1-bob. Ma`lumotlar bazasining asosiy tushunchalari

So‘rovlar tillari.Tillar turli xil yaratish maqsadlariga ega, har xil ekspressiv kuchlarga ega, ammo tadqiqotchilar fikriga ko‘ra [5.16], ularning har biri muayyan turdagi so‘rovlarni bajarishda afzalliklarga ega.
Yarim tuzilgan ma'lumotlar va XML uchun so‘rovlar tillariga ikkita asosiy yondashuv mavjud, xususan: hujjatlarni qayta ishlash va ma'lumotlar bazasi nuqtai nazaridan. Turli xil qarashlar so‘rovlar va turli xil funktsiyalarni qurish uchun turli xil printsiplarga olib keladi (shuni ta'kidlash kerakki, tadqiqotchilar jamoasi XML ma'lumotlari bo‘yicha so‘rovlar tillariga yagona talablar qo‘yadilar [5.13] va ishlab chiquvchilar o‘zlarining quyi tizimlarining yangi versiyalarida to‘liq funktsional imkoniyatlarni berishga intilishadi).
Shunday qilib, tadqiqotning ikkita yo‘nalishi turli xil sohalarga ega. Ma'lumotlar bazasi hamjamiyati so‘rovlarni qayta ishlash nuqtai nazaridan ishlaydi. Tizimlarning ko‘p turlari mavjud: relyatsion, ierarxik, tarmoq, deduktiv, obyektga yo‘naltirilgan, yarim tuzilgan va boshqalar, ammo ko‘pgina printsiplar barcha turlarga xosdir. Ushbu hamjamiyatning vazifalari katta ma'lumotlar omborxonalariga, turli xil manbalardan integratsiyaga, eski tizimlardan ma'lumotlarni eksport qilishga va umumiy qabul qilingan ma'lumotlar almashish formatlariga o‘tishga qaratilgan.
Boshqa tomondan, hujjatlarni qayta ishlash sohasidagi tadqiqotchilar hamjamiyati katta hajmdagi hujjatlarni to‘liq matnli qidirish, tuzilgan hujjatlar bo‘yicha so‘rovlar, to‘liq matnli va tarkibiy so‘rovlarni birlashtirish va chiqish shakllarini turli xil taqdimotlari uchun hujjatlarni o‘zgartirish bilan shug'ullanadi

Birinchi avlod tillari

Lorel

Lorel tili [4] dastlab Stanford universitetida Lorel yarim tuzilgan ma'lumotlarni boshqarish tizimi loyihasi doirasida ishlab chiqilgan va keyinchalik XML bilan ishlashga o‘zgartirilgan. Bu OQL-ga qaraganda ko‘proq xususiyatlarga ega, ammo sodda SQL uslubidagi sintaksis bilan do‘stona til. Lorelning asosiy afzalliklari va yangiliklari

• 
  bu turdagi konversiyani keng qo‘llash va umumiy yo‘lni ifodalash deb nomlangan qattiq bo‘lmagan ma'lumotlar strukturasi orqali so‘rov yo‘lini qurish uchun kuchli mexanizm. Lorel o‘ziga xos ma'lumotlar modelini [7] amalga oshiradi, bu obyekt ma'lumotlari modelining kengaytmasi (ODMG) bo‘lib, XML ma'lumotlari elementlariga mos keladigan tugunlari bilan grafik namoyishi mavjud. Lorel barcha bir nechta operatsiyalarni qo‘llab-quvvatlaydi, tanlangan ma'lumotlarning manba hujjatlarida taqdim etilishida tartiblash yoki saralashni ta'minlaydi. Bu bugo’ngi kunda foydalanuvchi tomonidan belgilangan ma'lumotlar turlariga ruxsat beradigan va ma'lumotlarni o‘zgartirish va yo‘q qilish uchun tuzilmalarni o‘z ichiga olgan bir nechta tillardan biridir.
  

Lorel tilining kuchli tomonlaridan biri shablonlardan foydalangan holda "noaniq" sxemalar bo‘yicha navigatsiya qilishning boy imkoniyatidir, bundan tashqari shablonlarni alohida qiymatlar yoki model grafikasida qirralarning nomlari bo‘yicha ham, yo‘llar bo‘yicha ham aniqlash mumkin (chekka nomlarning variantlari, havolaning majburiy / ixtiyoriy mavjudligi) yo‘llar, aniqlanmagan yo‘nalishdagi ulanishlar va boshqalar). Sintaksis tafsilotlariga kirmasdan, yo‘llarda naqshlardan foydalanishga misol.
Hidoyat.restaurant (.address)?. Zipkod Qo‘llanma.restaurant.#@P.comp%.name Hidoyat.restaurant (.nearby) * {R} .name
Birinchi ibora zipcode va restoran o‘rtasidagi ixtiyoriy qirrali yo‘lni belgilaydi. Ikkinchisi restoran va chekka o‘rtasida joylashgan, noma'lum sonli chekkalari bilan barcha yo‘llarni belgilaydi (belgi #) va substringdan boshlab chekka. Yo‘l o‘zgaruvchisi? #? Mezoniga javob beradigan barcha ma'lumotlar bilan bog'liq. Oxirgi ibora restoranning chetidan o‘tadigan barcha yo‘llarni, so‘ngra noma'lum tugagan yaqin atrofdagi va cheklanmagan chekkalarni belgilaydi. Obyekt o‘zgaruvchisi R obyekt bilan darhol chekka nomidan oldin bog'lanadi.