristiń eń áyyemgi dálili edi 2010 jılda 3,4 millionǵa teń bolǵan kesilgen belgiler anıqlańunga shekem A. afarensi, hám 2015 jilgi jańa ashılıw Lomekvi Turkana ko'lidan 3,3 millionǵa teń bolǵan mádeniyat Kenyantrop. Shama menen 2,6 million jılǵa shekem bolǵan kóbirek tas qurallar Ledi-Geraru Afar regioninde 2019 jılda tabılǵan, biraq olarǵa tiyisli bolıwı múmkin Homo.

Paydalanilg’an a’debiyatlar
1. Andrianov B. B. Neselenie Afriki. M. 1987.

2. Devidson B. Afrikantsi. vvdenie v istoriyu kulturi. M. 1975.

3. Lvoha’m E. S. Etnografıya Afrika. M. 1984.

4. Jabborov I. M. Jáhán xalıqları etnografıyası. T. 1985.

5. Narodi Afriki. M., ANS. 1958.
6. Ózbekstan Milliy entsiklopediyası. T., «Qomuslar», 2001-2003. 1-2-3-4-5-qaplar.

7..Jabborov I., Jabborov S. Jáhán dinleri tariyxı. Tashkent, 2001