1 bob xona o'simliklari va ularning kelib chiqishi

2.2 XONA O’SIMLIKLARINING TURLARI
O‘simliklar - tirik organizmlar dunyosi; fotosintez qilish xususiyatiga ega bo‘lgan avtotrof organizmlar (q. Avtotroflar); hujayra po‘sti, odatda, qalin sellyulozadan, zaxira oziq moddasi kraxmaldan iborat. Ayrim O‘simliklar (saprofitlar, parazitlar) uchun xos bo‘lgan geterotrof oziqlanish ikkilamchi hisoblanadi. O‘simliklarga xos boshqa xususiyatlar (o‘ziga xos rivojlanish sikli, organlarning shakllanish yo‘li, yopishib yashash va boshqalar) hamma O‘simliklarga tegishli emas. Lekin bu belgilarning majmui O‘simliklarni boshqa tirik organizmlardan oson farq qilishga imkon beradi. Faqat tuzilishning quyi, ayniqsa, bir hujayralilar darajasida O‘simliklar bilan boshqa organizmlar o‘rtasidagi farq uncha aniq sezilmaydi; shuning uchun evglenasimon suvo‘tlarni zoologlar bir hujayrali hayvonlarga kiritishadi. Bir hujayrali O‘simliklarning boshqa bir hujayrali organizmlardan asosiy farqi — xloroplastlar bo‘lishidir. Tuzilish darajasi orta borgan sari O‘. bilan boshqa organizmlar o‘rtasidagi farq ham orta boradi.
O‘simliklarning oziqlanish jarayonida atrof muhitdan gazsimon (fotosintez) va suyuq (suv va unda erigan mineral tuzlar) moddalarni shimib olishga moslanishi natijasida ularning tanasi yuzasi tobora kengayib borgan. YUksak o‘simliklarda tana yuzasining kengayishi va ixtisoslashuvi to‘qimalar va vegetativ organlarning rivojlanishiga olib kelgan (q. To‘qima, Vegegpativ organlar). O‘simliklar tuzilishining ko‘pchilik muhim xususiyatlari ularning o‘sishi va ko‘payishi, shuningdek, tarqalishiga moslanishi bilan bog‘liq.
An’anaga ko‘ra, 20-asrning o‘rtalarigacha barcha o‘simliklar tuban (bakteriyalar, suvo‘tlar, zamburug‘lar, lishayniklar) va yuksak o‘simliklar (yo‘sinlar, psilofitlar, plaunlar, qirqbo‘g‘imlar, qirqquloqlar, ochiq urug‘lilar, gulli o‘simliklar)ga ajratib kelingan. Hoz. bakteriyalar va zamburug‘lar alohida dunyoga ajratiladi. O‘simliklar dunyosi 3 kichik dunyo: qizil suvo‘tlar va yuksak O‘simliklarga bo‘linadi. Bu kichik dunyolar 350 000 turdan iborat barcha
O‘simliklarni o‘z ichiga oladi. O‘simliklarning kelib chiqishi erda hayot paydo bo‘lishining ilk rivojlanish davrlariga to‘g‘ri keladi. Bunda Arxey erasida (bundan 3 mlrd. yil oldin) ko‘kyashil suvo‘tlar (sianobakteriyalar)ga o‘xshash organizmlar paydo bo‘lgan. Haqiqiy suvo‘tlar proterozoy erasida, yashil va qizil suvo‘tlar paleozoyning boshlarida paydo bo‘ganligi taxmin qilinadi. Dastlabki yuksak O‘simliklar — riniofitlar proterozoy va paleozoy chegarasida kelib chiqqanligini ehtimol qilish mumkin. Ularda ildiz o‘rniga rizoidlari bo‘lgan. Karbonda daraxtsimon qirqquloqlar kelib chiqqan; permda ular o‘rnini hozirgi qirqquloqlar egallagan.
Karbonda ignabargli o‘simliklar paydo bo‘lgan, trias va yura davrlarida ular keng tarqalgan. Bo‘r davrining boshlarida gulli O‘simliklar (yopiq urug‘lilar) hosil bo‘lgan va shundan so‘ng ular Er florasida hukmron bo‘lib qolgan.
O‘. Erda mavjud bo‘lgan barcha tirik organizmlar hayotida katta ahamiyatga ega. Hayvonlar va odamning hayotini O‘simliklar siz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Faqat yashil xlorofillga ega bo‘lgan O‘simliklar anorganik moddalardan organik birikmalarni sintezlash orqali quyosh nuri energiyasini to‘playdi; ayni vaktda O‘simliklar atmosferadan S02 gazini olib, atmosferaga deyarli barcha tirik organizmlarning nafas olishi uchun zarur bo‘lgan kislorod chiqaradi. SHu yo‘l bilan yashil O‘simliklar atmosfera tarkibining doimiyligini saqlab turadi. O‘simliklar organik moddalarni hosil qiluvchi produtsentlar sifatida oziq zanjirining asosini tashkil etadi.
Er yuzidagi O‘simliklar turli hayotiy formalar (o‘tlar, butalar, daraxtlar, lianalar, epifitlar va boshqalar)ni hosil qiladi. O‘simliklarning xilmaxil turlaridan tarkib topgan fitotsenozlar Er yuzi landshafti va boshqalar organizmlar uchun ekologik sharoitning xilmaxilligini belgilab beradi. O‘simliklarning bevosita ishtirokida tuproq va torf hosil bo‘ladi. Qo‘ng‘ir ko‘mir va toshko‘mirning hosil bo‘lishi ham O‘simliklar bilan bog‘liq.
O‘simliklarning g‘oyat xilmaxil turlaridan urug‘li O‘simliklar, asosan, gulli O‘simliklar katta ahamiyatga ega. Urug‘li O‘simliklar oziq-ovqat, kiyimkechak, yoqilg‘i, qurilish materiallari va boshqalarni beradi (q. Madaniy o‘simliklar). Odam juda katta maydonlarda madaniy O‘simliklarning sun’iy qoplamlari (ekin ekiladigan dalalar, bog‘lar, xiyobonlar va boshqalar)ni barpo etishni, O‘simliklarning xilmaxil navlarini yaratishni bilib olgan. Ammo
O‘simliklarni ko‘p miqdorda yig‘ib olish va O‘simliklar boyliklaridan oqilona foydalanmaslik ularning juda katta maydonlarda yo‘qolib ketishiga olib keldi; ko‘plab o‘simlik turlarining butunlay yo‘qolib ketish xavfi tug‘ildi. SHu sababdan, O‘zbekistonda O‘simliklarni himoya qilish va ularning tabiiy boyliklaridan oqilona foydalanish to‘g‘risida maxsus qonun qabul qilingan (q. Tabiashni muhofaza qilish). O‘zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga noyob va yo‘qolib borayotgan O‘simliklar turlari kiritilgan. O‘simliklarni botanika fani o‘rganadi. Biz mahalliy o'simliklarning deyarli barchasini uzoq mamlakatlardan kelganmiz. Va ularning har biri individual yondashuvni talab qiladi. Biri quyoshga muhtoj, boshqasi uning ta'siridan o'lib, soyani afzal ko'rishi mumkin. Ba'zilarga ko'p namlik kerak, ammo unutishingiz kerak bo'lgan narsalar ham bor. O'simlik tashqi ko'rinishi bilan paxtakorni mamnun qilishi uchun parvarish uchun zarur bo'lgan qoidalarni bilish kerak. Yopiq gullarning mashhur katalogini ko'rib chiqing.
Hamma uy o'simliklarni 4 guruhga bo'lish mumkin, ularning har biri o'ziga xos xususiyatlari va xususiyatlari bilan ajralib turadi. Guruhlar:
Dekorativ varaq. Ushbu guruh, agar siz parvarish qilishning barcha qoidalariga rioya qilsangiz, uzoq vaqt davomida gul paxtakorlari bilan birga bo'ladi. Ularning barglari butun yil davomida asosan yashil bo'ladi. Bitta narsa, qishda salqin xonalarda tozalanishi kerak bo'lgan turlari mavjud.
Dekorativ gullash. Ushbu gullar guruhi yuz asrlik tabiblarga ajratilgan. Barglari gullashdan keyin o'lib ketmaydi, shunchaki ba'zi turlarida ular unchalik yoqimli bo'lmaydi. Ushbu turning yopiq o'simliklari orasida, ba'zilari qishda salqinlik bilan ta'minlanishi kerak, ba'zilari yozda bog'ga olib chiqilishi kerak.
Dekorativ gullaydigan pot o'simliklar. Bunday turlar asosan turli xil gullarni bezash uchun ishlatiladi. Ko'zlarini yo'qotgandan so'ng, ular oddiygina yo'q qilinadi. Ammo, agar siz ba'zi turdagi ildiz mevalarini tashlab qo'ysangiz, unda siz kelgusi yil ularni ishlatishingiz mumkin. Ya'ni, ushbu guruh o'simliklari qisqa vaqt davomida dekorativ-gullashi mumkin.
Kaktuslar. Bu eng mashhur va mashhur turlar. Ularning umurtqa pog'onalari va junlari. Ba'zida keng tarqalgan kaktuslarda ham varaqalar mavjud. Kaktuslarning ko'pi gullashi mumkin. Ular uzoq umr ko'rishadi va juda oddiy.
Xonadagi gullar har doim qulaylik va iliqlik tuyg'usidir. Bugun biz do'konda nafaqat biron bir o'simlikni topamiz, balki o'zimiz ham uyda butun bog 'yaratamiz. Biroq, yopiq gullarni etishtirish bu butun bir fan, chunki siz qanday g'amxo'rlik qilishni, idishlarni o'simliklar bilan qaerga qo'yishni va sizning kichkina issiqxonangizda qanday sharoitlarni saqlashni bilishingiz kerak.

O'simliklar individual talablarga ega va hech qachon to'g'ri o'smaydi. Shuning uchun, avvalo, ular o'zlarining ehtiyojlariga e'tibor berishlari kerak. Uyda sopol o'simliklar etishtirishning eng muhim omillari yorug'lik va haroratdir.

Uyda sopol o'simliklar etishtirish: yorug'lik etishmasligi va juda iliq muammolarning asosiy sabablari. Uy sharoitida etishtirilgan turlarning aksariyati tropik va subtropik mintaqalardan keladi. Amalda bu demak, biz issiqxonalarda eng yaxshi rivojlanamiz - ko'p yorug'lik, yozda yuqori harorat va qishda salqin va yuqori namlik bilan. Xonalarda barcha shartlarni bajarish mumkin emas. Biroq, o'simliklar iloji boricha deraza yoki sillga yaqinroq qilib, yaxshi yoritishni ta'minlashi kerak.

1 Yopiq gullarni etishtirish - sirlari
Barcha ishlarni o'z kuchimiz bilan bajarish uchun quyidagilar zarur:
Astarlash
Imkoniyatlar (kostryulkalar)
Tanlangan o'simliklarning urug'lari
Yuqori kiyinish yoki mineral o'g'itlar
Bugun biz faqat ko'rib chiqamiz eng mashhur gullar uchun bir nechta ekish variantlari ularni derazalarida o'stiradigan bog'bonlar orasida.
Derazasi shimolga qaragan xonalarda faqat engil o'simliklar etishtiriladi. Harorat ham muhimdir. Bu erda bahordan kuzgacha hech qanday muammo bo'lmasa-da, qishki yashil dam olish davridan o'tishi kerak. Havoning namligini muntazam ravishda purkash va namlagichlarni o'rnatish orqali oshirish mumkin.
Uyda sopol o'simliklar etishtirish: to'g'ri parvarish qilish tamoyillari
Universal substratlarni, masalan, qum va bog 'tuprog'i bilan aralashtirish tavsiya etiladi. Ildiz chirishi oldini olish uchun o'simlik yaxshi drenaj bilan ta'minlanganda. Ular hatto har kuni quyoshli derazalarda ham tayyorlanadi. O'simlikni yoqib yubormaslik uchun janubiy soatdan qochishingiz kerak. Bozorda ushbu faoliyatni cheklash uchun ko'plab tizimlar ishlab chiqilgan. Ular, ayniqsa, qurg'oqchilik va bayramlar uchun foydalidir. Yana bir muhim terini parvarish qilish. Bu printsipga amal qilish kerak - qayta aniqlash uchun o'simliklarga qaraganda kamroq o'g'it ishlatish yaxshiroqdir. Dekorativ bargli o'simliklar azot va kaliy bilan o'g'itlash uchun va dekorativ gullar uchun - azot va fosfor uchun tavsiya etiladi. Boshqa tomondan, gullab-yashnayotgan gullarni olib tashlash gullash davrini uzaytiradi. Hydrobox o'g'it dozalarini kamaytirish uchun ishlatilishi mumkin, chunki u urug'lantirish paytida gidroksid ichida to'planadi. Idishdagi o'simliklar, yoshi va turlariga qarab, odatda har 2-4 yilda bo'rttirib ko'rsatiladi. O'simliklar tegishli individual tuproq aralashmasiga ekilgan bo'lishi kerak. Gul idishlari pastki qismida teshiklari bo'lishi kerak. Asosiy g'amxo'rlik sug'orishdir.
Yo'qolib ketish xavfi ostida bo'lgan o'simliklar - bu manzarali karam va ipak, ammo kuzgacha etib bormaydigan gullar ko'proq.
Geranium uyda o'zlarining yoqimli bog'ini yaratishga qaror qilganlar uchun eng afzal qilingan o'simliklardan biridir. Eng eng yaxshi vaqt ekish uchun - dekabr yoki yanvar. Bunday holda, siz tayyorlanishingiz kerak - birinchi kurtaklar bir oy ichida paydo bo'lishi mumkin. Ushbu turdagi tuproq yumshoq va yumshoq bo'lishi kerak, shuningdek siz ozgina qum qo'shishingiz mumkin. Urug'larning unib chiqishini oshirish uchun tuproqni gumus bilan aralashtiring. Idish maxsus drenaj teshigi bilan kichik bo'lishi kerak. Urug'larni ekish tepada amalga oshiriladi, oxirida kelajakda geraniumni er bilan seping. Kastryulkani plastik qoplama yoki shisha idish bilan yopish kerak. Shuni unutmangki, bu xilma-xillik yorug'likni yaxshi ko'radi va shuning uchun qozon uchun quyoshli joylarni tanlash kerak. Asirlari paydo bo'lgandan so'ng, filmni olib tashlang. Siz me'yorida sug'orishingiz kerak va birinchi barglar paydo bo'lganda, gulni alohida idishga ko'chirganingizga ishonch hosil qiling.
Streptokarpus juda mashhur va uyda ekish uchun ajoyib o'simlik. Agar siz uni yaxshi yorug'lik bilan ta'minlasangiz, bu gul yil davomida yorqinligi bilan sizni quvontiradi. Ishni bahorda boshlash kerak. Idishdagi suyuqlik oqishi uchun teshik bo'lishi kerak. Ko'pchilik eng yaxshi tuproq streptokarpus uchun - agroperlit, vermikulit va torf aralashmasi. O'simliklar urug'ini qozonga bir tekis taqsimlang va er bilan ozgina seping. Idish uchun joy iliq va engil bo'lishi kerak. Ekishdan so'ng, idishni folga bilan yoping va vaqti-vaqti bilan sug'orib oling. O'simliklar paydo bo'lgandan keyin o'simliklar chuqurroq idishga ko'chiriladi.
Gloxiniya uyda ekish uchun eng oson o'simliklardan biri hisoblanadi. Tuproqda katta miqdordagi hijob bo'lishi kerak, qo'shimcha ravishda o'g'itlar qo'shilishi mumkin.

Xulosa
Xulosa qilib aytadigan bo’lsak xona o’simliklar – hayotimizning go’zal hamrohlari hisoblanishadi. Biz ularni tevarak atrofda ko’p uchratamiz. Ular asosan insonlar tomonidan ekilib o’stiriladi. Xona o’simliklari turli maqsadlarda, shu jumladan xushmanzara va dorivor o’simik sifatida ko’proq ekiladi.
Xona o’simliklarining inson hayotidagi ahamiyati juda katta bo’lib, ular mana ming yillarki insoniyatga estetik zavq bag’ishlab kelishmoqda. Bundan tashqari sanitar-gigiyenik jihatdan ularning ahamiyati juda kattadir, chunki ular havoni namlantirib turadi, ko’plab kasallik tarqatuvchi patogen mikroorganizmlarni fitonsidlar ajratib chiqarishi tufayli yo’qotadi. Hozirgi vaqtga kelib xona o’simliklari xonadonlarning ajralmas jonli burchagiga aylangan, go’zal bir san’atga aylangan desak xato bo’lmaydi.
O’simliklarning dorivorlik xususiyatlaridan foydalanish insoniyatning juda qadim o’tmishiga borib taqaladi. Dastlabki dorivor o’simliklarni insonlar tabiatdan olishgan. O’sha paytlarda ma’lum bo’lgan juda ko’plab qo’llanmalar asosan yovuzlikni haydash va sehr-jodu uchun ishlatilgan degan tushunchalar mavjud bo’lgan. Insoniyatning ongi o’sib borishi bilan o’simliklarning dorivorlik xususiyatlarini anglab yeta borishgan va ulardan kasalliklarni davolashda foydalanishgan.
XX asrga kelib o’simliklarning dorivorlik xususiyatlaridan chin ma’nodagi to’laqonli foydalanish yo’lga qo’yildi. O’simliklaring kimyoviy tarkibi o’rganilib, ulardan dori ishlab chiqaruvchi farmatsevtik korxonalar qurildi. Dunyo tibbiyotida dorivor o’simliklar asosiy o’rinlarni egallay boshladi. Butun dunyo sog’liqni saqlash birlashmasining ma’lumotlariga asoslangan holda aytish mumkinki Yer yuzi aholisining 80 %idan ortig’i dorivor o’simliklardan tayyorlangan dori preparatlarini qabul qilishadi. Dorivor o’simliklardan bunchalik keng miqyosda foydalanishning asosiy sababi shundan iboratki, birinchidan, ishonchliligi, ularning deyarli barchasi qabul qilinganda organizmga zararli ta’sir ko’rsatmaydi – yomon asoratlar qoldirmaydi. Ikkinchidan, qabul qilishdagi qulaylik.