1-bob elektron ovoz berish usullari

Skanerlangan qog'oz byulletenlari ham birinchi marta 1960-yillarda qo‘llanilgan. Qog'oz byulletenlarini skanerlashda qo‘llaniladigan texnologiya standartlashtirilgan testlarni baholash uchun ishlatiladigan texnologiyadir. Saylov byulletenining o‘zi shaxsiy kabinada belgilab qo‘yilgan. Aksariyat hollarda saylovchi qora ruchka yordamida afzal ko‘rgan nomzodning ismi yonidagi doirani qoraytiradi. (Kamroq tarqalgan usul - ismning yonidagi o‘qni qalam bilan to‘ldirishdir.) Keyin saylovchi to‘ldirilgan byulletenni qutiga soladi. Uchastkani skanerlashda skaner saylov qutisi tepasiga oʻtiradi va byulleten saqlashga topshirilayotganda skanerdan oʻtkaziladi va saylov kuni oxirida ovozlar sanab chiqish uchastkasi skanerida shu bilan bogʻliq ovozlarning umumiy miqdorini chop etish orqali amalga oshiriladi. Shundan so‘ng uchastka saylov komissiyasi yig‘indisi qog‘oz yoki elektron shaklda markaziy saylov komissiyasiga qaytariladi. Markaziy skanerlashda saylov byulletenlari saylov qutisiga joylashtirilgunga qadar saylov uchastkasida skanerdan o‘tkazilmaydi. Buning o‘rniga, saylov byulletenlari saylov kuni oxirida markaziy saylov idorasiga qaytariladi va u yerda yuqori tezlikdagi skanerlash apparati orqali skanerdan o‘tkaziladi.
To‘g'ridan-to‘g'ri yozish elektron (DRE) mashinalari birinchi marta 1970-yillarda keng qo‘llanila boshlandi. Eng qadimgi DRElar asosan mexanik tutqichli mashinalarning elektr versiyalari bo‘lib hizmat qiladi. Hozirgi kunda DRElar asosan saylov byulletenlarini ko‘rsatish va keyin ovozlarni elektron tarzda yozib olish uchun tuzilgan portativ kompyuterlardir. Saylov byulletenlarini tanlash kompyuterning sensorli ekranida tobora ko‘proq taklif qilinmoqda, biroq ba'zi tizimlar hali ham qog'oz displeyga tayanadi. Aksariyat zamonaviy DRElar saylovchiga sensorli ekranni bosish orqali ovoz berishni ko‘rsatishga imkon beradi, garchi ba'zi tizimlar tugmachalarga tayansada. Eng qadimgi DRElar ovozlarni butunlay ichki xotira birliklarida qayd etgan. Borgan sari DRElar saylovni tekshirish yoki qayta sanash uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan saylovchilar tomonidan tasdiqlangan (yoki tasdiqlanadigan) qog'oz tekshiruvi (QT) deb nomlangan qog’oz yozuvni ham o‘z ichiga oladi.

1.2-rasm. Ovoz berish turlari
Bugungi kunga kelib elektron ovoz berishning bir nechta usullari shakllantirildi. Bularga masofadan turib ovoz berish va saylov uchaskasiga borib u yerda joylashgan qurilma orqali ovoz berish misol bo‘la oladi. Bu ikkisining ham bir nechta turlari bor.
Masofaviy ovoz berish deganda, odatda, ovoz berish o‘tkaziladigan binolardan tashqarida ovoz berish tushuniladi. Masofaviy ovoz berish haqida gap ketganda, biz sirtdan ovoz berishni nazarda tutamiz, bu saylovchilarga o‘z ovozlarini oddiy saylovchilar ro‘yxatida ko‘rsatilgan saylov uchastkasidan boshqa ovoz berish joyida qo‘llash imkonini beruvchi tizimdir.
Saylov uchastkasida ovoz berish saylov uchastkasi saylovchilar saylovda ovoz beradigan joydir. Ovoz berish joyi bino va saylov uchastkasi saylovchilar o‘z ovozlarini beradigan maxsus xonadir. Saylov uchastkasida bir yoki bir nechta saylov berish joylari bo‘lishi mumkin. Saylovlar odatda davriy ravishda bir yoki ikki kunlik, ko‘pincha yillik yoki undan ko‘proq vaqt davomida o‘tkazilishi sababli, saylov uchastkalari odatda maktablar, cherkovlar, sport zallari, mahalliy hukumat idoralari yoki boshqa maqsadlarda foydalaniladigan binolarda joylashgan. Hatto xususiy uylar ham saylov uchastkasi sifatida xizmat qilishi mumkin. Hudud uchastka, saylov okrugi sifatida tanilishi mumkin. Saylov uchastkasida ovoz berish tartib-taomillarini kuzatuvchi hamda saylovchilarga saylov jarayonida yordam beradigan mansabdor shaxslar ishlaydi. Tekshiruvchilar jarayonning xolisligini ta'minlash uchun so‘rovda qatnashadigan mustaqil yoki partiyaviy kuzatuvchilardir.
Mobil ovoz berish yoki onlayn ovoz berish - bu ovoz berish tizimi bo‘lib, unda odamlar to‘g'ridan-to‘g'ri mobil telefonlaridan, istalgan vaqtda va istalgan joydan ovoz berishlari mumkin. Mobil ovoz berish an'anaviy saylov tizimlarini internet kuchi bilan buzadigan inqilobdir.