1-bob. Ma`lumotlar bazasining asosiy tushunchalari

Nazorat savollari

1. 
   SQLda almashtirish funksiyalari nima maqsadda ishlatiladi?
   
2. 
   Guruhli funksiyalarga qanday funksiyalar kiradi?
   
3. 
   Tasavvurlar (View)ning afzalliklari nimada?
   
4. 
   Shartli so‘rovlar qanday tashkil qilinadi?
   
5. 
   Guruhli funksiya vazifalari?
   
6. 
   Guruhli funksiya ko`rinshlari?
   
7. 
   Murakkab so`rovlar yaratish qanday yaratiladi?
   

3. SQLtili yordamida ma‘lumotlarni tavsiflash

Butunlik (inglizcha – teginmaslik, saqlanish, bir butun) – deganda har qanday vaqtda ma‘lumotlarning to‘griligi tushuniladi. Bu maqsad ma‘lum chegarada bo‘lishi kerak. MBBT ma‘lumotlar bazasiga kiritilayotgan har bir bo‘lak qiymatning to‘g‘riligini tekshirish imkonini bermaydi. Masalan, kiritilayotgan 5 (hafta kun nomerini ko‘rsatuvchi) qiymati haqiqatda 3 ga teng bo‘ishini tekshirmaydi. Boshqa tomondan 9 qiymati aniq xato bo‘ladi va MBBT bo’nga javob qaytaradi. Chunki bu nomer (1,2,3,4,5,6,7) sonlar to‘plami ichida yo‘q. MBning butunligini ta‘minlashni ma‘lumotlarni har xil to‘g‘ri bolmagan o‘zgarishlar yoki buzulishdan himoyalash deb qarash kerak. Zamonaviy MBBT butunlikni ta‘minlash uchun bir qancha vositalarga ega: Butunlikni aniqlash usulini uchta guruhga ajratadi:

• 
  Mohiyat bo‘yicha butunlik;
  
• 
  Murojaat bo‘yicha butunlik;
  
• 
  Foydalanuvchi aniqlaydigan butunlik. Butunlikni aniqlash usullari:
  

1. 
   Birinchi kalitda qatnashuvchi atributlarga aniqlanmagan qiymatlar qabul qilinishiga ruxsat etilmaydi.
   
2. 
   Tashqi kalit qiymati quyidagilar biri bolishi kerak:
   

• 
  Birinchi kalit qiymatiga teng;
  
• 
  To‘liq aniqlanmagan, ya‘ni tashqi kalitda qatnashadigan har bir atribut qiymati aniqlanmagan bo‘lishi kerak.
  

3. 
   Har qanday aniq bir ma‘lumotlar bazasi uchun qo‘shimcha qoidalar spetsifikatsiyalari mavjud. Ular ishlab chiquvchilar yordamida aniqlanadi. Ko‘p hollarda tekshiriladi:
   

• 
  U yoki bu atributning unikalligi;
  
• 
  Qiymatlar diapazoni;
  
• 
  Qiymatlar to‘plamining aloqadorligi.