Ҳужайралар томонидан сув ва эриган молекулаларнинг сўрилиши иккита асосий усулда амалга оширилади: микропиноцитоз ва макропиноцитоз. Микропиноцитоз
0.1 микрометр атрофида . Микропиноцитоз билан жуда кичик везикулалар ҳосил бўлади, чунки плазма мембранаси инвагинация қилади ва ундан чиқиб кетадиган ички везикулаларни ҳосил қилади.Макропиноцитоз 0.5-5 микрометр атрофида, Макропиноцитозда каттароқ везикулалар ҳосил бўлади. Улар кўп миқдордаги суюқ ва эриган озуқаларни ўз ичига олади. Макропиноцитоз жараёни микропиноцитоздан фарқ қилади, чунки плазма мембранасида инвагинация ўрнига бурмалар ҳосил бўлади.
Адсорбцияланган пиноцитоз эндоцитознинг ўзига хос бўлмаган шакли бўлиб, у клатрин билан қопланган коваклар билан боғлиқ. Бу жараёнда ихтисослашган рецепторлар иштирок этмайди. Молекулалар ва мембрана юзаси ўртасидаги зарядланган ўзаро таъсир молекулаларни клатрин билан қопланган коваклар юзасида ушлаб туради. Ушбу коваклар ҳужайра томонидан сўрилишидан олдин бир дақиқа ёки ундан кўпроқ вақт олдин ҳосил бўлади.
61. Mikropinatsitoz va makropinatsitoz jarayonlari
Makropinotsitoz endotsitozning tartibga solinadigan shakli bo'lib, u erigan moddalar molekulalari, ozuqa moddalari va antijenlarni tanlanmagan holda qabul qiladi.Mikropinotsitoz ovqat hazm qilish traktining mikrovilli kabi hujayralarda kuzatiladi va kichik pufakchalarni qabul qilishni o'z ichiga oladi. Makropinotsitozda pinotsitoz paytida hosil bo'lganidan 5-50 baravar katta pufakchalar ko'rinadi, odatda patogenlar va antijenler topilgan joylarda immunitet tizimining reaktsiyasi natijasida O'sish omili bilan bog'liq bo'lgan makropinotsitoz hujayra o'sishi va metabolizmini qo'llab-quvvatlash uchun hujayradan tashqari eritmalar/oziq moddalarni olishda aniq rol o'ynaydi
62. Adsorbtsiyalangan pinotsitoz
Pinotsitoz (yun. pino — ichaman, shi-mib olaman va ...sit) — suyuklikning hujayra membranasi tomonidan qamrab olinishi va hujayraga soʻrilishi (qarang Fagotsitoz). P.da suyuklikni plazmatik membrana qamrab olib, mayda tomchilar holida hujayra ichiga oʻtkazadi. P. orqali suvda eriydigan makromolekulalar (oqsillar, lipidlar, glikoproteidlar) hujayra ichiga oʻtadi (bevosita P., yaʼni endotsitoz) va hujayradan chiqariladi (teskari P., yaʼni ekzotsitoz). Birinchi holda P. pufakcha hujayraning bir (ichki) yuzasidan ikkinchi (tashqi) yuza-siga oʻtib, uning ichidagi moddasi atrof muhit (sitoplazma)ga chiqariladi. Ikkinchi holda P. pufakcha ichidagi modda — sitoplazmada mezosomalar bilan qoʻshilib, fermentlar taʼsiriga uchraydi. P. amyobalarda, ichak va buyrak epiteliysi hujayralari, qon tomirlari endoteliysi, oʻsayotgan ootsitlarda ayniqsa faol kechadi.[
Do'stlaringiz bilan baham: |
